Η περίπτωση Νακρατζά και η είσοδος ακροδεξιών τουρκικών απόψεων σε μέρος της Αριστεράς

Μια από τις ενδιαφέρουσες ιδεολογικές συγκρούσεις της περιόδου μετά το 2000 είναι αυτή που σχετίζεται με το ζήτημα των Γενοκτονιών που συνέβησαν στη νεοτουρκική Οθωμανική Αυτοκρατορία κατά την τελευταία περίοδο της ύπαρξής της και που η μη καθεστωτική τουρκική ιστοριογραφία τα έχει επιλύσει.

Το παρακάτω κείμενο διαπραγματεύεται το γεγονός αυτών των ιδεολογικών συγκρούσεων που σε μεγάλο βαθμό οφείλονται στην ανεμπόδιστη είσοδο της τουρκικής εθνικιστικής παραφιλολογίας σε τμήματα της ελληνικής Αριστεράς (κυρίως κάποιων που καλύπτονται από την ιδεολογική ομπρέλα ενός νεφελώδους pseudo-«αντιεθνικισμού»), όσον αφορά την αντίληψη των ιστορικών γεγονότων που συνέβησαν στην περιοχή της Βόρειας Μικράς Ασίας την περίοδο 1914-1923. Άμεσο αποτέλεσμα αυτής της σύγκρουσης είναι η επικράτηση αγνωστικιστικών θεωρήσεων  γι αυτά τα  ιστορικά ζητήματα  και η εκχώρηση της διαχείρισής τους στους πάλαι ποτέ αντιπάλους των προσφύγων του ’22.

_______________________________

…Την ίδια εποχή (σ.τ.σ. μετά το 2001) θα υπάρξουν επίσης αντιπροσφυγικές παρεμβάσεις εξαιρετικά έντονες, με αριστερή μορφή και φρασεολογία, όπως αυτές του Γ. Νακρατζά ή της «Αντιεθνικιστικής Κίνησης», που μάλλον θα έπρεπε να ενταχθούν σε άλλη κατηγορία, εφόσον μοιάζουν πάρα πολύ ή επηρεάζονται, πιθανόν ερήμην τους, απ’ τις τουρκικές εθνικιστικές ερμηνείες. [1]

Το Νοέμβριο του 2009 ανακαλύφθηκε ότι ο τουρκικός στρατός διατηρούσε προπαγανδιστικό ιστότοπο για να προβάλει «τα εγκλήματα των Ελλήνων στον Πόντο».[2] Η επιχειρηματολογία του Νακρατζά είναι πανομοιότυπη με αυτή που διατυπώνεται σε τουρκικά ακροδεξιά ιστολόγια και προέρχεται από την επίσημη και παρακρατική τουρκική παραγωγή για το ποντιακό ζήτημα, όπως π.χ. από το βιβλίο PontosMeselesi.[3]

Οι θέσεις του Νακρατζά, εξ αιτίας της χρησιμοποίησης αντιεθνικιστικής φρασεολογίας, βρίσκουν πρόσφορο έδαφος και αναδημοσιεύονται εύκολα σε αντιεξουσιαστικούς ιστότοπους.[4]

Οι παρεμβάσεις του Νακρατζά θα αποκτήσουν ακροατήριο και οι απόψεις του θα αρχίσουν να διαδίδονται σε χώρους που είτε δεν έχουν πρόσβαση σε αντικειμενικές πληροφορίες ή αρχίζουν να ενοχλούνται από τις ακρότητες και τον εθνικιστικό λόγο που κυριάρχησε για μια περίοδο σε ορισμένες ποντιακές οργανώσεις. Έτσι αναπαράγεται το ιδεολογικό σχήμα που αμφισβητεί τα ιστορικά γεγονότα και αναφέρεται σε μια «υποτιθέμενη γενοκτονία», ή οποία αποτελεί μέρος μιας «νεοποντιστικής πολιτικής ιδεολογίας». Απ’ αυτή τη «σχολή σκέψης», οι ποντιακοί σύλλογοι δεν αντιμετωπίζονται ως δημοκρατικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, αλλά ως «θεσμικό παρακράτος». Το ρεύμα αυτό αιτιολογεί την πολιτική που ακολούθησε ο τουρκικός εθνικισμός δικαιολογεί ακόμα και πράξεις δολοφονιών, όπως αυτή του δημοσιογράφου Νίκου Καπετανίδη, που συνέβη το 1921, χαρακτηρίζοντάς τον ως «πιθανόν κατάσκοπο του ελληνικού κράτους στην Τραπεζούντα…».[5]Το κείμενο αυτό αναρτήθηκε από τον Νακρατζά στην ιστοσελίδα της «Αντιεθνικιστικής Κίνησης» και απεστάλη ηλεκτρονικά σε χιλιάδες αποδέκτες.[6]

