Η συμβολή του Μιχάλη Χαραλαμπίδη στην ιστορία των ιδεών στη σύγχρονη Ελλάδα

Ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης έγινε γνωστός στην πολιτική σκηνή της χώρας ως «Ιταλός» γιατί ήταν επικεφαλής μιας ομάδας στελεχών του ΠΑΣΟΚ που είχαν σπουδάσει στην Ιταλία. Ήταν μέλος της ΠΑΚ της αντιστασιακής οργάνωσης που ίδρυσε ο Ανδρέας Παπανδρέου κατά τη διάρκεια της επταετούς Χούντας….

Στη μεταπολίτευση εκλέχτηκε στο Εκτελεστικό Γραφείο του ΠΑΣΟΚ και για κάποια χρόνια βρισκόταν στον στενό πυρήνα συνεργατών του Ανδρέα Παπανδρέου. Ήταν ο κύριος εκφραστής της αριστερής τάσης στο χώρο του ΠΑΣΟΚ που έμεινε γνωστή με το όνομα «Ιταλοί»…

Όσον αφορά τα ζητήματα των προσφύγων του 1922 και ειδικά των Ποντίων, κατάφερε να εκφράσει το ριζοσπαστικό και πολύμορφο ρεύμα που είχε ήδη εμφανιστεί από τα μέσα της δεκαετίας του ’80. Ένα ρεύμα που επιχειρούσε για πρώτη φορά μετά το 1922 να ερμηνεύσει με έναν διαφορετικό τρόπο τα γεγονότα της περιόδου 1914-1922 και να διεκδικήσει την ενσωμάτωση της ιστορικής εμπειρίας των προσφύγων στο συλλογικό εθνικό αφήγημα.

Ανατρέποντας την κυρίαρχη ερμηνεία

Από τον Λένιν στον Στάλιν

Η άνοδος του Στάλιν: καθοριστικό γεγονός για την ιστορική πορεία της Σοβιετικής Ένωσης

Του Βλάση Αγτζίδη (*)

Ο Στάλιν κατάγεται από γονείς που γεννήθηκαν δουλοπάροικοι. Σε μια προσπάθεια κοινωνικής ανέλιξης στέλνεται στο Θεολογικό Σεμινάριο της Τιφλίδας. Αυτό το σύμπλεγμα της κοινωνικής ανέλιξης τον σημαδεύει σ* όλη την επόμενη ζωή του. Παρ’ όλο που 19 χρονών εντάσσεται στη σοσιαλιστική ομάδα, παραμένει στο Θεολογικό Σεμινάριο, υποκρινόμενος τον πιστό παρ’ ότι είναι άθεος και δεχόμενος όλο το σύστημα καταπίεσης, παρ’ όλο που θέλει να ’ναι επαναστάτης.

Ο Ντζουγκασβίλι – Στάλιν είναι ο μόνος από τους ηγέτες της επανάστασης των μπολσεβίκων που έζησε την ατμόσφαιρα της δουλοπαροικίας. Ο Iσαάκ Ντώυτσερ γράφει: «Ο Λένιν είχε γνωρίσει την ζωή των χωρικών από κοντά. Ο ίδιος όμως, γιός ενός επιθεωρητή σχολείων που έγινε ευγενής, ούτε ανήκε, ούτε προέρχονταν απ’ αυτούς. Ο Τρότσκυ είδε για πρώτη φορά τη φτώχεια και την εκμετάλλευση από το παράθυρο του σπιτιού ενός νεόπλουτου Εβραίου γαιοκτήμονα, του πατέρα του. Ο Ζηνόβιεφ, ο Κάμενεφ, ο Μπουχάριν, ο Ρακόφσκυ, ο Ράντεκ, ο Λουνατσάρσκυ, ο Τσιτσέριν και πολλοί άλλοι γνώρισαν τα δεινά που ετοιμάζονταν να αγωνισθούν εναντίον τους από μεγαλύτερη ακόμα απόσταση. Για τους περισσότερους η καπιταλιστική εκμετάλλευση, για να μη μιλήσουμε για την δουλοπαροικία, ήταν όροι κοινωνιολογικοί.»

Ένας Έλληνας στη Γιάλτα της Κριμαίας το 1907

Μια πολύ ενδιαφέρουσα φωτογραφία μου έστειλε ο ερευνητής Vadim ROGGE από τη Μόσχα, την οποία την τράβηξε τότε ο μικρότερος αδερφός του προπάππου του Ιβάν.

Είναι το Παντοπωλείο του Δ. Ε. Κερδιμιλίδη, το 1907, στην συνοικία Koreiz της Γιάλτας στην Κριμαία κατά την εποχή της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Στο πίσω μέρος της φωτογραφίας υπάρχει μια λεζάντα: «Το χωριό Κορέιζ το 1907».

Ως γνωστόν το όνομα «Γιάλτα» προέρχεται από την ελληνική λέξη «γιαλίτα» που σημαίνει «ο μικρός γιαλός». Κατά την μετοικεσία του μεγαλύτερου μέρους των ντόπιων Ελλήνων κατοίκων το 1778 από την ταταροκρατούμενη Κριμαία στην ρωσοκρατούμενη περιοχή της Μαριούπολης, όπου δημιούργησαν δεκάδες νέα ελληνικά χωριά, ένα εκ των οποίων έλαβε το όνομα Γιάλτα. Για την ιστορία αυτή διαβάστε το κείμενο «Από την Κριμαία στη Μαριούπολη»: https://kars1918.wordpress.com/2014/03/13/crimea-marioupolis/

Πώλησαν για λίπασμα οστά των πεσόντων. Αφιέρωμα στην «Καθημερινή»…

Μια άγνωστη, φρικτή πτυχή της Καταστροφής του ’22

Ηλίας Μαγκλίνης12.02.2024 •
https://www.kathimerini.gr/culture/562875589/polisan-gia-lipasma-osta-ton-pesonton/

Πορεία Ελλήνων στρατιωτών προς τον Σαγγάριο. Το εμπόριο οστών των πεσόντων Ελλήνων, που ακολούθησε της Συνθήκης της Λωζάννης, είναι μία από τις ελάχιστα προβεβλημένες πτυχές της μικρασιατικής τραγωδίας.

«Μεταξύ Σεβρών και Λωζάννης» τιτλοφορείται το νέο βιβλίο του ιστορικού Βλάση Αγτζίδη. Καλύπτει όλη τη δραματική περίοδο από το 1920, με την υπεγράφη της Συνθήκης των Σεβρών, έως το 1923, οπότε και υπογράφηκε η Συνθήκη της Λωζάννης, με την οποία κλείνει επίσημα το χρονικό της Μικρασιατικής Καταστροφής. Ωστόσο, ο συγγραφέας δεν μένει εκεί. Το βιβλίο του φέρει τον υπότιτλο «Πλευρές της μικρασιατικής τραγωδίας» και πράγματι ρίχνει φως σε λιγότερο προβεβλημένες πτυχές, όπως το εμπόριο οστών των πεσόντων Ελλήνων της Μικράς Ασίας που ακολούθησε της Λωζάννης. Η «Κ» προδημοσιεύει σήμερα απόσπασμα από το σχετικό κεφάλαιο. Το βιβλίο κυκλοφορεί αυτές τις ημέρες από τις εκδόσεις Πατάκη.
Η. Μ.

---

Στον «Άλλο Τόπο». Δημοσιεύσεις για τα Μικρασιατικά

Ο ‘Άλλος Τόπος» είναι ένα πολύ ενδιαφέρον ιστολόγιο ευαίσθητων πολιτών, στο οποίο με πρωτοβουλία τους πραγματοποιήσαμε μια σειρά αναρτήσεων για τα ζητήματα του μεγάλου μετασχηματισμού στην περιοχή μας που σφραγίστηκε με τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Το αφιέρωμα περιέχει τα εξής θέματα:

-Η εμφάνιση του τουρκικού εθνικισμού. Ανοίγει ο Ασκός του Αιόλου

https://allostopos.blogspot.com/2020/07/blog-post_23.html

-Ταξικές και κοινωνικές διαστρωματώσεις στην Οθωμανική Αυτοκρατορία τις παραμονές του Α’ παγκοσμίου Πολέμου

https://allostopos.blogspot.com/2020/07/blog-post_15.html

-Εσωτερική καταστολή και εθνικές εκκαθαρίσεις

https://allostopos.blogspot.com/2020/07/blog-post_27.html

–Γιατί ηττήθηκαν οι Έλληνες από τους κεμαλικούς

https://allostopos.blogspot.com/2020/08/22.html

–Η Μικρασιατική Κατστροφή και το τέλος μιας ιστορικής διεργασίας

https://allostopos.blogspot.com/2020/08/blog-post.html

O Πόντος τιμήθηκε στο πρόσωπο του VahitTursun

Την Τετάρτη 7 Φεβρουαρίου 2024 ο Βαχίτ Τουρσούν τιμήθηκε από τον Σύνδεσμο Ανταποκριτών Διεθνών ΜΜΕ Ελλάδος (International Press Union Of Greece) με το «Βραβείο Ευπρέπειας 23» για το λεξικό του με τίτλο «Romeika-Türkçe Sözlük. Trabzon Rumcası» (Ελληνο-τουρκικό λεξικό. Τα ρωμαίικα της Τραπεζούντας) που εκδόθηκε στην Κωνσταντινούπολη από τις εκδόσεις Eyamola  του Omer Asan. Η διάλεκτος αυτή ομιλείται έως σήμερα στην περιοχή της Τραπεζούντας στην βορειοανατολική Τουρκία.

Η τελετή απονομής πραγματοποιήθηκε στην Αίθουσα Εκδηλώσεων του Γραφείου Ενημέρωσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα.

