-Σεπτέμβρης του ’55, Κωσταντινούπολη: Η κεμαλική Νύχτα των Κρυστάλλων
Στο δισέλιδο των ιστορικών σελίδων της «Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας» της 1ης Σεπτεμβρίου 2013, υπήρχε αφιέρωμα για τα Σεπτεμβριανά του 1955 με τη συμβολή του Νίκου Ουζούνογλου, καθηγητή στο ΕΜΠ και προέδρου της Οικουμενικής Ομοσπονδίας Κωσταντινουπολιτών. Το αφιέρωμα παρατίθεται στη συνέχεια όπως ακριβώς αναρτήθηκε στο enet.gr
- Η ΕΞΟΝΤΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΤΟ 1955
- Του ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ*
-
«Τα γεγονότα της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου υπήρξαν μια μεγαλειώδης (muhtesem) επιχείρηση ανορθόδοξου πολέμου που είχε απόλυτη επιτυχία»
-
ΣΑΜΠΡΙ ΓΙΡΜΙΜΠΕΣΟΓΛΟΥ
(Τούρκος στρατηγός σε συνέντευξή του στο περιοδικό «Tempo», τεύχος 9, 15 Ιουνίου 1991, σελ. 24) -
Οι πέντε μεγάλοι δρόμοι που οδηγούσαν στην πλατεία Ταξίμ γέμισαν ξαφνικά από ένα μαινόμενο όχλο, οπλισμένο με τσεκούρια, φτυάρια, ρόπαλα, σκεπάρνια, σφυριά και σιδερένιους λοστούς που φώναζε: «Kahrolsun giavoular!» (Ανάθεμα στους γκιαούρηδες!) και «Yikin, Kirin, giavourdur!» (Σπάστε, γκρεμίστε, είναι γκιαούρηδες!). Μετά, η… τάξη αποκαταστάθηκε από τα τεθωρακισμένα του στρατού (φωτ. Αρχείο «Ε») -
«Σεπτεμβριανά» ονομάστηκαν τα γεγονότα της 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου 1955, όπου Τούρκοι παρακρατικοί, οργανωμένοι από το βαθύ κράτος και την τουρκική κυβέρνηση, προκάλεσαν βίαια επεισόδια κατά των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης λεηλατώντας και πυρπολώντας ελληνικά καταστήματα, σπίτια, σχολεία και εκκλησίες. Την αφορμή για την εκκίνηση του πογκρόμ έδωσε μια βομβιστική επίθεση στο πατρικό σπίτι του Κεμάλ Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη, που αποδείχτηκε στη συνέχεια ότι ήταν σκηνοθετημένη από την τουρκική κυβέρνηση. Το ιστορικό πλαίσιο καθοριζόταν εκείνη την εποχή από την κυπριακή κρίση, τον αντιαποικιοκρατικό αγώνα των Ελλήνων της Κύπρου ενάντια στη Βρετανική Αυτοκρατορία.
Ομως η φιλοσοφία του πογκρόμ σχετιζόταν απολύτως με τις διαδικασίες της τουρκικής εθνογένεσης, που είχαν ως βασικό εργαλείο την εξόντωση των μη τουρκικών, κυρίως χριστιανικών κοινοτήτων μέσα από προσχεδιασμένες γενοκτονίες και τη βίαιη μεταφορά του πλούτου τους στην εθνικιστική τουρκική στρατιωτικο-γραφειοκρατία. Οι παρακρατικοί μηχανισμοί που έδρασαν τη νύχτα εκείνη συνδέονται οργανικά με τους μηχανισμούς που δημιούργησαν οι ακροδεξιοί εθνικιστές του Κομιτάτου «Ενωση και Πρόοδος» από το 1908 και συνέχισαν να υφίστανται διαρκώς και τις επόμενες δεκαετίες ως εργαλείο κατασκευής του καινοφανούς τουρκικού έθνους. Ο μηχανισμοί αυτοί υπήρχαν και στις μέρες μας με τη μορφή της «Εργκενεκόν», μέχρι τη στιγμή που ο Ταγίπ Ερντογάν σταμάτησε τη δράση τους.
Η βρετανική ανάμειξη
Τη βρετανική υποκίνηση της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης μελέτησε η Τουρκάλα ιστορικός Ντιλέκ Γκουβέν. Σε συνέντευξη που έδωσε στον Αρμένιο δημοσιογράφο Χραντ Ντινκ, πριν αυτός δολοφονηθεί από τους ακροδεξιούς παρακρατικούς της «Εργκενεκόν», αναφέρθηκε αναλυτικά στην ανάμειξη αυτή:
«….Ως κυρίως αίτιο φαίνεται το Κυπριακό, όμως στην πραγματικότητα είναι η περίοδος οικοδόμησης εθνικού κράτους. Μπορούμε να ξεκινήσουμε από τους εκτοπισμούς πληθυσμών του 1915, το Φόρο Περιουσίας, τα γεγονότα της Θράκης. Ολα είναι και από μία περίοδος. Κατά τα Σεπτεμβριανά δεν χτυπήθηκαν μόνο οι Ρωμιοί. Αν δούμε τους αριθμούς πρόκειται για 60% Ρωμιούς, 20% Αρμενίους, 12% Εβραίους. Το εκτός Ρωμιών ποσοστό δεν είναι τυχαίο. Στους καταλόγους που κρατούσαν υπήρχαν και τα αρμενικά καταστήματα και οι αρμενικές οικογένειες. Εάν περιορίσουμε την αιτία στο Κυπριακό, τι δουλειά είχαν οι Αρμένιοι στους καταλόγους;
»(…)Οταν το 1950 ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας είπε ότι «δεν υπάρχει για μας θέμα Κύπρου», δεν είχε αρέσει στους Αγγλους διότι την εποχή εκείνη η Κύπρος ήταν αποικία τους. Ολος ο κόσμος ήταν ενάντιος στην κυβέρνηση της Αγγλίας, κι αυτή μεταξύ 1950 και 1955 είχε στηρίξει την πολιτική της στο πώς θα κατόρθωνε να τραβήξει την Τουρκία μέσα στο πρόβλημα και να την καταστήσει συνομιλητή της Ελλάδας. Αυτό ήταν το σχέδιό της. Τον Αύγουστο του 1955 αποφασίστηκε η Διάσκεψη του Λονδίνου. Οταν μελετάμε τα απομνημονεύματα των πολιτικών της Αγγλίας, συναντάμε την εξής λεπτομέρεια: «Εμείς ως Αγγλία δεν επιθυμούσαμε καθόλου συμφωνία. Σημαντικό για μας ήταν όχι να αποτελέσουμε μέρος του προβλήματος, αλλά να καταστήσουμε αντιμαχόμενες πλευρές την Τουρκία και την Ελλάδα».
»(…)Ενα έτος πριν από τα γεγονότα του Σεπτεμβρίου, φθάνει στο υπουργείο Εξωτερικών της Αγγλίας από το αγγλικό προξενείο της Αθήνας τηλεγράφημα, το οποίο αναφέρει: «Οι σχέσεις Τουρκίας και Ελλάδας είναι άριστες. Εάν όμως γίνει κάτι στην οικία του Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη, θαυμάσια μπορεί να γίνουν όλα άνω κάτω».
»Ενδιαφέρον δεν είναι; Υπάρχει τέτοιο έγγραφο. Στη διοργάνωση των γεγονότων υπάρχει αγγλική προτροπή. Και τα γεγονότα βολεύουν τους Αγγλους. Στα γεγονότα αυτά, για τις επιθέσεις στους Αρμένιους και τους Εβραίους, αναφέρεται μόνον πως «Τούρκοι και Ελληνες αρπάχτηκαν για το Κυπριακό»». (Η συνέντευξη αναδημοσιεύτηκε στην κωσταντινουπολίτικη εφημερίδα «Ανατολή», που εκδίδεται στην Αθήνα).
Αυτό που δεν έχει ακόμα διευκρινιστεί είναι η περίεργη σύμπτωση, ότι τη «νύκτα των κωνσταντινουπολίτικων κρυστάλλων», στην Πόλη βρέθηκαν όλοι οι αρχηγοί των μυστικών υπηρεσιών των ΝΑΤΟϊκών χωρών, μεταξύ αυτών και ο αρχηγός της CIA Αλαν Ντάλες.
