The Persecution of Pontic Greeks in the Soviet Union

Ένα συνέδριο το ‘9ο στην Οξφόρδη.

Το Νοέμβριο του 1990 οργανώθηκε στην Οξφόρδη ένα πολύ ενδιαφέρον  συνέδριο με τίτλο «The Odyssey of the Pontic Greeks».

Το συνέδριο έγινε σε μια ενδιαφέρουσα εποχή, όπου η έξοδος μεγάλων πληθυσμων από την υπό κατάρρευση EΣΣΔ ήταν μέγιστη επιστημονική πρόκληση για τους ευρωπαίους κοινωνικούς επιστήμονες. Οι Γερμανοί του Βόλγα, οι Εβραίοι και οι Έλληνες του Πόντου ήταν οι μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες που είχαν αρχίσει να μεταναστεύουν μαζικά.  Το γεγονός αυτό αύξησε το επιστημονικό ενδιαφέρον για την συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα και κατά συνέπεια για το γενικότερο ιστορικό φαινόμενο.

Στο συνέδριο συμμετείχαν οι Anthony Bryer, Peter Mackridge, Patricia Fann, Άρτεμη Ξανθοπούλου, Απόστ. Καρπόζηλος, Μαρία Βεργέτη, Έφη Βουτυρά και εγώ. 

Παράλληλα είχα επιμεληθεί και μια έκθεση φωτογραφιών και ντοκουμέντων που πλαισίωνε το συνέδριο.

 

Την εποχή εκείνη είχα ολοκληρώσει μια πρώτη φάση έρευνας του φαινομένου του σοβιετικου ελληνισμού και είχα ήδη δημοσιεύσει  την πρώτη μου μονογραφία με τίτλο Ποντιακός ελληνισμός: Από τη γενοκτονία και το σταλινισμό στην περεστρόϊκα (αρχές 1990).

Ο τίτλος της δικής μου, αρκετά πρώιμης,  εισήγησης  στο συνέδριο ήταν : The Persecution of Pontic Greeks in the Soviet Union.

Advertisement

-Οι εκδηλώσεις Μνήμης για τις σταλινικές διώξεις και οι παράλογες αντιδράσεις

Με αφορμή την πραγματοποίηση των παραδοσιακών εκδηλώσεων Μνήμης για τις σταλινικές διώξεις, το ΚΚΕ εξαπόλυσε για άλλη μια φορά συκοφαντική επίθεση κατά αυτών που τολμούν να θυμούνται ή να ερευνούν τη σημαντική εκείνη σελίδα, τόσο της νεοελληνικής ιστορίας, όσο και του κομμουνιστικού κινήματος.

Πιθανόν οι κήνσορες του -σταλινικού πλέον και επισήμως- κομμουνιστικού κόμματος να πιστεύουν ότι  συκοφαντώντας και στοχοποιώντας ως «αντικομμουνιστές» όσους μελετούν εκείνη την εποχή ή συμβάλλουν στην πραγματοποίηση εκδηλώσεων Μνήμης, θα τους αποθαρρύνουν. Φαίνεται ότι διατηρούν τη φρούδα ελπίδα ότι ο φόβος  θα βάλει τέλος στη Μνήμη και θα επιτρέψει την μετατροπή των εφιαλτικών στιγμών του παρελθόντος σε ποθητή επαναστατική προοπτική για τις υπό καθοδήγηση  «μάζες».

Όμως κάνουν λάθος στην τακτική τους! Γιατί όσο εντείνουν την επίθεση σε πρόσωπα και θεσμούς,  τόσο εντείνεται και η αποφασιστικότητα για να μην επιτραπεί σε αντιδραστικές εκδοχές να καθαρθούν. Παράλληλα,  αποτελεί συνείδηση πλέον ότι  το απόλυτο ξεκαθάρισμα του παρελθόντος είναι όσο ποτέ αναγκαίο -στις εποχές αυτές της κρίσης και της σύγχυσης- ώστε να μην εξαπατηθούν για άλλη μια φορά οι λαοί, παραχωρώντας σε απρόσωπες γραφειοκρατικές ομάδες δικαιώματα ελέγχου, μέσω των διαδικασιών αντιπροσώπευσης .

