Tρίτη 5-6-2012: Αφιέρωμα στις σταλινικές διώξεις
Σεμινάριο Ιστορίας: «αφιέρωμα στις σταλινικές διώξεις (1937-1949)»
Την επόμενη Τρίτη, 5-6-2012, (7-9 μ.μ.) κλείνει ο φετινός κύκλος του Σεμιναρίου Ιστορίας που διοργανώνω εδώ και 4 χρόνια και λαμβάνει χώρα στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Κηφισιάς [«Έπαυλη Δροσίνη»-Βιβλιοθήκη Δήμου Κηφισιάς, Αγ. Θεοδώρων & Κυριακού)]. Το τελευταίο θέμα είναι αφιερωμένο στις «σταλινικές διώξεις (1937-1949).» (http://www.anixneuseis.gr/?p=1734)
Εισηγητές θα είναι:
–Βλάσης Αγτζίδης, ιστορικός, εισαγωγή-συντονισμός,
-Βασίλης Τσενκελίδης, ιστορικός :«Ιστορικό περίγραμμα»,
–Όλγα Σεβαστίδου, κοινωνική ανθρωπολόγος: «Η Μνήμη των σταλινικών διώξεων (1937-1949) στις αφηγήσεις ζωής των Ποντίων της ΕΣΣΔ»
-Επίσης ο Μάριος Μαρκοβίτης θα παρουσιάσει αναλυτικά την περίπτωση του στελέχους του ΚΚΕ Μάρκου Μαρκοβίτη, που είχε καταφύγει στην ΕΣΣΔ, είχε ενταχθεί στις ελληνικές κοινότητες της Νότιας Ρωσίας και είχε συλληφθεί το Δεκέμβριο του 1938 κατά τη διάρκεια των σταλινικών διώξεων. Θα διαβαστούν αποσπάσματα από τις τελευταίες του επιστολές που γράφτηκαν λίγο πριν την εκτέλεσή του (άνοιξη 1938).
Για τις σύγχρονες ιδεολογικές συγκρούσεις για το ιστορικό αυτό γεγονός βλέπε: https://kars1918.wordpress.com/2012/05/01/stalinism-again/
Αντικείμενο του συγκεκριμένου σεμιναριακού μαθήματος θα είναι οι διώξεις του 1937- στην ΕΣΣΔ που κατέστρεψαν έναν εντυπωσιακό ελληνικό σοβιετικό πολιτισμό και οδήγησαν στο θάνατο χιλιάδες ομογενείς στο πλαίσιο μιας σχιζοφρενούς πολιτικής του Κομισάριου Εσωτερικής Ασφάλειας της ΕΣΣΔ Νικολάϊ Γιέζοφ (εκτελέστηκε 2 χρόνια μετά από τον Στάλιν). Στο πλαίσιο αυτών των διώξεων έχασαν τη ζωή τους και εκατοντάδες Έλληνες κομμουνιστές, μεταξύ αυτών και δεκάδες μέλη και φίλοι του ΚΚΕ που είχαν καταφύγει στην ΕΣΣΔ για να γλυτώσουν από τις αντικομουνιστικές διώξεις που είχαν ξεκινήσει στην Ελλάδα με σφοδρότητα από το 1928.
Ακριβώς γι αυτό ο μοιραίος ηγέτης του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης, σ’ ένα από τα τελευταία του γράμματα προς τον Φλωράκη από η Σιβηρία όπου εξορίστηκε στο πλαίσιο της αποσταλινοποίησης της ΕΣΣΔ, άφησε εν είδει Πολιτικής Διαθήκης την εντολή:
“Κάποτε θα πρέπει να ζητήσετε -ακόμα και με απόφαση συνεδρίου- όλα τα χαρτιά της Κομμουνιστικής Διεθνούς, της Κ.Ε. του ΚΚΣΕ, της Κα-Γκε-Μπε, που αφορούν το ΚΚΕ και το κίνημα, τους αγωνιστές μας που χάθηκαν εδώ στη Σιβηρία (σαν τον Κλειδωνάρη, Φλαράκο, Χαϊτά και άλλους πολλούς). Αυτή είναι ιερή υποχρέωσή μας. Το 1947 εγώ ζωντανούς βρήκα μονάχα δύο».