Το πογκρόμ με αριθμούς
Το κόστος για την ελληνική μειονότητα της Κωνσταντινούπολης ήταν μεγάλο. Μέσα σε λίγες ώρες, σαράντα πέντε ελληνικές κοινότητες καταστράφηκαν και λεηλατήθηκαν.
Τα γεγονότα της 6ης προς την 7η Σεπτεμβρίου του 1955 προκάλεσαν:
* Το θάνατο 16 Ελλήνων και τον τραυματισμό 32.
* Το θάνατο ενός Αρμενίου.
* Το βιασμό 12 Ελληνίδων.
* Το βιασμό αδιευκρίνιστου αριθμού ανδρών (εξαναγκάστηκαν να υποστούν περιτομή).
Την καταστροφή:
* 4.348 εμπορικών καταστημάτων,
* 110 ξενοδοχείων,
* 27 φαρμακείων,
* 23 σχολείων,
* 21 εργοστασίων,
* 73 εκκλησιών,
* 1.000 περίπου κατοικιών, όλα ελληνικής ιδιοκτησίας.
Το οικονομικό κόστος των ζημιών ανήλθε σε 150 εκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς, ενώ η ελληνική κυβέρνηση τις υπολόγισε σε 500.000.000 δολάρια. Η οικονομική αιμορραγία και ο φόβος ανάγκασαν χιλιάδες Ελληνες ομογενείς να μεταναστεύσουν στην Ελλάδα.
Μετά το πογκρόμ πολλοί Ελληνες εκδιώχθηκαν από τις δουλειές τους: 2.000 τσαγκάρηδες, 2.000 επιπλοποιοί, 2.700 εργαζόμενοι σε εστιατόρια, 500 εργάτες σε σοκολατοποιίες, 400 τυπογράφοι, 400 εργάτες σε εργοστάσια ελαστικών, 350 εργαζόμενοι σε υφαντουργεία, 150 εργαζόμενοι σε χυτήρια. Αργότερα, το τουρκικό κράτος διά του προέδρου Τζελάλ Μπαγιάρ υποσχέθηκε αποζημίωση για την καταστροφή των ελληνικών περιουσιών. Στην καλύτερη των περιπτώσεων δεν ξεπέρασε το 20% των απαιτήσεών τους, με δεδομένο ότι τα περιουσιακά τους στοιχεία είχαν υποτιμηθεί δραματικά.
Πολλές λεπτομέρειες για τα Σεπτεμβριανά ήλθαν στο φως το 1961, κατά τη διάρκεια της δίκης για εσχάτη προδοσία του πρωθυπουργού Αντνάν Μεντερές, ο οποίος ανατράπηκε από τους στρατιωτικούς και κατέληξε εν τέλει στην αγχόνη. Ο Μεντερές δήλωσε δημοσίως ότι τόσο η έκρηξη στο προξενείο της Θεσσαλονίκης όσο και το πογκρόμ ήταν προσχεδιασμένα από τον ίδιον και τα στελέχη του Κεμαλικού Κόμματος που είχε την εξουσία. Μια άλλη συνέπεια των Σεπτεμβριανών ήταν ότι με αφορμή τα γεγονότα ο τουρκικός στρατός επέβαλε την παρουσία του στα πολιτικά δρώμενα της Τουρκίας. Πολύτιμα στοιχεία για τη σκοτεινή εκείνη σελίδα προσκομίζει το βιβλίο του διαπρεπούς Ελληνοαμερικανού βυζαντινολόγου Σπύρου Βρυώνη «The Mechanism of catastrophe: The Turkish Pogrom of September 6-7, 1955 and the destruction of Greek Community of Istambul, Greekworks.com, New York, 2005». Το σημαντικό αυτό βιβλίο μεταφράστηκε και εκδόθηκε στην Ελλάδα με τίτλο «Ο Μηχανισμός της Καταστροφής: Το Τουρκικό Πογκρόμ της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου 1955 και ο Αφανισμός της Ελληνικής Κοινότητας της Κωνσταντινούπολης».
* Διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας, μαθηματικός,http://kars1918.wordpress.com/
-
Του ΝΙΚΟΥ ΟΥΖΟΥΝΟΓΛΟΥ*
Η «νύχτα των κρυστάλλων» του Ελληνισμού
Το γεγονός ότι η οργάνωση των Υπηρεσιών Ειδικού Πολέμου στις ΝΑΤΟϊκές χώρες την περίοδο 1953-54 έγινε από πρώην στελέχη των SS και των ναζιστικών υπηρεσιών αποκαλύφθηκε στις αρχές του 1990, όταν κατέρρευσε το σοβιετικό σύστημα
Αν και έχουν περάσει σχεδόν 60 χρόνια, δεν έχει αποκαλυφθεί πλήρως εισέτι ο τρόπος που οργανώθηκε η μαζικής κλίμακας επίθεση κατά του Ελληνισμού της Πόλης τη νύχτα της 6ης προς 7η Σεπτεμβρίου 1955. Μόλις τα τελευταία χρόνια αρχίζει και φαίνεται ότι η ειδική υπηρεσία πολέμου του Αρχηγείου του Γενικού Επιτελείου έπαιξε ουσιαστικό ρόλο στην προετοιμασία της νύχτας τρόμου τον Σεπτέμβριο του 1955 κατά της ελληνικής κοινότητας της Πόλης.Τον Νοέμβριο του 2012 ανακοινώθηκε η ογκώδης έκθεση της Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας (2.000 σελίδες), που συντάχθηκε από Ειδική Επιτροπή Ερευνας για τα στρατιωτικά κινήματα της τελευταίας πεντηκονταετίας. Στην έκθεση αυτή υπάρχει ευρεία αναφορά στα Σεπτεμβριανά, με το χαρακτηρισμό ότι αποτελούν το πρώτο βήμα στη δράση, μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, των ισχυρών παρακρατικών μηχανισμών της Τουρκίας. Αξίζει να αναφερθούν μερικά σημεία της Εκθεσης αυτής:
Εργο προβοκατόρων
Στην εισαγωγή τονίζεται ότι η οργάνωση της επιχείρησης στις 6-7 Σεπτεμβρίου 1955 αποτέλεσε έργο του μηχανισμού των προβοκατόρων, πρακτόρων και καταδοτών, στην προσπάθεια να στιγματιστούν οι μη μουσουλμανικές μειονότητες ως εσωτερικοί εχθροί. Γίνεται ευρεία αναφορά στην προβοκάτσια της τοποθέτησης βόμβας στο σπίτι του Μ. Κεμάλ στη Θεσσαλονίκη και στις εντολές που δόθηκαν από τη Γενική Διεύθυνση Ασφαλείας, πριν από τις 6/9/1955, προς όλες τις αστυνομικές δυνάμεις της Πόλης, να μην παρέμβουν στα γεγονότα.
Ειδικά στην περίπτωση του Oktay Engin, του αυτουργού τοποθέτησης της βόμβας στη Θεσσαλονίκη, στη σελ. 145 του α’ τόμου της Εκθεσης αναφέρεται όλη η μετέπειτα «λαμπρή σταδιοδρομία» του ως κυρίου στελέχους των μυστικών υπηρεσιών της Τουρκίας, επιφορτισμένου μάλιστα μετά το 1961 με την παρακολούθηση των Ελλήνων της Πόλης. Ανοίγοντας μια παρένθεση, να τονίσουμε ότι το 1956 η τότε ελληνική κυβέρνηση ενέδωσε στις πιέσεις της τουρκικής και απελευθέρωσε τον Oktay Engin, με αποτελέσματα να διαφύγει στην Τουρκία. Και το χειρότερο: ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδος Μ. Παπακωνσταντίνου το 1993 πραγματοποίησε επίσκεψη αβροφροσύνης προς τον αναφερόμενο, όταν ήταν νομάρχης Νεβσεχίρ (Νεάπολη της Καππαδοκίας).
