Archive for Σεπτεμβρίου 2019|Monthly archive page
Μικρασιατική καταστροφή: Αιτίες και ευθύνες
Το τέλος του ελληνοτουρκικού πολέμου τον Αύγουστο του 1922 υπήρξε το επιστέγασμα μιας ολόκληρης ιστορικής περιόδου, που ξεκίνησε το 1908 στη Θεσσαλονίκη με την κατάληψη της οθωμανικής εξουσίας από τη νεοτουρκική ακροδεξιά και οδήγησε στην αιματηρή μετατροπή του μεγαλύτερου μέρους της αυτοκρατορίας σε τουρκικό έθνος-κράτος. Τα θύματα αυτής της διαδικασίας ήταν οι χριστιανικοί πληθυσμοί (Έλληνες, Αρμένιοι, Ασσυροχαλδαίοι).
Κύριος πρωταγωνιστής της τελευταίας φάσης της σύγκρουσης (1919 – 1922) ήταν ο Μουσταφά Κεμάλ πασά. Ένας ευφυής εθνικιστής στρατιωτικός, μέλος της ακραίας οργάνωσης «Ένωση και Πρόοδος», που ευθυνόταν για τις γενοκτονίες που είχαν διαπραχθεί την περίοδο του πολέμου.
Ένας θρήνος για τη Σμύρνη του Λάζαρου Γαϊτάνη
(Σύνθεση του Χρήστου Μαχαιρίδη στο περιοδ. «Έρεισμα»)
Μια λαοθάλασσα ρωμιοί στοιβαγμένοι στον μώλο της Σμύρνης… Πίσω τους η πόλη στις φλόγες, μπρος τους πλεούμενα έτοιμα να σαλπάρουν… Θάνατος και ζωή πιασμένοι χέρι χέρι.. Στης προσφυγιάς όσοι τη ρότα θα τραβήξουν, στις ράγες θα τροχιοδρομήσουν της φτωχολογιάς… 13-17 Σεπτεμβρίου 1922.
Στα μάτια αντιφεγγίζοντας τη φλογισμένη Σμύρνη
.
Βαθιά στου νου τους λογισμούς
μην απολησμονείς τ’ αργόσβηστα στ’ ακροθαλάσσι μάτια,
σαν τότε που αντιφέγγισαν τη φλογισμένη Σμύρνη,
σαν τότε που καθρέφτισαν τ’ ανθρωπολόϊ στον μώλο,
ζεμένο στο φευγιό του με το θανατικό
των σταυρωτήδων ανασαίνοντας το χνώτο.
Σ’ άφησαν αγνάντια σε πλεούμενα τα μάτια,
στης προσφυγιάς τη ρότα σαλπάροντας με βιάση,
με κρεμασμένες στ’ άλμπουρα για τη ζωή λαχτάρες,
με στεριωμένες θύμισες σε σπιτικά καμμένα,
σ’ ερειπωμένες εκκλησίες που τις θρηνεί ο αγέρας,
στεγνώνοντας το αίμα του Χρυσοστόμου Σμύρνης,
Που ‘βαψε τις λιθόστρωτες τις στράτες στα σοκάκια,
πρωτού σου κλείσουν οι καιροί τον καημό σε στίχους:
Έκθεση για την Καταστροφή της Σμύρνης
Τρίτη 10 Σεπτεμβριου 7.30 μμ στην Βίλα Κώστα (Λουκή Ακρίτα 4)στο Καστρί Νέας Ερυθραιας (δήμος Κηφισιας):
–εγκαίνια έκθεσης για την Καταστροφή της Σμύρνης και
–παρουσίαση της «Μαύρης Βίβλου»….
Ο Λαζαρος Ζαχαριαδης και η στιγμή της σύλληψής του
Μια έκθεση του Βλάση Αγτζίδη για την Καταστροφή της Σμύρνης
Από τις 10 Σεπτεμβρίου θα παρουσιαστεί στη Βίλα Κώστα στο Καστρί της Νέας Ερυθραίας-Κηφισιάς , μια έκθεση αφιερωμένη στην επέτειο της Καταστροφής της Σμύρνης. Θα γίνει στο πλαίσιο της ετήσιας επετειακής οργάνωσης εκδηλώσεων Μνήμης υπό τον τίτλο «Αλλοτινές Πατρίδες» που οργανώνεται από το ΚΕΜΜΕ του Δήμου Κηφισιάς.
