-Ο Ίων Δραγούμης και οι νεοελληνικές αντινομίες

Με αφορμή τη συμπλήρωση 90 χρόνων (2010) από τη δολοφονία του Ίωνα Δραγούμη, η εφημερίδα Μακεδονία έκανε αφιέρωμα στο οποίο συμμετείχα με το κείμενο που αναρτώ στη συνέχεια.

Το συνολικό αφιέρωμα της εφημερίδας μπορείτε να το δείτε σε pdf: http://www.makthes.gr/filestore/docs/I_DRAGUMIS1.pdf

ΑΝΤΙΝΟΜΙΕΣ ΚΑΙ ΑΝΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΙ

ΣΤΟ ΒΩΜΟ ΤΗΣ «ΜΙΚΡΑΣ ΠΛΗΝ ΕΝΤΙΜΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ»

Ο Δραγούμης μπορεί να θεωρηθεί ως μια από τις ενδιαφέρουσες φυσιογνωμίες του βαλκανικού ελληνισμού. Όχι τόσο γιατί κατενόησε την ιστορική εποχή στην οποία ζούσε. Ούτε γιατί πρόσφερε κάτι στη θετική αντιμετώπιση των πρωτοφανών προκλήσεων και στην ευτυχή έκβαση των μεγάλων συγκρούσεων. Αλλά γιατί προσπάθησε στο μέτρο των δυνατοτήτων του να συγκροτήσει ένα ουτοπικό σύστημα επιβίωσης του ελληνισμού σε μια ιδιαιτέρως κρίσιμη εποχή ριζικού, ολοκληρωτικού μετασχηματισμού της ευρύτερης περιοχής μας.[1]

Ανεξάρτητα απ’ το γεγονός ότι το σχήμα που φαντάστηκε ο Δραγούμης -και πάλεψε πολιτικά με δραματικές συνέπειες για την υλοποίησή του- δεν αντιστοιχούσε στις ανάγκες της εποχής, αλλά αντιθέτως υπονόμευε τη θετική αντιμετώπιση, εν τούτοις συνέβαλε στο να διακρίνουν σήμερα οι μελετητές τις τότε αντιφάσεις και υστερήσεις του ελληνικού κόσμου.

Στο πρόσωπό του, όπως και στο πρόσωπο του Παντελή Πουλιόπουλου –που πρωτοστάτησε στη δημιουργία των αντιπολεμικών πυρήνων στο μικρασιατικό μέτωπο- αποτυπώνονται με τη μεγαλύτερη δυνατή διαύγεια τα αγεφύρωτα συμφέροντα των ηγετικών ομάδων του βαλκανικού ελληνισμού με τους Έλληνες της Ανατολής, καθώς και οι γιγάντιες διαφορές που υπήρξαν τότε μεταξύ Βαλκάνιων Ελλήνων διανοουμένων και Μικρασιατών, κυρίως Ιώνων και Ποντίων.[2]

Advertisement

-Πίσω από το «τραύμα» και τις λέξεις…

Κάποια από τα ενδιαφέροντα, αλλά και δυσκολότερο ομολογημένα συναισθήματα κάποιου που θέλει να δημιουργήσει κάτι -οτιδήποτε- είναι αυτά που προκύπτουν κατά την προετοιμασία, το ψάξιμο, την αναζήτηση της δομής, το ξεκαθάρισμα της μορφής. Πολλές φορές τα συναισθήματα είναι απλά, όταν ο στόχος είναι ξεκάθαρος και τα μέσα γνωστά. Άλλες φορές είναι περισσότερο έντονα και μπερδεμένα, ειδικά όταν για διάφορους λόγους, υποκειμενικούς ή αντικειμενικούς,  ο στόχος φαντάζει ασαφής και οι μέθοδοι δύσκολα προσδιορίσιμοι. Στην περίπτωση αυτή, η φύση η ίδια εφευρίσκει παράξενες ατραπούς, όπου οδηγεί τις σκέψεις και τις πράξεις, ώστε να φτάσουν στο ποθούμενο .

Δεν είναι εύκολα περιγράψιμη η κατάσταση αυτή, ούτε κάποιος που δεν την βίωσε μπορεί να την κατανοήσει με ακρίβεια.

Στη κατάσταση αυτή λοιπόν βρέθηκα πριν από ενάμιση περίπου χρόνο όταν ο καλός φίλος Γιώργος Κόκκινος μου πρότεινε να πάρω μέρος σ’ ένα συλλογικό εγχείρημα στο οποίο συμμετείχε και η Έλλη Λεμονίδου –που διαπραγματευόταν τις έννοιες Τραύμα και Μνήμη, τόσο θεωρητικά όσο και πραγματολογικά- και να μελετήσω την περίπτωση των Ποντίων.

H επιστροφή του σταλινισμού

Στην εφημερίδα Αυγή, στις  25 Ιουλίου 2010, δημοσιεύτηκε το παρακάτω άρθρο μου με τίτλο: «H επιστροφή του σταλινισμού», όπου εξετάζεται η επίδραση του σταλινισμού στο ελλαδικό Κ.Κ.

