Mε αφορμή το θάνατο του Γιώργου Δερτιλή…

Ο Δερτιλής για την ιστορία του ελληνικού κράτους – Ποιος για τους Έλληνες της Ανατολής;

Άλλος ένας από τους σημαντικούς της ελληνικής διανόησης έφυγε. Τον Δερτιλή τον γνώρισα μέσα από το δίτομο έργο του Ιστορία του Eλληνικού Kράτους (1830-1920) (εκδόσεις ΜΙΕΤ, 2004) . Έργο κλασικό γιατί στη θέση της προγονολατρίας και ενός παρωχημένου εθνικισμού που έφτασε να σημαίνει τον φυλετισμό, όπου ο όρος «ελληνική ιστορία» ταυτιζόταν με τη Σαλαμίνα, τον Μαραθώνα και το 1821, έφερνε τη γνώση της ιστορίας της νεότερης Ελλάδας η οποία όπως γράφει και ο ίδιος, παρέμενε άγνωστη σε πολλά σημεία της και εν πολλοίς ενερμήνευτη καθ’ εαυτήν.

Κυκλοφόρησε το νέο μου βιβλίο

Τα γεγονότα που συνέβησαν κατά την περίοδο της κατάρρευσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της διαδικασίας μετασχηματισμού της (1908-1923) προκαλούσαν πάντα μια αμφιθυμία. Η συνειδητή άρνηση και η επιλεγμένη σιωπή καθόρισαν τις προτεραιότητες της ιστορικής επιστήμης, ακόμα και της τέχνης. Ο ελληνισμός της Ανατολής και η καταστροφή του δεν αποτέλεσαν μέρος των νεοελληνικών επιστημονικών προτεραιοτήτων.

Το βιβλίο αυτό εκφράζει την ανάγκη να παρουσιαστεί η διαδικασία μετάβασης από την πολυεθνική Οθωμανική Αυτοκρατορία στην εποχή του έθνους-κράτους και να αποσαφηνιστούν αδιερεύνητα στοιχεία της ιστορίας όπως είναι – μεταξύ άλλων – οι λόγοι που το μιλιταριστικό κίνημα των Νεότουρκων αποφάσισε και πραγματοποίησε τη Γενοκτονία των μη μουσουλμανικών πληθυσμών, καθώς και οι ευθύνες του ελληνικού πολιτικού συστήματος και των μεγάλων δυνάμεων της εποχής για την ελληνική ήττα.

Kαι πάλι για την Ανταλλάξιμη Περιουσία

Μια συνέντευξη στη δημοσιογράφο Γιώτα Ρουμελιώτη, έγινε άρθρο σε εφημερίδα της Θεσσαλονίκης:  

«Το κράτος ονομάζει ΔΗΜΟΣΙΑ την ΑΝΤΑΛΛΑΞΙΜΗ περιουσία των προσφύγων και την ξεπουλά!»

 .

Της Γιώτας Ρουμελιώτη

«Το ελληνικό κράτος είναι καταπατητής. Για να καλυφθούν τα τεράστια οικονομικά κενά ξεπωλούν τα «ασημικά» του ελληνικού κράτους και παράλληλα εκποιούν -μέσω ΤΑΙΠΕΔ- και την ανταλλάξιμη περιουσία των προσφύγων η οποία δεν είναι δημόσια! Την οικειοποιούνται ενώ είναι ακίνητα που δεν ανήκουν στο κράτος!», τονίζει στο Κarfitsa.gr, ο διδάκτορας Σύγχρονης Ιστορίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής σχολής του ΑΠΘ και υπόψηφιος βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Βλάσης Αγτζίδης, θίγοντας ένα ζήτημα το οποίο έχει ιστορία ενός αιώνα, από τότε που υπογράφηκε η συνθήκη της Λωζάνης το 1923!

Παράλληλα, ο κ. Αγτζίδης καταλογίζει στην τέως αναπληρώτρια υπουργό Οικονομικών, Νάντια Βαλαβάνη «παντελή αδιαφορία» για το συγκεκριμένο ζήτημα καθώς αν και η ίδια, το 2013, ως βουλευτής, είχε αντιδράσει έντονα στην προσπάθεια να εκχωρηθούν από το ΤΑΙΠΕΔ πέντε ακίνητα της ανταλλάξιμης περιουσίας, ως υπουργός «έβαλε το θέμα στο συρτάρι» και δεν ασχολήθηκε καθόλου, ενώ παράλληλα «χρεώνει» στους προσφυγικούς συλλόγους «άγνοια και χαμηλό επίπεδο».