Στο παραπάνω πλαίσιο, δημοσίευσα στη Καθημερινή το παρακάτω κείμενο:

Οι σταλινικές διώξεις και το ΚΚΕ

Το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’30 υπήρξε μοιραίο για τις εθνικές μειονότητες που κατοικούσαν στη Σοβιετική Ενωση και είχαν την ατυχία να υπάρχει κάποιος ομοεθνής τους χώρος στη Δύση. Η σταλινική ηγεσία θεώρησε ότι θα μπορούσαν στο μέλλον να επηρεαστούν από την «καπιταλιστική μητέρα-πατρίδα». Ετσι, οι Κορεάτες της Απω Ανατολής, οι Γερμανοί του Βόλγα, οι Τάταροι της Κριμαίας, οι Τσετσένοι, οι Τούρκοι Μεσχετίνοι, οι Ελληνες του Πόντου θα τοποθετηθούν στη «μαύρη λίστα» του σταλινισμού και θα αποτελέσουν την τραγική κατηγορία των «τιμωρημένων λαών» της ΕΣΣΔ. Παρότι, τουλάχιστον για τους Σοβιετικούς Ελληνες του Πόντου που μελετούμε, τίποτα από τις σκέψεις τους και τις πράξεις τους δεν συνηγορούσε στη σταλινική εκείνη υποψία.

-Ο Κωστής Παπαγιώργης για τον «Κόκινο Καπνα»

Στην εφημερίδα Κόσμος του Επενδυτή στις 12-13 Ιουνίου 2010, ο Κωστής Παπαγιώργης παρουσίασε την έκδοση της  μελέτης για την εφημερίδα Κόκινος Καπνας.

Στην εισαγωγή του έγραψε: «Μία από τις 160 εθνότητες που απάρτισαν τη Σοβιετική Ένωση ήταν ασφαλώς και οι Έλληνες -κομμουνιστές και μη- των ποντιακώνπεριοχών στα βόρεια παράλια του Εύξεινου Πόντου που έφταναν τις 300.000 ψυχές. Ο Βλάσης Αγτζίδης, διδάκτωρ σύγχρονης ιστορίας, με το βιβλίο του για τον «Κόκκινο Καπνά» (Εναλλακτικές Εκδόσεις), ιστορώντας  το χρονικό έκδοσης και κυκλοφορίας μιας ελληνόγλωσσης εφημερίδας με αυτόν τον τίτλο ουσιαστικά διασώζει την ιστορική υπόσταση των πληθυσμών της περιοχής και την απίστευτη διαδικασία των συνθηκών διαβίωσης…»

-To Oλοκαύτωμα της Ανατολής

Το κείμενο που ακολουθεί δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία στις 17 Μαϊου 2010 με τον τίτλο:

«Ο τουρκικός εθνικισμός και  το χριστιανικό Ολοκαύτωμα στην Ανατολή«

 

Η γενοκτονία των Ελλήνων στο μικρασιατικό Πόντο και η αναγνώρισή της από την ελληνική πολιτεία το 1994 –όπως και η αντίστοιχη αναγνώριση για το σύνολο της Μικρά Ασίας το 1998- αποτέλεσε μια πράξη ηθικής αποκατάστασης των  αδικιών που διεπράχθησαν κατά των προσφύγων του 1922 στην ελλαδική «μητέρα πατρίδα». Παρόλη όμως την επίσημη αναγνώριση, η ενσωμάτωση των τραγικών εκείνων ιστορικών στιγμών στη νεοελληνική αντίληψη για την πρόσφατη ιστορία είναι εξαιρετικά μερική. Και αυτό αποτελεί ένα παράδοξο που σχετίζεται αφενός με το παραδοσιακό αντιμικρασιατικό και αντιπροσφυγικό πνεύμα που διέκρινε τη Δεξιά και αφετέρου με τον τρόπο συγκρότησης της νεοελληνικής ιδεολογίας μετά το 1922 και την υπόγεια διαπλοκή ιστοριογραφίας και κρατικών συμφερόντων. Μόνο έτσι μπορεί να ερμηνευτεί η ιδεολογική παραμόρφωση της ερευνητικής ματιάς για ζητήματα, όπως η πολιτική εθνοκάθαρσης των Νεοτούρκων ή η ολοκλήρωσή της από τον κεμαλισμό.