Marxism or Leninism: Λούξεμπουργκ VS Λένιν

Η σύγκρουση Ρόζας Λούξεμπουργκ-Βλαδίμηρου Ι. Λένιν

Ως σημείο τομής στην ιστορία του εργατικού κινήματος μπορεί να θεωρηθεί το 2^ο συνέδριο του εξόριστου Σοσιαλιστικού Δημοκρατικού Εργατικού Κόμματος Ρωσίας (ΣΔΕΚΡ) το 1903. Ο Λένιν είχε ενταχθεί στο κόμμα αυτό από τα χρόνια της εξορίας του στη Σιβηρία.

Στο 2ο Συνέδριο του ΡΣΔΕΚ, που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες και στο Λονδίνο τον Αύγουστο του 1903, ο Λένιν διατύπωσε θέσεις που έρχονταν σε αντίθεση με την έως τότε δημοκρατική παράδοση του ΣΔΡΕΚ. Υποστήριξε την δημιουργία ενός μικρού πυρήνα ενεργών μελών που ως επαγγελματικά πλέον στελέχη θα υποτάσσονταν σε μια σκληρή και άτεγκτη ιεραρχική δομή, που αποκλήθηκε Κόμμα Νέου Τύπου. Ενώ ο Λένιν ηττήθηκε κατά την ψήφιση της πρότασής του για τη νέα δομή, κέρδισε στην ψηφοφορία για την εκλογή του κεντρικού οργάνου του κόμματος.

Έτσι δημιουργήθηκαν οι πλειοψηφικοί (μπολσεβίκοι) και οι μειοψηφικοί (μενσεβίκοι). Αυτή η διαφορά αντίληψης για την κομματική οργάνωση ήταν η αιτία της διάσπασης του ΣΔΡΕΚ.

Έτσι ο Βλαδίμηρος Ίλιτς Λένιν, οργάνωσε ένα νέο κόμμα επαγγελματιών επαναστατών με μια εσωτερική ιεραρχία καθοδηγούμενη από την αρχή του λεγόμενου Δημοκρατικού Συγκεντρωτισμού, και θεωρούσαν τους εαυτούς τους ως την εμπροσθοφυλακή της επαναστατικής εργατικής τάξης (προλεταριάτο) της Ρωσίας. Την οργανωτική του άποψη την αποτύπωσε στο βιβλίο του «Τι να κάνουμε; Ένα βήμα μπρος, δύο βήματα πίσω».

Εκατό χρόνια από το θάνατο του Λένιν

Στις 21 Ιανουαρίου του 1924 ο Βλαδίμηρος Ίλιτς Λένιν, κατά κόσμο Ουλιάνοφ, έφυγε από τη ζωή.
Υπήρξε ο πλέον επιδραστικός άνθρωπος στην ιστορία του πλανήτη κατά τον 20ο αιώνα. Τα επόμενα αφιερώματα στη σελίδα αυτή θα αφορούν τα θετικά και τα αρνητικά αυτού του προσώπου.
Ας ξεκινήσουμε σήμερα από τα θετικά, αναρτώντας από την ελληνική σοβιετική εφημερίδα «Κόκινος Καπνας» (Κόκκινος Καπνεργάτης), σε 24γράμματο αλφάβητο το ποίημα «ΔΕΝ ΠΕΘΑΝΕΣ, ΟΧΙ!» κάποιου Έλληνα από τη Συμφερούπολη της Κριμαίας, που δημοσιεύτηκε στις 21-1-1934 υπογεγραμμένο με το ψευδώνυμο «Μικρός» , με αφορμή τα δέκα χρόνια από το θάνατο του Β. Ι. Λένιν.

ΔΕΝ ΠΕΘΑΝΕΣ, ΟΧΙ!

Απόθανες?
Όχι!
Ποιος τόπε? Ειν΄ ψέμα

Δύο παρουσιάσεις του «Πόντος. Μια ιστορία από τον Μικρασιατικό Βορρά» στην Πελοπόννησο

Με πρωτοβουλία των τοπικών ποντιακών συλλόγων θα παρουσιαστεί το βιβλίο μου στην Σπάρτη και στην Τρίπολη.

Στο βιβλίο αυτό, το Ποντιακό Ζήτημα μελετάται στο πραγματικό του πλαίσιο, αυτό του ευρύτερου Μικρασιατικού Ζητήματος ή καλύτερα του Ελληνικού Ζητήματος στην Οθωμανική Αυτοκρατορία που αποχωρούσε πλέον από την ιστορία. Επίσης αναπόφευκτα συνδέεται και με την μετανάστευση στη Ρωσία, καθώς και με τη συμμετοχή των Ελλήνων στα ρωσικά κινήματα, όπως και με τις πολιτικές εξελίξεις στη Ρωσία, οι οποίες επιδρούν άμεσα στην κατάσταση που διαμορφωνόταν στον Πόντο. Η αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων τον Μάρτιο του 1918 λόγω της συνθήκης Μπρεστ Λιτόφσκ μεταξύ μπολσεβίκων από τη μια και Γερμανοαυστριακών+Νεότουρκων από την άλλη προκάλεσε ένα μεγάλο προσφυγικό ρεύμα προς τον Καύκασο και τη Νότια Ρωσία.

Όλες αυτές οι εξελίξεις συνέβησαν σε ένα καθεστώς ακραίου τουρκικού εθνικισμού που υλοποιούσε τις προαποφασισμένες πολιτικές για εξόντωση των χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η επιστράτευση των ανδρών στα θανατηφόρα Τάγματα Εργασίας, η εκτόπιση των πληθυσμών στα ενδότερα της Ανατολίας, η καταστροφή των ελληνικών χωριών στις περιοχές που άρχιζε να υπάρχει αντίσταση στην πολιτική Γενοκτονίας κόστισαν δεκάδες χιλιάδες θύματα στον ελληνικό πληθυσμό του Πόντου και δημιούργησαν μεγάλες προσφυγικές ροές.

Μια τουρκική έκδοση και μια πρόταση προς το ελληνικό ΥΠ.ΕΞ.

Του Βλάση Αγτζίδη

Όλοι γνωρίζουμε την τύχη των εκατοντάδων ελληνικών εκκλησιών που δημιούργησαν οι πρόγονοί μας στη Μικρά Ασία, τον Πόντο και την Ανατολική Θράκη. Οι πιο τυχερές μετατράπηκαν σε ευκτήριους οίκους του Ισλάμ και διασώθηκαν, κάποιες συντηρήθηκαν για τουριστικούς λόγους και πολλές καταστράφηκαν ως θύματα εκείνου του σκληρού πολέμου που έληξε δραματικά το 1922.

Πρόσφατα κυκλοφόρησε μια τρίτομη έκδοση του Μehmet Emin Yılmaz με τίτλο «Τουρκικά Μνημεία που μεταμορφώθηκαν σε Εκκλησίες» και περιλαμβάνει ισλαμικά τεμένη που μετατράπηκαν σε εκκλησίες από την Πελοπόννησο (Ναύπλιο, Άργος, Τρίπολη) έως την Ήπειρο (Άρτα..) ή τη Μακεδονία (Δράμα, Σέρρες, Κιλκίς κ.ά.).

Το Holodomor και η αλήθεια για το λιμό του 1932-33 στο Νότο της ΕΣΣΔ

Εδώ και κάποιες δεκαετίες, στο πλαίσιο της μετασοβιετικής ιδεολογικής ανασυγκρότησης των εθνών και της  προσπάθειας δημιουργίας εθνών-κρατών, οι Ουκρανοί εθνικιστές επιχείρησαν να εθνικοποιήσουν μια μεγάλη ανθρωπιστική τραγωδία και να την περιορίσουν, ως να αφορούσε μόνο το  ουκρανικό έθνος.

Εκείνος ο λιμός, που είχε εκατομμύρια θύματα (εκτιμώμενος αριθμός θανάτων σε 3,3 με 7,5 εκατομμύρια), ήταν αποτέλεσμα της βίαιης κολεκτιβοποίησης. Πέθαναν αγρότες, που η σταλινική γραφειοκρατία τους αποστέρησε τη γη τους στις σιτοπαραγωγές περιοχές της ΕΣΣΔ. Τόσο στον ουκρανικό όσο και στο ρωσικό Νότο. Και οι αγρότες αυτοί ήταν Ουκρανοί, Ρώσοι, Έλληνες, κλπ.

Με μαύρο χρώμα τονίζονται οι περιοχές του λιμού

Τι είναι τα κιμπούτς;

Η δολοφονική επίθεση της τζιχαντιστικής Χαμάς κατά των αμάχων Ισραηλινών είχε ως ένα από τους στόχους δύο κιμπούτς, τα μέλη των οποίων κατέσφαξε .

Τα κιμπούτς είναι αγροτικοί συνεταιρισμοί, κομμουνιστικής δομής όσον αφορά τις παραγωγικές σχέσεις. Παρότι μετά από την δεκαετία του 80 τα κιμπούτς άρχισαν να μεταλλάσσονται, μπορούμε να πούμε ότι μαζί με τα χριστιανικά και βουδιστικά μοναστήρια αποτελούν τους μοναδικούς λειτουργούντες θεσμούς που βασίζονται στην κοινοκτημονική αντίληψη…

Στη φωτογραφία Νέοι Εβραίοι από τη Γερμανία χορεύουν στο Κιμπούτς Ein Harod το 1936…

Στην παρακάτω μελέτη της Χριστίνα Κάτρη παρουσιάζεται αναλυτικά το φαινόμενο των κιμπούτς.

1. Τα Κιμπούτς (στα εβραϊκά η λέξη σημαίνει «σύναξη, μάζεμα», «κοινοτική συνεύρεση») είναι συλλογικές συνειδητές κοινότητες στο Ισραήλ , όπου παραδοσιακά στηρίζονται στην γεωργία . Το πρώτο κιμπούτς ιδρύθηκε το 1909. Μέχρι το 1914 υπήρχαν 11 κιμπούτς που ιδρύθηκαν στη γη που αγοράστηκε από το Εβραϊκό Εθνικό Ταμείο και ο αριθμός τους αυξήθηκε σε 29 μέχρι το τέλος του 1918.