Ήδη κατά τη 10 Ολομέλεια του ΚΚΕ (Γενάρης 1967) είχε ληφθεί η απόφαση της κομματικής αποκατάστασης για τα υψηλόβαθμα στελέχη του ΚΚΕ που δολοφονήθηκαν από τους σταλινικούς στην ΕΣΣΔ:
«Η 10η Ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ, παίρνοντας υπόψη τα στοιχεία που υπάρχουν για τους παρακάτω συντρόφους-θύματα της προσωπολατρίας και μέλη και στελέχη του ΚΚΕ:
1. Κλειδωνάρη Απόστολο
2. Μαρκοβίτη Μάρκο
3. Χαϊτά Ανδρόνικο
4. Ευτυχιάδη Κώστα
5. Πηλιώτη Διονύσιο
6. Ντούβα Γεώργιο (Βορεινό)
7. Τσαγκαράκη Γιάννη (Τόμωφ)
8. Γιαννοκούτση Γιάννη
9. Δημάκο Νικόλαο (Γρηγόριεφ)
10. Δουλούδη Βασίλη (Ταμπακώφ)
11. Χριστοδουλίδη Χριστόδουλο (Αλέξη)
12. Κολοζώφ Γεώργιο (Λεωνίδα)
13. Χαραμή Στάθη (Ασάνωφ)
Αποφασίζει:
1) Αποκαθιστά ηθικά και κομματικά τους συντρόφους αυτούς που πέθαναν, σαν μέλη και στελέχη του ΚΚΕ
2) Η απόφαση αυτή ν’ ανακοινωθεί εσωκομματικά και να μη δημοσιευτεί στον κομματικό Τύπο. Το Π.Γ. να πάρει μέτρα ώστε στον κατάλληλο χρόνο και τρόπο (επέτειοι, ιστορικές αναμνήσεις και άλλες δημοσιεύσεις) ν’ αποκαταστήσει δημόσια τη μνήμη των παραπάνω συντρόφων.
3) Η Κ.Ε. εξουσιοδοτεί το Π.Γ. ν’ ανακοινώσει κατάλληλα την απόφασή της στην οικογένεια, αν έχει, του κάθε συντρόφου και ταυτόχρονα να εξετάσει την περίπτωση ηθικής και υλικής βοήθειάς της.»
Στις φυλακές του Σοχούμι– στο σοβιετικό Καύκασο (Αμπχαζία-Γεωργία)….
Εκεί εξοντώθηκαν κάποια από τα μέλη του ΚΚΕ μαζί με εκατοντάδες Πόντιους κομμουνιστές και απλούς πολίτες. Θεωρείται ότι οι φυγάδες από την Ελλάδα: Δεσποτόπουλος, Χαλκογιάννης και Τσαουσίδης συνελήφθησαν στο Σοχούμι απ’ όπου και εξαφανίστηκαν…
Ένα blog του Βλάση Αγτζίδη 
Επιδή το θέμα αυτό αφορά και τον λεγόμενο «οργανωμένο χώρο των Ποντίων» και φυσικά τις ομοσπονδίες τους με προεξάρχουσα την ΠΟΕ, έγραψα ένα σχόλιο για τη συμπεριφορά τους και τη συνειδητή υποβάθμιση των ιστορικών αυτών γεγονότων:
«Το 4ο Παγκόσμιο Συνεδρίου του Ποντιακού Ελληνισμού που έγινε στη Θεσσαλονίκη (13-16 Ιουνίου 1997) έλαβε την εξής απόφαση την οποία παραβιάζει συστηματικά και συνειδητά η παρεούλα που έχει κυριαρχήσει στην ΠΟΕ :
“Εμείς οι σύνεδροι του Δ’ Παγκόσμιου Συνεδρίου του Ποντιακού Ελληνισμού ….. Ομόφωνα ψηφίσαμε και διακηρύττουμε :
…………….
–Την ανακήρυξη της 13ης Ιουνίου ως Ημέρας Μνήμης για τα θύματα των σταλινικών διώξεων στην πρώην Σοβιετική Ένωση, εφόσον την ημέρα αυτή, το 1949, πραγματοποιήθηκε η βίαιη εκτόπιση των ποντιακών πληθυσμών από τον Καύκασο στην Κεντρική Ασία.…………………”
Στο πλαίσιο αυτό και κάθε χρόνο -εδώ και 4 χρόνια- το Σεμινάριο Ιστορίας που διοργανώνω στο “Ελεύθερο Πανεπιστήμιο” του Δήμου Κηφισιάς περατώνεται με ένα σχετικό αφιέρωμα. Έτσι πραγματοποιείται και φέτος Σεμινάριο Ιστορίας: «αφιέρωμα στις σταλινικές διώξεις (1937-1949)»
……………………………………………………………
Αφιέρωμα στην άγνωστη αυτή επέτειο πραγματοποιείται από το 1987, με διάφορους τρόπους, στην Αθήνα.
