Στην έκθεση ζωγραφικής του Γιάγκου Ανδρεάδη

Μια έκθεση ζωγραφικής στο BOOZE (Κολοκοτρώνη 51, Αθήνα)

Ο Γιάγκος Ανδρεάδης εκτός από ένας σύγχρονος σημαντικός διανοούμενος είναι και  καλός φίλος, με τον οποίο μοιράζομαι και κάποιους παράλληλους δρόμους σκέψης. Oι ερευνητικές του δουλειές -που βασίζονται στην αναλυτική και εξαιρετικά  διεισδυτική ματιά στις κοινωνικές και πολιτιστικές συνθήκες- με βοήθησαν να κατανοήσω καλύτερα τα μεγάλα διακυβεύματα.

Neopontus: «ποντιακός εξπρεσιονισμός» σε μια έκθεση ζωγραφικής του Θ. Τουρναβίτη

Την Παρασκευή 29 Μαρτίου στις 19.00, θα γίνουν τα εγκαίνια μιας έκθεσης ζωγραφικής του γνωστού εικαστικού Θωμά Τουρναβίτη με θέμα «Neopontus» στον «Χώρο Τέχνης Μελάνυθρος» (Ζάππα 4,  Παγκράτι, πλάι στο Παναθηναϊκό Στάδιο). 

.

Η σειρά αποτελείται από 13 έργα λάδι σε καμβά και 16 έργα λάδι σε χαρτί. Συνοδεύεται από τρίπτυχο κατάλογο. Εκεί θα είμαι και εγώ για να καταθέσω κάποια ιστορικά στοιχεία μετά από την ευγενική πρόσκληση του καλού φίλου Σταύρου Κιβωτίδη…

Ένα ξεχασμένο χαρακτικό

Ψάχνοντας ξεχασμένες γωνιές στο φωτογραφικό μου αρχείο βρήκα τη φωτογραφία ενός χαρακτικού για τον ΠΟΝΤΟ που είχε κάνει κατά τα τέλη της δεκαετίας του ’80, μια καλή φίλη, η Αντωνία Τρομπούκη…

Ηταν μια εποχή που μόλις πρωτοβγήκαν οι νέες ερμηνείες για τις άγνωστες πλευρές της ποντιακής ιστορίας (που οδήγησαν στις αναγνωρίσεις των Γενοκτονιών στην επόμενη δεκαετία).

Και αυτό προκαλούσε μεγάλη συναισθηματική ένταση στον περίγυρό μας, που για πρώτη φορά γνώριζε εκείνη την τόσο τραγική και τεχνηέντως αποσιωπημένη ιστορία…

Μια στάση στην Κατερίνη

Eπιστρέφοντας στην Αθήνα από τη Θεσσαλονίκη το περασμένο Σάββατο σκέφτηκα να κάνω μια στάση στην Κατερίνη για να δω κάποιους καλούς φίλους από τα παλιά. Στη Θεσσαλονίκη είχα βρεθεί για μια παρουσίαση στο πλαίσιο της εκδήλωσης για την παράδοση του Πόντου.

Στην Κατερίνη με περίμενε μια έκπληξη πρώτου μεγέθους. Μια θεατρική ομάδα της πόλης ανέβαζε στη σκηνή του θεάτρου ‘Πήγασος’  ένα ποίημα του Αντώνη Κάλφα....

Ουσιαστικά επρόκειτο για ένα μονόλογο ενός μεγάλου ηθοποιού του Χάρη Αμανατίδη, πλαισιωμένο από τις εξαίσιες μελωδίες της Νατάσας Ιωαννίδου.

 

Εικόνες από μια έκθεση….

Από τις 17 Νοεμβρίου έως τις 22, σε έκθεση (μικρο)ζωγρφικής παρουσιάστηκε μια νέα εικαστική δουλειά που έχω κάνει.