Το παρακράτος
Στη σελ. 190 της Εκθεσης αναφέρεται ότι τα γεγονότα στις 6-7 Σεπτεμβρίου 1955 αποτελούν την αρχή της αλυσίδας πλήθους παρακρατικών δραστηριοτήτων, στα οποία συμπεριλαμβάνονται και τα γεγονότα: η σφαγή της πλατείας Ταξίμ (1/5/77), οι σφαγές στο Μαράς (19-26/12/78) και Τσορούμ (5-6/1980), τα γεγονότα κατά των αλεβιτών με την πυρπόληση του ξενοδοχείου «Madimak» στη Σεβάστεια (2/7/1993) και τα γεγονότα στη συνοικία Γκαζί της Πόλης (12/3/95), φθάνοντας μέχρι τη δολοφονία του Αρμένιου δημοσιογράφου Χραντ Ντινκ (19/1/2007) και τη δολοφονία των χριστιανών εκδοτών στη Μελιτίνη (Μαλάτια, 18/4/2007).
Αμέσως μετά τονίζεται ότι η Τουρκία είναι μια χώρα όπου υπάρχει πληθωρισμός των «μονάδων μυστικών υπηρεσιών» (istihbarat birimi enflasyonu) και γίνεται ειδική μνεία στην για πολλά χρόνια αμφισβητούμενη ύπαρξη της JITEM ως παρακρατικής οργάνωσης της Στρατοχωροφυλακής, στην οποία αποδίδονται πάρα πολλές δολοφονικές ενέργειες κατά πολιτών, των οποίων οι δράστες μένουν άγνωστοι. Στην Εκθεση η ανάλυση της διαπλοκής στρατιωτικών και μυστικών υπηρεσιών είναι λεπτομερής που αξίζει ειδικής μελέτης και πρέπει να μεταφραστεί στα ελληνικά. Μια άλλη σημαντική αναφορά στην αναφερόμενη Εκθεση είναι ότι ο πυρήνας της Υπηρεσίας Ειδικού Πολέμου προέρχεται από αξιωματικούς που είχαν σταλεί σε ειδικό ΝΑΤΟϊκό σχολείο στις ΗΠΑ, το 1953. Οι αξιωματικοί αυτοί υπήρξαν οι κύριοι παράγοντες στα μετέπειτα στρατιωτικά κινήματα στη χώρα.
Το συμπέρασμα είναι ότι στην Εκθεση της Βουλής της Τουρκίας για τα στρατιωτικά κινήματα της περιόδου μετά το 1950, γίνεται δεκτό με σαφήνεια ότι το πογκρόμ στις 6-7 Σεπτεμβρίου 1955 υπήρξε έργο του στρατιωτικού-πολιτικού βαθέος κράτους της χώρας, που στη συνέχεια προσδιόρισε την αντιδημοκρατική πορεία της χώρας για πέντε και πλέον δεκαετίες.
Η Εκθεση αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία, καθ’ όσον τα τελευταία χρόνια υπάρχει συστηματική προσπάθεια από «ημετέρους» εν Ελλάδι αναθεωρητές «ιστορικούς» να μειωθεί το μέγεθος και η ουσία των γεγονότων στις 6-7 Σεπτεμβρίου 1955, στο πλαίσιο της προσπάθειας υποβάθμισης των γεγονότων που οδήγησαν στον ολοκληρωτικό αφανισμό του Ελληνισμού της Ανατολής.
Στελέχη των SS
Το πλέον ενδιαφέρον ίσως, που επιβεβαιώνεται και από την Εκθεση της Βουλής της Τουρκίας, είναι τα αναφερόμενα σε άρθρο του ιστορικού ερευνητή Ρετζέπ Μαρασλί, που δημοσιεύτηκε στη εφημερίδα «Agos» (10/3/2012) με τίτλο «Οι αρχιτέκτονες του Φόρου Βαρλικιού και των στρατοπέδων εργασίας Ασκαλε διδάχθηκαν από τους ναζί», που περιγράφει την επίσκεψη εργασίας σε ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης στελεχών ασφαλείας και μυστικών υπηρεσιών της Τουρκίας, στις αρχές του 1943. Μεταξύ της αποστολής υπήρχε και ο διοικητής του τμήματος μειονοτήτων της Γενικής Ασφάλειας, Σελαχαεϊτίν Κορκούντ.
Το γεγονός ότι η οργάνωση των Υπηρεσιών Ειδικού Πολέμου στις ΝΑΤΟϊκές χώρες την περίοδο 1953-54 έγινε από πρώην στελέχη των SS και των ναζιστικών υπηρεσιών αποκαλύφθηκε στις αρχές του 1990, όταν κατέρρευσε το σοβιετικό σύστημα. Η παρατήρηση της εκπληκτικής ομοιότητας της Νύχτας των Κρυστάλλων, που οργανώθηκε και εκτελέστηκε από το ναζιστικό καθεστώς κατά της εβραϊκής μειονότητας στις 8-9/11/1938, και των Σεπτεμβριανών, που έγιναν στις 6-7/9/1955 στην Πόλη, με τα αναφερθέντα δεδομένα αποτελούν ένα ενδιαφέρον θέμα μελέτης για τους ερευνητές, που ενδεχομένως αποκαλύψει ενδιαφέροντα στοιχεία για τους σχεδιαστές των Σεπτεμβριανών.
* Καθηγητής στο ΕΜΠ
———————————————————————————————————————————-
Για τις διαδικασίες μετάβασης από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στο έθνος-κράτος, βλέπε:
Ένα blog του Βλάση Αγτζίδη 
[…] https://kars1918.wordpress.com/2013/09/06/september-1955/ […]
[…] kars1918.wordpress.com […]
[…] https://kars1918.wordpress.com/2013/09/06/september-1955/ […]
http://tvxs.gr/news/taksidia-sto-xrono/septembriana-megalo-pogkrom-stin-konstantinoypoli
[…] ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ: https://kars1918.wordpress.com/2013/09/06/september-1955/ […]
Τουρκική ομολογία σοκ – «Τα Σεπτεμβριανά ήταν επιχείρηση του «βαθέως κράτους»
07.09.2013 | 11:25
Επιμέλεια : Λ.ΛΙΓΟΥΡΙΩΤΗΣ
Μια επιχείρηση του »βαθέως κράτους» της Τουρκίας και ειδικότερα της «Ειδικής Διεύθυνσης Πολέμου» ήταν η προβοκάτσια και όσα ακολούθησαν κατά των Ελλήνων – και των άλλων μειονοτήτων Εβραίων και Αρμενίων – στην Κωνσταντινούπολη στις 6-7 Σεπτεμβρίου 1955, αποκαλύπτει η τουρκική εφημερίδα Zaman.σε αφιέρωμα της Αλίν Οζινιάν,για την μαύρη επέτειο.
Ο στρατηγός Σαμπρί Γιρμιμπέσογλου, ήταν αυτός ο οποίος ομολόγησε, με επαίνους, ότι τα γεγονότα ήταν μία διοργάνωση αυτής της Διεύθυνσης. Είχαν συλληφθεί ο Οκτάι Ενγκίν, που σπούδαζε στη Νομική Σχολή της Θεσσαλονίκης, και ήταν μέλος της Υπηρεσίας Πληροφοριών καθώς και ο κλητήρας του Γενικού Προξενείου στη Θεσσαλονίκη, Χασάν Ουτσάρ για την βόμβα που. δήθεν έβαλαν Έλληνες στο σπίτι του Ατατουρκ στην Θεσσαλονίκη.Οι αρμόδιοι του Προξενείου δε δικάστηκαν λόγω ασυλίας, αλλά ο Ουτσάρ και ο Ενγκίν, αφού έμειναν υπό κράτηση για κάποιο διάστημα, στη συνέχεια αφέθηκαν ελεύθεροι.
Ο βομβιστής της ΜΙΤ που έγινε Νομάρχης!