Η Νάντια Βαλαβάνη, το ΤΑΙΠΕΔ και η Ανταλλάξιμη Περιουσία

«Επιπλέον, πολύτιμα περιουσιακά στοιχεία της Ελλάδας (σχεδόν 50 δισ. ευρώ) θα μεταφερθούν σε ένα υπάρχον εξωτερικό και ανεξάρτητο ταμείο, όπως το Institution for Growth στο Λουξεμβούργο, για να ιδιωτικοποιηθούν σε βάθος χρόνου και να μειωθεί το χρέος»

Αυτό υπήρξε ένα σημείο της πρόσφατης τελικής και δραματικής διαπραγμάτευσης με τους εταίρους μας, που την τελευταία στιγμή άλλαξε και αποφασίστηκε το νέο Ταμείο που θα δημιουργηθεί να ελέγχεται από την ελληνική κυβέρνηση και να εδρεύει στην Αθήνα. Αποφασίστηκε επίσης, από τα έσοδα, που θα προέλθουν από την εκποίηση των περιουσιακών στοιχείων του Ταμείου, το 50% να πηγαίνει στην αποπληρωμή του χρέους και ένα ποσοστό στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και από το υπόλοιπο 50%, το 25% στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και το 25% στην ανάπτυξη.

 

Επιστολή-έκκληση προς τις προσφυγικές Ομοσπονδίες ΟΠΣΕ-ΠΟΕ-ΠΟΠΣ-ΠΟΘΣ

Να σώσουμε την προσφυγική περιουσία:

Επιστολή-έκκληση προς τις προσφυγικές Ομοσπονδίες  ΟΠΣΕ-ΠΟΕ-ΠΟΠΣ-ΠΟΘΣ

Του Βλάση Αγτζίδη, δρ. σύγχρονης Ιστορίας

Η πολιτική αλλαγή που συνέβη στον τόπο μας και η άνοδος στην εξουσία νέων πολιτικών δυνάμεων που δεν φέρουν τα βάρη του παλαιού καθεστώτος, δίνει στον προσφυγικό ελληνισμό τη δυνατότητα να διεκδικήσει αυτά που του στέρησαν οι προηγούμενοι κυβερνώντες. Πολλά είναι τα εκκρεμή ζητήματα που εκκινούν από τα της διεκδίκησης της προσφυγικής περιουσίας και την έμπρακτη αλληλεγγύη προς τους Έλληνες της Μαριούπολης και φτάνουν έως την ένταξη της ιστορίας των Ελλήνων της Ανατολής στην εθνική συλλογική Μνήμη μέσω της εκπαιδευτικής διαδικασίας.  

Η Ανταλλάξιμη Περιουσία

Η τέχνη της επιβίωσης στην προσφυγιά…. Μ’ αφορμή τον ποντιακό χορό

Το αφιέρωμα Ιστορίας της  «Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας» (12 Ιανουαρίου 2014) είχε ως αντικείμενο την επιβίωση ενός παραδοσιακού πολιτισμού σε συνθήκες βίαιου εκπατρισμού. Το θέμα αυτό σχετίζεται αφενός με την γενική αντίληψη που διακατέχει την κοινωνία για τον λαϊκό πολιτισμό και αφετέρου με τις ιδιαίτερες συνθήκες που καλείται να αντιμετωπίσει ο πολιτισμός ενός πληθυσμού σε συνθήκες εκδίωξης και προσφυγιάς. Στο αφιέρωμα συμμετείχε ο ερευνητής, χοροδιδάσκαλος Νίκος Ζουρνατζίδης. 

Πόντιοι: η τέχνη της επιβίωσης στην προσφυγιά

.

Του ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ*

.

Ο ΠΟΝΤΙΑΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ -ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΟΦΩΝΗ ΚΑΙ ΤΟΥΡΚΟΦΩΝΗ ΕΚΔΟΧΗ ΤΟΥ- ΠΑΡ’ ΟΤΙ ΕΙΧΕ ΜΕΓΑΛΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΚΑΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΚΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ, ΟΥΔΕΠΟΤΕ ΑΠΟΤΕΛΕΣΕ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ

Ένα από τα ζητήματα που καλείται να μελετήσει η κοινωνιολογία και η λαογραφία μαζί, είναι η δυνατότητα και οι τρόποι επιβίωσης ενός παραδοσιακού πολιτισμού σε συνθήκες βίαιου εκπατρισμού. Το ζήτημα αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί η σύγχρονη ελληνική κοινωνία διαμορφώθηκε από βίαιους εξωτερικούς παράγοντες. Τέτοιοι παράγοντες ήταν η Μικρασιατική Καταστροφή και η Γενοκτονία, που σηματοδότησε την Έξοδο των πολυάνθρωπων ελληνοορθόδοξων (και ελληνοπροτεσταντικών) κοινοτήτων από την καταρρέουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία (1914-1922), καθώς και η δεκαετία του ’40 με την ξενική Κατοχή της χώρας και τον Εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε. Στους παράγοντες πρέπει να προσμετρηθεί η ύπαρξη ηγετικών ομάδων σ’ όλο το πολιτικό φάσμα, εξαρτημένων οικονομικά και ιδεολογικά  από ξένα κέντρα, που χαρακτηρίζονταν από αντιλήψεις, μη φιλικές προς τον παραδοσιακό πολιτισμό. Ειδικά οι πληθυσμοί που προέκυψαν από τη Μικρασιατική Καταστροφή είχαννα αντιμετωπίσουν  επί πλέον ένα άξενο πολιτικό και κοινωνικό  περιβάλλον, που πολλαπλασίαζε τις δυσκολίες διατήρησης του πολιτισμού τους.     