Η προηγούμενη διοίκηση του ΣΠΟΣ ν. Ελλάδας της ΠΟΕ διοργάνωνε κι αυτή εκδηλώσεις Μνήμης μέχρι τη στιγμή που ο κ. Παρχαρίδης, το εμπαθές περιβάλλον του με τους περίεργους “συμβούλους”, εκπόρθησε την Αθήνα με τις προηγούμενες θλιβερές εκλογές, όπου επικράτησαν πρωτοφανείς σε έκταση λειτουργίες με γραμμή και λίστες. Όπου τελικά στοχοποιήθηκαν αποκλειστικά οι έχοντες ελεύθερη βούληση και ακηδεμόνευτο νου και εργαλειακά χρησιμοποιήθηκε μια “προβατοποιημένη” άβουλη βάση…
Στη διαδικασία αυτή η ομάδα του κ. Παρχαρίδη διευκολύνθηκε από τους παραδοσιακούς αμαρτωλούς κύκλους της Αθήνας, με τους οποίους υποκριτικά υποστήριζε ότι συγκρουόταν…. Στόχος της ήταν η εξαφάνιση αυτών που είχαν ξεχωριστή άποψη. Ο ολοκληρωτισμός είχε πλέον εισβάλλει στην ΠΟΕ “δια χειρός Παρχαρίδη”…..
Έτσι, μετά τη παράδοξη συμμαχία των δύο άκρων, που θυμίζει το παλιό βασιλοκομμουνιστικό αντιπολεμικό μέτωπο που προηγήθηκε των μοιραίων εκλογών του Νοέμβρη του 1920 (“ελιά στεφάνι / σφυρί δρεπάνι”, ήταν το κοινό σύνθημα), εξοβελίστηκε από τις λειτουργίες του ΣΠΟΣ και η εκδήλωση για τις σταλινικές διώξεις, που είχε ήδη προκαλέσει την μήνιν του νεοσταλινικού ΚΚΕ. Έτσι κι αλλιώς, όλες οι προηγούμενες εκδηλώσεις ΔΕΝ ΕΙΧΑΝ τύχει της κάλυψης του Δ.Σ.
Η ομάδα Παρχαρίδη:
–αποφάσισε και εξάλειψε τη σχετική αυτοδυναμία των ΣΠΟΣ,
–επέβαλε τον υπερσυγκεντρωτισμό στη λειτουργία της ΠΟΕ και
–κυριάρχησε με ολοκληρωτικό τρόπο επί των πρωτοβαθμίων οργανώσεων, μετατρέποντας τους εκπροσώπους τους σε άβουλα όντα της αυταρχικής και ημιμαθούς ηγεσίας.
Αυτά τα επιχείρησε και τα επέβαλε με πρόσχημα την καταπολέμηση των ανύπαρκτων τάσεων αυτονόμησης του πολύ αναπτυγμενου έως τότε ποντιακού χώρου της Αθήνας (με σημαντικές λειτουργίες και θεσμούς-Νόστος, Ψωμιάδειο κ.ά.).
Εξ αρχής, η υπό τον Παρχαρίδη ηγετική ομάδα της ΠΟΕ λειτούργησε περιωρισμένα, φοβικά και εν τέλει αντιδραστικά υπονομεύοντας το ίδιο το πείραμα της πανελλαδικής συγκρότησης:
–αντί να ενσωματώσει τις κατακτήσεις της Αθήνας τις απεμπόλησε, εξυπηρετώντας με τον τρόπο αυτό τα κυκλώματα, που θεωρητικά υποστήριζε ότι τάχα την υπονομεύουν,
–αντί να μεταφέρει τεχνογνωσία στα υπόλοιπα ΣΠΟΣ, δημιουργώντας θεσμούς, συνδέοντάς τα με τις ευρωπαϊκές δομές, λειτούργησε με τον πλέον αντιπαραγωγικό τρόπο καταστρέφωντας και περιωρίζοντας.
–αντί να προωθήσει την αποκέντρωση και την περιφερειακή ανάπτυξη, επέλεξε τη συγκεντροποίηση και το μαράζωμα των ΣΠΟΣ.
