«Ευρωπαίων η πόλις», ήτοι: H πρόκληση της Ευρώπης…

H πρόκληση της Ευρώπης…

Οι εκλογές του 2019 έχουν ιδιαίτερη σπουδαιότητα γιατί θα φανεί εάν επιτραπεί να κυριαρχήσουν οι φυγόκεντρες δυνάμεις ή εάν θα βαθύνει η ευρωπαϊκή ενοποίηση στη βάση της διαμόρφωσης κατάλληλων συνθηκών, όπως είναι η εγκατάλειψη της πολιτικής λιτότητας, της υποβάθμισης του κόσμου της εργασίας, της όξυνσης των κοινωνικών διαφορών

Του Βλάση Αγτζίδη*

Οι ευρωεκλογές που έρχονται φέρνουν ξανά στην επιφάνεια τη συζήτηση για την ιστορία της Ευρώπης, για την αξία της ευρωπαϊκής ενοποίησης, για την αντιμετώπιση των νέων πρωτοφανών προκλήσεων, για τη σημασία που μπορεί να έχει η ελληνική ιστορική εμπειρία στην οικοδόμηση ενός νέου ευρωπαϊκού αφηγήματος.

Ένα μοναδικό πείραμα

Είναι αδιαμφισβήτητο ότι μετά από σαράντα χρόνια ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση (τότε ΕΟΚ), η ενοποίηση και οι συνέπειές της αποτελούν μόνιμο στοιχείο της ζωής του Έλληνα πολίτη. Και όχι μόνο γιατί η Ε.Ε. συνδέθηκε με τις κοινοτικές επιδοτήσεις, τα προγράμματα διάσωσης και τις συνεδριάσεις του Eurogroup. Αλλά γιατί το ιστορικό τραύμα της επτάχρονης δικτατορίας και της Κυπριακής Τραγωδίας υπήρξε ένα βασικό κίνητρο στους Έλληνες για να επιδιώξουν την ένταξη στον ευρωπαϊκό αυτό οργανισμό. Και στο σημείο αυτό το ελληνικό τραύμα συναντήθηκε με το βαθύ συλλογικό τραύμα που κληροδότησαν οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι του 20ού αιώνα στους ευρωπαϊκούς πληθυσμούς. Ένα τραύμα που τους οδήγησε στην προσπάθεια υπέρβασης των παλιών διαχωρισμών που δημιουργούσαν τις συγκρούσεις.

Advertisement

Oξφόρδη 1990: Το Α’ Διεθνές Συνέδριο για τον Ποντιακό Ελληνισμό

Με αφορμή το Διεθνές Συνέδριο που διοργανώνει η Έδρα Ποντιακών Σπουδών του ΑΠΘ, θυμήθηκα το πρώτο Διεθνές Συνέδριο για τον Ποντιακό Ελληνισμό που έλαβε χώρα στην Οξφόρδη το Νοέμβριο του 1990 με τίτλο:  «The Odyssey of the Pontic Greeks».

H συγκεκριμένη αναφορά γίνεται με την (ώριμη πλέον) γνώση ότι η ποντιακή μνήμη δεν έχει ιδιαίτερο βάθος, παρότι –ενταγμένα στις σύγχρονες ανάγκες, με μπόλικες αφαιρέσεις– τα γεγονότα του 1914-1923 φαίνεται να καταλαμβάνουν κεντρική θέση στους προβληματισμούς.  

Το συνέδριο στην Οξφόρδη έγινε σε μια ενδιαφέρουσα εποχή, όπου η έξοδος μεγάλων πληθυσμών από την υπό κατάρρευση EΣΣΔ ήταν μέγιστη επιστημονική πρόκληση για τους ευρωπαίους κοινωνικούς επιστήμονες. Οι Γερμανοί του Βόλγα, οι Εβραίοι και οι Έλληνες του Πόντου ήταν οι μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες που είχαν αρχίσει να μεταναστεύουν μαζικά.  Το γεγονός αυτό αύξησε το επιστημονικό ενδιαφέρον για την συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα και κατά συνέπεια για το γενικότερο ιστορικό φαινόμενο.