Μέχρι που μπορεί να φτάσει ο αμοραλισμός των πολιτικών;

Του Βλάση Αγτζίδη (*)

Η προεκλογική συζήτηση που άνοιξε ο Μητσοτάκης για την μουσουλμανική μειονότητα της ελληνικής Θράκης -για το ποιους στηρίζει το τουρκικό προξενείο- είναι τουλάχιστον εγκληματική. Τόσο γιατί αποδεικνύει μέχρι που μπορούν να οδηγήσουν κάποιον τα ταπεινά του εκλογικά συμφέροντα , όσο και για την ίδια τη διαστροφή της αλήθειας.

Η προεκλογική συζήτηση που άνοιξε ο Μητσοτάκης για την μουσουλμανική μειονότητα της ελληνικής Θράκης -για το ποιους στηρίζει το τουρκικό προξενείο- είναι τουλάχιστον εγκληματική. Τόσο γιατί αποδεικνύει μέχρι που μπορούν να οδηγήσουν κάποιον τα ταπεινά του εκλογικά συμφέροντα , όσο και για την ίδια τη διαστροφή της αλήθειας.

Περί της ακύρωσης της Δίκης των Εξ…

Σχόλιο στην Απόφαση 1675/2010 του Αρείου Πάγου

του ΤΑΚΗ Α. ΣΑΛΚΙΤΖΟΓΛΟΥ *

1 Μετά από αίτηση του Μιχ.Πρωτοπαπαδάκη, εγγονού ενός από τους καταδικασθέντες στη Δίκη των Έξι, ο οποίος ζήτησε την επανάληψη (αναψηλάφηση) της διαδικασίας του Εκτάκτου Επαναστατικού Στρατοδικείου και την απάλειψη του στίγματος της προδοσίας, που η καταδικαστική απόφαση είχε αποδώσει σε αυτούς, ο Άρειος Πάγος (Ζ’ Ποινικό Τμήμα σε Συμβούλιο) μετά από δικονομικές δολιχοδρομήσεις εξέδωσε την υπ’ αρ. υπ’ αρ. 1675/2010 απόφασή του. Το ανώτατο δικαστήριο της χώρας απεφάνθη, με ισχυρή μειοψηφία, ότι ναι μεν έχει δικαίωμα να επιληφθεί της αναψηλάφησης της υπόθεσης, αλλά λόγω της επελθούσης παραγραφής, αφού από το 1922 έχουν συμπληρωθεί 88 ολόκληρα χρόνια, η καταδικαστική απόφαση του Εκτάκτου Επαναστατικού Στρατοδικείου πρέπει να ακυρωθεί και η εναντίον τους ποινική δίωξη να παύσει.

Ο Άρειος Πάγος δηλαδή δεν αθώωσε τους καταδικασθέντες, όπως ίσως πολλοί ενόμισαν, αλλά απλά και μόνο δεν επελήφθη της ουσίας της υπόθεσης. Η ακύρωση της απόφασης του Στρατοδικείου σημαίνει και την ακύρωση του χαρακτηρισμού της προδοσίας που τους απεδόθη με την απόφαση αυτή. Έληξε έτσι το δικαστικό μέρος της πολυτάραχης αυτής υπόθεσης. Όχι όμως και το ιστορικό πρόβλημα που αφορά την ενοχή των καταδικασθέντων στη μεγαλύτερη ίσως ήττα που υπέστη ποτέ ο ελληνισμός.

Ένα σημαντικό κείμενο: Narratives of Trauma Across Generations of Pontic Greeks and Their Impact on National Identity

«Αφηγήσεις τραύματος σε γενιές Ελλήνων του Πόντου και ο αντίκτυπός τους στην εθνική ταυτότητα«, είναι ο ελληνικός τίτλος του επιστημονικού άρθρου, το οποίο αποτελεί σημαντική συμβολή στους τρόπους με τους οποίους προσεγγίζουμε το ζήτημα της ποντιακής προσφυγικής ταυτότητας.

Το κείμενο αυτό της κοινωνιολόγου Γεωργίας Λαγουμιτζή δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Αgency and Immigration Policy, που εκδίδεται από τις Transnational Press London

Μια περίληψη της μελέτης:

Το δοκίμιο του 1928 του Karl Mannheim «The Problem of Generations» εισήγαγε μια μοναδική προοπτική για τη δυναμική ανάπτυξη των κοινωνικών σχέσεων, της κοινωνικής γνώσης και της κοινωνικής δράσης. Σε αυτό το δοκίμιο, υποστήριξε ότι ο απλός διαχωρισμός των γενεών που έγινε από θετικιστές δημογράφους με βάση απλά βιολογικά δεδομένα δεν είχε νόημα. Αντίθετα, όρισε μια γενιά με όρους διακριτών συλλογικών εμπειριών συγκεκριμένων ηλικιακών ομάδων, που σφραγίζουν αυτές τις ηλικιακές ομάδες με μια μόνιμη ξεχωριστή ταυτότητα.

Συμβολή στη γνώση περί το 1821. Ο πρόλογος που έγραψα

Τα διακόσια και πλέον χρόνια που μας χωρίζουν από την ελληνική Παλιγγενεσία κάνουν για άλλη μια φορά επίκαιρη την ανάγκη της πλήρους αποσαφήνισης όλων των παραμέτρων που οδήγησαν σε εκείνη τη μεγάλη Επανάσταση. Και αυτήν ακριβώς την ανάγκη έρχεται να υπηρετήσει η έκδοση αυτή, που αποτελεί πρωτοβουλία του Ελληνο-Ουκρανικού Επιμελητηρίου και του προέδρου του, ο οποίος εμπνεύστηκε αυτή την έκδοση ως μια ελάχιστη συμβολή στην ανάδειξη εκείνων των δυνάμεων του ελληνισμού που εκφράστηκαν μέσα από την Φιλική Εταιρεία. Δυνάμεις προοδευτικές και ριζοσπαστικές, που πυροδότησαν την ιστορική διαδικασία για την πολιτική αποκατάσταση του υπόδουλου γένους και οδήγησαν στην ελληνική επανάσταση του 1821, τη δεύτερη μεγάλη ευρωπαϊκή  επανάσταση μετά την Γαλλική.

Στη προσπάθεια αυτή το Ελληνο-Ουκρανικό Επιμελητήριο συνεργάστηκε με το Κρατικό Αρχείο της Περιφέρειας Οδησσού, από το οποίο προέρχονται τα πολύτιμα ντοκουμέντα. Δημοσιεύονται με χρονολογική και αριθμητική σειρά υπηρεσιακά έγγραφα που  αφορούν τη δράση των Φιλικών και τα οποία εδώ και δεκαετίες έχουν αποτελέσει αντικείμενο μελέτης από σημαντικούς ερευνητές από Ελλάδα, Ρωσία, Ουκρανία, Βουλγαρία, Μολδαβία κ.ά. όπως οι  Β. Ι. Σέλινοβ, Τ. Γ. Θεοχαρίδη, Ν. Τόντορωφ, Λ. Ν. Ογκανιάν, Γ. Λ. Αρς, Γ. Μ. Πιατιγκόρσκι, Ι. Φ. Ιόββα, Κ. Γ. Αυγητίδης, Ν. Ο. Τερέντιεβα, Σ. Παραδεισόπουλος, Β. Τράικωφ κ.ά.

Συζητώντας με την Ίριδα Τζαχίλη για την Κατοχή με αφορμή μια συλλογή γραμματοσήμων…

Την Παρασκευή 24 Mαρτίου 2023, 7.00μμ θα συζητήσουμε για την Κατοχή με την Ίριδα Τζαχίλη στο πλαίσιο του κύκλου διαλέξεων στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Δήμου Κηφισιάς και του Σεμιναρίου Ιστορίας που επιμελούμαι (Βιβλιοθήκη του Δήμου Κηφισιάς -Έπαυλη Δροσίνη, Αγ. Θεοδώρων & Κυριακού).

Την αφορμή για τη συνάντηση αυτή μας έδωσε το πρόσφατο βιβλίο της με τίτλο «ΜΙΑ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣΗΜΩΝ» από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Αλέξης Πάρνης (1924- 2023). Ένας ιδιαίτερος «ζαχαριαδικός»…

Στις 10 Μαρτίου έφυγε ο Αλέξης Πάρνης στα 99 του χρόνια. Ο Αλέξης Πάρνης (πραγματικό όνομα Σωτήριος Λεωνιδάκης), γεννήθηκε στις 24 Μαΐου 1924 και έφυγε στις 10 Μαρτίου 2023. Σημαντικός διανοούμενος -ποιητής, θεατρικός συγγραφέας και μυθιστοριογράφος- αγωνιστής της Αριστεράς -μαχητής του ΕΛΑΣ στην Εθνική Αντίσταση και του ΔΣΕ στον εμφύλιο πόλεμο- κριτικός προς τον σταλινισμό και την απανθρωποποίηση που επέφερε στο σοβιετικό πείραμα. Αλλά και… ζαχαριαδικός την εποχή (1956) που ο πάλαι ποτέ πανίσχυρος γενικός γραμματέας του ΚΚΕ αποκαθηλώθηκε από τους διεθνείς συντρόφους του «παγκόσμιου κόμματος», που τόσο πιστά υπηρέτησε κατά την κομματική του αποστολή στο βαλκανικό Νότο.

In memoriam: Άρτεμις Ξανθοπούλου-Κυριακού

Σαν βόμβα έπεσε στα αυτιά μου η είδηση ότι η Άρτεμις έφυγε! Απρόσμενο και βαρύ. Πρωτίστως γιατί είχε πολλά πράγματα να προσφέρει ακόμα και γιατί υπήρξε πρωτοπόρος σ’ αυτά που είχε επιλέξει στο χώρο του ελληνικού πανεπιστημίου.