-αντί να προωθήσει τον προβληματισμό και το διάλογο, επέλεξε τον περιωρισμό σε φεστιβάλ και την ιδεολογική χρήση της Γενοκτονίας για λόγους πειθαναγκασμού της προβατοποιημένης βάσης. Αρνήθηκε να αποδεχτεί τα πραγματικά όρια της Γενοκτονίας και να τα ορίσει με βάση τις διεθνείς αποφάσεις, μετατρεπόμενη έτσι σε Αρνητή της Γενοκτονίας.
Προσωπικά, έχοντας συμμετάσχει αποφασιστικά σ’ όλες τις ενωτικές προσπάθειες από τη δεκαετία του ’90, στη δημιουργία της ΠΟΕ και στη λήψη της απόφασης της υγιούς ΟΠΣΝΕ για αυτοδιάλυση εντός του νέου πανελλαδικού δευτεροβαθμίου οργάνου, παρακολούθησα τη διαδικασία εξαθλίωσης, υποβάθμισης, διαμόρφωσης συμπεριφορών “εμφυλίου ” και βίας στο εσωτερικό της ΠΟΕ, καθώς και την προώθηση ενός μοντέλου “Yes man” στο Δ.Σ.
Κατάφερα να έχω μια καλή εποπτεία της εξέλιξης που διαμόρφωσε εν πλήρει συνειδήσει ο Γ. Παρχαρίδης στο νέο πανελλαδικό όργανο. [Ο Παρχαρίδης υπήρξε ο μοιραίος άνθρωπος που μετέτρεψε την ενωτική διαδικασία σε ποσοτική καταμέτρηση δυνάμεων, υπήρξε εμπαθέστατος προς οποιονδήποτε σκεπτόμενο και μετέτρεψε σε μοναδικό, ουσιαστικά, στόχο της ΠΟΕ τον ανταγωνισμό με τους άλλους πόλους -Τανιμανίδης ή Ιβάν Σαββίδης].
Ένας άλλος χώρος στην Αθήνα που αγωνίστηκε για την πανελλαδική ενότητα και επεδίωξε την αυτοδιάλυση της ΟΠΣΝΕ μέσα στο νέο θεσμό της ΠΟΕ, ήταν ο ιστορικός σύλλογος Αργοναύτες-Κομνηνοί, ο οποίος αποχώρησε οριστικά από την ΠΟΕ απογοητευμένος από την αθλιότητα, καταγγέλοντας τις υπόγειες και βρωμερές διαδικασίες που επικράτησαν.
Η παραγνώριση της Απόφασης του 4ου Παγκόσμιου Ποντιακού Συνεδρίου είναι απολύτως συμβατή με την υπόλοιπη λειτουργία της ηθικά καταπεσούσης ΠΟΕ, η οποία ποτέ δεν κατάφερε να παρουσιάσει εσωτερική λειτουργία αντάξια του θεσμικού της ρόλου. Η πολιτική εξάρτηση και η εκδούλευση της εξουσίας υπήρξε εξαρχής επιλλεγμένη στάση.
-Συνειδητή υπήρξε η παραγνώριση του ανθρωπιστικού ζητήματος των Νεοπροσφύγων για να μην ενοχληθεί η καραμανλική Νέα Δημοκρατία, καθόλη την πρώτη περίοδο λειτουργίας της ΠΟΕ.
-Το ίδιο συνέβη με την υποστήριξη των αντιπροσφύγων αναθεωρητών της Δίκης των Εξ, μόνο που αυτοί προέρχονταν από την παλιά αντιπροσφυγική ακροδεξιά.
-Υπονομεύτηκε και ακυρώθηκε η ομόφωνη απόφαση του Δ.Σ. της ΠΟΕ για κατάθεση πρότασης μετωνομασίας της Πλατείας Ελευθερίας και της Οδού Δημητρίου Γούναρη, για να μην έρθει σε δύσκολη θέση ο ομοϊδεάτης τους τότε δήμαρχος Θεσσαλονίκης Παπαγεωργόπουλος,
-Υποτάχτηκαν στη θέληση της κ. Παπαρήγα και υπονόμευσαν τις εκδηλώσεις Μνήμης για τις σταλινικές διώξεις,
-Επέλεξαν την πολιτική της Άρνησης της Γενοκτονίας στην υπόλοιπη Οθωμ. Αυτοκρατορία και της περιφρόνησης της απόφασης που εξέδωσε στις 16 Δεκεμβρίου 2007 ο καθ’ ύλη διεθνής οργανισμός (Διεθνής Ένωση Μελετητών Γενοκτονιών-International Association of Genocide Scholars – IAGS), όπου θεωρεί τη Γενοκτονία των Ελλήνων της Ανατολής ως ενιαίο φαινόμενο,
και άλλα πολλά ων ουκ έστιν αριθμός…..»