Ο Ενγκίν, αν και έφερε ελληνική υπηκοότητα, του δόθηκε υπηκοότητα τουρκική, με απόφαση του τουρκικού Υπουργικού Συμβουλίου και προστατεύθηκε με πολλές δυνατότητες που του δόθηκαν. Ο βομβιστής Οκτάι Ενγκίν εξέλαβε αυτό που έκανε ως ηρωισμό και αργότερα, κατά την σφαγή που έγινε στο Μπεγιαζίτ, στις 16 Μαρτίου του 1978, έγινε αντιληπτό ότι ήταν βοηθός Διευθυντού Ασφάλειας. Αργότερα έγινε επικεφαλής της Διεύθυνσης Σχεδιασμού της Γενικής Διεύθυνσης Ασφαλείας και ανερχόμενος συνεχώς έφθασε να είναι το 1992 Νομάρχης του Νεφσεχίρ!
Πλήρη αποκάλυψη δηλαδή του οργανωμένου σχεδίου!
Ομως οι αποκαλύψεις δεν σταματούν εδώ σχετικά με τα γεγονότα που είχαν σημειωθεί τη νύχτα 6-7 Σεπτεμβρίου 1955 και το πώς έγιναν οι καταστροφές, όταν ομάδες Τούρκων έμπαιναν στα σπίτια και πετούσαν, από τα ρωμαίικα σπίτια, τα έπιπλα στους δρόμους και το πώς γείτονες, από την ίδια περιοχή, είχαν πάρει μέρος μεταξύ των πλιατσικολόγων και κατέστρεφαν καταστήματα και σπίτια,γράφει η εφημερίδα στο αφιέρωμά της.
Στην περιοχή Ταξίμ και στη λεωφόρο Ιστικλάλ τα γεγονότα βιώθηκαν έντονα, συνεχίζει,ως μία περίπτωση λεηλασίας και αρπαγών. Τα καταστήματα των Ρωμιών, των Αρμενίων και των Εβραίων υπέστησαν επιθέσεις από πλήθη που δε μπορούσαν να ελεγχθούν και μέχρι σήμερα υπάρχουν φωτογραφίες από την καταστροφή που είχε επέλθει. Την ημέρα εκείνη η αστυνομία δε μπόρεσε να επέμβει στη λεηλασία και ο λαός δε μπόρεσε να τεθεί υπό έλεγχο.
Αναλυτικά το χρονικό της προβοκάτσιας
Η ιστορία – παραθέτει το χρονικό – είχε ξεκινήσει όταν στις 6 Σεπτεμβρίου του 1955 στις 13:00, ο τουρκικός κρατικός ραδιοσταθμός είχε δώσει την είδηση ότι είχε γίνει βομβιστική επίθεση στο σπίτι του Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη. Η είδηση αυτή δημοσιεύτηκε το απόγευμα στην εφημερίδα Istanbul Express, που ήταν φιλοκυβερνητική, ως 2η έκδοση, δημοσιεύοντας υπερβολές (σ.σ.ότι ήταν έργο Ελλήνων κλπ).
Τις επόμενες ώρες, διάφορες ομάδες Τουρκων φοιτητών, που είχαν κάνει τις προετοιμασίες τους εκ των προτέρων, πραγματοποίησαν εκδήλωση στην πλατεία του Ταξίμ, με την έκκληση του «Συνδέσμου Η Κύπρος είναι τουρκική», ο οποίος είχε συσταθεί, σύμφωνα με ορισμένες πηγές, για να πραγματοποιήσει ακριβώς αυτή η λεηλασία. Αργότερα, σε άλλους που μεταφέρθηκαν σιδηροδρομικώς από τους ανατολικούς νομούς την προηγούμενη, δόθηκε η εντολή να «ξεκινήσουν».
Σημάδια στις πόρτες από πρίν
Στο μεταξύ, ποιοι άραγε είχαν σημαδέψει πριν από μέρες τις πόρτες των μη μουσουλμάνων; Πως τόσοι άνθρωποι με μιας βγήκαν στους δρόμους; Γιατί η αστυνομία δεν παρενέβη;διερωτάται η Τουρκάλα δημοσιογράφος.
Το τουρκικό κράτος έριξε τις ευθύνες στην τότε κυβέρνηση του Δημοκρατικού Κόμματος, και εκείνοι στους Αριστερούς. Στο δικαστήριο Γιασσίαντα, που συστήθηκε μετά το πραξικόπημα της 27ης Μαΐου, αναφέρθηκε ο ισχυρισμός ότι τα γεγονότα αυτά ήταν αποτέλεσμα της προβοκάτσιας του τότε τοτε Πρωθυπουργού της Τουρκίας Μεντερές.
Όμως τελικά είχε αποκαλυφθεί -όπως προαναφέρθηκε – ότι επρόκειτο για μία επιχείρηση ενός βαθέως κράτους της «Ειδικής Διεύθυνσης Πολέμου».
Ήθελαν να διώξουν τις μειονότητες από το ’20
Από τη σύσταση της Τουρκικής δημοκρατίας και στη συνέχεια, οι μειονότητες θεωρήθηκαν από το βαθύ κράτος «κίνδυνος». Οι κυβερνήσεις, στις δεκαετίες του ’20 και του ’30, άσκησαν μία πολιτική αφομοίωσης και ήθελαν να φύγουν οι μειονότητες. Στο μεταξύ, βγάζοντας «τον εχθρό» έξω, ο μεγαλύτερος στόχος ήταν να τουρκοποιήσουν τα κεφάλαιά τους και αυτό το πέτυχαν. Έγιναν εκστρατείες του «Πολίτη Μίλα Τούρκικα» (σε όσους μιλούσαν ελληνικά στο δρόμο, οι διερχόμενοι τους φώναζαν να μιλάνε τούρκικα).
400 βιασμοί
Ακολούθησε ο Κεφαλικός Φόρος και στόχος ήταν να απηυδήσουν οι μειονότητες, να τρομάξουν, να φύγουν και να λήξει έτσι η ηγεσία τους στην οικονομία. Μία από τις μεγαλύτερες οργανωμένες »εκστρατείες» που είχαν γίνει για τις μη μουσουλμανικές μειονότητες, για να εγκαταλείψουν τα εδάφη της Τουρκίας, ήταν αυτή των Σεπτεμβριανών του »55.. Εικάζεται πως τη νύχτα της 6ης προς την 7η Σεπτεμβρίου βιάστηκαν περίπου 400 γυναίκες – υπάρχουν καταγεγραμμένες 60 περιπτώσεις βιασμών. Ο αριθμός όμως είναι μεγαλύτερος και λέγεται ότι οι γυναίκες, επειδή ντρεπόντουσαν δεν τα είχαν πει,γράφει η εφημεριδα Ζαμάν.
Καταστράφηκαν 4.214 σπίτια, 1.004 καταστήματα κλπ
Στα γεγονότα που έγιναν στο Πέρα, στα Ταταύλα, στο Σισλί, στο Νισάντας, στο Εμίνονού, στο Φατίχ, στο Εγιούπ, στο Μακροχώρι, στον άγιο Στέφανο, στο Μεσοχώρι, στο Αρναβούτ Κιόι, στο Μπεμπέκ, στο Μόδι, στο Καντίκιόι, στο Κουζγκουντζουκ, στο Τσενγκέλ Κιόι και στα Πριγκιπόνησα, που έγιναν τα γεγονότα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, καταστράφηκαν 4.214 σπίτια, 1.004 καταστήματα, 73 εκκλησίες, 1 συναγωγή, 2 μοναστήρια, 26 σχολεία, πολλά νεκροταφεία και 5.317 εγκαταστάσεις, όπου υπήρχαν και πολλά καταστήματα.