Η έκθεση θα διαρκέσει πέντε ημέρες και τα εγκαίνιά της θα συμπέσουν με την παρουσίαση της επανέκδοσης της «Μαύρης Βίβλου» που εξέδωσε το 1919 το Οικουμενικό Πατριαρχείο και επανεκδόθηκε πρόσφατα από τις εκδόσεις Αρσενίδη (19.30 στο Πνευματικό Κέντρρο Ν. Ερυθραίας-ΚΕΜΜΕ, βίλα Κώστα). Στην επανέκδοση του σημαντικού αυτού ντοκουμέντου και στη σημασία του θα αναφερθεί ο Βλάσης Αγτζίδης με την ιδιότητα του ιστορικού. Στη «Μαύρη Βίβλο» αποτυπώνεται όλη η φρίκη των διώξεων από τους Νεότουρκους, που βίωσαν οι ελληνορθόδοξες κοινότητες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατά τα διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η δομή της έκθεσης
Η έκθεση δομείται με πυρήνα πέντε εικαστικά έργα του Αγτζίδη, που αφαιρετικά παριστούν την τραγωδία. Αξιοποιούν παράλληλα την τεχνική των ψηφιδωτών, πετυχαίνοντας μια σύνθεση μεταξύ της μοντέρνας τέχνης και της παράδοσης. Τα έργα αυτά βασίζονται στην αίσθηση της αντανάκλασης, ως μια αμοιβαία διαδικασία μεταμόρφωσης. Δεν θα μπορούσε να είναι κεντρική φιγούρα των έργων, άλλος από τον Άγγελο του Θανάτου, που για ένα μήνα κατέστρεψε οριστικά και αμετάκλητα την «γκιαούρ Ιζμίρ». Η Καταστροφή της Σμύρνης με την απόλυτη εικόνα της πυρκαγιάς, ανακλάται στην επιφάνεια του έργου και αλλοιώνεται ως αποτέλεσμα της διάδρασης που δημιουργεί η κύρια κατάσταση στον κόσμο μας. Δηλαδή η συνεχής συνδιαλλαγή στο υλικό, ψυχικό και νοητικό πεδίο. Αν η Καταστροφή είναι ο πομπός, το βλέμμα του δημιουργού λειτουργεί ως ο δέκτης.
Παράλληλα και γύρω από τα έργα αυτά, αναπτύσσονται περίπου 30 φωτογραφίες με πρόσωπα που βίωσαν το ιστορικό γεγονός, καθώς και με τα μοιραία έγγραφα της τότε ελληνικής κυβέρνησης που απαγόρευσαν την έξοδο των ελληνικών πληθυσμών. Όλες οι εικόνες πλαισιώνονται από πλήρεις περιγραφές, τόσο των εγγράφων, όσο και της ιστορίας και της πορείας των προσώπων. Οι φωτογραφίες είναι τυπωμένες σε καμβά σε μέση διάσταση 40-50 εκ. Οι φωτογραφίες των «ηρώων» της Καταστροφής συνδυάζονται με ιστορικές φωτογραφίες που δημοσιεύτηκαν σε έντυπα της εποχής, όπως το National Geographic (N.G.) Χαρακτηριστική είναι η παρουσίαση των δύο πολύ σημαντικών φωτογραφιών που διέσωσε ο ρεπόρτερ των N.G. από τη σύλληψη των ανδρών στην προκυμαία της Σμύρνης.
Συνδυαστικά με τις δύο αυτές φωτογραφίες παρουσιάζονται τέσσερα υπαρκτά πρόσωπα που είτε δολοφονήθηκαν αμέσως μετά από τους Κεμαλιστές, είτε επέζησαν και μετά από δίχρονη κράτηση έφτασαν ως πρόσφυγες στην Ελλάδα. Να θυμίσουμε ότι σύμφωνα με τον Βρετανό ιστορικό Richard Clogg, τα θύματα εκείνης της σφαγής υπολογίζονται σε 30.000. Στην έκθεση, χαρακτηριστική είναι η μορφή του Θεόδωρου Αϊβάζογλου που έχασε τη ζωή του μαζί με άλλα είκοσι μέλη της οικογένειάς του. Όπως και του Λάζαρου Ζαχαριάδη από την περιοχή της Μαγνησίας ο οποίος διασώθηκε και έφτασε στην Ελλάδα. Εγκαταστάθηκε τελικά στο Κιλκίς, όπου φύτεψε την πρώτη ελιά και κατάφερε να στεριώσει η άγνωστη τότε για την περιοχή ελαιοκαλλιέργεια.
Για τις εικαστικές δημιουργίες