Η δημόσια αμφισβήτηση της Γενοκτονίας, οι ιδεολογικές συγκρούσεις και ο «οργανωμένος» χώρος!!!

Εκτός από τις  ιστοριογραφικές περιπλανήσεις μεταξύ Σμύρνης, Τραπεζούντας, Σοχούμι και Μόσχας και τις έντονες συναντήσεις με τις διαφορετικές απόψεις, στα άμεσα ενδιαφέροντά μου υπάρχει η περιέργεια για την εμβέλεια και τις δυνατότητες του πραγματικού και καθόλου ευκαταφρόνητου κοινωνικού χώρου που εκφράζει την προσφυγιά του ’22. Ακριβώς γι αυτό έγραψα το παρακάτω κείμενο…. τρία περίπου χρόνια μετά το αρκετά κριτικό κείμενο που είχα γράψει τότε (2010), στηλιτεύοντας την κατάπτωση στην οποία είχαν οδηγήσει τον χώρο κάποιες αντιδραστικές ομάδες.

Είκοσι χρόνια μετά την αναγνώριση από τη Βουλή των Ελλήνων της Γενοκτονίας στον μικρασιατικό Πόντο (και την καθιέρωση ως Ημέρας Μνήμης της 19ης Μαίου) και 15 χρόνια μετά την αναγνώριση της Γενοκτονίας στο σύνολο της Μικράς Ασίας (και την καθιέρωση ως Ημέρας Μνήμης της 14ης Σεπτεμβρίου), οι μόνοι που υποστηρίζουν τη συγκεκριμένη εκδοχή της Ιστορίας είναι κάποιοι λίγοι προσφυγικής καταγωγής ιστορικοί. Η συντριπτική κοινότητα των επιστημόνων ιστορικών αγνοεί εντελώς αυτά τα ιστορικά γεγονότα ή κρατά μια επιφυλακτική στάση, ενώ αναπτύσσεται και η τάση της δημόσιας αμφισβήτησης.

.

Ενώ έως τώρα η αμφισβήτηση προερχόταν κυρίως από περιθωριακούς κύκλους (Νακρατζάς, Τρεμόπουλος, Κωστόπουλος, Ταχματζίδης, Νάσος Θεοδωρίδης κ.ά.), τελευταία υπάρχει μια δημόσια αμφισβήτηση από επιστήμονες ιστορικούς που επηρεάζουν ένα σημαντικό μέρος των Νεοελλήνων ιστορικών. Η δημόσια έκφραση αυτής της θέσης συμβαδίζει με μια ευρύτερη τάση υποτίμησης της Γενοκτονίας που συνέβη στην Ανατολή κατα όλων των χριστιανικών ομάδων(Αρμενίων, Ελλήνων της Ανατολής,  Ασσυροχαλδαίων) και εκφράστηκε με την πρόσφατη απόφαση του ΕΔΑΔ.

.

Χαρακτηριστική είναι συζήτηση-αντιπαράθεση που διεξάγεται στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Xronos«, που έχει σημαντική επιρροή στον κόσμο των ανθρωπιστικών επιστημών. Δύο τέτοιες παρεμβάσεις είναι :

.

Πρόσφυγες στην Πιερία

Την Κυριακή, 10 Νοεμβρίου 2013, οι Ιστορικές Σελίδες της «Ελευθεροτυπίας» (ένθετο «Plus») που επιμελούμαι -με τη συνεργασία δύο εκλεκτών μελετητών του Αντώνη Κάλφα και του Χρήστου Μαχαιρίδη– ήταν αφιερωμένες στην εγκατάσταση των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής (Ποντίων, Ιώνων, Καππαδοκών, Ανατολικοθρακών) στην περιοχή της Πιερίας.

Το αφιέρωμα, όπως αναρτήθηκε στο enet.gr είναι το παρακάτω. Μετά το εισαγωγικό, ακολουθούν τα κείμενα των Αντώνη Κάλφα και Χρήστου Μαχαιρίδη.