Γι αυτήν η τεχνοκριτικός Αθηνά Σχινά έγραψε το εξής κείμενο: «Τα «εικονογράμματα» του Βλάση Αγτζίδη» http://tvxs.gr/news/alles-texnes/ta-eikonogrammata-toy-blasi-agtzidi

Xαρακτηριστικά έργα μου διαφόρων τάσεων που δημιουργήθηκαν σε  διάφορες εποχές, μπορείτε να δείτε εδώ: https://www.facebook.com/agtzidis.vlassis/media_set?set=a.1847445702198823.1073741837.100008002323260&type=3

Κάποιες εικόνες από την έκθεση :

Υπάρχουν και άλλα εκτός από την ιστορία. Ένα κείμενο της Αθηνάς Σχινά

Τα «εικονογράμματα»
του Βλάση Αγτζίδη

* της Αθηνάς Σχινά 

   Θα μπορούσε κανείς να ονομάσει τα «σχεδιομορφώματα» του Βλάση Αγτζίδη – που άλλοτε θυμίζουν «εικονογράμματα» – κάποιες θαρρείς σελίδες από αθέατα μέχρι σήμερα Ημερολόγια ενός δικού του εικαστικού Καταστρώματος, καθώς τα έχει εκείνος διαμορφώσει κατά την διάρκεια ενός μεγάλου χρονικού διαστήματος, ως πάρεργα.

Αναφέρω τούτο το τελευταίο χαρακτηριστικό, που διακρίνει τα νοερά του αποθησαυρίσματα, (τα οποία μεταμορφώνονται σε τροχιές, αναμονές κι αναχωρήσεις υφαίνοντας τα φαντασιακά του ταξίδια), προκειμένου να τονίσω το κύριο γνώρισμα των συγκεκριμένων του συνθέσεων. Κι αυτό δεν είναι άλλο, από το αβίαστο, το παρορμητικό και παράλληλα το ψυχοδυναμικό κάθε φορά αποτύπωμα μιας γραφής αυτοματικής και αδιαμεσολάβητης, χειρονομιακά εξπρεσιονίζουσας και ρευστής, με οριακές ωστόσο εσωτερικές ισορροπίες και συνεχόμενες μεταλλαγές.

Τhe Promise (H υπόσχεση). Μια ταινία που δεν πρέπει να χάσετε

Την περασμένη Τρίτη ξεκίνησε η προβολή της ταινίας «Τhe Promise» με ελληνικό τίτλο «H μεγάλη υπόσχεση». Η πρεμιέρα οργανώθηκε από την εταιρεία διανομής και την Αρμενική Εθνική Επιτροπή Ελλάδας.

Το θέμα της προέρχεται από τη Γενοκτονία των Αρμενίων. Προσεγγίζει τα τραγικά γεγονότα με μια ιστορία αγάπης, έναν έναν κλασικό κινηματογραφικό «τρόπο» αφήγησης μιας μεγάλης ιστορίας. Οι εικόνες της ταινίας ταιριάζουν απολύτως στην τραγική -αλλά προκλητικά αποσιωπημένη- εμπειρία του ελληνισμού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Από τα Τάγματα Εργασίας, τα φοβερά  Αμελέ Ταμπουρού, έως την καταστροφή πολλών ελληνικών χωριών και πόλεων της Μικράς Ασίας και την εξόντωση του πληθυσμού, τόσο την περίοδο 1916-1917 όσο και την περίοδο 1920-1922.

Η ταινία γεννά σίγουρα και ερωτήματα για την λήθη που επιβλήθηκε στην ελληνική πλευρά, για την αβελτηρία των κυβερνήσεων, για τη συνειδητή καταστολή της προσφυγικής μνήμης στο όνομα της κυνικής διπλωματίας και της εξυπηρέτησης της εξωτερικής πολιτικής.

Aφιέρωμα στον Δημήτρη Μυταρά

Υπάρχουν κάποιοι σύγχρονοι ζωγράφοι που για κάποιους λόγους έχουν προκαλέσει το ενδιαφέρον του καθένα μας. Ίσως να είναι η τεχνική που έχουν επιλέξει και η μορφή που αποδίδουν με το χρωστήρα τους. Ίσως πάλι να είναι το θέμα που μας αγγίζει.

Ένας από αυτούς που αγάπησα ήταν και ο Δημήτρης Μυταράς. Για χρόνια η αφίσα του έργου του -μια μελέτη πάνω στα πέτσινα γάντια που βρίσκεται στα δεξιά μας- στόλιζε το δωμάτιό μου. Αναδεικνύοντας ένα αντικείμενο -τα γάντια- με τη συγκεκριμένη τεχνική προκαλούσε τον θεατή να ταυτιστεί είτε με τη φυσική ελευθερία που βίωνε ο μοτοσικλετιστής ως easy rider, είτε με την ιδεολογική γοητεία του που είχε εκείνα τα χρόνια ο μυθοποιημένος προλετάριος. 