The Victims Return: Survivors of the Gulag After Stalin
by Stephen F Cohen – review
Despite the efforts of past regimes, modern Russia is still unwilling to acknowledge the butchery of Stalin’s rule
John Kampfner
The Observer, Sunday 10 June 2012
Comments (5)
A statue of Stalin in Prague’s Museum of Communism. Photograph: Petr David Josek/AP
For more than 20 years, one organisation has been chronicling in detail Stalin’s mass terror. In Vladimir Putin’s bling-charged autocratic Russia, that is no easy task. The offices of Memorial are regularly raided by so-called tax inspectors and other assorted thugs. But its groups of volunteer archivists and historians plug away in a society increasingly eager to «move on» and impervious to state-sponsored violence.
The Victims Return: Survivors of the Gulag After Stalin
by Stephen F. Cohen
Buy it from the Guardian bookshop
Search the Guardian bookshop
Tell us what you think: Star-rate and review this book
Russia’s seeming inability to come to terms with its past, particularly the butchery of the Stalin era, is the theme of Stephen Cohen’s commendable new book, The Victims Return. Cohen has visited and worked in the country from Brezhnev’s time of «stagnation» to the present day. He came to know some of the offspring of the «zeks» – the millions taken away to labour camps, most of whom were either shot or died under the harsh conditions.
Thanks to Aleksandr Solzhenitsyn, Eugenia Ginzburg and others, the horrors finally became known to all. Cohen’s book is not a history of the camps, but a history of the survivors and their legacy. Why was it that many surviving inmates subsequently joined the Communist party or tried to do so? «For some… membership was mainly a way of obtaining a better apartment, job, pension and other state benefits,» Cohen writes. «For others, it was an affirmation of complete exoneration.»
The prospects for rehabilitation – even the barest sign of acceptance: the right to live in Moscow or Leningrad, for example – depended on each regime that followed Stalin. For a brief spring under Nikita Khrushchev, victims, or the sons and daughters of victims, found themselves accepted again, some even gaining high political office. The Soviet leader took huge political risks in repudiating his predecessor. In so doing, he was not only undermining the ideological underpinning of the state but challenging pretty much everyone in any position of authority. Cohen quotes Khrushchev as saying: «I have blood on my hands up to my elbows.»
Once Khrushchev was seen off, Brezhnev rehabilitated Stalinism. Cohen quotes a senior Kremlin official of the time as instructing historians: «All – and I repeat all – stages in the development of our Soviet society must be regarded as positive.»
It fell to Gorbachev to try to complete Khrushchev’s work. In two years, he exonerated more than a million people. Cohen describes how important these letters were to families still craving acceptance half a century later. In 1988, the Memorial Society was established. Endorsed by Gorbachev, it sought to identify and commemorate the dead, but also to help the dwindling number of survivors. As once-closed cities were being opened, so information about the past came to light in newspapers and even on state-run television.
After 1991, and the formal demise of communist power, all remaining victims were rehabilitated. «The state that had raised, arrested and then liberated Stalin’s victims ceased to exist,» Cohen observes. In the chaotic but invigorating first years of Yeltsin, when the old rules were torn up, this thirst for historical accuracy continued. As Cohen points out, the economic theft that took place in the 90s led to a desire for order and the arrival of Vladimir Putin in 2000.
Yet Cohen’s bizarre indulgence towards Putin, both in this book and in his jounalism, detracts from his authority when talking about dissent and human rights. Yes, Solzhenitsyn was given a quasi-state funeral. Yes, in a small number of highbrow papers with low circulations, a modicum of criticism is aired. But Putin’s grappling with the past is not «contradictory», as Cohen asserts. It is worse than that. Russia is locked in historical denial – made smoother by sushi, Cartier and private jets – at least for some.
John Kampfner is the author of Blair’s Wars and Freedom for Sale
http://www.guardian.co.uk/books/2012/jun/10/stephen-cohen-survivors-gulag-stalin-review
[…] γλώσσα, με περισσότερους στίχους για τους Έλληνες, τον Στάλιν, τις εξορίες, τον Καύκασο και το Καζαχστάν, την […]