Κατανοώντας το Ολοκαύτωμα μέσω της γενεαλογίας του Ναζισμού

 Αναζητώντας την αρχική έμπνευση
για τη ναζιστική ‘τελική λύση’

.
Του Βλάση Αγτζίδη (*)

Ένα από τα ζητήματα που ακόμα απασχολούν τους ερευνητές είναι η γενεαλογία του ναζισμού. Γιατί βεβαίως ο Ναζισμός δεν εμφανίστηκε καινοτομώντας σε ιδεολογικό κενό την επαύριο της στρατιωτικής ήττας της Γερμανίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και των οικονομικών συνεπειών που επέφερε η ήττα αυτή.

Στο κείμενο αυτό παρουσιάζονται  νεότερες προσεγγίσεις και ερμηνείες του φαινομένου, βασισμένες σε άγνωστα έως τώρα πραγματολογικά δεδομένα. Οι νεότερες αυτές προσεγγίσεις -που κατατίθενται σήμερα ως υπόθεση εργασίας- υποστηρίζουν τη θέση ότι η ιδέα του συγκεκριμένου τρόπου διαχείρισης του εθνικού ζητήματος και o προγραμματισμός, που οδηγεί στη φυσική εξόντωση των ανεπιθύμητων μειονοτικών πληθυσμών, διαμορφώθηκε στους κόλπους των Νεότουρκων ως απόρροια των γερμανικών επιρροών κατά τις αρχές του 20^ου αιώνα.

Μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου οι Γερμανοί αξιωματικοί που είχαν υπηρετήσει στον οθωμανικό στρατό και είχαν παρακολουθήσει και συμμετάσχει στις εθνικές εκκαθαρίσεις, μετέφεραν τις εμπειρίες τους στην ηττημένη Γερμανία. Καθώς υπήρξαν από τους στυλοβάτες του ναζιστικού εγχειρήματος, μετέτρεψαν σε οδηγό και πρότυπό τους το εθνικιστικό κίνημα του Μουσταφά Κεμάλ που κατάφερε να ολοκληρώσει το αρχικό νεοτουρκικό σχέδιο, ανατρέποντας τις δυσμενείς μεταπολεμικές ρυθμίσεις. Έτσι η αρχική φυλετική γερμανική επιρροή στους Νεότουρκους -που συνέβαλε στη διαμόρφωση της ιδέας της Γενοκτονίας- επέστρεψε στη Γερμανία ως αντιδάνειο μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και διαμόρφωσε την πολιτική που οδήγησε στο Ολοκαύτωμα.    

ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Ο Ζιγιά Γκιοκάλπ, ιδεολογικός πατέρας του τουρκικού εθνικισμού και της ιδέας για  εθνοκάθαρση των μη μουσουλμανικών κοινοτήτων. ΔΕΞΙΑ: Ο Χάινριχ Χίμλερ που εμπνεύστηκε τη μέθοδο εξόντωσης των Εβραίων και δημιούργησε το Άουσβιτς κ.ά. (από το βιβλίο «Μικρασιατική Καταστροφή. Από τη Λούξεμπουργκ και τον Γληνό στην ήττα και το τραύμα«)

Οι ρίζες

Αναλύοντας τις βασικές αρχές του ναζισμού κατανοούμε ότι οι πρωταρχικές του ρίζες βρίσκονται στο ρομαντικό ιδεαλιστικό πνεύμα της Γερμανίας, που αναπτύχθηκε κατά τον 19ο αιώνα  σαν αντίδραση στο πνεύμα του Διαφωτισμού. Η προπαγάνδα του Χίτλερ βασιζόταν σε κώδικες με τους οποίους οι γερμανικές μάζες ήταν συμφιλιωμένες. Ο φυλετισμός, που βρήκε το αποκορύφωμά του στη ναζιστική ρητορική, ενυπήρχε στην κουλτούρα της γερμανικής Δεξιάς.