• Μελετώντας την κοινωνία που προέκυψε από το 1922

• ΤΟΥ ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ*

• 
  Η Μικρασιατική Καταστροφή αποτελεί μια από τις κύριες τομές στην ιστορία του σύγχρονου ελληνισμού. Δέκα χρόνια μετά τους νικηφόρους βαλκανικούς πολέμους, η περίοδος του τελικού μετασχηματισμού της ευρύτερης περιοχής θα τελειώσει στην προβλήτα της Σμύρνης, μέσα στη μεσαιωνικού τύπου Καταστροφή της Γκιαούρ Ιζμίρ από τα στρατεύματα του Μουσταφά Κεμάλ πασά, του Ατατούρκ, δηλαδή του γενάρχη του τουρκικού έθνους.

Για την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας

Στις 30 Ιανουαρίου του 1923, υπογράφτηκε από τις αντιπροσωπείες Ελλάδας και Τουρκίας η συμφωνία για την υποχρεωτική ανταλλαγή προσώπων και περιουσιών. Με αφορμή αυτή την επέτειο έγινε στην “Ελευθεροτυπία” (Κυριακή 10-2-2013) ένα αφιέρωμα -με τη  συμβολή του Άγγελου Συρίγου- με τον τίτλο  «Το πρωτόκολλο που σφράγισε το μεγάλο ξεριζωμό«…

Πατήστε ΚΛΙΚ για μεγέθυνση:

Υπουργείο Οικονομικών: Λογαριασμοί χωρίς τον ξενοδόχο

Την Κυριακή 26 Ιουνίου 2011 δημοσιεύτηκε στην εφημ. «Η Καθημερινή» το παρακάτω άρθρο μου με τίτλο «Λογαριασμοί χωρίς τον ξενοδόχο» για την επιχειρούμενη εκποίηση των υπολοίπων της προσφυγικής περιουσίας που είναι γνωστή ως «Ανταλλάξιμη Περιουσία».

Oι πρόσφατες εξελίξεις που συνδέονται με την ουσιαστική οικονομική κατάρρευση του ελληνικού κράτους και την επιτακτική ανάγκη εξεύρεσης πόρων για να καλυφθούν οι δυσβάστακτες δανειακές υποχρεώσεις, έφερε στο προσκήνιο τη συζήτηση για τη δημόσια περιουσία και την αξιοποίησή της, είτε με εκποίηση είτε με διάφορους άλλους τρόπους.  Έχουν καταγραφεί περίπου 72.000 δημόσια ακίνητα, ενώ σε 41.000 υπολογίζονται τα «ανταλλάξιμα κτήματα».

Όμως δεν αναφέρθηκε στη συζήτηση ένα στοιχείο, που καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τα όρια αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας και ειδικά όσων ανήκουν στη κατηγορία «ανταλλαξίμων κτημάτων». Ειδικά στις Νέες Χώρες (Μακεδονία, Θράκη, Ήπειρος), στην Κρήτη και στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου το μεγαλύτερο μέρος της δημόσιας περιουσίας ανήκει στην κατηγορία αυτή. Το συγκεκριμένο ζήτημα σχετίζεται απολύτως με την ιδιομορφία, αν όχι μοναδικότητα,  της νεοελληνικής κοινωνικής συγκρότησης μετά την μεγάλη Καταστροφή του 1922 και την έλευση εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων στα εναπομείναντα ελληνικά εδάφη.

H Aνταλλάξιμη Περιουσία στο δρόμο της τελικής εκποίησης;

Το παρακάτω κείμενο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Εύξεινος Πόντος», αριθ. φ. 170, Μάρτιος 2011. Στάλθηκε σ’ όλες τις προσφυγικές ομοσπονδίες (δυτικο)Μικρασιατών, Ποντίων, Καππαδοκών, (ανατολικο)Θρακών, Κωσταντινουπολιτών.

Oι πρόσφατες εξελίξεις που συνδέονται με την ουσιαστική οικονομική κατάρρευση του ελληνικού κράτους και την επιτακτική ανάγκη εξεύρεσης πόρων για να καλυφθούν οι δυσβάστακτες δανειακές υποχρεώσεις, φέρνει και πάλι στην επιφάνεια το ζήτημα της Ανταλλάξιμης Περιουσίας. Δηλαδή της περιουσίας που προέκυψε από τα μουσουλμανικής ιδιοκτησίας ακίνητα που υπήρχαν στην Ελλάδα μετά την ολοκλήρωση της Ανταλλαγής των Πληθυσμών, ως απόρροια της Συνθήκης της Λωζάννης. Μιας περιουσίας που υποχρεωτικά, με βάση το νομικό πλαίσιο που ορίζει τη χρήση της, θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί για την αποκατάσταση των προσφύγων του ’22.