Σκοτώθηκαν 12 άτομα
Επίσης σκοτώθηκαν 12 άτομα και τραυματίστηκαν 300. Καταγράφηκαν περιπτώσεις, όπως τα νεκροταφεία που καταστράφηκαν, τα πτώματα στους δρόμους, οι κληρικοί εναντίον των οποίων έγιναν επιθέσεις και μάλιστα τους έγινε περιτομή. Σημειώνεται πως για τα γεγονότα, οι οπαδοί του δημοκρατικού κόμματος, αργότερα, είχαν πει «Εμείς νομίζαμε ότι θα σπάζαμε μόνο μερικά τζάμια»
Η ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΟΥ ΞΕΡΙΖΩΜΟΥ
Από αφιερώματα σε άλλες εφημερίδες κρατούμε μερικά στοιχεία:Η Taraf, γράφειότι οι επιθέσεις και οι αρπαγές, που έγιναν σταΣεπτεμβριανά του 1955 στην Κων/λη, στην Άγκυρα και στη Σμύρνη, στράφηκαν περισσότερο στους Ρωμιούς πολίτες. Οι Ρωμιοί της Πόλης, μετά τα γεγονότα αυτά, άρχισαν να χάνουν, ταχύρρυθμα, τη θέση τους στην οικονομική ζωή και άρχισαν να φεύγουν λίγοι-λίγοι από τη χώρα. Στη ρωμαίικη κοινότητα της Κων/λης, το τελευταίο βαρύ χτύπημα καταφέρθηκε το 1964 σε σχέση με την Κύπρο. Η κυβέρνηση Ινονού αποφάσισε να απελαθούν οι Ρωμιοί που είχαν ελληνικά διαβατήρια και 30.000 περίπου Ρωμιοί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Τουρκία. Σήμερα, το 2013, στην Τουρκία ο πληθυσμός των μη μουσουλμάνων πολιτών δε φθάνει ούτε τις 100.000. Σε μία χώρα των 76 εκατ., σε μία χρονική διάρκεια 100 ετών, η χώρα εκκαθαρίστηκε από το μη μουσουλμανικό πληθυσμό και τουρκοποιήθηκε.
»Κεφαλικός Φόρος» για τουρκοποίηση της οικονομίας
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, επί κυβερνήσεως Σουκρού Σαράτσογλου, εφαρμόστηκε ο Κεφαλικός Φόρος. Ήταν μία περίπτωση με την οποία ο μη μουσουλμανικός πληθυσμός, που βρισκόταν στην Κων/λη, άλλαξε. Και άλλαξε η θέση του στην οικονομική ζωή. Πολλοί έμποροι Ρωμιοί, Εβραίοι και Αρμένιοι χρεοκόπησαν λόγω του φόρου αυτού και εστάλησαν σε στρατόπεδα εργασίας, που είχαν σαν αποτέλεσμα να αποσυρθούν από την οικονομική ζωή. Τα παράπονα των μη μουσουλμάνων για τον Κεφαλικό Φόρο παραβλέφθηκαν από την κυβέρνηση. Ο Πρωθυπουργός της εποχής εκείνης, Σουκρού Σαράτσογλου, είχε πει ξεκάθαρα ότι σκοπός της πολιτικής αυτής ήταν η τουρκοποίηση της οικονομίας.
.
»Κοκκινίζει το πρόσωπό μου από το ρεζιλίκι αυτό»
Σε άρθρο του ο κ Ρεφίκ Έρντουραν στην Sabah γράφει ότι το αίσθημα που ενοχλεί περισσότερο απ’ όλα τον άνθρωπο είναι αυτό της ντροπής. Ο πόνος του αισθήματος αυτού στη ψυχή είναι μόνιμος. Και ειδικότερα όταν δε ντρέπεται κανείς για κάτι που συνέβη πάνω σε οργή και έξαρση, αλλά για κάτι που έγινε σχεδιασμένα. Αν και πέρασαν από τότε 58 χρόνια, εμένα ακόμα κοκκινίζει το πρόσωπό μου από το ρεζιλίκι αυτό. Η εξουσία της περιόδου εκείνης οδήγησε σε στενότητα την οικονομία, στριμώχτηκε στην εξωτερική πολιτική και δέχτηκε πολλές επικρίσεις. Το βαθύ κράτος είχε κάνει σκευωρία: στις 6 Σεπτεμβρίου του 1955 θα γίνει αναστάτωση στην Κωνσταντινούπολη, τη 2η μέρα θα κηρυχθεί στρατιωτικός νόμος και θα δημιουργηθεί η απαιτούμενη βάση για να εκδοθούν στη συνέχεια αλλεπάλληλοι φασιστικοί νόμοι.
http://www.onalert.gr/stories/tourkiki-omilogia-sok-ta-septemvriana-itan-epixeirisi-tou-vatheos-kratous
[…] https://kars1918.wordpress.com/2013/09/06/september-1955/ […]
ΜΙΛΑΕΙ ΣΤΗΝ «Ε» Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΤΩΝ
Οι πρόβες και οι μηχανισμοί που οδήγησαν στον εφιάλτη του 1955
Συνέντευξη στον ΓΙΩΡΓΟ ΚΙΟΥΣΗ
Οι απαιτητικές προτάσεις που έχουν υποβληθεί από την Οικουμενική Ομοσπονδία Κωνσταντινουπολιτών προς την τουρκική κυβέρνηση για την αποκατάσταση και επανόρθωση των μαζικής κλίμακας παραβιάσεων δικαιωμάτων του ανθρώπου που έχει υποστεί η Ελληνική Κοινότητα της Πόλης υπαγόμενης στη Συνθήκη της Λοζάνης παρουσιάστηκαν το Σάββατο στην ημερίδα της 58ης επετείου των Σεπτεμβριανών, του οργανωμένου πογκρόμ κατά των Ελλήνων της Πόλης το 1955.
Καθοδηγούμενος όχλος κατέστρεφε ό,τι ελληνικό έβρισκε μπροστά του
Καθοδηγούμενος όχλος κατέστρεφε ό,τι ελληνικό έβρισκε μπροστά του
Σε αυτή τονίστηκε ότι οι απευθείας και χωρίς την κηδεμονία κανενός διαπραγματεύσεις του δ.σ. με υψηλόβαθμους της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης της Τουρκίας μέχρι σήμερα έχουν δώσει ορισμένα αποτελέσματα όπως η επίλυση ζητημάτων αποκατάστασης των δικαιωμάτων ισότιμου πολίτη-υπηκοοτήτων, της δυνατότητας εγγραφής μαθητών σε ομογενειακά σχολεία που έχουν υπηκοότητα χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της ταχείας διεκπεραίωσης της αποστολής διδακτικών βιβλίων στα ελληνικά σχολεία της Πόλης.
Η ΟΙΟΜΚΩ συνεχίζει τον αγώνα ενώπιον πρωτίστως των Αρχών της Τουρκίας, των Διεθνών Οργανισμών όπως επίσης της κοινής γνώμης της γείτονος, της Ελλάδας και άλλων χωρών για το μείζον θέμα της αποκατάστασης και άρσης στο μέγιστο βαθμό του δυνατού των συνεπειών των προσχεδιασμένων διωγμών που έχουν ασκηθεί από τις διαδοχικές τουρκικές κυβερνήσεις την περίοδο 1923-2003.
Πριν το 1955
«Κύριος οργανωτής των Σεπτεμβριανών ήταν η Υπηρεσία Ειδικού Πολέμου που είχε συγκροτηθεί από αξιωματικούς που είχαν εκπαιδευτεί στις ΗΠΑ», λέει στην «Ε» ο καθηγητής Νίκος Ουζούνογλου
«Κύριος οργανωτής των Σεπτεμβριανών ήταν η Υπηρεσία Ειδικού Πολέμου που είχε συγκροτηθεί από αξιωματικούς που είχαν εκπαιδευτεί στις ΗΠΑ», λέει στην «Ε» ο καθηγητής Νίκος Ουζούνογλου
Μιλάμε με τον καθηγητή του ΕΜΠ Νίκο Ουζούνογλου, πρόεδρο της Οικουμενικής Ομοσπονδίας Κωνσταντινουπολιτών.
– Κατά το παρελθόν, έχουν συμβεί παρόμοια γεγονότα πογκρόμ σαν αυτό της 6-7/9/1955;
«Στην ιστορία του Ελληνισμού της Ανατολής την περίοδο 1913-14, πριν απ’ την έναρξη του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου, το Κομιτάτο Ενωσης και Προόδου που διοικούσε το οθωμανικό κράτος δικτατορικά (η τριανδρία Εμβέρ, Ταλαάτ και Τζεμάλ), οργάνωσε επιθέσεις στα ελληνικά χωριά και κωμοπόλεις που έχουν ομοιότητες με τα Σεπτεμβριανά.
Δεν υπήρξαν όμως την περίοδο αυτή ανοικτά πογκρόμ στις μεγάλες πόλεις όπως στη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη, όπως είναι η περίπτωση των 6-7/9/1955 στα οποία συμμετείχαν περίπου 100.000 καταστροφείς».