16-4-2016: Ραντεβού στη Φρανκφούρτη

 

Οι Έλληνες στη Ρωσία και στην ΕΣΣΔ. Μια μαθητική εργασία

Περιπλανώμενος στη θάλασσα του διαδικτύου βρέθηκα σε μια πολύ ευχάριστη έκπληξη. Βρήκα αναρτημένη μια μαθητική εργασία για τον ελληνισμό της Ρωσίας και της πρώην ΕΣΣΔ, που είχα βοηθήσει να πραγματοποιηθεί. Η εργασία αυτή είχε παρουσιαστεί με ιδιαίτερη επιτυχία πριν από 3 χρόνια στο 2ο Γυμνάσιο των Γλυκών Νερών Αττικής και είχε παρουσιαστεί στο Deree College της Αθήνας.

Όπως δηλώνεται στο τέλος της εργασίας: «Η παρουσίαση αυτή έγινε από τoν μαθητή: Κυρτόπουλο Νικόλαο της Β ΄Τάξης του 2 ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΓΛΥΚΩΝ ΝΕΡΩΝ στα πλαίσια του προγράμματος : «Οι Έλληνες του Πόντου » υπό την επίβλεψη της καθηγήτριας Πληροφορικής Μιράντας Παυλίδου και με την ευγενική συμπαράσταση του κυρίου: Αγτζίδη Βλάση Τον ευχαριστούμε θερμά…«

Την εργασία αυτή μπορείτε να την κατεβάσετε, και να την αξιοποιήσετε ακόμα, από εδώ: http://slideplayer.gr/slide/1894319/# Το σάιτ που δημιουργήθηκε από τις προσπάθειες αυτές παρουσιάστηκε εδώ:  Μαθητές και καθηγητές αντιπαλεύουν τη λήθη

Kάποιες χαρακτηριστικές φωτογραφίες που χρησιμοποιήθηκαν και πλαισιώθηκαν από αντίστοιχα κείμενα, είναι οι εξής:

Μαθητές και καθηγητές αντιπαλεύουν τη λήθη

http://m-asia.wikispaces.com/

Όπως διαβάζουμε στo εισαγωγικό του ιστοτόπου:

Μικρά Ασία

Ο ιστότοπος αυτός φιλοδοξεί να παρουσιάσει τις εργασίες των μαθητών του 2ου Γυμνασίου Γλυκών Νερών σχετικά με την μακραίωνη ιστορία των Ελλήνων στη Μ. Ασία αλλά και να συγκεντρώσει όσο το δυνατόν περισσότερο υλικό για την ιστορία αυτή!

Mια εκδήλωση στο Τοσίτσειο-Αρσάκειο της Εκάλης για το Μικρασιατικό Ζήτημα

Μεγάλο είναι το ενδιαφέρον πολλών εκπαιδευτικών για τη σημαντικότερη στιγμή (1912-1923) της ελληνικής ιστορίας του 20ου αιώνα και για τη Μικρασιατική Καταστροφή, η οποία σφράγισε της ιστορία της νεότερης Ελλάδας και υπήρξε η κύρια συνθήκη διαμόρφωσης της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας. Οι εκπαιδευτικοί βρίσκονται συνεχώς μπροστά στο γεγονός της υποτίμησης αυτής της ιστορικής περιόδου από της κυρίαρχη ιστοριογραφική και κρατική αντίληψη. Έτσι προσπαθούν να καλύψουν τα «κενά» με τη διοργάνωση παράλληλων δραστηριοτήτων. Σ’ αυτό το πλαίσιο έγινε και η παρουσίαση στο Αρσάκειο-Τοσίτσειο της Εκάλης στις 17 Μαρτίου 2015, η οποία παρουσιάστηκε ως εξής στο διαδικτυακό τόπο του σχολείου:    

http://www.arsakeio.gr/gr/ekali/ekali-high-school-a/247-greek/schools/ekali/ekali-high-school-a/events-activities/23245-dialexh-gia-to-mikrasiatiko-zhthma

Διάλεξη για το μικρασιατικό ζήτημα

 

Δύο μέρες μετά τις εκλογές: Πού να πάω;

Η εκλογική διαδικασία έλαβε τέλος.
(Τουλάχιστον για κάποιους μήνες!!!)

