Καλό ταξίδι θεία-Ευαγγελία

1921 (Μαγνησία-Σμύρνη)-2014 (Θεσσαλονίκη)

Σήμερα το πρωί (28-4-2014) άφησε το σκληρό τούτο κόσμο η Ευαγγελία Αϊβάζογλου-Κουτσαντώνη, πρώτη ξαδέλφη της μητέρας μου. 

Ευτυχήσαμε να έχουμε καταγράψει τη συγκλονιστική μαρτυρία της Ευαγγελίας Αϊβάζογλου-Κουτσαντώνη, όπου περιγράφεται η φρίκη που έζησε στην καταστροφή της Σμύρνης η οικογένειά της -τον Σεπτέμβρη του ’22, όταν  οι Κεμαλικοί εξόντωσαν  20 ξαδέλφια του πατέρα της- και το τραγούδι για την επιστροφή του πατέρα της που έγραψε παιδί, και τραγουδούσε μέχρι την τελευταία ώρα της ζωής της περιμένοντάς τον να γυρίσει από την εξορία… 

Ας ελπίσουμε ότι θα καφέρουμε με την καλή φίλη Ν. Μποζίνη να ανεβάσουμε στο youtube αυτά τα δύο σημεία της συνέντευξης. Παρακάτω παρατίθεται η ιστορία της, κοινή στους Μικρασιάτες, όπως είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα ‘»Αγγελιοφόρος» της Θεσσαλονίκης τον περασμένο Σεπτέμβριο.

http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid=7&ct=96&artid=187686

Aπό τη Σμύρνη στη Θεσσαλονίκη

Στην παρακάτω σύγχρονη φωτογραφία, που τραβήχτηκε κάπου μεταξύ των οδών Δελφών, Μακεδονίας και Καραϊσκάκη της Θεσσαλονίκης , η Ευαγγελία Κουτσαντώνη-Αϊβάζογλου, συνταξιούχος εκπαιδευτικός, μου αφηγείται την οικογενειακή της ιστορία….

 

Η Ευαγγελία γεννήθηκε το 1921 στην ευρύτερη περιοχή της Σμύρνης, στο χωριό Μουραντιέ (ή Χαμηδιέ, που παλιότερα οι μουσουλμάνοι το αποκαλούσαν «Γκιαούρκιοϊ»)  της Μαγνησίας. Στην παρακάτω φωτογραφία απεικονίζεται ο πατέρας της Θεόδωρος (δεξιά) με έναν πρώτο του ξάδελφο. Συνελήφθη από τους Κεμαλικούς στην προκυμαία της Σμύρνης, όπου είχε καταφύγει όλη η οικογένεια για να σωθεί από τους τσέτες και τον τουρκικό εθνικιστικό στρατό που προέλαυνε. Η ελληνική μοναρχική κυβέρνηση των Γούναρη-Πρωτοπαπαδάκη, είχε αποφασίσει να εγκαταλείψει τους άμαχους χριστιανικούς πληθυσμούς στο έλεος του Κεμάλ, αφού προηγουμένως τους είχε απαγορεύσει να εξοπλιστούν.

Advertisement

M’ αφορμή την επέτειο της Γενοκτονίας των Αρμενίων

Με αφορμή την επέτειο της γενοκτονίας των Αρμενίων, οι σελίδες Ιστορίας της ‘Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας» (06/04/2014) που επιμελούμαι φιλοξένησαν ένα αφιέρωμα στο οποίο συνέβαλε η εκπαιδευτικός Κουήν Μινασιάν:  http://enet.java1.eworx.gr/?i=issue.el.home&date=2014-04-06&s=istorika

Εκκαθάριση στο όνομα του νέου έθνους

 

Του ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ*

Η Γενοκτονία των Αρμενίων αποτελεί πλέον μια αποδεδειγμένη ιστορική σελίδα, καταχωρισμένη στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η ανάμνηση αυτή τιμάται κάθε χρόνο στις 24 Απριλίου, γιατί θεωρείται ως η ημέρα έναρξης (του 1915) της προγραμματισμένης εθνικής εκκαθάρισης.