Στο συνέδριο συμμετείχαν οι Anthony Bryer, Peter Mackridge, Patricia Fann, Άρτεμη Ξανθοπούλου, Απόστ. Καρπόζηλος, Μαρία Βεργέτη, Έφη Βουτυρά και εγώ. 

O tempora, o mores! Mε αφορμή την περί γενοκτονίας προεκλογική συζήτηση

O tempora , o mores!
Yπήρχε «γενοκτονολαγνεία» στο ελληνικό κράτος;

Του Βλάση Αγτζίδη (*)

Τις τελευταίες μέρες γίναμε μάρτυρες ενδιαφερόντων εξελίξεων πάνω στην ιστορία της προσπάθειας για αναγνώριση της Γενοκτονίας του Πόντου.

Από αφίσα της εποχής της αντιιμπεριαλιστικής συνθηματολογίας του Ανδρέα Παπανδρέου

Η αφορμή δόθηκε από τις περσινές δηλώσεις του Δημήτρη Καιρίδη (νυν υποψήφιου ευρωβουλευτή της ΝΔ), όταν σε ένα σεμιναριακό μάθημα θεώρησε ότι αποδομούσε την «εθνικιστική ιδεολογία»  με διάφορες  προκλητικές παραδοχές όπως ότι το σύνθημα «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες» είναι ένας μύθος εθνικιστικός, όπως και ότι μύθος είναι και η Γενοκτονία των Ποντίων. Συγκεκριμένα ανάφερε: «… Έχουμε και έναν πολλαπλασιασμό των γενοκτονιών και μια γενοκτολογία και γενοκτολαγνεία που δεν είχαμε. Ξαφνικά εμφανίζεται η Ποντιακή Γενοκτονία στα τέλη της δεκαετίας του ’80 για πολύ συγκεκριμένους λόγους. Αποφασίζει το ελληνικό πολιτικό σύστημα και η Βουλή των Ελλήνων να αναγάγει τα δραματικά και τραγικά γεγονότα των Ελλήνων Ποντίων στη Μαύρη Θάλασσα σε γενοκτονία». Κατ αρχάς να επισημάνουμε ότι ο σωστός όρος είναι «γενοκτονολαγνεία» και όχι «γενοκτολαγνεία» που δεν σημαίνει τίποτα.

Το νέο βιβλίο: Ερμηνεύοντας τη Μικρασιατική Καταστροφή

Μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Historical Quest το νέο μου βιβλίο που στον υπότιτλό του γράφει: «Προσεγγίζοντας  την ιστορία μέσα από τις θέσεις  της Ρόζας Λούξεμπουργκ, του Δημήτρη Γληνού, του Ίωνα Δραγούμη, του Γεωργίου Σκληρού, του Αβραάμ Μπεναρόγια…«

Παρατίθεται στη συνέχεια ο πίνακας περιεχομένων:

Εισαγωγή

Όταν  ο Γληνός ‘συνάντησε’ τη Λούξεμπουργκ:  Προσεγγίζοντας το Ζήτημα της Ανατολής και το κίνημα των Νεότουρκων

Ο Δημήτρης Γληνός

Η Λούξεμπουργκ για το εθνικό ζήτημα, το δικαίωμα απόσχισης και το Ανατολικό Ζήτημα

Η δομή της οθωμανικής κοινωνίας

Για το κίνημα των Νεότουρκων και το γερμανικό ιμπεριαλισμό

Οι θέσεις των Γληνού και Σκληρού

Η Λούξεμπουργκ για τη Ρωσική Επανάσταση

Λένιν  VS Λούξεμπουργκ;

Δύο γραμμές για το Ανατολικό Ζήτημα

 

Από τον Δραγούμη στον Μπεναρόγια : Το αντιπολεμικό –αντιμικρασιατικό συναίσθημα στην Ελλάδα και η συμβολή του στη Μικρασιατική Καταστροφή

Πρέπει να ασχολούμαστε με την πολιτική;

Με αφορμή την επιλογή μου να πάρω μέρος στις ευρωεκλογές με το ψηφοδέλτιο του Σύριζα, μια πάρα πολύ καλή -πάλαι ποτέ- φίλη, μου έγραψε τον εξής αφορισμό: «Απαξιώνω την επιλογή σου να εμπλακείς με την πολιτική ακόμα και με το ευρωπαϊκό πρόσωπο...».