Η πλήρης συνειδητοποίηση της τραγικής κατάστασης -στην οποία έχει περιέλθει η Ελλάδα εξαιτίας πολύ συγκεκριμένων πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων- φαίνεται ότι θα συμβαδίζει με την ανάπτυξη της κρίσης και τους ρυθμούς της κατάρρευσης…..

Την Τρίτη 19 του Ιούνη, δύο μέρες μετά τις εκλογές, γίνονται δύο πολύ ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις.

Η πρώτη οργανώνεται από την Πρωτοβουλία για την υπεράσπιση της κοινωνίας και της δημοκρατίας, η οποία κλείνει τη φετινή περίοδο κρίση-μων σεμιναρίων με  το θέμα: «Μια μέρα μετά τις εκλογές».

Η δεύτερη διοργανώνεται  από το 2-o Γυμνάσιο Γλυκών Νερών (Αττική), είναι αφιερωμένη στο Σημείο Μηδέν της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας και έχει ως τίτλο: «Οι Έλληνες της Ιωνίας- 90 χρόνια από την καταστροφή της Σμύρνης».

Στη Πρόσκληση που μας έστειλαν τα παιδιά που οργανώνουν την εκδήλωση διαβάζουμε: «Το 2ο Γυμνάσιο Γλυκών Νερών έχει την χαρά να σας προσκαλέσει σε ανοικτή εκδήλωση με θέμα «Οι Έλληνες της Ιωνίας- 90 χρόνια από την καταστροφή της Σμύρνης». Την Τρίτη 19 Ιουνίου 2012, στις 7:00 μ.μ. στην Ελληνογαλλική Σχολή «Ευγένιος Ντελακρουά», Χλόης και Τρικάλων Αγία Παρασκευή. Στην εκδήλωση συμμετέχουν το μουσικό σχήμα «Αμάν ναι!» και το νεανικό χορευτικό συγκρότημα του Δήμου Γλυκών Νερών. Η παρουσία σας θα μας τιμήσει ιδιαίτερα!…..»

Το δίλημμα για το ποιά εκδήλωση είναι σημαντικότερη, είναι μεγάλο. Αλλά μιας και στη δική μου αντίληψη «....Η Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 υπήρξε το πραγματικό αλλά και συμβολικό τέλος μιας μεγάλης ιστορικής διαδικασίας, που συνδέθηκε με την οριστική είσοδο της Εγγύς Ανατολής στην εποχή των εθνών-κρατών….», και επιπλέον, η εκτίμηση ότι το νήμα της σημερινής κρίσης όταν ξετυλιχτεί μας πηγαίνει κατευθείαν στη Μεγάλη Καταστροφή, όταν οι κρατικοδίαιτες ελίτ της Παλαιάς Ελλάδας, έκαναν ότι περνούσε απ΄το χέρι τους για να καταστρέψουν τους κοσμοπολίτες και δραστήριους προοδευτικούς αστούς της Μικράς Ασίας, και στη συνέχεια προσπάθησαν με μεγάλη επιτυχία να αλλοτριώσουν το λαό και να περιωρίσουν τη σημασία εκείνου του κοσμοϊστορικού μεταίχμιου…   η επιλογή είναι προφανής. 

Η ζωή συνεχίζεται… και μετά τις εκλογές

[…]

1) Την Τρίτη 8 Μαϊου 2012 η ιστορικός Bασιλική Λάζου, παρουσιάζει το θέμα “Συμμοριόπληκτοι”: Οι εσωτερικοί πρόσφυγες του Εμφυλίου, στο πλαίσιο του Σεμιναρίου Ιστορίας που διοργανώνεται στο «Ελεύθερο Πανεπιστήμιο» του Δήμου Κηφισιάς (7-9 μ.μ.) «Έπαυλη Δροσίνη»-Βιβλιοθήκη Δήμου Κηφισιάς, Αγ. Θεοδώρων & Κυριακού).