Η ακαδημαϊκή της πορεία ξεκίνησε με τη μελέτη της ελληνικής κοινότητας της Βενετίας. Και έτσι καθιερώθηκε ως η κορυφαία ιστορικός της κοινότητας αυτής. Η διατριβή της: «Η ελληνική κοινότητα της Βενετίας (1797-1866): διοικητική και οικονομική οργάνωση, εκπαιδευτική και πολιτική δραστηριότητα» (δημοσιεύτηκε το 1978 στην Επιστημονική Επετηρίδα Φιλοσοφικής Σχολής-Α.Π.Θ. Παράρτημα 19),  παραμένει έως σήμερα η κύρια πηγή για όσους μελετούν τη την κοινότητα αυτή. Ως αποτέλεσμα των μελετών αυτής της περιόδου μπορούμε να θεωρήσουμε την έκδοση «Ο Κοσμάς ο Αιτωλός και οι Βενετοί 1777-1779. Τα τελευταία χρόνια της δράσης του και το πρόβλημα των διδαχών» που εκδόθηκε το 1984 από της εκδ. Πουρναρά.

Τα marginalia της επετείου των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή

Εκατό χρόνια μετά τη Μεγάλη Καταστροφή: Στα marginalia μιας σχεδόν ενιαίας άποψης

Όπως επανειλημμένα έχουμε γράψει με αφορμή τη χρονιά που πέρασε -την οποία η κυβέρνηση την είχε χαρακτηρίσει «Έτος Ιάκωβου Καμπανέλλη«- γίναμε μάρτυρες του πως ο σύγχρονος ελληνισμός αντιμετωπίζει την ιστορία του. Του πως η εξουσία, η κυβέρνηση, η αντιπολίτευση, οι επίσημοι ιστορικοί κατανοούν και αντιμετωπίζουν τη σημαντικότερη στιγμή της νεότερης ιστορίας: τη Μικρασιατική Καταστροφή με ένα σύνολο αγνοουμένων που ξεπερνά τις 800.000 άτομα μόνο από τη μικρασιατική χερσόνησο. Και ενώ πλέον σήμερα στη διεθνή ιστοριογραφία έχει γίνει αποδεκτό ότι την περίοδο 1914-1923 πραγματοποιήθηκε από τον τουρκικό εθνικισμό γενοκτονία κατά των Ρωμαίικων πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όπως και των Αρμενίων και των Ασσυροχαλδαίων. H πιο πρόσφατη από μια σειρά τέτοιων εκδόσεων έγινε από τις εκδόσεις Routledge με τίτλο «The genocide on the Christian populations in Ottoman Empire and its aftermath (1908-1923)» με την επιμέλεια του κορυφαίου Τούρκου ιστορικού Taner Aksam και δύο ημέτερων.  Αλλά αυτά είναι ψιλά γράμματα για τους Νεοέλληνες ιδεοληπτικούς!     

Το φάντασμα της Μεγάλης Ιδέας

Mε αφορμή το θάνατο του Γιώργου Δερτιλή…

Ο Δερτιλής για την ιστορία του ελληνικού κράτους – Ποιος για τους Έλληνες της Ανατολής;

Άλλος ένας από τους σημαντικούς της ελληνικής διανόησης έφυγε. Τον Δερτιλή τον γνώρισα μέσα από το δίτομο έργο του Ιστορία του Eλληνικού Kράτους (1830-1920) (εκδόσεις ΜΙΕΤ, 2004) . Έργο κλασικό γιατί στη θέση της προγονολατρίας και ενός παρωχημένου εθνικισμού που έφτασε να σημαίνει τον φυλετισμό, όπου ο όρος «ελληνική ιστορία» ταυτιζόταν με τη Σαλαμίνα, τον Μαραθώνα και το 1821, έφερνε τη γνώση της ιστορίας της νεότερης Ελλάδας η οποία όπως γράφει και ο ίδιος, παρέμενε άγνωστη σε πολλά σημεία της και εν πολλοίς ενερμήνευτη καθ’ εαυτήν.

Ενα Στρογγυλό Τραπέζι που επιδιώκει την αλληλοκατανόηση

Η χρονιά που πέρασε (2022) χαρακτηρίστηκε από πλήθος εκδηλώσεων για τη Μικρασιατική Καταστροφή. Εκδόσεις, εκδηλώσεις συλλόγων, επιστημονικά Συνέδρια. Αυτό όμως που βγήκε ως συμπέρασμα είναι ότι 100 χρόνια μετά το τέλος των γεγονότων εκείνων, ο σύγχρονος ελληνισμός δεν έχει ακόμα ξεκαθαρίσει το τι συνέβη ακριβώς, ποιές ήταν οι κύριες παράμετροι των πολιτικών που ακολουθήθηκαν, γιατί υπήρξε η ήττα και η ολοκλήρωση της Μικρασιατικής Καταστροφής, ποιές οι ευθύνες των τότε πολιτικών δυνάμεων της εξουσίας αλλά και της όποιας αντιπολίτευσης, ποιο το ανθρώπινο κόστος εκείνης της Καταστροφής κλπ;

ΚΚΕ: Βαφτίζοντας τον δωσιλογισμό «αντιιμπεριαλισμό»

….και ο Νταλάρας!

Του Βλάση Αγτζίδη

«Σφυρί δρεπάνι / ελιά στεφάνι»

[Προεκλογικό σύνθημα της βασιλο-κομμουνιστικής, αντιπολεμικής
αντιμικρασιατικής συνεργασίας (Οκτώβριος 1920)]

Έχοντας πάρει διαζύγιο από το μαρξισμό η γραφειοκρατική ομάδα που διοικεί το ΚΚΕ, το έχει ρίξει στις πολιτιστικές εκδηλώσεις. Η επόμενη, μετά την επιτυχία που είχε αυτή με τον Ξαρχάκο, έχει ως κράχτη τον Γιώργο Νταλάρα σε μια εκδήλωση που οργανώνει στη Θεσσαλονίκη με αφορμή τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή.  Και από ότι μας ενημερώνουν: «Στο καλλιτεχνικό μέρος της εκδήλωσης, στο μεγάλο αφιέρωμα που πραγματοποιείται στην εκπνοή των 100 χρόνων από την ιμπεριαλιστική εκστρατεία και Μικρασιατική Καταστροφή, ο Γ. Νταλάρας μαζί με τη Α. Στρατηγού και τον Κ. Τριανταφυλλίδη θα παρουσιάσουν τραγούδια από τα εμβληματικά έργα του Απόστολου Καλδάρα «Μικρά Ασία» και «Βυζαντινός εσπερινός» αλλά και άλλα γνωστά τραγούδια του μεγάλου λαϊκού συνθέτη»…  

Ανδρέας Αγτζίδης: Η τελευταία μάχη της Κατοχής.

Μόλις κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο του πατέρα μου. Το προηγούμενο, ένα σύνολο κειμένων για τα εκπαιδευτικά, τα παιδαγωγικά, το γλωσσικό ζήτημα, καθώς και άρθρων για κοινωνικά και ιστορικά ζητήματα εκδόθηκε πριν από δύο χρόνια από τον εκδοτικό οίκο Historical Quest.

Στο νέο βιβλίο αναδεικνύει μια από τις πλέον άγνωστες πλευρές της Κατοχής. Τη μάχη που έγινε στο Κιλκίς μεταξύ των δυνάμεων του ΕΛΑΣ και των δωσιλογικών ομάδων που οι Γερμανοί εγκατάλειψαν κατά την αποχώρησή τους από την Ελλάδα. Η Μάχη του Κιλκίς της 4^ης Νοεμβρίου του 1944 υπήρξε μια από τις πλέον αιματηρές συγκρούσεις περί την περίοδο της ναζιστικής Κατοχής και μια από τις πλέον άγνωστες και αδιερεύνητες. Άφησε ως κληρονομιά τον απόλυτο διχασμό, που σε τοπικό επίπεδο «ξεπεράστηκε» με τη σιωπή και τους μονολόγους των πολιτικών επιγόνων των πρωταγωνιστών….

1965. Το χρονικό της αποστασίας

Του Ανδρέα Αγτζίδη

Η 15^η Ιουλίου 1965 αποτελεί όνειδος για τη νεότερη εθνική μας ιστορίας. Την αποφράδα εκείνη μέρα συντελέσθηκε κατά της Πατρίδας μας ένα αποτρόπαιο και ελεεινό έγκλημα. Τη μαύρη και σκοτεινή εκείνη μέρα, με το βασιλικό πραξικόπημα, δολοφονήθηκε η Δημοκρατία και οδηγήθηκε η χώρα στην αναρχία και τέλος στη δικτατορία των συνταγματαρχών.

Στις 16 Φεβρουαρίου 1964, ενάμιση περίπου χρόνο πριν. Είχαν γίνει με απόλυτη τάξη οι εθνικές εκλογές, στις οποίες θριάμβευσε η Ένωση Κέντρου (Ε.Κ.) και προσωπικά ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο ‘’Γέρος της Δημοκρατίας’’. Η Ε.Κ. εκτοξεύτηκε στο 53% περίπου, κερδίζοντας 171 έδρες, η δε ΕΡΕ έπεσε στο 35,25% με 107 έδρες και η ΕΔΑ στο 11,8% με 22 έδρες. Για πρώτη φορά στη μεταπολεμική Ελλάδα, η Δημοκρατική Παράταξη κερδίζει με τόση μεγάλη διαφορά τις εκλογές και αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση της χώρας. Δεν μπορούσε να πιστέψει κανείς, πως η Ελλάδα ύστερα από μια περιδίνηση αστυνομοκρατίας, βίας, νοθείας, εισέρχεται σχεδόν σε μια ομαλή δημοκρατική πορεία, την οποία τόσο πολύ ήθελε και επεδίωκε ο Λαός.

Νότης Μαυρουδής 1945-2023

Εντελώς απρόσμενα έφυγε μετά από ατύχημα ένας από τους μεγάλους σύγχρονους κιθαρωδούς και συνθέτες, που διακρινόταν για τη σεμνότητά του.