Για να αντιμετωπίσω την απελπισία και τα υπαρξιακά που μου γέννησε μια τόσο αγαπητή φίλη, μιας και δεν είμαι ούτε θηρίο ούτε θεός, κατέφυγα στον Αριστοτέλη, ο οποίος κάποτε έγραψε «ὁ δὲ μὴ δυνάμενος κοινωνεῖν ἢ μηδὲν δεόμενος δι’ αὐτάρκειαν οὐθὲν μέρος πόλεως, ὥστε ἢ θηρίον ἢ θεός» : 

.

Αριστοτέλης: ο άνθρωπος ως “πολιτικό ζώο”
.

Στην κλασική πολιτική πραγματεία του, ο Αριστοτέλης υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος είναι από τη φύση του πολιτικό ζώο (Πολιτικά, 1253a). Παρά την αυστηρά προσδιορισμένη ορολογία του Αριστοτέλη, η φράση αυτή είναι σήμερα μια διφορούμενη δήλωση, ακριβώς επειδή η σύγχρονη κατανόηση της «πολιτικής» και της «φύσης» είναι αντίθετες με εκείνες του Αριστοτέλη και της ελληνικής πολιτικής κοινότητας της κλασικής Αθήνας. Για εμάς τους συγχρόνους ένα «πολιτικό ζώο» είναι συχνά σκληρό, ιδιοτελές ή αναξιόπιστο. Αν είμαστε πολιτικά ζώα από τη φύση, είμαστε απασχολημένοι μόνο με το ατομικό κέρδος έχουμε άγνοια της δικαιοσύνης και της αμεροληψίας.

Εκατό χρόνια από το 1919…

O Γιαννακός και η Μαρία Χατζηχριστοδούλου με την κόρη τους Ειρήνη στη Μαγνησία της Σμύρνης την εποχή της απελευθέρωσης

«Εκατό χρόνια από το 1919» ή
«Τι συνέβη στην οθωμανική Ανατολή κατά την περίοδο 1914-1923;»

 

Του Βλάση Αγτζίδη (*)

 

Toν Μάϊο του 1919 ξεκινά μια από τις πλέον σημαντικές περιόδους στη ιστορία της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, της Εγγύς Ανατολής, των ελληνοτουρκικών σχέσεων και του ελληνισμού. Ως εξέλιξη του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου και ως προσπάθεια διαμόρφωσης του μεταπολεμικού γεωπολιτικού σκηνικού αποφασίστηκε ο μετασχηματισμός της Οθ. Αυτοκρατορίας σε έθνη-κράτη  με βάση την ύπαρξη και τα συμφέροντα των ξεχωριστών εθνικών ομάδων.  Επί της ουσίας οι μεταπολεμικές εξελίξεις ακολούθησαν, λόγω της αδήριτης πραγματικότητας, τις αναλύσεις της Ρόζας Λούξεμπουργκ. 

Aφιέρωμα στον Ιωάννη Καποδίστρια στο Σεμινάριο Σύγχρονης Ιστορίας (Κηφισιά)

  Στο πλαίσιο του Σεμιναρίου Σύγχρονης Ιστορίας που συντονίζω και εντάσσεται στο  Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Δήμου Κηφισιάς, διοργανώνεται αφιέρωμα στον Ιωάννη Καποδίστρια την Παρασκευή 5 Απριλίου  (7.10-9.00 μ.μ.)  στη Βιβλιοθήκη του Δήμου Κηφισιάς (Έπαυλη Δροσίνη) Αγ. Θεοδώρων & Κυριακού.