Ένας «Πόντιος» στην ΓΑΚ-Art

Με την ευκαιρία του εορτασμού των 100 χρόνων από την ίδρυση των Γενικών Αρχείων του Κράτους (ΓΑΚ, Νέο Ψυχικό) πραγματοποιήθηκε μια εικαστική έκθεση με τίτλο  ΓΑΚ-Art, που θα διαρκέσει έως τις 24 Οκτωβρίου.

Σημαντικοί  σύγχρονοι Έλληνες καλλιτέχνες, 31 τον αριθμό,  εμπνεύστηκαν από τα αρχεία και δημιούργησαν έργα ειδικά για την επέτειο. Μεταξύ τους και αγαπημένος μας ζωγράφος Σωτήρης Σόρογκας!

Το έργο όμως που μας έκλεψε (για δύο λόγους) την καρδιά -ανάμεσα σε πολλά άλλα εκλεκτά έργα- ήταν το έργο του Στέφανου Ζαννή που έφερε τον τίτλο «Σελίδες βιβλίου-το ταξίδι το μακρύ». Είναι ένα σύνθετο έργο, πρωτοποριακό, υλοποιημένο με τη μορφή ενός μεγάλου βιβλίου που μπορείς να αγγίξεις και να ξεφυλλίσεις. Έργο εμπνευσμένο από την οδύσσεια της οικογένειας της γιαγιάς του: Αμισός, Μεσόβουνο, Νέα Ιωνία…

Nonda (1922-2005): Ένας Σαμψούντιος ζωγράφος στο Παρίσι

Nonda (1922-2005)

του Βλάση Αγτζίδη

Με αφορμή την πρόσφατη βράβευση στις ΗΠΑ του ποιητή Στέφανου Παπαδόπουλου, γνωρίσαμε περισσότερο ένα πολύ σημαντικό καλλιτέχνη του μεταπολεμικού Παρισιού. Τον Έλληνα ζωγράφο και γλύπτη Eπαμεινώντα  Παπαδόπουλο (1922-2005), που έμεινε γνωστός τους καλλιτεχνικούς κύκλους του Παρισιού ως NONDA. Το γιατί το ελληνικό κοινό τον ήξερε λίγο εξηγείται σε κατάλογο αναδρομικής έκθεσης των έργων του στην Ελλάδα: “..η περίπτωση του ζωγράφου Επαμεινώνδα Παπαδόπουλου (Nonda) δεν καταγράφεται σε καμία από τις κυκλοφορούσες ιστορίες της νεοελληνικής τέχνης.”

Ο πατέρας του Eπαμεινώντα ήταν Σαμψούντιος και η Μνήμη από την τραγωδία του Δυτικού Πόντου υπήρξε συνεχώς παρούσα μέσα στην οικογενειακή λειτουργία. Ο Στέφανος Παπαδόπουλος λέει: ” Ο παππούς μου από την πλευρά του πατέρα μου γεννήθηκε στη Σαμψούντα και μεγάλωσα ακούγοντας ιστορίες για τις δοκιμασίες των Ποντίων. Ο πατέρας μου (NONDA 1922-2005), που ήταν από τους λίγους Έλληνες καλλιτέχνες που έκαναν καριέρα στο μεταπολεμικό Παρίσι, ποτέ δεν ξέχασε την ποντιακή του ταυτότητα. “

Γράφοντας στη μητρική γλώσσα. Μ’αφορμή την έκδοση των ποιημάτων του «Κιόλιαλη»

Κυκλοφόρησε μια πολύ ενδιαφέρουσα ποιητική συλλογή του Νικόλα Γεωργιάδη, ενός αυθεντικού λαϊκού καλλιτέχνη, Πόντιου από την πρώην Σοβιετική Ένωση, που γράφει στίχους, τους μελοποιεί και τους τραγουδά.  Στην έκδοση της ποιητικής συλλογής έγραψα τον Πρόλογο, ο οποίος παρατίθεται στη συνέχεια.  Μετά τον Πρόλογο, αναρτώνται οι σελίδες της βιβλιοπαρουσίασης στην εφημερίδα «Εύξεινος Πόντος». 