Η αντιπροσφυγική φιλολογία θα γενικευτεί με την οργανωμένη πλέον αμφισβήτηση της γενοκτονίας. Θα εκδοθούν βιβλία που θα ενοχοποιούν πολιτικά και ιδεολογικά το κίνημα για την αναγνώριση της γενοκτονίας, τοποθετώντας το στο χώρο του εθνικισμού και της Δεξιάς. Αποκρύπτοντας παράλληλα το γεγονός ότι οι δυνάμεις που οδήγησαν τον ποντιακό χώρο στη ριζοσπαστικοποίηση προέρχονταν εξ ολοκλήρου από την Αριστερά καθώς και ότι το αίτημα για αναγνώριση της γενοκτονίας συνάντησε στην αρχή την αντίθεση της τότε Δεξιάς, η οποία προσπαθούσε να αποτρέψει το γεγονός της αναγνώρισης. Θα προβάλλονται τα υπαρκτά προβλήματα που κληροδότησε στο προσφυγικό κίνημα μια υπερβολική και αναποτελεσματική διαχείριση του ιστορικού παρελθόντος, όπως αυτό συνέβη με την υπερεκτίμηση των πληθυσμιακών μεγεθών, καθώς και του αριθμού των θυμάτων.

Όμως, ενώ το γεγονός αυτό της μεγέθυνσης των πληθυσμών και των απωλειών συναντιέται σε όλες τις ομάδες που έχουν υποστεί διώξεις και γενοκτονία, από τους Αρμένιους μέχρι τους Εβραίους, οι συγκεκριμένοι συγγραφείς το προβάλλουν ως αποκλειστική επιλογή των Ποντίων και το αναδεικνύουν σε πρωτεύον γεγονός. Το σημαντικότερο όμως, από μεθοδολογικής πλευράς, είναι ότι το ιστορικό υλικό χρησιμοποιείται με βάση την εξυπηρέτηση του προαποφασισμένου συμπεράσματος και οι «ενοχλητικές πηγές» που δεν το εξυπηρετούν παρακάμπτονται.[7]