___________________________

Έναν από τους καλύτερους ορισμούς του σταλινισμού έδωσε ο Γκι Ντεμπόρ στην Κοινωνία του Θεάματος: «Ο σταλινισμός υπήρξε η βασιλεία του τρόμου ακόμα και μέσα στην ίδια τη γραφειοκρατική τάξη… Η ψευδής συνείδηση συντηρεί την απόλυτη εξουσία της μόνο διαμέσου του απόλυτου τρόμου, όπου κάθε αληθινό κίνητρο τείνει να εξαφανιστεί. Τα μέλη της γραφειοκρατικής τάξης στην εξουσία δεν έχουν δικαίωμα κυριότητας πάνω στην κοινωνία, παρά μόνο συλλογικά σαν συμμέτοχοι σ’ ένα θεμελιώδες ψέμα: πρέπει να υποδύονται τον ρόλο του προλεταριάτου που διευθύνει μια σοσιαλιστική κοινωνία, πρέπει να είναι οι ηθοποιοί που παραμένουν πιστοί στο κείμενο της ιδεολογικής απάτης…»

Η λειτουργία του σταλινισμού στη σοβιετική κοινωνία περιγράφηκε ικανοποιητικά το 1956 στη «Μυστική έκθεση» της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης (ΚΚΣΕ). Η ανάμνηση της «Διαθήκης και των αρχών του Λένιν» χρησιμοποιήθηκε για την καταδίκη της σταλινικής πολιτικής, η οποία, όπως υποστήριζαν, «κατάφερε ένα πλήγμα στην αδελφοσύνη των λαών, στη σοσιαλιστική νομιμότητα».

Σεμινάριο Ιστορίας 2011

Στις 14 Δεκεμβρίου κλείνει ο πρώτος κύκλος του Σεμιναρίου Ιστορίας , που επιμελούμαι στο «Ελεύθερο Πανεπιστήμιο» του Δήμου Κηφισιάς με την εισήγηση της ιστορικού  Λήδας Ιστικοπούλου με θέμα «Η ελληνική εκπαίδευση στη Μικρά Ασία. Η περίπτωση του σχολαρχείου του Ζιντζίντερε της Καππαδοκίας»

Το Σεμινάριο θα συνεχιστεί την επόμενη χρονιά με τις εξής εισηγήσεις:

Ο Ömer Asan και oι καταραμένοι των Κοτυώρων (Ordu)

«Πού πάς αδελφέ: Μια Ιστορία Αποχωρισμού»

Κardeş Nereye : Bir Ayrilik Oykusu

Mία ιδέα του καταγόμενου από την Ορντού, Τούρκου ερευνητή, İbrahim Dizman, την οποία ανέλαβε να υλοποιήσει ο εκδότης Ömer Asan.  (http://www.omerasan.com/) Σκοπός τους  είναι, 90 χρόνια μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών, να παρακολουθήσουμε τις συνέπειες των «τραυμάτων», που άφησε ο μεγάλος ξεριζωμός μέσα από ένα  ντοκιμαντέρ που θα κινείται πάνω στο τρίπτυχο «αποχωρισμός-φιλία-νοσταλγία».

Τα γυρίσματα ξεκίνησαν στις 15 Σεπτεμβρίου, με συνεντεύξεις προσφύγων από την Ελλάδα που εγκαταστάθηκαν στην Ορντού (Κοτύωρα του Πόντου) και θα συνεχιστούν  στα περίχωρα της Θεσσαλονίκης και της Κατερίνης, με συνεντεύξεις Ορντουλήδων Ποντίων.

Εκλογές της ΠΟΕ: ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΕΠΤΩΧΕΥΣΑΜΕΝ!!!

Η ενασχόληση με τα του οργανωμένου ποντιακού χώρου υπήρξε από χρόνια κομμάτι των δραστηριοτήτων μου. Αιτίες γι αυτή την ενασχόληση ήταν  η αντίληψη ότι,  ίσως, ο ποντιακός ελληνισμός μπορούσε να συμβάλλει καθοριστικά στην αλλαγή πολλών εμπεδωμένων αντιλήψεων στην Ελλάδα. Να την οδηγήσει στην υπέρβαση των «παλαιοελλαδικών» της καθηλώσεων για τις ιστορικές εξελίξεις, να κατανοήσει βαθύτερα τις διεργασίες που οδήγησαν στη δημιουργία των εθνών-κρατών, στον τρόπο που διαμορφώθηκαν οι σημερινές γεωπολιτικές σταθερές. Να εντάξει στη συλλογική μνήμη τον ελληνισμό της Ανατολής και της πρώην ΕΣΣΔ, καθώς και ιστορικά γεγονότα όπως η Γενοκτονία ή οι σταλινικές διώξεις.

Ίσως να ήταν η αυταπάτη ότι θα μπορούσε να οργανωθεί καλύτερα  η αντιμετώπιση του κοινωνικού προβλήματος που προκλήθηκε με την έλευση των των δεκάδων χιλιάδων νέων ομογενών προσφύγων από την πρώην ΕΣΣΔ. Ίσως πάλι, ότι ο ελλαδικός ποντιακός χώρος θα μπορούσε να κατανοήσει τις νέες διεθνείς προκλήσεις και να αναδειχθεί ως σύνδεσμος μεταξύ της ευρωπαϊκής Ελλάδας και των νέων χωρών που προέκυψαν από τη σοβιετική κατάρρευση, όπου κατοικούσε μια σημαντική ελληνική διασπορά παραγνωρισμένη απ’ όλους. Ίσως η ψευδαίσθηση ότι θα μπορούσε, με ένα πιο συγκροτημένο τρόπο, να έχει το ρόλο της γέφυρας με τους ελληνόφωνους της Τουρκίας.

Στο παραπάνω πλαίσιο και στον απόηχο των πλέον αλλοτριωμένων εκλογικών διαδικασιών που έχω γνωρίσει, έγραψα το παρακάτω σχόλιο: