Kυριακή 16 Μαρτίου: επανακυκλοφορεί το βιβλίο για τους Έλληνες της τ. ΕΣΣΔ

22 χρόνια μετά επανακυκλοφορεί με την «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» (16-3-2014) το βιβλίο με τίτλο: «Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Οι συνέπειες για τον ελληνισμό«(1992). Η ουκρανική κρίση και το δημοψήφισμα της Κριμαίας το έκαναν και πάλι επίκαιρο. Να σημειωθεί ότι το βιβλίο αυτό δεν κυκλοφορεί στην αγορά. 

Γράφτηκε τους τελευταίους μήνες της ΕΣΣΔ (φθινόπωρο του ’91) και εκδόθηκε μετά την κατάρρευση (Φεβρουάριος ’92) σε μια προσπάθεια ενημέρωσης της ελληνικής κοινής γνώμης, αλλά και των αρμοδίων που διαμόρφωναν την εξωτερική πολιτική, για τις κοσμογονικές αλλαγές που συνέβαιναν με την κατάρρευση της Σοβιετικής Αυτοκρατορίας. Το βιβλίο αυτό ανήκει στην εποχή που το γέννησε και με μια έννοια αποτελεί -εκτός από πηγή πληροφόρησης για τις εστίες της έντασης- και ντοκουμέντο των δεδομένων αντιλήψεων που υπήρχαν εκείνη την εποχή. 

.

Στο βιβλίο αυτό, γίνεται μια προσπάθεια περιγραφής των συνθηκών που γέννησαν τους σκληρούς πολέμους, αρχικά στον Καύκασο. Περιγράφονται από τότε αυτά που -άλλα σύντομα και άλλα πολύ αργότερα- ακολούθησαν και συμβαίνουν έως σήμερα.

  

Τα γεγονότα στην Κριμαία και στην Ουκρανία δεν θα τελειώσουν εύκολα και οι μετασοβιετικές ωδίνες θα συνεχίσουν να απασχολούν τόσο τον υπόλοιπο πλανήτη, όσο και τους Έλληνες που η μοίρα τους τοποθέτησε σ’ εκείνα τα εδάφη...

.

Το βιβλίο αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί είναι ένα από τα πρώτα που γράφτηκαν για το θέμα αυτό. Εκείνη την εποχή δεν είχε ξεκινήσει η συστηματική έρευνα για τον ελληνισμό της Σοβιετικής  Ένωσης, οπότε αρκετά στοιχεία αντλήθηκαν από μαρτυρίες και υποθέσεις αυτοπτών μαρτύρων. Ένα από τα προβλήματα τότε, ήταν η έλλειψη ακριβών αριθμητικών στοιχείων για γεγονότα του παρελθόντος. Χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα είναι η υπερβολή επί του αριθμού των Ελλήνων της Κριμαίας που εκτοπίστηκαν το 1944. Τα λάθη αυτά διορθώθηκαν τα επόμενα χρόνια.

.

 Σημαντικό μέρος του υλικού που αξιοποιήθηκε προερχόταν από συζητήσεις και οι συνεντεύξεις με εκπροσώπους ελληνικών και μη σοβιετικών οργανώσεων για τα πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα της ΕΣΣΔ εκείνης της στιγμής. Οι συζητήσεις και οι συνεντεύξεις έγιναν για ερευνητικούς λόγους και  στα πλαίσια μια τυπικής μεθόδου προσέγγισης ενός φαινομένου. Να σημειώσουμε ότι εκείνη την εποχή το ζήτημα της σοβιετικής κρίσης και της ύπαρξης ελληνικής μειονότητας ήταν ένα εντελώς άγνωστο ζήτημα…..

Στο βιβλίο περιγράφονται διάφορες πλευρές του φαινομένου «σοβιετικός ελληνισμός». Το φαινόμενο αυτό διαμορφώθηκε μέσα στις κοσμοϊστορικές αλλαγές που συνέβησαν στη Ρωσία με την Οκτωβριανή Επανάσταση, καθώς και στην Εγγύς Ανατολή. Τα γεγονότα των νότιων μικρασιατικών παραλίων της Μαύρης Θάλασσας -δηλαδή οι Γενοκτονίες των χριστιανικών πληθυσμών που διέπραξαν οι Νεότουρκοι και οι Κεμαλικοί- όπως και η Μικρασιατική Καταστροφή επηρέασαν τον ελληνισμό της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Η πλήρης γνώση της ιστορίας του σοβιετικού ελληνισμού, προϋποθέτει καλή γνώση τόσο των εξελίξεων στη Ρωσία, όσο και στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Το  πρώτο μέρος του βιβλίου αναφέρεται στην κατάσταση της ελληνικής σοβιετικής εθνότητας το 1991.

Τα υπόλοιπα δύο μέρη  αναφέρονται σε ιστορικά γεγονότα, όπως Οκτωβριανή Επανάσταση, οι διάφορες απόψεις για το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό, η Γενοκτονία στη Μικρά Ασία και στον Πόντο, οι σταλινικές διώξεις. Αλλά και στις σύγχρονες πολιτικές εξελίξεις όπως η Περεστρόικα, το Συνέδριο των σοβιετικών Ελλήνων στο Γελεντζίκ (Μάρτης του ’91), η εμφάνιση του νέου μεταναστευτικού κύματος προς την Ελλάδα.