Τα υπόλοιπα θέματα του Σεμιναρίου είναι:

–22 Μαϊου, “στρογγυλό τραπέζι” με θέμα: “Η επανάσταση των μπολσεβίκων, οι μετεπαναστατικές εξελίξεις και ο σοβιετικός Μεσοπόλεμος”. Συμμετέχουν: Κώστας Παλούκης, ιστορικός, Χρήστος Κεφαλής εκδοτική ομάδα του περ.“Μαρξιστική Σκέψη”, Βλάσης Αγτζίδης, ιστορικός. Έχει κληθεί και ο ιστορικός Αναστάσιος Γκίκας, από το Τμήμα Ιστορίας του ΚΚΕ……..

–5 Ιουνίου, αφιέρωμα στις σταλινικές διώξεις.

Βασίλης Τσενκελίδης, ιστορικός :«Ιστορικό περίγραμμα»,

Όλγα Σεβαστίδου, κοινωνική ανθρωπολόγος: «Η Μνήμη των σταλινικών διώξεων (1937-1949) στις αφηγήσεις ζωής των Ποντίων της ΕΣΣΔ»

Περισσότερες πληροφορίες: https://kars1918.wordpress.com/2011/09/26/2011-2012-2/

Διδάσκοντας τη Γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού σε μαθητές

«Η ζωή αλλάζει δίχως να κοιτάζει τη δικιά μας μελαγχολία»…. 

.

Από το 1994 μια νέα «εθνική επέτειος» ήρθε να προστεθεί στο πάνθεον των εθνικών επετείων. Μόνο που τούτη ήταν αποτέλεσμα μιας υπόγειας και απρόσμενης κίνησης της προσφυγικής κοινωνίας των πολιτών, που διεκδικούσε τη δικιά της ιστορική Μνήμη, την εγγραφή της στη συλλογική μνήμη του έθνους-κράτους και τη συμμετοχή στο κοινό αφήγημα. Έτσι, το 1994 οι πρόσφυγες του ’22 πέτυχαν την πρώτη πολιτική κατάκτηση σ’ εναν χώρο, μάλλον άξενο, με ένα κράτος εχθρικό προς τη διατήρηση της προσφυγικής Μνήμης. 

 

Από τότε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι… 

 

Από τότε κάθε χρόνο εκπαιδευτικοί -με δική τους πρωτοβουλία και με την κάλυψη της επίσημης αναγνώρισης και της αναγκαστικής συμμόρφωσης του υπ.Παιδείας- προσπαθούν να οργανώσουν παρουσιάσεις του ιστορικού αυτού γεγονότος, κυρίως στις περιοχές που εγκαταστάθηκαν είτε οι πρόσφυγες του ’22, είτε οι νέοι πολυάριθμοι Πόντιοι πρόσφυγες της Σοβιετικής κατάρρευσης, αλλά και αλλού….. 

 

Μιλώντας για τη Γενοκτονία σε μαθητές των Μεσογείων

Μια πολύ ενδιαφέρουσα συνάντηση με τους μαθητές της γ’ τάξης του Γυμνασίου των Σπάτων, καθώς και του Α’ και Β’ Γυμνασίου Αρτέμιδος έγινε στις 3 Απριλίου στο Πολιτιστικό Κέντρο Σπάτων. Η πρωτοβουλία ανήκε στον πρόεδρο του δραστήριου Ποντιακού Συλλόγου Αρτέμιδας (Λούτσα), μαθηματικό Κώστα Ευκαρπίδη, καθώς και στους γυμνασιάρχες και τους καθηγητές, οι οποίοι ανταποκρίθηκαν πρόθυμα στην πρόσκληση. 