– Ποιος οργάνωσε τα πογκρόμ του 1914;
«Η μυστική οργάνωση του αναφερόμενου Κομιτάτου, η διαβόητη «Τεσκιλάτι Μαχσουσά – Ειδική Οργάνωση», στελεχωνόταν από υψηλόβαθμα μέλη του Κομιτάτου, με εκτελεστικά όργανα κρατικούς υπαλλήλους, μεταμφιεσμένους αξιωματικούς, στρατολογημένους πρόσφυγες από τα Βαλκάνια και -τέλος- βαρυποινίτες του κοινού εγκλήματος που αφέθηκαν ελεύθεροι για αυτή τη δράση.
Δεν είναι τυχαίο ότι κύριο στέλεχος των επιθέσεων το 1914 κατά των Ελληνικών Κοινοτήτων στην περιοχή της Σμύρνης υπήρξε ο Τζελάλ Μπαγάρ, που ήταν πρόεδρος της Τουρκίας το 1955».
– Σε ποιο βαθμό αποκαλύφθηκαν οι μηχανισμοί που οργάνωσαν τα Σεπτεμβριανά;
«Μόλις τα τελευταία χρόνια αρχίζει, με πολύ αργό ρυθμό, να αποκαλύπτεται ότι κύριος οργανωτής ήταν η Υπηρεσία Ειδικού Πολέμου που είχε συγκροτηθεί από αξιωματικούς που είχαν εκπαιδευτεί στις ΗΠΑ για μεθόδους ανορθόδοξου πολέμου το 1953. Μερικοί από τους εκπαιδευτές στα σχολεία αυτά, που φοίτησαν αξιωματικοί από τις χώρες του μόλις τότε ιδρυθέντος ΝΑΤΟ, ήταν πρώην στελέχη των SS και της Ναζιστικής Αντικατασκοπίας.
Υστερα από την κατάρρευση του σοβιετικού μπλοκ, έγινε γνωστό ότι σε όλες τις ΝΑΤΟϊκές χώρες είχαν συγκροτηθεί παρόμοιες υπηρεσίες ειδικού πολέμου (στην Ιταλία Gladio, στην Ελλάδα Κόκκινη Προβιά). Στο Γενικό Επιτελείο Εθνικής Αμυνας της Τουρκίας λειτούργησε για πάνω από 50 χρόνια η υπηρεσία αυτή και πρόσφατα στην Ειδική Εκθεση για τα Πραξικοπήματα, που συντάχθηκε από τη Βουλή της Τουρκίας, υπάρχει λεπτομερής αναφορά στη δράση της υπηρεσίας αυτής, συμπεριλαμβανομένων και των Σεπτεμβριανών αλλά σε μικρή έκταση».
– Οι ευθύνες στον Αντνάν Μεντερές;
«Εκείνο που πρέπει να τονιστεί είναι ότι η Δίκη που έγινε στη νήσο Πλάτη, έπειτα από την ανατροπή της κυβέρνησης του Αντνάν Μεντερές το 1960, υπήρξε μια δίκη συγκάλυψης, όπου όλος ο ρόλος των μυστικών υπηρεσιών συγκαλύφθηκε και όλη η υπαιτιότητα έγινε προσπάθεια να πέσει στον Α. Μεντερές, χωρίς βέβαια και αυτός να μην είχε κάποια πληροφορία για τη σχεδίαση των Σεπτεμβριανών, αλλά σίγουρα δεν ήταν αυτός ο κύριος οργανωτής των γεγονότων».
– Ποια ήταν η στάση της τότε και των μετέπειτα ελληνικών κυβερνήσεων, αλλά και των άλλων κρατών;
«Η νύκτα τρόμου κατά της Ελληνικής Κοινότητας της Πόλης συνέβη όταν ο πρωθυπουργός στρ. Α. Παπάγος ήταν βαριά ασθενής και η κυβέρνηση διοικούνταν από τον Παν. Κανελλόπουλο και τον Στ. Στεφανόπουλο (υπ. Εξωτερικών που συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις στο Λονδίνο), ενώ ο βασιλιάς Παύλος βρισκόταν σε επίσκεψη στο Βελιγράδι. Η αντίδραση υπήρξε εξαιρετικά χλιαρή και στην αρχή η ελληνική κυβέρνηση δεν αντιλήφθηκε το μέγεθος της οργανωμένης επίθεσης κατά της Ελληνικής Κοινότητας που είχε σκοπό τον αφανισμό της.
Στη συνέχεια, έπειτα από ένα μήνα, την περίοδο που αναλαμβάνει ο Κωνσταντίνος Καραμανλής πρωθυπουργός, η επίσημη στάση της Ελλάδος καθορίζεται από τις ΝΑΤΟϊκές της δεσμεύσεις, μη προβάλλοντας το γεγονός σε διεθνές επίπεδο και ουσιαστικά στη γραμμή του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ John Foster Dulles, που με την επιστολή του της 20/9/1955 ζητούσε από τις δύο χώρες να ξεχάσουν το γεγονός στο βωμό της ενότητας κατά του σοβιετικού κινδύνου».
Η Δύση
– Η στάση των άλλων χωρών της Δύσης;
«Στάση σιωπής και ιδιαίτερα της Μ. Βρετανίας, της οποίας η ανάμειξη στην οργάνωση των Σεπτεμβριανών είναι πρόδηλη (π.χ. αναφορά σε έκθεση του 1954 περί της διαταραχής των ελληνοτουρκικών σχέσεων αν έσκαγε μια μικρή βόμβα στο σπίτι του Μ. Κεμάλ στη Θεσσαλονίκη, όπως και έγινε ύστερα από ένα χρόνο από πράκτορες των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών)».
– Υπήρξε σημαντική εκρίζωση των Ελλήνων από την Πόλη συνεπεία των γεγονότων;
«Η μείωση του ελληνικού πληθυσμού ως συνέπεια των γεγονότων του 1955 υπήρξε περιορισμένη (10%) και αυτό οφείλεται σε διάφορους λόγους: ότι το γεγονός είχε το χαρακτήρα αιφνιδιασμού και τα αποτελέσματα φάνηκαν αργότερα, το Οικουμενικό Πατριαρχείο κατέβαλε προσπάθειες στην κατεύθυνση συγκράτησης της μετανάστευσης και επίσης το ότι διατηρούνταν ακόμα ο κοινωνικός ιστός του Ελληνισμού της Πόλης. Η εκδίωξη του μεγάλου τμήματος του ελληνικού πληθυσμού συνέβη το 1964, κατόπιν εφαρμογής ενός πολύ καλά σχεδιασμένου προγράμματος από την Ειδική Επιτροπή Μειονοτήτων που ιδρύθηκε από τον πρωθυπουργό Ισμέτ Ινονού το 1962».
http://www.enet.gr/?i=news.el.ellada&id=384839
…ΜΑΥΡΗ ΕΠΑΙΤΕΙΟΣ…ΜΑΥΡΕΣ ΟΙ ΨΥΧΕΣ ΑΥΤΩΝ ΠΟΥ ΟΡΓΑΝΩΣΑΝ ΚΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΑΝ ΑΛΛΗ ΜΙΑ ΘΗΡΙΟΔΕΙΑ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟ ΒΑΣΑΝΙΣΜΕΝΟ ΛΑΟ ΜΑΣ… ΜΑΥΡΗ ΣΕΛΙΔΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΝΤΡΕΠΟΝΤΑΙ ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ…ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ!!!!
Σεπτεμβριανά – Τανέρ Ακτσάμ: «Αυτός που το αρνείται, μπορεί να το ξανακάνει!»