Αμετανόητος Αριστερός και ανθρωπιστής, ποντιακής καταγωγής, έζησε τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής του στη φυλακή, όπου βρέθηκε η μητέρα του κρατούμενη από τους νικητές των Δεκεμβριανών του 1944…

Οι γονείς του είχαν εγκατασταθεί στο Σοχούμι του Καυκάσου και από εκεί ήρθαν στην Ελλάδα κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου, για να ζήσουν σε ένα ποντιακό προσφυγικό συνοικισμό της Καλλιθέας Αττικής.

Ένα από τα πολλά όμορφα τραγούδια που έγραψε ήταν αφιερωμένο στην Κωνσταντινούπολη:

Πόλη Κωνσταντινούπολη/
πατρίδα μου χαμένη/
βασίλισσα των πόλεων/
χιλιοτραγουδισμενη.

Είσαι στον κόσμο ξακουστή/
από την ομορφιά σου/
για του Βοσπόρου τα νερά/
και την Αγιά Σοφιά σου….

……………

……………

Σοβιετική εμπειρία και ρωσο-ουκρανικός πόλεμος

Όταν οι ιστορικές δυσπλασίες και εκκρεμότητες συναντούν τα σύγχρονα γεωπολιτικά συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων
______________________________________________________________________________

Ας ξεκινήσουμε τις φετινές (2023) ιστορικές αναφορές με βάση τα όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία, με τη ρωσική εισβολή και τον ανελέητο πόλεμο…

Είναι ίσως η πιο χαρακτηριστική περίπτωση που προήλθε από τις πολλές εκκρεμότητες της σοβιετικής κατάρρευσης. Έως τώρα, οι προηγούμενες εντάσεις (Ναγκόρνο Καραμπάχ, Αμπχαζία, Τσετσενία, Υπερδνειστερια και Γκαγκαούσκαγια στη Μολδαβία, όπως και Νότια Οσετία, Κριμαία) επιλύθηκαν βιαίως ή με συμβιβασμο σε τοπικό επίπεδο χωρίς να δρομολογήσουν ευρύτερες διεργασίες.

Η μόνη που έχει πάρει πλανητικές διαστάσεις, εφόσον εξελίχθηκε σε σύγκρουση του ΝΑΤΟ με τη Ρωσική Ομοσπονδία, ήταν η ρωσο-ουκρανικη αντιπαράθεση με αφορμή τα εδάφη της νοτιοανατολικής Ουκρανίας (Ντομπας), αλλά και για την παγκόσμια κυριαρχία μεταξύ των υπερδυνάμεων -τουλάχιστον έτσι όπως το αντιλαμβάνεται ένα σημαντικό τμήμα του αγγλοσαξονικού Βαθέως Κράτους…

Το γεγονός αυτό κάνει πιο ενδιαφέρουσα την ιστορία της ΕΣΣΔ αλλά και των μοιραίων επιλογών του Βλαδίμηρου Ίλιτς Λένιν που καθόρισε την μορφή της Επανάστασης, την αντιμετώπιση της άλλης άποψης, καθώς και τη διοικητική διαίρεση της εκπεσούσης Ρωσικής Αυτοκρατορίας.

Ένα αφιέρωμα στο περιοδικό του ΟΔΕΓ

H γενοκτονία Ελλήνων και Αρμενίων κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και ο Εθνικός Διχασμός

Του Βλάση Αγτζίδη (*)

Με το κίνημα των Νεότουρκων στην οθωμανική Μακεδονία τα γεγονότα απέκτησαν μια άλλη ταχύτητα. Στη θέση των παλιών ράθυμων Οθωμανών, που από το 1856 είχαν επιχειρήσει με το Τανζιμάτ να μεταρρυθμίσουν την προβληματική ισλαμική Αυτοκρατορία   αποδίδοντας για πρώτη φορά το δικαίωμα του ισότιμου πολίτη στους παλιούς ραγιάδες, ήρθαν ακραίοι εθνικιστές, εμπνεόμενοι από την μιλιταριστική και φυλετική γερμανική σχολή με μοναδικό στόχο να μετατρέψουν με κάθε τρόπο την πολυεθνική οθωμανική κοινωνία σε καθαρά τουρκική.

100 χρόνια από το 1922: ένας πρώτος απολογισμός

 

Με το τέλος του έτους ολοκληρώθηκε μια σειρά πολύ σημαντικών συνεδρίων που οργανώθηκαν με αφορμή τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή…

Νομίζω όμως ότι δεν έχει εξαλειφθεί η σύγχυση:

• -για τα αίτια της ελληνικής ήττας, 
• -για τα όσα συνέβησαν από τους Νεότουρκους κατά των μη μουσουλμανικών κοινοτήτων, 
• -για τον  χαρακτήρα της Μικρασιατικής Εκστρατείας και 
• -για την  αναγκαιότητα ή μη της προσπάθειας απελευθέρωσης των Ελλήνων της Ανατολής σε συνθήκες κατάρρευσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας,
• -για το τι χάθηκε στην Ανατολή με την Έξοδο των Ελλήνων από Μικρά Ασία, Πόντο και Ανατολική Θράκη,
• -για το πόσο η Ήττα του 1922 σφράγισε το παρόν και το μέλλον του ελληνικού κόσμου και δημιούργησε τις προϋποθεσεις για να δημιουργηθούν όλα τα σύγχρονα ελληνο-τουρκικά προβλήματα και εμπλοκές. 

Και αιτία αυτού του φαινομένου της σύγχυσης  είναι η προσπάθεια των απογόνων των δύο αρνητικών πολιτικών δυνάμεων εκείνης της εποχής να θολώσουν την ιστορία. 

Οι τρεις Παπαδόπουλοι: Mε αφορμή την έκδοση του βιβλίου του Ανδρ. Βενιανάκη

Η νέα μελέτη του Ανδρέα Βενιανάκη για τους τρεις ηγέτες του δωσιλογικού ΕΕΣ ολοκληρώνει μια ερευνητική περίοδο για κάποιες από τις άγνωστες πλευρές της γερμανικής Κατοχής στο χώρο της Μακεδονίας. Μετά το βιβλίο για το βίο και την πολιτεία του Δάγκουλα, ενός κορυφαίου δωσίλογου με πολύ αιματηρή δράση και τη διερεύνηση του ρόλου των μυστικών γερμανικών υπηρεσιών στην συγκρότηση των ένοπλων σωμάτων στην υπηρεσία του κατακτητή, καθώς και το επόμενο για την οικονομική δράση των συνεργατών  των Ναζί στην κατεχόμενη Θεσσαλονίκη, έχουμε στα χέρια μας το παρόν πόνημα με στοιχεία αφενός της συγκρότησης του ΕΕΣ και αφετέρου τις πολύπλοκές συνθήκες και σχέσεις που δημιουργήθηκαν στην μακεδονική ύπαιθρο και καθόρισαν την ένταξη των πολιτών στα αντιμαχόμενα στρατόπεδα. Παράλληλα, παρουσιάζονται για πρώτη φορά λεπτομέρειες και άγνωστα στιγμιότυπα εκείνων των αιματηρών συγκρούσεων που η μνήμη τους είχε διασωθεί μόνο στις προφορικές αφηγήσεις των επιγόνων. Ο Βενιανάκης με την επιμονή και τη μέθοδο ενός ώριμου ερευνητή συνέλεξε τις πληροφορίες και μέσα από μεθοδική επεξεργασία τις παρουσιάζει στον ερευνητή, αλλά και στον απλό αναγνώστη που θέλει να εμβαθύνει και να κατανοήσει τις υπόγειες διεργασίες.

Η σημαντικότητα της μελέτης, εκτός από όσα προηγουμένως αναφέρθηκαν, έγκειται στο ότι μελετά αυτά που διαδραματίστηκαν στον μακεδονικό χώρο, όπου οι μνήμες και τα τραύματα παραμένουν ακόμα ζωντανά.  Κατά συνέπεια η πλήρης γνώση και της πιο μικρής λεπτομέρειας, συμβάλλει στην διαδικασία της κατανόησης και επιτρέπει την ιστορική πληροφορία να αντικαταστήσει τις τραυματικές οικογενειακές μνήμες. Σίγουρα η υπέρβαση των όσων δίχασαν την μακεδονική κοινωνία τη δεκαετία του ’40 δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Όμως γι αυτό είναι σημαντική η συμβολή του έργου του Ανδρέα Βενιανάκη στην κατανόηση των κοινωνικών και πολιτικών διεργασιών στη Μακεδονία. Να σημειωθεί ότι αυτά που διαδραματίστηκαν στη Βόρεια Ελλάδα αποτελούσαν παρέκβαση από τον κανόνα του Μεσοπολέμου, όπου μια από τις κύριες αντιθέσεις ήταν αυτή γηγενών-προσφύγων. Ήταν τόσο μεγάλη η κοινωνική σύγκρουση το Μεσοπόλεμο που κατά την περίοδο της Κατοχής θα λάβει συγκεκριμένη πολιτική μορφή και -καλυμμένη από τις ιδεολογίες του καιρού της- θα οδηγήσει σε αιματηρές συγκρούσεις και ακραίες πολιτικές εντάσεις. Είναι χαρακτηριστικό το συμπέρασμα του Γιώργου Θεοτοκά για τα Δεκεμβριανά του ‘44: «Βλέπω μιά επανάσταση των προσφύγων εναντίον των γηγενών». Αυτά όμως συνέβαιναν μόνο νοτιότερα της κοιλάδας των Τεμπών.

