100 χρόνια μετά: Νησιά-Βόρειος Ήπειρος-Μικρά Ασία

Με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από την ένωση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου με την Ελλάδα, αλλά και τις συνέπειες που είχε η συγκεκριμένη εξέλιξη στο βορειοηπειρωτικό ζήτημα και στον ελληνισμό της Μικράς Ασίας, επιμεληθηκα ενός αφιερώματος στην «Ε» (23-2-2014)  με τη συμμετοχή της Βάσως Τσακόγλου….    

http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=2014-02-23&s=istorika

Παρατίθενται και τα δύο κείμενα: 

• 1908-1923: το επώδυνο τέλος της πολυεθνικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

  Του ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ*
• Η σημαντικότερη περίοδος της νεότερης ελληνικής ιστορίας είναι αυτή που εγκαινιάζεται με το εθνικιστικό πραξικόπημα της Νεοτουρκικής Ακροδεξιάς στην οθωμανική Θεσσαλονίκη τον Ιούλιο του 1908, ολοκληρώνεται με την καταστροφή της Σμύρνης το Σεπτέμβρη του 1922 και κωδικοποιείται με τη Συνθήκη της Λωζάννης τον επόμενο χρόνο.

  Κατά την περίοδο αυτή η πολυεθνική ισλαμική Οθωμανική Αυτοκρατορία φτάνει στο τέλος της. Κύριος καταλύτης των εξελίξεων θα είναι ο αντιοθωμανικός τουρκικός εθνικισμός. Τότε καθορίζεται η μορφή του σύγχρονου κόσμου της Βαλκανικής και της Μικράς Ασίας, διαμορφώνονται οι γεωπολιτικές ισορροπίες και αποκρυσταλλώνεται η δομή των κοινωνιών στην ευρύτερη περιοχή.

  Η πίεση των Νεότουρκων

-Οι δρόμοι των Ελλήνων

……….για τον εξωελλαδικό ελληνισμό

Μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις  Ρolaris ένα συλλογικό έργο για τους εκτός Ελλάδας Έλληνες, που συμπεριλαμβάνει τόσο τη διασπορά, όσο και τις ένδημες κοινότητες του εξωτερικού.

Στο έργο αυτό,  εκτός από μένα γράφουν οι: Αλέξανδρος Κιτρόεφ (Βόρεια και Κεντρική Αμερική, Βόρεια Αφρική, Μέση Ανατολή),  Αναστάσιος Τάμης (Νότια Αμερική, Ανατολική και Νότια Ασία, Ωκεανία), Γεώργιος Γιακουμής (Αλβανία), Κώστας Λουκέρης (Έλληνες της Κωσταντινούπολης, Υποσαχάρια Αφρική), Κυριακή Πετράκη (Δυτική Ευρώπη, Ρουμανία).

Η δική μου συμβολή αφορά τις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ, τη Βουλγαρία, τη FYROM, καθώς και τις ελληνόφωνες ομάδες στη σύγχρονη Τουρκία.  Τα κείμενα αυτά θα τα αναρτήσω τις επόμενες μέρες.

-Συνέντευξη στο ‘Βορειοηπειρωτικό Βήμα»

1. Πρόσφατα, οἱ Ἀλβανοὶ  τοῦ Κοσσυφοπεδίου ἀπέκτησαν τὴν Ἀνεξαρτησία τους. Πιστεύετε ὅτι αὐτὸ μπορεῖ νὰ ἀποτελέσει τὴν ἀφετηρία γιὰ γενικότερες ἐξελίξεις στὶς μειονότητες τῆς Βαλκανικῆς;  

–Ο παλιός κομμουνιστικός κόσμος αυτή τη στιγμή περνά τη φάση διαμόρφωσης εθνών-κρατών, σε αντίθεση με το λεγόμενο δυτικό κόσμο, που βρίσκεται στο τέλος της συγκεκριμένης ιστορικής φάσης και επιζητεί τη δημιουργία νέων μεταεθνικών κρατικών μορφωμάτων, τύπου Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η ιστορική αυτή διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη σε όλη την έκταση του παλιού κομμουνιστικού κόσμου. Αυτό που συνέβη εκεί είναι ότι διαιωνίστηκε, με νέα μορφή, η παλιά φεουδαρχική δομή. Μόνο που στη θέση των παλιών φεουδαρχών εγκαταστάθηκε πλέον το κόμμα, ως συλλογικός ιδιοκτήτης των μέσων παραγωγής. Δηλαδή, δομικά μέσω των «κομμουνιστικών» κρατών μεταφέρθηκαν μέχρι τις μέρες μας οι φεουδαρχικές κοινωνικές δομές με ό,τι αυτό σημαίνει στο επίπεδο των κοινωνικών αντιθέσεων και των πολιτικών προτεραιοτήτων.

Στην περιοχή μας υπήρχε ένα ανεπίλυτο εθνικό αλβανικό ζήτημα, κάτι που υποδειγματικά ανέλυσε ο καθηγητής Ευ. Κωφός. Το Κόσοβο ήταν για τους Αλβανούς, όπως ήταν για μας η Μικρά Ασία στις αρχές του 20^ου αιώνα. Όμως η αναμενόμενη ανεξαρτητοποίηση των Αλβανών του Κοσόβου προκάλεσε πικρία και στην ίδια την Ελλάδα. Πικρία συνδυασμένη με εκδήλωση συναισθημάτων φόβου και ανασφάλειας. Παρατηρούμε, όμως, ότι η κατά πολύ πιο παράλογη ανεξαρτητοποίηση του Μαυροβουνίου –που απέκοβε τη Σερβία από τη θάλασσα– ουδόλως ενόχλησε. Ενώ η φυσική τάση μιας μη σλαβικής εθνότητας για πολιτικό αυτοκαθορισμό, μέσα στη γενική διαδικασία εθνογένεσης και χειραφέτησης, φαίνεται ότι ενοχλεί υπερβολικά.

Εν κατακλείδι μπορούμε να συμπεράνουμε ότι οι αναταράξεις, που προκαλούνται αυτή τη στιγμή από τη μεγάλη ιστορική διεργασία που βλέπουμε να εξελίσσεται, αφορούν τον παλιό κομμουνιστικό κόσμο από την Αλβανία και την πρώην Γιουγκοσλαβία έως τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία. Απλώς τα «απόνερα» της διαδικασίας αγγίζουν και την Ελλάδα.