---

[1] Eίναι κλασικό το σχήμα που υπάρχει τόσο στα τουρκικά εθνικιστικά κείμενα όσο και σ’ αυτά του Νακρατζά, που άρχισαν να εμφανίζονται δημοσίως από το 2004. Υποστηρίζεται ότι δεν έχει γίνει καμιά γενοκτονία, ούτε Ελλήνων, ούτε Αρμενίων. Ότι τα περί γενοκτονίας των Ποντίων είναι  μυθεύματα κάποιων «φανατικών εθνικιστών νεοποντιστών», που εκ του μηδενός εφευρίσκουν ζητήματα και δημιουργούν προβλήματα. Και ότι αντιθέτως γενοκτονία διέπραξαν οι Πόντιοι κατά των Τούρκων. Σε κείμενό του, που φέρει τον τίτλο: «Ο θόρυβος σχετικά με τη γενοκτονία των Ποντίων» γράφει:  «Τα τελευταία χρόνια ακούγονται εκκωφαντικοί θόρυβοι αναφορικά με την υποτιθέμενη Γενοκτονία που υπέστησαν το 1922 οι Έλληνες της Ιωνίας και του Πόντου από τους Τούρκους…… Όσον αφορά την Γενοκτονία των Ποντίων ο εκκωφαντικός αυτός θόρυβος εξακολουθεί να συνεχίζεται προερχόμενος από εκείνη την μερίδα των Ποντίων, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους αποτελούνται από άκρως εθνικιστικά στοιχεία και οι οποίοι σε ένα σημαντικό ποσοστό είναι επαγγελματίες πατριώτες… Παρόμοια εγκλήματα Γενοκτονίας που διέπραξαν οι Έλληνες αντάρτες στον Πόντο, αφορούσαν κυρίως στην Σάντα και στην Πάφρα….». Αντίστοιχες απόψεις μ’ αυτές του Νακρατζά και της «Αντιεθνικιστικής Κίνησης» υπάρχουν αναρτημένες σ’ ένα εθνικιστικό βουλγαρικό ιστολόγιο, το Bulgarmak, που σχετίζεται άμεσα όπως είναι ευκόλως ορατό με τις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες.

[2] Ο τουρκικός στρατός στο πλαίσιο της παρακρατικής οργάνωσης «Εργκενεκόν», που οργάνωνε πραξικόπημα, είχε θέσει σε λειτουργία και διαχειριζόταν περίπου 42 ιστότοπους στο πλαίσιο των επιχειρήσεων ψυχολογικού πολέμου με ειδικές αναφορές στα… «εγκλήματα» των Ελλήνων εις βάρος των Τούρκων στην Κύπρο, στη Μικρά Ασία και στον Πόντο! Μεταξύ αυτών βρίσκεται και ο  ιστότοπος http://www.pontuslu.com, με απόψεις βασισμένες στις κλασικές τουρκικές εθνικιστικές θέσεις για το ποντιακό, αντίστοιχες των οποίων είναι αυτές του Νακρατζά και της «Αντιεθνικιστικής Κίνησης». Η είδηση αυτή δημοσιεύτηκε αρχικά στις 5 Νοεμβρίου στην τουρκική εφημερίδα Ζαμάν. (Νίκος Μελέτης, «Ηλεκτρονικός πόλεμος κατά της Ελλάδας από τον τουρκικό στρατό»,  εφημ. Έθνος, 28 Νοεμβρίου 2009)

[3] Αναλυτικά η τουρκική οπτική και προπαγάνδα παρουσιάζεται στο:  Θεόδωρος Ε. Παυλίδης, Το Ποντιακό από τη Σκοπιά των Τούρκων, εκδ. Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη, 2009

[4] Σ’ αυτή την κατηγορία ανήκει το: «Ο θόρυβος σχετικά με τη γενοκτονία των Ποντίων»,

[http://athens.indymedia.org/front.php3?lang=el&article_id=247586 (22-2-2010)] Ενδιαφέρον έχει η συζήτηση που ακολουθεί καθώς και η αντίδραση κάποιων σχολιαστών, όπως: «Τώρα βλέπω να υπάρχει ένα πρόβλημα, αφού βασική αρχή των ίντι είναι να κόβουν τα ρατσιστικά άρθρα. Φαίνεται ότι εάν πεις ότι είσαι «αντιεθνικιστής» φτάνει. Δεν έχει σημασία το τι ακολουθεί. Ακόμα κι ας καλείς τους αγγλοσάξονες να σου φέρουν στο πιάτο κάποια κομμένα κεφάλια εθνικιστών αμπορίτζιναλς!»

[5] Όμηρος Ταχματζίδης, «Οι μπολσεβίκοι και ο Πόντος. Ποιους ενοχλεί ακόμα η Οκτωβριανή Επανάσταση», εφημ. Εργατική Αλληλεγγύη, νο. 821, 18 Ιουνίου 2008. Έμμεση απάντηση στο άρθρο του Ταχματζίδη θα δώσει ο Στ. Θεοδωρίδης σε κείμενό του που ιδεολογικά βρίσκεται ακριβώς στον αντίποδα του Ταχματζίδη, όσον αφορά την υπεράσπιση των ποντιακών προβληματισμών (Στέργιος Π. Θεοδωρίδης, εφημ. Εργατική Αλληλεγγύη, ό.π.)