Η ποιητική συλλογή επιγράφεται: «Πατρίδα μ’ αραεύω σε» δηλαδή «Πατρίδα μου σε ψάχνω» και αποτυπώνει με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο τις υπαρξιακές αγωνίες των νέων Ποντίων προσφύγων της σοβιετικής κατάρρευσης από τη στιγμή που βρέθηκαν σε μια όχι και τόσο φιλόξενη πατρίδα,εδώ στο Νότο της βαλκανικής χερσονήσου… 

O Nικόλας Γεωργιάδης (Κιόλαλης) γεννήθηκε το 1948 στην περιοχή του Κρασνοντάρ της Νότιας Ρωσίας. Οι γονείς του μεγάλωσαν στο περιβάλλον της Αυτόνομης Ελληνικής Περιοχής (Gretsiski Rayion), που δημιουργήθηκε ως αποτέλεσμα της προοδευτικής εθνικής πολιτικής που χαρακτήρισε τα πρώτα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης – για να λάβει τέλος με την επικράτηση του σταλινισμού. Οι παππούδες του είχαν φτάσει στην περιοχή αυτή ως πρόσφυγες από την Κιόλια της περιοχής του Καρς, που εκχωρήθηκε στη νεοτουρκική Οθωμανική Αυτοκρατορία από τον Λένιν τον Μάρτιο του 1918 με τη Συνθήκη του Μπρεστ Λιτόφσκ.

Erdem Gündüz: Όλες οι αντιφάσεις της τουρκικής κοινωνίας μαζί….

Οι μεγάλες εκδηλώσεις και διαδηλώσεις κατά της αυταρχικής κυβέρνησης του Ερντογάν ξεκίνησαν στην πλατεία Ταξίμ  με αφορμή τα σχέδια ανάπλασης. Πρωτεργάτες της αντίστασης ήταν οι οικολόγοι, οι αριστεροί και οι αντιεξουσιαστές. Αρκετά αργά οι εθνικιστές, οι κεμαλιστές δηλαδή, κατάλαβαν ότι θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν για ίδιον όφελος τη δυσαρέσκεια και να υποστηρίξουν τα δικά τους συμφέροντα τα οποία είχαν καίρια τρωθεί από την εξάρθρωση των παρακρατικών δικτύων της «Εργκενεκόν» και τη δίκη των πραξικοπηματιών στρατηγών.

Και τελικά οι κεμαλιστές κατάφεραν  να οικειοποιηθούν σε συμβολικό επίπεδο την λαϊκή αντίδραση.

Στις 5 Σεπτεμβρίου στο Πότσνταμ, κάπου έξω από το Βερολίνο, θα απονεμηθεί το «Βραβείο των Μέσων Ενημέρωσης M100» στον  Erdem Gündüz. Τον 34χρονο Τούρκο που έγινε γνωστός καθώς στεκόταν με σταθερό το βλέμμα, ακίνητος για ώρες, στην πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης κατά τη διάρκεια των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων στην Τουρκία. Η Επιτροπή των Δημοσιογράφων που αποφάσισε να του απονείμει το βραβείο ανέφερε  «Με την σιωπηλή του διαμαρτυρία έγινε το σύμβολο της ειρηνικής αντίστασης και δημιούργησε μια σχολή σε όλον τον κόσμο».

…»η αγάπη είναι μία σκέψη»

Από ένα εξαιρετικό κείμενο του Alain Badiou:

..…Ο Φερνάντο Πεσσόα έχει απόλυτο δίκιο να γράφει πως «η αγάπη είναι μία σκέψη».  Είναι ακόμα κάτι παραπάνω από αυτό: είναι η εμπειρία η σχεδόν ανήμερη της διάνοιας.