100 χρόνια μετά: Νησιά-Βόρειος Ήπειρος-Μικρά Ασία

Με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από την ένωση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου με την Ελλάδα, αλλά και τις συνέπειες που είχε η συγκεκριμένη εξέλιξη στο βορειοηπειρωτικό ζήτημα και στον ελληνισμό της Μικράς Ασίας, επιμεληθηκα ενός αφιερώματος στην «Ε» (23-2-2014)  με τη συμμετοχή της Βάσως Τσακόγλου….    

http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=2014-02-23&s=istorika

Παρατίθενται και τα δύο κείμενα: 

• 1908-1923: το επώδυνο τέλος της πολυεθνικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

  Του ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ*
• Η σημαντικότερη περίοδος της νεότερης ελληνικής ιστορίας είναι αυτή που εγκαινιάζεται με το εθνικιστικό πραξικόπημα της Νεοτουρκικής Ακροδεξιάς στην οθωμανική Θεσσαλονίκη τον Ιούλιο του 1908, ολοκληρώνεται με την καταστροφή της Σμύρνης το Σεπτέμβρη του 1922 και κωδικοποιείται με τη Συνθήκη της Λωζάννης τον επόμενο χρόνο.

  Κατά την περίοδο αυτή η πολυεθνική ισλαμική Οθωμανική Αυτοκρατορία φτάνει στο τέλος της. Κύριος καταλύτης των εξελίξεων θα είναι ο αντιοθωμανικός τουρκικός εθνικισμός. Τότε καθορίζεται η μορφή του σύγχρονου κόσμου της Βαλκανικής και της Μικράς Ασίας, διαμορφώνονται οι γεωπολιτικές ισορροπίες και αποκρυσταλλώνεται η δομή των κοινωνιών στην ευρύτερη περιοχή.

  Η πίεση των Νεότουρκων

Νέα Τραπεζούντα Πιερίας: Αφιέρωμα στους Έλληνες της Ρωσίας (23-4-2014)

Ένα ενδιαφέρον αφιέρωμα στην πολύ σημαντική ιστορία των Ελλήνων της Ρωσίας  πραγματοποιεί ο Ποντιακός Σύλλογος Αλέξανδρος Υψηλάντης που εδρεύει στη Νέα Τραπεζούντα Πιερίας.

Ο Τίτλος του αφιερώματος είναι: «Έλληνες της Ρωσίας. Από την πολιτιστική Αναγέννηση στις σταλινικές διώξεις», όπως ακριβώς είναι και ο τίτλος της εισήγήσης μου την Τετάρτη 23 Απριλίου 2014, 20.00 …

Την επόμενη μέρα θα γίνει προβολή του εξαιρετικού ντοκιμαντέρ του Τάσου Ψαρρά που διαπραγματεύεται το θέμα αυτό και έχει ως τίτλο «Γράμμα στη μητέρα-πατρίδα«.

Για το πλήρες πρόγραμμα πατήστε εδώ: IPSILANTIA 2014 teliko      

Απρίλης 1204: «Φράγκοι» κατά Ελλήνων

«Φράγκοι» κατά Ελλήνων: 800 χρόνια αντιπαράθεση

Αγνοώντας πλήρως την απαγόρευση του Πάπα για επίθεση κατά της Κωνσταντινούπολης, οι είκοσι χιλιάδες σταυροφόροι κατέλαβαν τη μεγαλύτερη πόλη τού τότε γνωστού κόσμου στις 13 Απριλίου του 1204 και τη λεηλάτησαν χωρίς κανένα έλεος

 

Η πρώτη Αλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Δυτικούς σταυροφόρους τον Απρίλιο του 1204 υπήρξε γεγονός με καθοριστική σημασία τόσο για την Εγγύς Ανατολής όσο και για την ίδια τη Δύση.

Ουσιαστικά σήμαινε την πολιτική εξάλειψη του ελληνοορθόδοξου παράγοντα, ανταγωνιστή του κόσμου των καθολικών και των κυνικών εμπόρων της Βενετίας και άνοιξε το δρόμο στην τελική επικράτηση του Ισλάμ. Εφεξής, στην Ευρώπη και στον περιβάλλοντα χώρο για αιώνες θα κυριαρχήσουν δύο πολιτισμικά συστήματα: της Δύσης και του Ισλάμ. Ο ελληνόφωνος κόσμος θα βρεθεί στο περιθώριο των παγκόσμιων εξελίξεων, θα επανέλθει μόλις το 19ο αιώνα και με τη Μικρασιατική Καταστροφή δεν θα μπορέσει να πετύχει τη δική του Reconquista.