«Ενα (προσφυγικό) μήνυμα από το 1922». Άρθρο στο Euro2Day

Είναι αλήθεια ότι, παρότι μας χωρίζουν 100 χρόνια από την κορύφωση της Μικρασιατικής Καταστροφής, όπως βιώθηκε με τη σφαγή και την πυρπόληση της Σμύρνης, η αξιολόγησή της τόσο στην Ελλάδα όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη υπολείπεται κατά πολύ της πραγματικής της σημασίας. Το 1922 υπήρξε το επιστέγασμα ενός ιστορικού μεταίχμιου που ξεκίνησε στην Εγγύς Ανατολή με το εθνικιστικό-μιλιταριστικό κίνημα των Νεότουρκων και στην υπόλοιπη Ευρώπη με την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Συμμετέχοντας σ’ ένα συνέδριο στη Λεμεσό…

Με αφορμή ένα συνέδριο για τα 100 χρόνια απ’ τη Μικρασιατική Καταστροφή 

——————————————————

Του Βλάση Αγτζίδη (*)

Βρέθηκα στην Κύπρο καλεσμένος από τον δραστήριο Λαογραφικό Όμιλο Λεμεσού σε μια εκδήλωση που οργάνωσε για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Σε αυτή την ιστορική επέτειο αφιέρωσε  το 8ο Συμπόσιο Λαογραφίας (17 έως τις 20 Νοεμβρίου 2022) ο Λαογραφικός Όμιλος. Ο φετινός τίτλος του συμποσίου ήταν «Ιωνία, Καππαδοκία, Πόντος, Κύπρος: Λαογραφικές Διαδρομές».

Η δική μου εισήγηση στην ενότητα της Ιστορίας, είχε ως τίτλο «Μικρασιατική Καταστροφή: Αιτίες και Συνέπειες» και περιελάμβανε  τις επιπτώσεις εκείνης της ιστορικής διαδικασίας στην Κύπρο και στο Κυπριακό Ζήτημα από την έναρξη του Εθνικού Διχασμού.

Υπάρχουν υπεύθυνοι για τη Μικρασιατική Τραγωδία;

Υπάρχουν υπεύθυνοι για τη Μικρασιατική Τραγωδία;

Του Βλάση Αγτζίδη (*)

«Kάθε τραγωδία είναι μίξη σφαλμάτων και ατυχημάτων…
Ουδέποτε το φαινόμενο αυτό απεικονίστηκε εναργέστερα απ’ ό,τι 
στην ιστορία της ελληνικής αποτυχίας στον πόλεμο».

Λόιντ Τζορτζ (Βρετανός πρωθυπουργός)

Έτσι περιέγραψε ο Βρετανός πρωθυπουργός τη Μικρασιατική Τραγωδία. Δηλαδή την αιματηρή και αμετάκλητη κατάληξη της προσπάθειας του ελληνισμού αφενός να συμμετάσχει στις ευρωπαϊκές διεργασίες αναβαθμίζοντας τη χώρα και αφετέρου να διεκδικήσει την μερίδα που του αναλογούσε μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο από τα εδάφη της ηττημένης προνεωτερικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που αποχωρούσε πλέον οριστικά από την Ιστορία και αντικαθίστατο από τη μορφή του έθνους-κράτους. Να σημειωθεί ότι στις παραμονές του πολέμου (1914) το ποσοστό των Ελλήνων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία κυμαινόταν μεταξύ του 13 και του 20% του συνολικού οθωμανικού πληθυσμού, ενώ ήταν υποδιπλάσιο του ελληνικού πληθυσμού που κατοικούσε στο ελεύθερο κράτος.

Για τον αναθεωρητισμό και την κρατική πολιτική: Ένα κείμενο από το μακρινό 2001

Το παρακάτω κείμενο δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή το Σεπτέμβριο του 2001, την περίοδο της μεγάλης αντιπαράθεσης των μικρασιατικών οργανώσεων με την κυβέρνηση και τους υποστηρικτές της, για τη χρήση του όρου «γενοκτονία» στο εφαρμοστικό διάταγμα που υλοποιούσε το νόμο του 1998. https://www.kathimerini.gr/society/100596/mikra-asia-kai-amfisvitisi-tis-istorias/?fbclid=IwAR18Lsv0yvwps3mikiAMH5kZiF1jBQHEhi73aEItKZOBa07ENwMlzt0c8OY

Η Βουλή των Ελλήνων είχε ομοφώνως ψηφίσει το 1998 την ανακήρυξη της 14ης Σεπτεμβρίου ως «Ημέρας Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας». Στην αναθεωρητική προσπάθεια της τότε κυβέρνησης είχαν συστρατευθεί και οι ερευνητές του ΚΜΣ.

Μικρά Ασία και αμφισβήτηση της Ιστορίας

Του Βλάση Αγτζίδη

16.09.2001 •

Η προσπάθεια αμφισβήτησης της γενοκτονίας των Ελλήνων στη Μικρά Ασία που έγινε πριν από λίγο καιρό και η εκκρεμότητα του προεδρικού διατάγματος που ενεργοποιούσε τον νόμο, που ομόφωνα ψήφισε η Βουλή των Ελληνων, ανέδειξε πλήθος προβλημάτων. Μερικά από τα προβλήματα αυτά συνδέονται με την έλλειψη σεβασμού προς το δημοκρατικό πολίτευμα και τις αποφάσεις της Βουλής, άλλα συνδέονται με τη δυνατότητα κύκλων, που λειτουργούν με παρακρατικούς όρους, να υπαγορεύουν τη συμπεριφορά της πολιτείας. Σημαντικά όμως είναι και τα προβλήματα που σχετίζονται με τη δυνατότητα της σύγχρονης Ελλάδας και της ιστοριογραφικής επιστήμης, να αντιμετωπίσει με υπευθυνότητα μεγάλα ζητήματα, όπως η γενοκτονία των Ελλήνων -αλλά και των υπόλοιπων χριστιανικών ομάδων της νεοτουρκικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας- από τον τουρκικό εθνικισμό. Στην Ελλάδα φάνηκε να επικρατεί η τάση της άρνησης της Ιστορίας, η οποία τα τελευταία χρόνια συγκροτεί ένα ευρύτερο ρεύμα ιστορικών αναθεωρήσεων.

Πόντος: Μια ιστορία από τον μικρασιατικό Βορρά

Ένα νέο βιβλίο μου ήρθε να προστεθεί στην υπάρχουσα βιβλιογραφία. Μια σειρά από ατυχείς σχετικές εκδόσεις μου για τον Πόντο αποκαθίστανται με μια έννοια με την έκδοση αυτού του τόμου. O φιλόξενος εκδοτικός οίκος «Παπαδόπουλος» μετά την έκδοση του βιβλίου μου «Μικρά Ασία. Ένας οδυνηρός μετασχηματισμός (1908-1922«, που έλαβε το 1ο βραβείο της Εστίας Ν. Σμύρνης, αποφάσισε να προχωρήσει στην έκδοση της μονογραφίας μου για τον Πόντο.

Η θεματολογία του νέου βιβλίου περιορίζεται στα του μικρασιατικού Πόντου και δεν συμπεριλαμβάνει την ιστορία των Ελλήνων στη Ρωσία και στην ΕΣΣΔ, πλην βεβαίως του φαινόμενου της εξόδου μεγάλου μέρους του ελληνορθόδοξου πληθυσμού κατά τον 19ο αιώνα και κυρίως μετά την έναρξη των εθνικών εκκαθαρίσεων από το 1914 και του περιβάλλοντος που δημιούργησε ο ρωσο-τουρκικός πόλεμος. Παρουσιάζεται η εποχή των ρωσικών επαναστάσεων (1917), οι οποίες είχαν άμεση επίπτωση στα πολεμικά και πολιτικά γεγονότα τόσο του Πόντου όσο και του Νότιου Καυκάσου (Καρς-Αρνταχάν). Στη συνέχεια θα δείτε τον πίνακα περιεχομένων...

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγή ………………………………………………………………………..

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Οι μεταναστεύσεις

1.1. Έξοδος προς τη Ρωσία …………………………………………………

1.2. Τα κίνητρα …………………………………………………………………

1.3. Η πανσλαβιστική πολιτική ………………………………………………

1.4. Μέσα από το περιοδικό Εύξεινος Πόντος της Τραπεζούντας ….

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Η εποχή του Τανζιμάτ

2.1. Οι Έλληνες της Ανατολής κατά την περίοδο του Τανζιμάτ …….

2.2. Ο εθνικός Τύπος στον Εύξεινο Πόντο ……………………………….

2.3. Ο Πόντος μετά το 1830 και η πολιτική της Ελλάδας ………………

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Το Ανατολικό Ζήτημα

Μικρασιατική Καταστροφή και δεξιός αναθεωρητισμός

Του Βλάση Αγτζίδη (*)

Εκατό χρόνια μας χωρίζουν από τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική και γεωπολιτική καταστροφή που συνέβη στην Εγγύς Ανατολή μετά το συμβολικό 1453. Μια Καταστροφή που σηματοδοτήθηκε με την ανώμαλη επίλυση του Ανατολικού Ζητήματος, αναντίστοιχη των πραγματικών πληθυσμιακών ισορροπιών και με εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς Ρωμιούς, Αρμένιους και Ασσυροχαλδαίους της Οθωμανικής αυτοκρατορίας στο βωμό του τουρκικού εθνικιστικού Μολώχ.

All-focus

Για τη δραματική αυτή εξέλιξη, που συνέβη μετά το τέλος (και ως συνέχεια) του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου, υπεύθυνη στο μεγαλύτερο βαθμό ήταν η μοναρχική Δεξιά, η οποία διαχειρίστηκε την μεταπολεμική πρόκληση με τον πλέον ανορθολογικό τρόπο. Η τιμωρία των πραγματικών υπεύθυνων της Μικρασιατικής Καταστροφής με την Δίκη των Εξ σε περιβάλλον Καταστροφής και κοινωνικής κατάρρευσης, βιώθηκε ως το υπερμέγιστο τραύμα για τη συντηρητική παράταξη, η οποία επανήλθε δυναμικά και ρεβανσιστικά στην ελλαδική εξουσία από το 1933 και σφράγισε -σχεδόν έως σήμερα- την ιστορική μνήμη των Νεοελλήνων με τη δική της εκδοχή (βοηθούσης και της παραδοσιακής σοβιετόφιλης Αριστεράς, στην οποία επιβλήθηκε η κυνική και αντιμαρξιστική-φιλοκεμαλική αντίληψη της Κομιντέρν). Το κύριο «θύμα»  αυτής της στάσης ήταν η απόλυτη υποβάθμιση του μικρασιατικού δράματος, η διαστρέβλωση του περιεχομένου εκείνου του ιστορικού μεταίχμιου, η απόκρυψη του τεράστιου αριθμού νεκρών και προσφύγων, καθώς και οι συνέπειες της ήττας έως σήμερα.        