Για την περιγραφή των ιδιαίτερων συνθηκών, που αγνοούσε απολύτως ο ελλαδικός κόσμος, ακόμα και διπλωματικές υπηρεσίες, χρησιμοποιήθηκε το σύνολο των συνεντεύξεων. Συγκεκριμένα χρησιμοποιήθηκαν οι συνεντεύξεις που είχα λάβει από τους παρακάτω ομογενείς:

-Γ. Φωτιάδης, από Κριμαία, πρόεδρος Ελλ. Συλλόγου Κοκκάντ, Ουζμπεκιστάν 

-Χαράλαμπος Πολιτίδης, Σοχούμι , Αμπχαζία 

-Ι. Α. Γιαλής, Μαριούπολη, Ουκρανία

-Ι. Τορτοπίδης, πρόεδρος Ελλ. Συλλ. Κρασνοντάρ 

-Κοσμάς Τσιμιάνοφ, Κριμσκ, Κουμπάν,  Ρωσία 

-Ιάκωβος Ματσουκάτοφ, Σταυρούπολη, πρόεδρος Κυβερνητικού Συμβουλίου Ελλ. ΕΣΣΔ 

-Μιχαήλ και Γεννάδιος Αθανάσοφ, επιχειρηματίες, Εσσεντουκί, Ρωσία

-Αχιλλέας Τσεπίδης, εκπαιδευτικός, πρόεδρος Ελλ. Συλλ. Ρουστάβι, Γεωργία 

-Μαρία Λαζαρίδου, Άκαπα, Σοχούμι

-Δημήτρης Χιονίδης, Αράλ, Καζαχστάν 

-Σπυρίδων Κοσμερίδης, πρόεδρος Ελλ. Συλλ. Καζαχστάν 

-Μαρία και Ίνα Κατσάλοβα, Γελετζίκ, Ρωσία

-Αναστασία Ταχματζίδου, Γελεντζίκ, 

-Ανατολή Κωσταντινίδου 

-Ελισάβετ Ντιμπίζοβα, Σπάρτα, Stavropol, Ρωσία 

-Γιώργος Τσαχιρίδης,  Σπάρτα, Stavropol 

-Θεοχάρης Κεσσίδης, Μόσχα 

-Αλπίνα Ακρίτα, Μόσχα 

-Γιώργος Πυροβολίδης, Σοχούμι, οργάνωση «Επιστροφή», 

Για τα προβλήματα των επί μέρους κοινωνιών και τους Έλληνες των διαφόρων περιοχών χρησιμοποιήθηκαν συνεντεύξεις και από μη Έλληνες, όπως αυτές των:

-Σεργκέι Ποπόφ, υπεύθυνος για τα εθνικά ζητήματα του «Δημοκρατικού Κόμματος» Stavropol, Ρωσία 

-Βασίλι Κρασούλια,  «Δημοκρατικό Κόμμα» Stavropol, 

-Μουαμάρ Σαλέχ πρόεδρος οργάνωση «Μπιρλίκ», Ουζμπεκιστάν 

-Σεραντζζιντίν Αχέτωφ, συγγραφέας, Τασκένδη, Ουζμπεκιστάν 

-Νουρσεϊτ Κενζεμπάγιεφ, ιστορικός, Καζαχστάν, 

-Ρ. Γκορντεζιάνι, ιστορικός, ελληνιστής, Τιφλίδα 

 

Για την παρουσίαση των πολιτικών συνθηκών και των ελληνικών αιτημάτων χρησιμοποιήθηκαν οι παρεμβάσεις στο Συνέδριο του Γελεντζίκ (Μάρτιος 1991) των παρακάτω εκπροσώπων των ελληνικών οργανώσεων:

-Γ. Μελανιφίδη, Μόσχα

-Γ. Χαραλαμπίδη, Σότσι, Ρωσία 

-Ξανθόπουλου, Σότσι,

-Λ. Χαρατσίδη, Αρμενία, 

-Γ. Λεβαντίδη, Βλαδικαυκάς, Ρωσία

-Σ Κουτσουράδη,  Εσεντουκί, Ρωσία

-Ηρ. Μπαγλάρωφ, Τιφλίδα, Γεωργία 

-Β. Κοτανίδη, Τσάλκα, Γεωργία

-Μασμανίδη, Βατούμι, Γεωργία 

-Κυριάκου Ιορδάνωφ Τιφλίδα 

Στην παρουσίαση των προβλημάτων των «παλιννοστούντων» χρησιμοποιήθηκε η μαρτυρία του  Λάζαρου Αναστασιάδη, μόλις «παλιννοστήσαντος» από το Καζαχστάν.

Επίσης στην παρουσίαση του Συνεδρίου του Γελεντζίκ χρησιμοποιήθηκαν εκτεταμένα αποσπάσματα από το λόγο του Γαβριήλ Ποπόφ. Στο βιβλίο περιλαμβάνεται και μια βιογραφία του Ποπόφ γραμμένη από μένα. 

 Στο κεφάλαιο για τις σταλινικές διώξεις χρησιμοποιήθηκαν οι συνεντεύξεις δύο συλληφθέντων το 1937. Των:

-Γιάννη Καραμανίδη, Ασπρόπυργος, συνελήφθη στο Άντλερ, 

-Παύλου  Κερδεμελίδη, Νέα Σμύρνη, συνελήφθη στην Κριμαία.

« Από την Κριμαία στη Μαριούπολη

Κωνσταντινούπολη: 50 χρόνια από τις απελάσεις του ’64 »