Στην πραγματικότητα η διάνοια- τέχνη, επιστήμη, πολιτική…-είναι αμετάπτωτη έκθεση στο κατ΄αλήθειαν της προσωπικής ετερότητας. Από αυτή την έκθεση προσμένουμε όχι απλά την απόλαυση της ικανοποίησης, αλλά την ασύγκριτη χαρά που γεννά η ανακάλυψη πως είμαστε θυσιαστικά ικανοί για απείρως περισσότερα από όσα φανταζόμαστε. Άραγε ποιος είναι εκείνος που δε βλέπει πως ο έρωτας, ο αληθινός έρωτας, ο έρωτας ο παλαβός, αποτελεί το αρχέτυπο της ριψοκίνδυνης έκθεσης στο μέτρο αυτής της άμετρης χαράς; Κι ότι ακόμα εμβαπτιζόμενη η γνήσια διάνοια σε αυτή τη χαρά, που είναι από τη φύση της γεγονός σύνθετο, οι θαυμαστές απολαύσεις που τα σώματα γνωρίζουν να χαρίζουν, δεν είναι παρά συμπλήρωμα του ερωτικού γεγονότος. Κι είναι η γνήσια διάνοια εκτεθειμένη στην πλήρη και εσώτατη αποδοχή αυτού που υπερβαίνει τις ατομικές θωρακίσεις, ώστε να μπορεί αυτή μόνη να αναβιβάσει τα μέτρα της ευχαρίστησης στα ύψη της ευδαιμονίας. ……

 …….ο έρωτας υπήρξε μία «πεισματώδης περιπέτεια». Λέμε πως η διάνοια απαιτεί να διαδραματίζει ρόλο συντελεστή σε αυτή τη γενναιόδωρη γεύση του κινδύνου, αλλά και να διαθέτει τον παράγοντα υπομονή, ώστε να αρμοστεί η σκοπιμότητα των γεγονότων. Αλλά η χαρά που αναθρώσκει είναι χαρακτήρα ανεκτίμητου.

Σωτήρης Σόρογκας: Μια έκθεση που δεν πρέπει να χάσετε…

Εάν ζείτε στην Αθήνα και σας αρέσει η ζωγραφική θα έπρεπε να δείτε τη έκθεση έργων του Σωτήρη Σόρογκα –ενός από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες ζωγράφους– στο Μουσείο Μπενάκη που παρουσιάζεται με το τίτλο «Σόρογκας-Πενήντα χρόνια ζωγραφική». Η έκθεση διοργανώνεται σε συνεργασία με το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης και τη Νορβηγική Πρεσβεία στην Αθήνα… 

Μνήμες γεμάτες αγάπη, πόνο, ελπίδα, απόγνωση, σκοτάδι, φως, τάξη, χάος αποτυπωμένες από τον Σωτήρη Σόρογκα με το προσωπικό του ζωγραφικό ιδίωμα.

Φωτογραφίζοντας τον Αη Νικόλα στο Μανχάταν, στη σκιά των Δίδυμων Πύργων!

Το 1998 -τρία χρόνια πριν τη μοιραία επίθεση των εξτρεμιστών μουσουλμάνων–  βρέθηκα στη Νέα Υόρκη για ένα συνέδριο σχετικό με τη Γενοκτονία, που διοργάνωνε η Ομοσπονδία των Ποντιακών Συλλόγων ΗΠΑ-Καναδά. Στην παρέα μας ήταν ο ιστορικός Πολυχρόνης Ενεπεκίδης, οι νομικοί Βενιαμίν Καρακωστάνογλου και Χαρά Γαλανού, ο ερευνητής Χάρης Τσιρκινίδης κ.ά.. 

Στη βόλτα που έκανα στο Μανχάταν, σε κάποιο διάλειμμα των εργασιών, μου προκάλεσε εντύπωση  το ελληνορθόδοξο εκκλησάκι του Αγίου  Νικολάου. Ήταν έντονη η αντίθεση που υπήρχε με τον περιβάλλοντα χώρο, την οποία θέλησα και να αποθανατίσω. Έτσι, μετά την κάθοδό μου από έναν από τους Δίδυμους (το Διεθνές Κέντρο Εμπορίου, του οποίου τον τελευταίο όροφο επισκέπτονταν όλοι  για να θαυμάσουν την εκπληκτική θέα) φωτογράφισα το εκκλησάκι με φόντο τους Δίδυμους Πύργους. Πρόθεσή μου ήταν να τονίσω την αντίθεση και την έλλειψη μέτρου. Ήταν ένας φωτογραφικός σχολιασμός για την υπεροχή του απλού και της ανθρώπινης διάστασης σε σχέση με την υπερβολή και το υπερμέγεθες, που παρήγαγε η κοινωνία της αγοράς στην πλέον έντονη λειτουργία της.