Με αφορμή την επέτειο αναγνώρισης της Εθνικής Αντίστασης (23/08/1982)

           Λόγος για τα τραγούδια της Εθνικής Αντίστασης     

Του Ανδρέα Αγτζίδη (*)

«Πρέπει να σημειώσουμε σε τούτο το κείμενο και να τονίσουμε
ιδιαίτερα, πως καμιά άλλη αντιστασιακή οργάνωση δεν έχει
να παρουσιάσει αντιστασιακά τραγούδια
εκτός από τη μεγαλύτερη, τη μαχητικότερη, τη μαζικότερη
αντιστασιακή οργάνωση: την Εαμική Εθνική Αντίσταση.»

Στα μαύρα χρόνια της ξενικής κατοχής ’41-’44, τότε που όλα «τα ‘σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά» ο ήρωας λαός μας  όχι μόνο δεν υπόκυψε στα σκληρά μέτρα που πήραν οι βρωμεροί καταχτητές (Γερμανοί, Ιταλοί και Βούλγαροι) αλλ’ αντίθετα, αμέσως εξεδήλωσε με πράξεις γενναίες και ηρωικές την αντίστασή του.

Όπως στα δίσεκτα χρόνια της μακραίωνης οθωμανικής κυριαρχίας ο λαός μας τραγούδησε τα δεινοπαθήματά του, τις αγωνίες του, τους πόθους του, τους ξεσηκωμούς και τους αγώνες του, έτσι και τώρα, στα χρόνια της γερμανοϊταλικής και βουλγαρικής κατοχής τραγούδησε τις αγωνίες του, τους πόθους του, τους καημούς του και τους αγώνες του για τη λευτεριά της Πατρίδας.

Τα τραγούδια της Εθνικής Αντίστασης έχουν μεγάλη ομοιότητα με τα κλέφτικα της τουρκοκρατίας γιατί εξέφραζαν τους ίδιους αγώνες, Τις ίδιες αγωνίες, τους ίδιους ηρωισμούς του ίδιου Λαού. Βγαίνανε μέσα από τα βάθη της καρδιάς και της ψυχής του ανυπότακτου, του αδούλωτου, του ήρωα και γίγαντα Λαού μας.

Σεμινάριο Ιστορίας Κηφισιάς, 3 Ιουνίου: Μικρασιάτες στη μέγγενη των σταλινικών διώξεων

Παρασκευή 3 Ιούνη στο Μουσείο Δροσίνη (Διομήδους Κυριακού & Αγ. Θεοδώρων, 7.00 μ.μ.) στο πλαίσιο του Σεμιναρίου Σύγχρονης Ιστορίας, στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Δήμου Κηφισιάς, συνεχίζεται το αφιέρωμα στη Μικρασιατική Καταστροφή με ένα θέμα που συνδέει τη μικρασιατική και ποντιακή προσφυγιά με τις σταλινικές διώξεις, που εθιμοτυπικά μας δίνουν κάθε χρόνο το θέμα για να κλείσουμε το πρώτο εξάμηνο του Σεμιναρίου. Καλεσμένοι είναι δύο εξαιρετικοί ερευνητές: ο Βασίλης Τσενκελίδης και ο Σωτήρης Γκουντουβάς.

Η παρουσίαση του θέματος θα γίνει ως εξής:

Παρασκευή και 13 ο Μιχ. Βαρλάς στο Σεμινάριο Ιστορίας

Το αφιέρωμα στη Μικρασιατική Καταστροφή με αφορμή την επέτειο των εκατό χρόνων συνεχίζεται στο Σεμινάριο Σύγχρονης Ιστορίας που επιμελούμαι στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του δήμου Κηφισιάς (Έπαυλη Δροσίνη-Δημοτική Βιβλιοθήκη, Αγίων Θεοδώρων και Κυριακού)…

Την ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 13 Μαϊου 2022, 7.00-8.30μμ ο ιστορικός Μιχάλης Βαρλάς θα παρουσιάσει το θέμα Προσφυγική Μνήμη: Από την πρώτη στην δεύτερη γενιά.

Όσοι θέλουν να παρακολουθήσουν τη διάλεξη θα πρέπει να προκρατήσουν θέση τηλεφωνώντας στο τηλ. 213-2007204 (Δευτέρα ως Παρασκευή: 9.00 – 14.00)

Προσφυγική Μνήμη: Από την πρώτη στην δεύτερη γενιά.

Ήταν αναπόφευκτη η καταστροφή του ποντιακού ελληνισμού;

Δέχτηκα πριν από λίγες μέρες αυτή την ερώτηση.
Αυτό μου έδωσε την αφορμή να γράψω ένα μικρό κείμενο που απαντούσε στο ερώτημα.

Ήταν αναπόφευκτη η καταστροφή του ποντιακού ελληνισμού;

Του Βλάση Αγτζίδη

Ένα από τα θέματα που συγκροτούσαν το Μικρασιατικό Ζήτημα ήταν αυτό του Πόντου. Η απόφαση των Νεότουρκων για εξόντωση των χριστιανικών πληθυσμών στην περιοχή αυτή άρχισε να εφαρμόζεται από το φθινόπωρο του 1916 με σκληρές διώξεις κατά του πληθυσμού. Ως αντίδραση στα σχέδια αυτά εμφανίστηκε μια  αντίσταση με τη διαμόρφωση πολλών μικρών άτακτων ομάδων, που βαθμιαία οδήγησαν στη δημιουργία ενός ενός εντυπωσιακού κινήματος που θα αντιδράσει ένοπλα στις μεθοδεύσεις της εθνικιστικής εξουσίας. Το ποντιακό αντάρτικο στη βόρεια Μικρά Ασία συγκροτεί μια συγκλονιστική σελίδα αντίστασης ενός λαού απέναντι σε μια σκληρή  απολυταρχική εξουσία και θυμίζει στους σύγχρονους μελετητές ότι η διαδικασία μετάβασης από την πολυεθνική Οθωμανική Αυτοκρατορία στην εποχή του εθνικού κράτους δεν ήταν ούτε αναίμακτη ούτε και ευθύγραμμη.

Προσφυγική Μνήμη και Αριστερά: ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μια πολύ σημαντική παρέμβαση στο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ 155 μελών και φίλων του…

Εάν τελικά το εγχείρημα ευοδωθεί με την ενσωμάτωση στο πρόγραμμα του δεύτερου μεγάλου κόμματος των προτάσεων που βρίσκονται στο τέλος του κειμένου, θα είναι η δεύτερη πετυχημένη πολιτική παρέμβαση του προσφυγικού χώρου μετά από αυτή της δεκαετίας του ’90, που επέφερε την αναγνώριση των δύο ημερών Μνήμης για τη Γενοκτονία που πραγματοποιήθηκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

---

Προσφυγική Μνήμη και Αριστερά:  ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στην ανολοκλήρωτη αποτίμηση της ιστορίας της ελληνικής Αριστεράς οφείλεται το γεγονός ότι πολύ λίγο έχει συνειδητοποιηθεί η καταλυτική σημασία του προσφυγικού ελληνισμού στην εξέλιξή της ήδη από τη δεκαετία του ’20. Η σημασία δεν οφείλεται μόνο στο γεγονός ότι οι εξαθλιωμένες προσφυγικές μάζες αποτέλεσαν την πρώτη μεγάλη κοινωνική βάση διαμόρφωσης ενός προλεταριάτου, ούτε ότι η τεχνογνωσία που εισέρευσε στην «Μικρά πλην έντιμο Ελλάδα» μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή συνετέλεσε στην οικονομική ανάπτυξη του Μεσοπολέμου, αλλά και  στο γεγονός ότι κατέφθασαν και εντάχθηκαν στις οργανωτικές δομές, στελέχη που ήδη είχαν διαμορφωθεί μέσα από τις επαναστατικές διεργασίες από τις αρχές του 20^ου αιώνα. Στελέχη που έφεραν μαζί τους μια προχωρημένη κοινωνική αντίληψη για την αυτοοργάνωση αφενός, αλλά και μια ουσιαστική πολιτική γνώση και στέρεη ιδεολογική κατάρτιση αφετέρου.

Μαριούπολη – 1999

Με αφορμή ένα συνέδριο που έγινε στη Μαριούπολη, στο οποίο ήμουν εισηγητής, συνέταξα την παρακάτω έκθεση προς το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού (ΕΙΠ) [τότε ήταν ακόμα ΙΕΠ], το οποίο έως τότε είχε επικεντρώσει τις δράσεις του αποκλειστικά στην Οδησσό και στο Μουσείο της Φιλικής Εταιρείας.

Η έκθεση -μια από τις πολλές που συνέταξα προς υπηρεσίες του υπ.Εξ για να αναδείξω τη σημασία της περιοχής- όπως την ανάσυρα από τη μνήμη του υπολογιστή, είναι η εξής:

Μια άγνωστη ελληνική δύναμη μακρυά από την Ελλάδα

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ

του Βλάση Αγτζίδη

Το τελευταίο δεκαήμερο του Μαϊου ήταν ελληνικό για την Ουκρανία. Στη Μαριούπολη, στο μυχό της Αζοφικής Θάλασσας, το Ανθρωπιστικό Ινστιτούτο της πόλης οργάνωνε ένα μεγάλο Συνέδριο με τίτλο «Ελλάδα-Ουκρανία: Η εμπειρία των φιλικών σχέσεων και οι προοπτικές συνεργασίας«. Παράλληλα το χορευτικό συγκρότημα του Δήμου Καλαμαριάς όργωνε τα ελληνικά χωριά της περιοχής παρουσιάζοντας παραδοσιακούς ελληνικούς χορούς. Την ίδια στιγμή ο Δήμος Λιτοχώρου οργάνωνε παραστάσεις στο Κίεβο με το μουσικό συγκρότημα «Ίριδα» και τη θεατρική ομάδα «Πήγασσος», η οποία παρουσίασε τις «Θεσμοφοριάζουσες» του Αριστοφάνη.