10/9/13 |
Εκδηλώσεις για τα Σεπτεμβριανά / Ο Γενικός Πρόξενος των ΗΠΑ στην Κωνσταντινούπολη, Σκότ Κίλνερ: «Η ιστορία δεν αρχίζει το 1453»
Άλλη μια επέτειος, η 58η, των Σεπτεμβριανών (6/7.9.1955) πέρασε και, όπως γράφει στη στήλη του στην ‘Ταράφ’ (9/9) ο Τανέρ Ακτσάμ, «τα μάτια μου ματαίως αναζήτησαν είδηση για τα Σεπτεμβριανά. Εννοώ ότι πουθενά δεν είδα μια οποιαδήποτε ανακοίνωση σχετικά με αυτή τη μαύρη σελίδα της ιστορίας μας ούτε –πρωτίστως– από την κυβέρνηση, τον Νομάρχη και τον Δήμαρχο της Πόλης, ούτε από τα πολιτικά κόμματα ούτε από τις μαζικές οργανώσεις. Στον κατάλογό μου συμπεριλαμβάνεται και το κουρδικό BDP που διακηρύσσει ότι αγωνίζεται για την ειρήνη». Ο Ακτσάμ προβαίνει σε έναν απολογισμό:
«4.214 σπίτια, 1.004 καταστήματα, 73 εκκλησίες, 1 συναγωγή, δύο μοναστήρια, 26 μειονοτικά σχολεία… συνολικά πραγματοποιήθηκαν επιθέσεις σε 5.317 κτήρια. Από τις επιχειρήσεις που καταστράφηκαν, το 59% ανήκε σε έλληνες, 17% σε αρμένιους, 12% σε εβραίους και 10% σε μουσουλμάνους. Έχασαν τη ζωή τους 11 άνθρωποι, οι τραυματισμένοι ήταν μεταξύ 300-600 και περί τις 200 οι γυναίκες που βιάστηκαν (…) Από τους έλληνες της Πόλης που ήταν περίπου 80.000 χιλιάδες το 1955, έχουν δεν έχουν απομείνει σήμερα 2.000. Και, όχι μόνο οι έλληνες, την Πόλη την εγκατέλειψαν και οι αρμένιοι» και σχολιάζει :
«(…) Σιωπά ολόκληρο το κράτος, όλα τα πολιτικά κόμματα. Ούτε μια συγνώμη, ούτε η έκφραση μιας λύπης, τίποτα μα τίποτα. (…) η Τουρκία με τη στάση της στα Σεπτεμβριανά δίνει και ένα μήνυμα σχετικά με τα προβλήματα της ευρύτερης περιοχής. Να μην το ξεχνάμε: η στάση που τηρείτε στα θέματα του παρελθόντος σας είναι ο καθρέφτης του μέλλοντός σας.
»Δεκάδες απαντήσεις θα μπορούσαν να δοθούν στην ερώτηση, γιατί είναι ανάγκη να αντιμετωπίσει κάποιος την ιστορία του. Μια από αυτές είναι: ‘για να εμποδιστεί η επανάληψή της’. Αν ένα άτομο ή ένας θεσμός που έχει αδικοπραγήσει, δεν αποδέχεται το αδίκημα και δεν ζητάει συγνώμη, υπάρχει εν δυνάμει ο κίνδυνος επανάληψης του αδικήματος. Ο κανόνας είναι απλός: Αυτός που το αρνείται, μπορεί να το ξανακάνει! (…)».
Ο Ακτσάμ εννοεί βεβαίως την επίσημη συγνώμη/έκφραση λύπης, διότι, για να είμαστε δίκαιοι, πολλές εφημερίδες και τηλεοράσεις μνημόνευσαν τα Γεγονότα (όπως λένε τα Σεπτεμβριανά οι έλληνες της Πόλης). Ο Ριντβάν Ακάρ, διευθυντής ειδήσεων σήμερα του CNN Türk έκανε μια ειδική εκπομπή στο κανάλι [ο Ακάρ είναι συγγραφέας, μεταξύ άλλων, του βιβλίου «Οι τελευταίοι εξόριστοι της Κωνσταντινούπολης» (Εκδόσεις Τσουκάτου, 2004) και άρθρου στον συλλογικό τόμο «Σεπτεμβριανά» της Καθημερινής (2010)].
Επίσης, ο δημοσιογράφος και εκδότης της ομογενειακής «Απογευματινής», Μιχάλης Βασιλειάδης, φιλοξενήθηκε σε εκπομπές μνήμης στους τηλεοπτικούς σταθμούς TGRT, Bugün και Art1 και συμμετείχε ως ομιλητής σε δύο ανοιχτές συγκεντρώσεις το Σάββατο 7/9: η μία στην Πλατεία Γαλατάσαραϊ στο Πέρα, οργανωμένη από την Δημοκρατική Λαϊκή Συνέλευση (Halkın Demokratik Kongresi, οργάνωση του κουρδικού BDP) και, η άλλη, στην Πλατεία Ορτάντζα των Ταταούλων (Kurtuluş). Αυτή η δεύτερη, που οργανώθηκε από την Επιτροπή Κατοίκων Ταταούλων (το φόρουμ της Πλατείας Ορτάντζα που δημιουργήθηκε μετά το Γκεζί) ξεκίνησε ως πορεία, περίπου 200 ατόμων, στην κεντρική λεωφόρο της περιοχής, με πολύ κόσμο να χειροκροτεί από τα μπαλκόνια, για να καταλήξει στην Ορτάντζα, όπου μίλησε ο Μ. Βασιλειάδης και προβλήθηκε το ντοκιμαντέρ για τα Σεπτεμβριανά του άρτι απολυμένου από την ‘Μιλιέτ’ δημοσιογράφου Τζαν Ντουντάρ. Μια τρίτη εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στην ασιατική ακτή, στη Χαλκηδόνα (Kadıköy) από το Φόρουμ της Πλατείας Τζαφέραγα με έκθεση φωτογραφίας από το πογκρόμ και ομιλίες.
Και στις τρεις εκδηλώσεις υπήρχαν πλακάτ και αφίσες που έγραφαν «Δεν ξεχνούμε τα Σεπτεμβριανά», «Δεν θα αφήσουμε να ξεχαστούν τα Σεπτεμβριανά», «Ρωμιοί-Αρμένιοι-Εβραίοι-Τούρκοι, μαζί». Εκτός από τον Μιχάλη Βασιλειάδη στις δύο πρώτες εκδηλώσεις συμμετείχαν τρεις Έλληνες παρεπιδημούντες κανένας, όμως, Έλληνας της Πόλης.
Θα μπορούσε, επίσης, να προσθέσει κανείς ότι, μια και οι δύο από τις εκδηλώσεις οργανώθηκαν από φόρουμ του Γκεζί, τα Σεπτεμβριανά και οι Έλληνες της Πόλης σε αυτή την επέτειο, πήραν το μερίδιο τους από τις σχετικές κινητοποιήσεις.
Για το Γκεζί, αλλά και για πολλά άλλα, μίλησε προχθές στην ‘Χουριέτ’ ο Γενικός Πρόξενος των ΗΠΑ στην Κωνσταντινούπολη Scott Kilner, ο οποίος αποχωρεί από το πόστο αλλά και συνταξιοδοτείται. Όπως γράφει η δημοσιογράφος Τζανσού Τσαμλίμπελ, στην οποία έδωσε τη συνέντευξη, «ίσως με την άνεση που του δίνει η επικείμενη συνταξιοδότησή του, έδωσε απαντήσεις πολύ πιο γενναίες απ’ ό,τι περίμενα».