Ανέλαβα να οδηγήσω τους μαθητές στην περιπλάνηση στις άγνωστες ατραπούς των μεγάλων ανακατατάξεων της περιόδου 1908-1923.  Φυσικά, το μοντέλο διδασκαλίας που ακολουθώ εδώ και χρόνια συνίσταται στην παρουσίαση του πραγματικού ιστορικού πλαισίου και των κοινωνικών και εθνικών ανταγωνισμών που οδήγησαν στην απόφαση για τις Γενοκτονίες των χριστιανικών λαών από τους Νεότουρκους εθνικιστές. Χωρίς καμιά ωραιοποίηση ή πλαστογράφιση των ιστορικών στοιχείων, στην κατεύθυνση της διαμόρφωσης κριτικής στάσης των μαθητών, βασισμένη στη στέρεη γνώση, χωρίς συναισθηματικές εξάρσεις και άκοπες ρεβανσιστικές φλυαρίες. Στην παρουσίαση-διδασκαλία στα Σπάτα, προτιμήθηκε ως η πλέον κατάλληλη μέθοδος η παράθεση των ιστορικών στοιχείων υπό τον τύπον σχολιασμού σε επιλεγμένο οπτικό υλικό.  

Σε προσωπικό επίπεδο η διδασκαλία της Γενοκτονίας στους μαθητές κινείται στους άξονες που περιέγραψα στην προηγούμενη ανάρτηση υπό τον τίτλο  Βασικά κείμενα για τη διδασκαλία της Γενοκτονίας.

 Στην εκδήλωση-συζήτηση συμμετείχαν εκατοντάδες παιδιά με τους καθηγητές τους. 

Βασικά κείμενα για τη διδασκαλία της Γενοκτονίας

Σε αρκετά σχολεία, δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια έχουν ξεκινήσει οι προετοιμασίες για τις εκδηλώσεις Μνήμης για τη Γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού, με αφορμή τη θέσπιση της 19ης Μαίου ως επίσημης Εθνικής Επετείου από το 1994. Η διοργάνωση των εκδηλώσεων βασίζεται στον εθελοντισμό και επαφίεται στον πατριωτισμό και την ευαισθησία των εκπαιδευτικών. Δεν υπάρχει μια συστηματική καταγραφή των αξόνων που πρέπει να παρουσιάζονται, ούτε του εκπαιδευτικού υλικού που θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί.

Παράλληλα:
-διαμορφώνεται ένα αφήγημα για τη Γενοκτονία που βασίζεται στην απόσπαση της ποντιακής εμπειρίας από το πραγματικό της πλαίσιο,
-χρησιμοποιούνται λανθασμένα ιστορικά και αριθμητικά στοιχεία και
-πλαστογραφείται πολλές φορές οπτικό υλικό για να υποστηρίξει τις εκδηλώσεις, όπου παρουσιάζονται ως να συμβαίνουν στον Πόντο στιγμιότυπα από τη Γενοκτονία των Αρμενίων ή τη σφαγή και την πυρπόληση της Σμύρνης ή τους πρόσφυγες από την Καππαδοκία και την Ανατολική Θράκη .

(Από διδασκαλία και διάλογο για τη Γενοκτονία με μαθητές λυκείου της Θεσσαλονίκης μέσω Skype.
Στην πρώτη φωτογραφία, στιγμιότυπο από τη διδασκαλία της Γενοκτονίας στο Λύκειο του Νέου Ηρακλείου Αττικής)

Δεδομένου ότι υπάρχει μεγάλη αδιαφορία από την πλευρά του υπουργείου Παιδείας να οργανώσει και να συστηματοποιήσει τη διδασκαλία της Γενοκτονίας, καθώς και αδυναμία –ή άρνηση ή δισταγμός- του εκπαιδευμένου επιστημονικού προσωπικού του προσφυγικού ελληνισμού να διαπραγματευτεί τα ζητήματα αυτά, συντηρούνται  ακόμα οι ασάφειες σε σχέση με το ιστορικό πλαίσιο, τα πληθυσμιακά μεγέθη, τους αριθμούς των θυμάτων, παρακάμπτονται και υποβαθμίζονται οι διεθνείς ερμηνείες για τη Γενοκτονία, όπως αυτή του International Association of Genocide Scholars – IAGS. Γι αυτό νομίζω ότι πρέπει να υποδειχθούν κάποια βασικά κείμενα, ώστε οι εκπαιδευτικοί -καθώς και οι υπεύθυνοι που από την πλευρά των συλλόγων έχουν αναλάβει το έργο της επιμόρφωσης- να διαμορφώσουν μια ολοκληρωμένη εικόνα για το ιστορικό γεγονός.