Ψυχή του πολύ σημαντικού Συνεδρίου ήταν ο πρύτανης Κωνσταντίνος Μπαλαμπάνοφ. Ένας ζεστός Έλληνας που προσπαθεί για την ανάπτυξη των ελληνο-ουκρανικών σχέσεων και την αναγέννηση του ελληνικού πολιτισμού στην περιοχή. Ήδη στο Ινστιτούτο η ελληνική γλώσσα έχει εισαχθεί ως δεύτερη γλώσσα. Το Συνέδριο υποστηρίχθηκε από το Υπουργείο Παιδείας της Ουκρανίας, την Ομοσπονδία Ελληνικών Συλλόγων Ουκρανίας, το Υπουργείο Παιδείας της Ελλάδας, το Ιδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Κέντρο για τη Μελέτη και Ανάπτυξη του Ελληνισμού της Μαύρης Θάλασσας κ.ά.

ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΡΩΣΟ-ΟΥΚΡΑΝΙΚΗ ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ

Του Βλάση Αγτζίδη

Ο Πούτιν στα βήματα της Τουρκίας; (22-2-2022)

Η αναγνώριση της ανεξαρτησίας των δύο αυτονομημένων περιοχών του Ντομπάς (Λουγκάνσκ, Ντονιέτσκ) θυμίζει δομικά το ίδιο που έκανε η Τουρκία μετά την εισβολή του 1974. Όταν αναγνώρισε ενάντια σε κάθε διεθνή σύμβαση και κανόνα το 1983, τις κατεχομενες περιοχές στην βόρεια Κύπρο ως ανεξάρτητο κράτος..

Την δομική ομοιότητα έρχεται να υποστηρίξει και ο χαρακτηρισμός των ρωσικών στρατευμάτων που εγκαθίσταται στις αυτόνομες περιοχές της Ανατολικής Ουκρανίας ως «Ειρηνευτική Δύναμη», μιας και ακριβώς την ίδια έκφραση χρησιμοποιεί και η Τουρκία για το στρατό Κατοχής στην Κύπρο..

Οι μπάμπουσκες του Λένιν, oι Gretsiski Rayion και η κριτική του Πούτιν

Στο Διάγγελμά του ο Πούτιν με το οποίο αιτιολόγησε τη στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία ανάφερε ότι: «…η σύγχρονη Ουκρανία δημιουργήθηκε εξ ολοκλήρου από τη Ρωσία, ή ακριβέστερα, από την μπολσεβίκικη, τη κομμουνιστική Ρωσία. Αυτή η διαδικασία ξεκίνησε σχεδόν αμέσως μετά την επανάσταση του 1917, με τον Λένιν και τους συνεργάτες του να το επιχειρούν με πολύ ωμό τρόπο στην ίδια τη Ρωσία, με την απόσχιση, την απόσπαση μέρους των ιστορικών εδαφών της.»

Αποφεύγοντας να συζητήσουμε για τα λάθη του Λένιν, τα οποία τα επισήμανε με ιδιαίτερα εύστοχο τρόπο η Ρόζα Λούξεμπουργκ, ας δούμε το πώς αντιμετωπίστηκε το πολύπλοκο εθνικό ζήτημα στις εποχές μεταξύ της ύπαρξης της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και της δημιουργίας της Σοβιετικής Ένωσης.

Πριν τους συντρίψει ο σταλινισμός: H πολιτιστική ανάπτυξη των Ελλήνων της Μαριούπολης κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου

Του  ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ[1]

Οι Έλληνες της Μαριούπολης αποτελούν σήμερα ένα από τα τελευταία εναπομείναντα συμπαγή μέρη του παρευξείνιου ελληνισμού. Οι περιπέτειες αυτού του άγνωστου, αλλά εκπληκτικού ελληνικού κόσμου, συγκροτούν μια από τις πλέον ενδιαφέρουσες σελίδες των Ελλήνων. Μια από αυτές τις ιστορικές περιπέτειες, σχετίζεται με τη σοβιετική εμπειρία των παρευξείνιων ελληνικών κοινοτήτων. Εμπειρία, που κατά την περίοδο του μεσοπολέμου -μετά την οριστική εδραίωση του κομμουνιστικού συστήματος και το τέλος των εμφύλιων και εθνικών συγκρούσεων- ανέδειξε μια ενδιαφέρουσα πολιτιστική ελληνική έκφραση -καθεστωτική φυσικά- για να τελειώσει στα σταλινικά γκουλάγκ.

 

Ελληνίδες που έχασαν τη ζωή τους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί

Tι θυμίζει η αναγνώριση της ανεξαρτησίας των αυτόνομων περιοχών του Ντομπάς

Του Βλάση Αγτζίδη

Η αναγνώριση της ανεξαρτησίας των δύο αυτονομημένων περιοχών του Ντομπάς (Λουγκάνσκ, Ντονιέτσκ) ως υποτελή ανεξάρτητα κράτη θυμίζει δομικά το ίδιο που έκανε η Τουρκία μετά την εισβολή του 1974. Όταν αναγνώρισε ενάντια σε κάθε διεθνή σύμβαση και κανόνα το 1983, τις κατεχομενες περιοχές στην βόρεια Κύπρο ως ανεξάρτητο κράτος..

Η Ρωσο-ουκρανική αντιπαράθεση και οι επιπτώσεις της στους Έλληνες της Μαριούπολης

Του Βλάση Αγτζίδη (*)

Η όξυνση των σχέσεων «Δύσης» – Ρωσίας με αφορμή την Ουκρανία και την εν δυνάμει ένταξή της στο ΝΑΤΟ, κάνει επίκαιρο το ζήτημα των Ελλήνων της Μαριούπολης και των 25 ελληνικών χωριών της περιφέρειας του Ντονιέτσκ. Η Ελλάδα είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που διαθέτει αναγνωρισμένη εθνική μειονότητα στη ζώνη του πυρός. Κάτι που κάνει την ειρηνευτική εμπλοκή της απαραίτητη.

Με Έλληνες πολεμιστές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (φωτο Στ. Ελληνιάδης)

Παρασκευή 18/2 στο Σεμινάριο Ιστορίας: Οι στρατιωτικές αιτίες της ήττας στη Μικρά Ασία

Το αφιέρωμα στη Μικρασιατική Καταστροφή με αφορμή την επέτειο των εκατό χρόνων συνεχίζεται στο Σεμινάριο Σύγχρονης Ιστορίας του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του δήμου Κηφισιάς (Έπαυλη Δροσίνη-Δημοτική Βιβλιοθήκη, Αγίων Θεοδώρων και Κυριακού)…

Την ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 18 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2022, 7.00-8.30μμ ο στρατιωτικός αναλυτής Βασίλειος ΛΟΥΜΙΩΤΗΣ θα παρουσιάσει το θέμα:

«Κύριες αιτίες της ήττας της Στρατιάς Μ. Ασίας και της καταστροφής του Στρατού τον Αύγουστο του 1922»

Όσοι θέλουν να παρακολουθήσουν τη διάλεξη θα πρέπει να προκρατήσουν θέση τηλεφωνώντας στο τηλ. 213-2007204 (Δευτέρα ως Παρασκευή: 9.00 – 14.00)….

Σύντομη περίληψη

Τα Rafale , η ΛΜΑΤ και ο αταβιστικός πασιφισμός

Ένα κείμενό μου με αφορμή την έλευση των Rafale και τις διαμαρτυρίες που ακούστηκαν

Όποιος θυμάται τις προκηρύξεις της αλήστου μνήμης 17Νοέμβρη, θα θυμάται την εμβληματική βραχυγραφία ΛΜΑΤ, ήτοι Λούμπεν Μεγαλοαστική Τάξη, με την οποία περιέγραφε με ακρίβεια το έλλειμα μιας καίριας κοινωνικής ομάδας στην δομή της χώρας. Σαφέστατα η απουσία μιας σοβαρής αστικής τάξης από τη στιγμή που γεννήθηκε το νεαρό ελληνικό κράτος στις καθυστερημένες παρυφές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οδήγησε σε όλες τις κοινωνικές δυσπλασίες που επιβιώνουν έως σήμερα, και κυρίως στη διαμόρφωση ενός συστήματος εξουσίας που βασίζεται στη νομή του κράτους.

Ίσως η μοναδική φορά που επιχειρήθηκε η αναίρεση αυτής της αντίφασης ήταν όταν μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου επιχειρήθηκε η ενσωμάτωση των ακμαίων ελληνικών αστικών περιοχών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία έτσι κι αλλιώς αποχωρούσε από την Ιστορία. Αλλά και τότε, τα στέρεα δομημένα συμφέροντα των παλαιοκομματικών ελίτ της «Μικράς πλην Εντίμου Ελλάδος», οδήγησαν μεθοδικά στη Μικρασιατική Καταστροφή και στη μετατροπή των δραστήριων Μικρασιατών, Ποντίων και Ανατολικοθρακών (όσων επέζησαν βέβαια από μια διαδικασία Γενοκτονίας που άρχισε το 1914) σε ανεπιθύμητους «τουρκόσπορους».

«Το ιστορικό πλαίσιο της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Αίτια και αιτιατά»

Την Παρασκευή 21-1-2022, 7.00-8.30 μ.μ. ο ιστορικός και πεζογράφος, Κώστας Χατζηαντωνίου εγκαινιάζει τον κύκλο παρουσιάσεων για τον ελληνισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με αφορμή την επέτειο των 100 ετών από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Η διάλεξη θα δοθεί στο χώρο του Ελεύθερου Πανεπιστημίου Δήμου Κηφισιάς: Έπαυλη Δροσίνη, Αγ. Θεοδώρων & Κυριακού…..