-Πίσω από το «τραύμα» και τις λέξεις…

Κάποια από τα ενδιαφέροντα, αλλά και δυσκολότερο ομολογημένα συναισθήματα κάποιου που θέλει να δημιουργήσει κάτι -οτιδήποτε- είναι αυτά που προκύπτουν κατά την προετοιμασία, το ψάξιμο, την αναζήτηση της δομής, το ξεκαθάρισμα της μορφής. Πολλές φορές τα συναισθήματα είναι απλά, όταν ο στόχος είναι ξεκάθαρος και τα μέσα γνωστά. Άλλες φορές είναι περισσότερο έντονα και μπερδεμένα, ειδικά όταν για διάφορους λόγους, υποκειμενικούς ή αντικειμενικούς,  ο στόχος φαντάζει ασαφής και οι μέθοδοι δύσκολα προσδιορίσιμοι. Στην περίπτωση αυτή, η φύση η ίδια εφευρίσκει παράξενες ατραπούς, όπου οδηγεί τις σκέψεις και τις πράξεις, ώστε να φτάσουν στο ποθούμενο .

Δεν είναι εύκολα περιγράψιμη η κατάσταση αυτή, ούτε κάποιος που δεν την βίωσε μπορεί να την κατανοήσει με ακρίβεια.

Στη κατάσταση αυτή λοιπόν βρέθηκα πριν από ενάμιση περίπου χρόνο όταν ο καλός φίλος Γιώργος Κόκκινος μου πρότεινε να πάρω μέρος σ’ ένα συλλογικό εγχείρημα στο οποίο συμμετείχε και η Έλλη Λεμονίδου –που διαπραγματευόταν τις έννοιες Τραύμα και Μνήμη, τόσο θεωρητικά όσο και πραγματολογικά- και να μελετήσω την περίπτωση των Ποντίων.

Ένας «πετυχημένος» πίνακας

Γύρω στο 1986-87 ζωγράφισα με την αγιογραφική τεχνική (αυγοτέμπερα, επιχρύσωση, κ.λπ.) έναν αντάρτη του Πόντου. Αργότερα,  χρησιμοποίησα τον πίνακα, ως εξώφυλλο σε βιβλία μου και σε σχετικά αφιερώματα.

Κάποια στιγμή φάνηκε ότι άρχισε να διαδίδεται από μόνος του. Απόκτησε αυτόνομη υπόσταση και ανεξαρτητοποιήθηκε πλήρως από τον δημιουργό του!!!

Άρχισα να τον βλέπω σε πολλά ξεχωριστά μέρη και για διάφορες χρήσεις… θεμιτές οι περισσότερες, αλλά και κάποιες αθέμιτες.

Αυτό σημαίνει ότι μάλλον ήταν ένα έργο που μπόρεσε να μιλήσει στην καρδιά όσων επέλεξαν να τον χρησιμοποιήσουν.

Απ’ τους Τούρκους Μαυροθαλασσίτες χρησιμοποιήθηκε ως το εξιδανικευμένο πρότυπο του Ρωμιού συμπατριώτη τους.

-Μόραλης, ο αγαπημένος

Την Κυριακή 20 Δεκεμβρίου του 2009 πέθανε ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες ζωγράφους του 20ου αιώνα:

Ο Γιάννης Μόραλης!

Διαμόρφωσε την αισθητική μιας ολόκληρης εποχής. Σε αρκετούς της δικιάς μου γενιάς, που ανδρώθηκε στο περιβάλλον της Μεταπολίτευσης, υπήρξε ο αγαπημένος ζωγράφος.

[Ίσως δεν υπάρχει καλύτερος συμβολισμός για το παρόν που ζει η συγχρονη Ελλάδα, από το γεγονός ότι τη στιγμή που έφευγε απ΄τη ζωή ο (μεγάλος) Γιάννης Μόραλης, την ίδια στιγμή η (μικρή) Ολομέλεια του Αρείου Πάγου συνεργούσε σε ένα πρωτοφανές ατόπημα, με την αποδοχή των μεθοδεύσεων που αποσκοπούσαν στην ακύρωση της Δίκης των Εξ ενόχων της Μικρασιατικής Καταστροφής.

Και ο συμβολισμός είναι προφανής: Η ποιότητα φεύγει από την Ελλάδα τη στιγμή που η αθλιότητα γιγαντώνεται και μας κυριεύει! ]