Η Αλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Δυτικούς υπήρξε αποτέλεσμα της Δ’ Σταυροφορίας. Ιστορικά οι σταυροφορίες υπήρξαν η χριστιανική απάντηση στο μουσουλμανικό τζιχάντ, με τη διαφορά ότι επιδίωκαν την επανάκτηση των Ιερών Τόπων των χριστιανών και όχι την επέκταση της πίστης με τη βία. Ο πρώτος Βυζαντινός αυτοκράτορας που κήρυξε ιερό πόλεμο κατά του Ισλάμ -με καθυστέρηση- ήταν ο Νικηφόρος Φωκάς. Εδωσε θρησκευτικό περιεχόμενο στον πόλεμο και απελευθέρωσε την Κρήτη από την αραβοϊσλαμική κατοχή που διήρκεσε περίπου 150 χρόνια (826-961).

Η πονηριά των Βενετών

Genocide, Pontians, Asia Minor : The dark side of the Greek world

Genocide, Pontians, Asia Minor : The dark side of the  Greek world  

 By Vlassis Agtzidis (*)

One of the fields of public controversy today in Greece is related with crucial and unexamined issues of the Greek history and society. It regards issues either related to the sphere of society (refugees from the former USSR) or to the sphere of history concerning not only the great geopolitical and socio-economic transformation, which took place in the Near East during the time period of 1908 (Young Turks movement) till 1923 (Treaty of Lausanne), but also the soviet experiment and in particular Stalin’s time period.

Furthermore, it gives us the opportunity to examine the perceptions created in the Greek area regarding these issues, the understanding of those facts by the sovereign power (in its monarchic and democratic version) as well as by the (regime or non-regime) intelligentsia, the historians etc. Moreover, it creates the opportunity to consider in the light of criticism the “orientalist” perception on these issues, a dominant perception for a significant part of the Greek historians.

The “gap”

The lack of jointly agreed upon narrative on the specific historic and social issues created an interpretation gap directly perceived by all those who work on these issues either as researchers or as social solidarity institutions for the affected populations (refugees). A corollary of this “gap” has also been the way that the dominant political and ideological powers of the Right and of the Left have dealt with the new requests and issues of the refugees’ sphere and in particular:

-the public attestation of their historic point of view of the fact that they have been victims of an organized genocide (1914-1923) by the Turkish nationalism
-the reference to the persecutions suffered by the Greek minority from Stalinism in USSR after 1937-38.

At the same time, weirdly, the cunning History “offered” to the inhabitants of Greece another experience: to “receive” from the Perestroica era in the same inhospitable way tens of thousands of their own population and immigrants from the collapsed / collapsing USSR.

Nonda (1922-2005): Ένας Σαμψούντιος ζωγράφος στο Παρίσι

Nonda (1922-2005)

του Βλάση Αγτζίδη

Με αφορμή την πρόσφατη βράβευση στις ΗΠΑ του ποιητή Στέφανου Παπαδόπουλου, γνωρίσαμε περισσότερο ένα πολύ σημαντικό καλλιτέχνη του μεταπολεμικού Παρισιού. Τον Έλληνα ζωγράφο και γλύπτη Eπαμεινώντα  Παπαδόπουλο (1922-2005), που έμεινε γνωστός τους καλλιτεχνικούς κύκλους του Παρισιού ως NONDA. Το γιατί το ελληνικό κοινό τον ήξερε λίγο εξηγείται σε κατάλογο αναδρομικής έκθεσης των έργων του στην Ελλάδα: “..η περίπτωση του ζωγράφου Επαμεινώνδα Παπαδόπουλου (Nonda) δεν καταγράφεται σε καμία από τις κυκλοφορούσες ιστορίες της νεοελληνικής τέχνης.”

