Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΙΟΥΣΗ
Δεκέμβριος 1944. Οι Γερμανοί έφυγαν αλλά αρχίζει ο εμφύλιος. Ο Νίκος Δενδρινός, η Αντιγόνη, ο γιατρός Καραμάνης Τραμουντάνας και η μαχήτρια του ΔΣΕ Κατερίνα αγωνίζονται για τα πιστεύω τους και για να κρατήσουν ζωντανή την αγάπη τους στον παραλογισμό του πολέμου. Ένα χρονικό του 1944-1949 με συγκλονιστικές εικόνες, μερικές από τις αναμνήσεις του συγγραφέα Κώστα Κυριαζή, τότε πολεμικού ανταποκριτή, που μένουν χαραγμένες στον νου. Από τα Δεκεμβριανά της Αθήνας και την Καλαμάτα, μέχρι την Θεσσαλία, την Πίνδο, το Βίτσι και τον Γράμμο ο αναγνώστης ζει τα γεγονότα. Θα συναντήσει τους στρατηγούς Τσακαλώτο και Παπάγο, τους Βελουχιώτη, Βαφειάδη, Ζαχαριάδη και Μπελογιάννη, τον Τσώρτσιλ και τον πρόεδρο Τρούμαν, τον υπουργό Εξωτερικών Μάρσαλ και τους στρατάρχες Τίτο και Στάλιν στους ανταγωνισμούς τους για την Ελλάδα. Ένα μυθιστόρημα σκοτεινό σαν τον πόλεμο και φωτεινό σαν την αγάπη βασισμένο σε αληθινά γεγονότα.
Ο Νίκος Κυριζής, γυιός του γνωστού συγγραφέα ιστορικών μυθιστορημάτων για το Βυζάντιο, Κώστα Κυριαζή, σπούδασε Οικονομικά και εκπόνησε το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο της Βόννης. Εργάστηκε ως επισκέπτης καθηγητής στα Πανεπιστήμια Τtier και Ηarvard, ως ειδικός για τα Νομισματικά στη Γενική Διεύθυνση Μελετών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ως σύμβουλος του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας και του Διοικητή της Εθνικής Τράπεζας, και ως γενικός γραμματέας του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης. Είναι καθηγητής στο Οικονομικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και συγγραφέας δέκα επιστημονικών βιβλίων και είκοσι ενός μυθιστορημάτων.
-Τι θέμα έχει το νέο σας μυθιστόρημα «Τα χελιδόνια του χειμώνα», εκδόσεις Ωκεανός;
Είναι το 21ο μυθιστόρημα μου και αποτελεί αυτοτελή συνέχεια του «Ο έρωτας στα χρόνια του πολέμου» με τους ίδιους βασικούς ήρωες που η ζωή τους συνεχίζεται την περίοδο 1944-1949 και περιπλέκεται με την ελληνική ιστορία, Δεκεμβριανά και Εμφύλιο. Οι βασικοί ήρωες θα βρεθούν αντιμέτωποι σε διαφορετικά στρατόπεδα, θα πολεμήσουν για τις αξίες τους, θα συγκρουστούν με τον εχθρό αλλά και με τον ίδιο τον εαυτό τους. Είναι όμως και δυο βαθιές ιστορίες αγάπης και ο υπότιτλος στο εξώφυλλο « Πόσα σύνορα θα παραβιάσεις για την αγάπη;» δεν είναι μόνο μεταφορικός.