[6] Στο Εισαγωγικό Κείμενο του με το οποίο συνόδευε το κείμενο του Ταχματζίδη, ο Νακρατζάς γράφει: «Αλλά και επί της ουσίας το θέμα (σ.τ.σ. της γενοκτονίας)  αποτελεί πνευματικό προϊόν των λεγόμενων νεοποντιστών, δηλαδή ενός σκληροπυρηνικού ελληνόφρονος ακροδεξιού αναθεωρητικού ρεύματος που έθεσε θέμα “γενοκτονίας” Ποντίων εντελώς ξεκάρφωτα και αντιεπιστημονικά (καθώς είναι γνωστή πια η διάκριση στο διεθνές δίκαιο ανάμεσα σε οργανωμένη επιχείρηση για εξόντωση μέχρις ενός ενός λαού, δηλαδή περίπτωση Άουσβιτς, και σε εθνοκάθαρση με στόχο την απομάκρυνση, την εκκένωση εδαφών, την εκδίκηση, αλλά δίχως δόλο α’ βαθμού για φυσική εξόντωση μέχρις ενός.»

[7]Παράδειγμα αυτής της κατηγορίας είναι το: Τάσος Κωστόπουλος, Πόλεμος και εθνοκάθαρση, «Παράρτημα Γ’», εκδ. Βιβλιόραμα, 2007, Αθήνα. Στο βιβλίο αυτό ασκείται επίσης κριτική στον ΟΗΕ, για την ελαστική διατύπωση του διεθνούς νομικού όρου για το έγκλημα της «Γενοκτονίας». Χαρακτηριστικό του τρόπου που προσεγγίζει τα γεγονότα εκείνης της εποχής ο Κωστόπουλος, είναι το αφιέρωμα που του έγινε στη τουρκική κεντροδεξιά και αρκετά εθνικιστική εφημερίδα Sabah, όπου παρουσιάστηκε το βιβλίο του και οι απόψεις του. Σύμφωνα μ’ αυτές, στην Ανατολή τα μόνα σοβαρά εγκλήματα τα έκανε ο ελληνικός στρατός μετά την ήττα του τον Αύγουστο του ‘22. Ο Κωστόπουλος δήλωσε -διά του δημοσιογράφου που παρουσίασε το έργο του-  ότι δεν έγινε  καμιά γενοκτονία στον Πόντο. (Stelyo Berberakis, “Pontus’ta soykırım yok ama çok kan döküldü”, εφημ.  Sabah, 31 Δεκεμβρίου 2008).

________________________________________________________

Το παραπάνω είναι μικρό τμήμα  του κειμένου μου “Mνήμη, ταυτότητα και ιδεολογία στον ποντιακό ελληνισμό” και ειδικά απ’ το κεφάλαιο που επιγράφεται «Η γενοκτονία και η άρνησή της» .  Ο πίνακας που δημοσιεύεται στην αρχή είναι του Σαράντη Καραβούζη και το σκίτσο  του Τούρκου σκιτσογράφου που υπογράφει Dagistan_Cetinkaya.

_________________________________________________________

Μια πρώτη απόπειρα συνολικής εκτίμησης της διαχρονικής παρουσίας
του αντιπροσφυγικού συναισθήματος στην Ελλάδα στο:

O αντιπροσφυγικός αναθεωρητισμός σε μέρη τρία

Επίσης δες:

Η εμφάνιση του τουρκικού εθνικισμού

Kεμαλισμός και νεοελληνική ιστοριογραφία

To περί Γενοκτονίας διακύβευμα

« Η καταστροφή του Ιστορικού Αρχείου του Σοχούμι (1992)

«Πατριωτική Αριστερά» και προσφυγικό κίνημα »