Ο πατέρας του Eπαμεινώντα ήταν Σαμψούντιος και η Μνήμη από την τραγωδία του Δυτικού Πόντου υπήρξε συνεχώς παρούσα μέσα στην οικογενειακή λειτουργία. Ο Στέφανος Παπαδόπουλος λέει: ” Ο παππούς μου από την πλευρά του πατέρα μου γεννήθηκε στη Σαμψούντα και μεγάλωσα ακούγοντας ιστορίες για τις δοκιμασίες των Ποντίων. Ο πατέρας μου (NONDA 1922-2005), που ήταν από τους λίγους Έλληνες καλλιτέχνες που έκαναν καριέρα στο μεταπολεμικό Παρίσι, ποτέ δεν ξέχασε την ποντιακή του ταυτότητα. “

Μετονομασία από «Κριμαία» σε «Ταυρίδα»;

Στο πλαίσιο ένος 4σέλιδου αφιερώματος της «Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας» (30-3-2014) για την κρίση στις σχέσεις Ρωσίας-Ουκρανίας και το ζήτημα της Κριμαίας, δημοσιεύτηκε ένα σχόλιό μου για τις σκέψεις της ρωσικής πλευράς μετονομασίας της Κριμέας σε Ταυρίδα.

Το σχόλιο με τον τίτλο που έβαλε ο επιμελητής των σελίδων,  είναι το παρακάτω. Μετά από το δικό μου σχόλιο υπάρχει το κείμενο του Χρήστου Κεφαλή για το ιστορικό βάθος της ρωσο-ουκρανικής αντιπαράθεσης.

 

ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΗ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΚΡΙΜΑΙΑΣ Η ΡΩΣΙΑ ΣΚΕΦΤΕΤΑΙ ΝΑ ΤΗΝ ΞΑΝΑΠΕΙ ΤΑΥΡΙΔΑ

Τη βαφτίζουν Ελληνίδα και την κάνουν ρωσική

Μια πρόσφατη είδηση από τη Ρωσία ήρθε να ενισχύσει στο διαδικτυακό κόσμο το αίσθημα εθνικής υπερηφάνειας των Ελλήνων. Γράφτηκε στο ρωσικό Τύπο και μεταφράστηκε στα ελληνικά Μέσα η είδηση: «Οι Ρώσοι δίνουν στην Κριμαία την αρχαία ελληνική ονομασία Ταυρίδα».

Η είδηση δεν ήταν καθόλου αβάσιμη! Η Ρωσία, στη σύγκρουσή της με την Ουκρανία και την προσπάθεια να ενσωματώσει πλήρως την στρατηγικής σημασίας Κριμαία, φαίνεται ότι επεξεργάζεται σχέδια για αλλαγή της ονομασίας, ώστε και σε συμβολικό επίπεδο να εδραιώσει τη ρωσική κυριαρχία. Η λέξη «Κριμαία» προέρχεται από το Qirim και είναι ταταρικής προέλευσης.

Με αφορμή το Συνέδριο του Κιλκίς…

Το «Α’ Επιστημονικό Συνέδριο» με τίτλο «Η προσφυγική εγκατάσταση στο νομό Κιλκίς» που  έγινε στις 5,6 Απριλίου 2014,  τέλειωσε.  Ήταν ένα ιδιαίτερο συνέδριο με πολλούς ομιλητές και με τη διάθεση από την πλευρά των οργανωτών να  συναντηθούν οι ιστορικοί με τους τοπικούς μελετητές. Έγινε ένα ενδιαφέρον πείραμα που θα άξιζε να σχολιάσουμε κάποια στιγμή αργότερα, όχι μόνο ως μεθοδολογικό εγχείρημα, αλλά γιατί το Κιλκίς παραμένει ένας βαθύτατα διχασμένος τόπος που κουβάλα έως σήμερα τα τραύματα του Εμφύλιου πολέμου -κάτι που κάνει δυσκολότερη τη διαπραγμάτευση θεμάτων που αφορούν τη στάση των προσφύγων κατά την δεκαετία του ’40 (Κατοχή και Εμφύλιος).

Με αφορμή το Συνέδριο αυτό είχα συντάξει ένα άρθρο στην «Ε», όπου περιέγραφα τη σημασία του , έτσι όπως την αντιλαμβάνομαι. Το παραθέτω:

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΕΝΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΟ ΚΙΛΚΙΣ (5 ΚΑΙ 6 ΑΠΡΙΛΙΟΥ)

Οι πρόσφυγες και η διαμόρφωση της νεοελληνικής κοινωνίας

Εάν ένας ιστορικός ή κοινωνιολόγος ή ανθρωπολόγος θέλει να βρει έναν τόπο για να μελετήσει επί πεδίου τον «αιώνα των άκρων», δεν θα μπορούσε να βρει καλύτερο από την περιοχή του Κιλκίς.