-Γιατί γράψατε ένα μυθιστόρημα για την περίοδο του Εμφυλίου;
Πρώτος λόγος ήταν η συνέχεια και το τέλος της ιστορίας που ξεκίνησε στο προηγούμενο, κατ΄ απαίτηση πολλών αναγνωστών. Δεύτερο, η προσωπική μου ανάγκη να ασχοληθώ με την πολύ σκοτεινή περίοδο που ακόμα διχάζει, ευτυχώς πια σε επίπεδο ιστορίας, πολιτικής επιστήμης, πολιτικής επιστήμης και ιδεολογίας μόνο. Προσπαθώ να απαντήσω όπως οι ήρωες του βιβλίου, σε μερικά κρίσιμα ερωτήματα: τι μας οδήγησε στον εμφύλιο; Ήταν αναπόφευκτος ή όχι και μικρά γεγονότα κλιμακούμενης βίας και από τις δυο πλευρές οδήγησαν σε κανονικό πόλεμο; Ποια ήταν τα βασικά λάθη των δυο πλευρών; Ποια η εμπλοκή των ξένων δυνάμεων, Μ.Βρετανίας, ΗΠΑ, Σοβιετικής Ένωσης, Γιουγκοσλαβίας;
-Σε τι διαφέρει από άλλα μυθιστορήματα με ίδιο ιστορικό βάθος;
Βασικά σημεία, είναι πρώτα η αμεσότητα της γραφής. Όπως μου είπαν φίλοι που το διάβασαν πριν εκδοθεί, οι περιγραφές των μαζών στην Αθήνα, το Γράμμο, το Βίτσι κλπ. Είναι τόσο έντονες που «ακούς» τις σφαίρες να σφυρίζουν, τα βλήματα να εκρήγνυνται και «βλέπεις» τις φλόγες και τους καπνούς. Δεύτερο είναι γραμμένο σε πολλά σημεία με ιδιαίτερα πικρή ειρωνεία που φτάνει τα όρια του κυνισμού. Τρίτο, εμφανίζει πολλά ιστορικά πρόσωπα και των δυο πλευρών Έλληνες και ξένους, που συνθέτουν την μεγάλη εικόνα. Αυτό λείπει, από όσο έχω διαβάσει από τα προηγούμενα βιβλία. Εμφανίζονται οι στρατηγοί Τσακαλώτος και Παπάγος, ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός, οι Ζαχαριάδης, Βαφειάδης, Βελουχιώτης, ο Τσώρτσιλ, ο Τρούμαν, ο Μάρσαλ και ο Τίτο και θίγονται θέματα που παραμένουν επίκαιρα, όπως το μακεδονικό. Διάβασα εκτεταμένη βιβλιογραφία προσπαθώντας να είναι αντικειμενικός. Τέταρτο, εμφανίζει τον πατέρα μου, συγγραφέα πολεμικό ανταποκριτή και συνιδιοκτήτη της εφημερίδας ΕΘΝΟΣ Κώστα Κυριαζή και ενσωματώνει ορισμένες από τα εμπειρίες και ιστορίες του, ως αυτόπτη μάρτυρα των γεγονότων.
-Γιατί γράφει κανείς ιστορικό μυθιστόρημα; Μαθαίνουμε από την ιστορία;
Ως προς το δεύτερο, θα έπρεπε , δεν είμαι σίγουρος όμως πως έτσι είναι. Έχει σχέση και με τον κακό και δυσάρεστο για τους μαθητές τρόπο που διδάσκεται η ιστορία στα ελληνικά σχολεία. Η ιστορία είναι επίκαιρη. Για να καταλάβουμε το σήμερα, πρέπει να γνωρίσουμε το χτες. Το ιστορικό μυθιστόρημα είναι το πιο δύσκολο είδος μυθιστορήματος γιατί πρέπει να ελκύει τον αναγνώστη ως μυθιστόρημα, δεν είναι «ξερή» ιστορία. Ο αναγνώστης πρέπει να ταυτίζεται θετικά ή αρνητικά με τους ήρωες, να τους αγαπά ή να τους μισεί αλλά να μην είναι αδιάφορος. Πρέπει όμως να σέβεται και να μην «παραβιάζει» την ιστορία, να μην αλλάζει τα γεγονότα. Μπορεί βέβαια να τα ερμηνεύει μέσω των ηρώων του, όπως προσπαθώ να κάνω. Το καλό ιστορικό μυθιστόρημα πρέπει να είναι ζωντανό, να έχει ψυχή. Αυτό προσπάθησα στα «Χελιδόνια του χειμώνα» και οι αναγνώστες θα κρίνουν αν το κατάφερα.
—————————–
—————-
Για τον Εμφύλιο δείτε δύο δικά μου κείμενα:
Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ
«Έτσι πρέπει να νοηθεί ο ψυχολογικός ρόλος της αντίστασης. Η προσωπικότητα διέγραφε ένα μέλλον, ξεφεύγοντας από το δεσποτισμό του αγνώστου και την περίσφιξη του άγχους. Αν στην οπισθοδρόμηση βλέπουμε μια πορεία απώλειας του “ανθρώπινου”, στην αντίσταση αντίθετα πιστοποιούμε μια αντίθετη κίνηση, ένα προοδευτικό “εξανθρωπισμό”. Με την ψυχολογία της αντίστασης ξεπερνιότανε η ψυχολογική τυραννία του άγχους κι η ανήκουστη οπισθοδρόμηση της προσωπικότητας από την αδυσώπητη δράση της τρομοκρατίας και της πείνας. Ήταν μια πηγή ανακούφισης, ελπίδας και ανασύνταξης, που επέτρεπε στην ανθιστάμενη προσωπικότητα να αντεπεξέρχεται στη διαλυτική δράση του άγχους […] Η δυσάρεστη, αγχώδης συναισθηματική τάση ελαττωνότανε όσο μεταμορφωνότανε σε συνειδητοποιημένη δράση».
Φ. Σκούρας, Α. Χατζηδήμος, Α. Καλούτσης και Γ. Παπαδημητρίου, Η ψυχοπαθολογία της πείνας, του φόβου και του άγχους. Νευρώσεις και ψυχονευρώσεις, Αθήνα, 1947.
Από αναρτηση Μενέλαου Χαραλαμπίδη