Οποια ιστορική διαδικασία ακολουθήθηκε κατά τον αιώνα των μεγάλων ανατροπών και αλλαγών, απαντάται σε μικρογραφία στο παρελθόν του Κιλκίς. Θρησκευτικοί φονταμενταλισμοί, νεωτερικοί εθνικισμοί, καταρρεύσεις αυτοκρατοριών, δημιουργία εθνών-κρατών, ριζοσπαστικές επιδιώξεις πολιτών, στρατιωτικές συρράξεις, εγκλήματα πολέμου, ανταλλαγές πληθυσμών, εμφύλιες συγκρούσεις. Ολα υπάρχουν εδώ.

«Η προσφυγική εγκατάσταση στο νομό Κιλκίς»

Α’ Επιστημονικό Συνέδριο:
«Η προσφυγική εγκατάσταση στο νομό Κιλκίς»

ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΔΗΜΟΥ ΚΙΛΚΙΣ
(Γ. Καπέτα 17 , δίπλα στο Δημαρχείο)

ΣΑΒΒΑΤΟ 5 Απριλίου 2014

17.00-17.30 Προσέλευση

17.30-18.00 Έναρξη-Χαιρετισμοί

Eισαγωγική ομιλία:  Τάσος Αμανατίδης

 

 18.00-19.30  Α’ Συνεδρία

Προεδρείο: Ιάκωβος Μιχαηλίδης, Κώστας Παπαδάκης, Μανώλης Βασιλάκης,

 –Βλάσης Αγτζίδης, Το Κιλκίς ως τόπος του δράματος: Βαλκανικοί εθνικισμοί, πολεμικές συρράξεις, πολιτικές εθνικής ομογενοποίησης.

–Θεόδωρος Παυλίδης, Τόποι προέλευσης και εγκατάστασης των προσφύγων στο νομό Κιλκίς.

–Μιχάλης Βαρλάς, Από το Φούλατζικ στον Ευρωπό. Η σκιά του τραύματος και η δημιουργία μιας εύθραυστης κοινότητας. 

–Κώστας Γ. Τζιάρας, Οι Καστανιώτες: Μνήμες της κοινωνικής οργάνωσης και της εμπειρίας της προσφυγιάς από την Ανατολική Θράκη στο Κιλκίς.

–Φωτεινή Καραλίδου, Η συγκρότηση των κοινοτήτων στους πρώην δήμους  Αξιούπολης και Χέρσου του νομού Κιλκίς. Απ’ το  παρελθόν στο παρόν.

 19.30-20.00 Συζήτηση

20.00-20.20 Διάλειμμα

 

20.30-22.00  Β’ Συνεδρία

Προεδρείο: Παύλος Πασαλίδης, Δέσποινα Καραμπίδου, Χρήστος Τέντας  

-Ανδρέας Απ. Αθανασιάδης, Καυκάσιοι στο Κιλκίς και τη Μακεδονία. Πώς μια εθνοτική ταυτότητα ορίζεται ως πολιτική ταυτότητα.

-Ραϋμόνδος Αλβανός-Σουζάννα Μπολέτη, Οι πολιτικές συμπεριφορές και οι κομματικές ταυτίσεις των κατοίκων της περιοχής του Κιλκίς. 

-Θανάσης Βαφειάδης, Ο προσφυγικός κόσμος του Κιλκίς και η σχέση του με την αριστερά

την περίοδο του Μεσοπολέμου.

-Βασιλική Λάζου, Μετακινήσεις πληθυσμών κατά τη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου πολέμου. Η περίπτωση των εσωτερικών προσφύγων στο Νομό Κιλκίς. 

-Νίκος Αφεντουλίδης, Οργανώνοντας μια Βάση Δεδομένων (Data Base) για την προσφυγική εγκατάσταση στο Κιλκίς.

 

ΚΥΡΙΑΚΗ 6 Απριλίου 2914

10.30-11.00 Προσέλευση

 

 11.00-12.30  Α’ Συνεδρία