Ο τίτλος της συνέντευξης είναι «Πήγα στο Γκεζί, ήταν καλών διαθέσεων». Ο Κίλνερ, που είχε πρωτοέρθει στην Πόλη, ως νεαρός διπλωμάτης, το 1982 και ξανά μετά το 2010 ως Γενικός Πρόξενος, λέει:
«(…) Ήξερα ότι η Τουρκία είχε αλλάξει από το 1982. Όταν ήρθα το 2010 το ΑΚΡ ήταν στην εξουσία δέκα χρόνια. Υπήρχε μια σταθερή διακυβέρνηση και μια κυβέρνηση που είχε καταφέρει να εφαρμόσει μια επιτυχημένη μακροοικονομική διαχείριση. Η ιδιωτική πρωτοβουλία ανθούσε και οι μη κυβερνητικές οργανώσεις είχαν πολλαπλασιαστεί. Σκέφτηκα, ‘αυτή η χώρα φαίνεται πως τελικά πράγματι αλλάζει’, αλλά, μετά από λίγο καιρό άρχισα να βλέπω τα προβλήματα: την αύξηση του αριθμού των φυλακισμένων δημοσιογράφων και την αύξηση της αυτο-λογοκρισίας, τα μεγάλα έργα που ξεκινούσαν χωρίς την ενημέρωση και τη συναίνεση των πολιτών, τα ερωτηματικά σχετικά με τις μεγάλες ανακρίσεις και τις μεγάλες δίκες… όλα αυτά ήταν πράγματα δύσκολο να κατανοηθούν. Στο πλαίσιο αυτό είδα και το Γκεζί: αυξάνει τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των τούρκων που φρονούν ότι η φωνή τους δεν ακούγεται». Και τι σκέφτεται, τώρα που αποχωρεί, για το μέλλον της Τουρκίας;
«Ποια θα είναι η κληρονομιά που θα αφήσει το, υπό την ηγεσία του Πρωθυπουργού Ερντογάν και του Προέδρου Γκιούλ, ΑΚΡ; Θα αφήσουν μια κληρονομιά στην οποία θα έχει υλοποιηθεί στην Τουρκία ο φιλελευθερισμός, θα έχουν καλυφθεί πλήρως τα ατομικά δημοκρατικά δικαιώματα και τα δικαιώματα των μειονοτήτων, μια Τουρκία πραγματικά πλουραλιστική; Ή μια Τουρκία όπου στο τιμόνι θα βρίσκεται μια νέα κοινωνική τάξη και μια νέα πολιτική ομάδα, αλλά στην πραγματικότητα θα συνεχίζεται πάνω-κάτω το ίδιο παιχνίδι, μια κληρονομιά, δηλαδή, που θα μοιάζει πολύ με το παλιό σύστημα; Το ερώτημα αυτό δεν έχει ακόμη την απάντησή του. Πριν από μερικά χρόνια ήμουν πιο αισιόδοξος απ’ ό,τι είμαι τώρα».
Για το Γκεζί ο Κίλνερ λέει: «είναι λάθος να διαβάζει κάποιος τις διαμαρτυρίες του Γκεζί ως απόπειρα πραξικοπήματος (…) το ξέρω αυτό, γιατί ήμουν εκεί λίγες ώρες πριν επέμβει η αστυνομία».
Στην μακριά συνέντευξη, ο Κίλνερ λέει επίσης, ότι «το έργο που παίζεται στη Συρία το είχαμε δει στο Αφγανιστάν τη δεκαετία του 80», ότι «η Αλ Κάϊντα και οι θυγατρικές της είναι ένα πραγματικό πρόβλημα στη Συρία και χρησιμοποιούν την Τουρκία για τις εισόδους-εξόδους τους από εκεί», ότι «η παρουσίαση [από τον Ερντογάν] μιας προ πενταετίας συζήτησης της Λίβνι και του Μπερνάρ Ανρί Λεβί ως ‘απόδειξης ότι το Ισραήλ είναι πίσω από το πραξικόπημα στην Αίγυπτο’, δεν έχει καμιά σοβαρότητα». Μεταξύ άλλων, επισημαίνει ότι «(…) ένα άλλο ζήτημα σε σχέση με την Ισταμπούλ είναι η παραμελημένη βυζαντινή της κληρονομιά που δικαιούται μεγαλύτερο σεβασμό. Δεν έχει σχέση αυτό με τη θρησκεία, ο λόγος είναι περί πολιτιστικής κληρονομιάς. Είναι τόσα τα θαμμένα βυζαντινά ερείπια, γίνονται όμως εργασίες ανοικοδόμησης με μια σχεδόν συνειδητή άρνηση της αρχαιολογικής εμπειρίας. Δείτε αυτά που έχουν γίνει στο Ζεϊρεκχανέ (Μονή Παντοκράτορος) και στην Κιουτσούκ Αγιασόφια (Ναός Σέργιου και Βάκχου). Με όλο το μπετόν που έχει πέσει σε αυτά, έχουν μετατραπεί σε Ντίσνεϊλαντ. Η ιστορία δεν άρχισε το 1453. Από τη στιγμή που θα γίνει αποδεκτό αυτό, η Ισταμπούλ θα μετατραπεί σε μια πολύ πιο πλούσια πόλη. Φυσικά,
http://www.anixneuseis.gr/?p=75591
[…] https://kars1918.wordpress.com/2013/09/06/september-1955/ […]
Rumlar fahişe, Ermeniler pansiyoncu, Yahudiler tüccar!
Dilara Balcı’nın ‘Yeşilçam’da Öteki Olmak-Başlangıcından 1980’lere Türkiye Sinemasında Gayrimüslim Temsilleri’ isimli kitabı, sinemamızdaki acı bir gerçeği ortaya koyuyor.
facebook’ta paylas
Arşive ekleMail GönderYazdırYorum Yaz
Rumlar fahişe, Ermeniler pansiyoncu, Yahudiler tüccar!
Haber: ŞENAY AYDEMİR – senay.aydemir@radikal.com.tr / Arşivi
Türkiye’de hesaplaşılmamış bir kara leke olarak 6-7 Eylül öylece duruyor. 1955 yılının bu tarihlerinde Atatürk ’ün Selanik’teki evine bomba konulduğu yalanıyla ‘örgütlenen’ ve galeyana getirilen güruhun iki gün süren yağma ve talanının ardından Türk basınına göre 11; Yunan kaynaklara göre ise 15 kişi öldürülmüştü. Yüzlerce kadın tecavüze uğradı. Aynı gün ve gece 5317 mekân saldırıya uğradı. Bu organize lincin yıldönümünü yaşadığımız şu günlerde Kolektif Kitap tarafından yayımlanan Dilara Balcı imzalı ‘Yeşilçam’da Öteki Olmak- Başlangıcından 1980’lere Türkiye Sinemasında Gayrimüslim Temsilleri’ isimli kitap dönemi anlamak açısından da farklı bir kapı aralıyor.
Sinema salonlarında Rumca dublajlı film gösterimlerinin yapıldığı 1930’lu yıllardan, ‘Kıbrıs Sorunu’nun patlak vermesiyle 1950’lerden sonra bütün Rum kadınların ‘fahişe’, Rum erkeklerin ise ‘Megalo Idea’ uğruna Türkiye’ye karşı ihanet faaliyetleri yürüten karakterlere büründüğü bir sinemaya dönüşün öyküsünü görmek mümkün Balcı’nın çalışmasında. Ermeni oyuncuların Türkçe isimler almak zorunda kaldığı; tiyatroda ve sinemada çoğunlukla bozuk Türkçeleriyle birer komedi unsuru olarak kendilerine yer bulabildikleri görkemli Yeşilçam yıllarını; Yahudilerin ancak kuyumcu ya da sarraf olarak bir görünüp bir kayboldukları filmleri okuyabilirsiniz ‘Yeşilçam’da Öteki Olmak’ta.
Balcı’nın çalışmasında dikkat çeken en önemli unsurlardan birisi, Türkiye’de yaşayan gayrimüslimlerin hemen hemen her filmde bir karakter olmaktan çok, figür olarak anlatılmaları. Balcı, bu karakterlerin evlerinin, ibaretyerlerinin, dinsel figürlerinin, kutsal günlerinin Türkiye sinemasında asla gösterilmediğini belirterek, bunun aslında bir Türkleştirme olarak okunması gerektiğinin altını çiziyor. 20. Yüzyıl boyuncu yapılmış çeşitli istatistiklerle ülkedeki gayrimüslim nüfusunun hem sosyal hayattan hem de sinemadan usul usul çekilişinin izini de sürüyor. Sinemaya emek veren oyuncular, yapımcılar, yönetmenlerin isimlerini anmayı da ihmal etmiyor. İşte kitaptan bazı önemli anekdotlar.
‘NUBAR TERZİYAN, AYHAN IŞIK’IN AMCASI DEĞİLDİR’
Kitaptaki ilginç notlardan birinin kahramanı ise Nubar Terziyan ve Ayhan Işık. Terziyan Ayhan Işık öldükten sonra bir gazeteye, “Oğlum Ayhan. Dünya fanidir ölüm herkese nasip ama, sen ölmedin zira geride bıraktığın bizlerin ve milyonların kalbinde yaşıyorsun. Ne mutlu sana (…) Amcan: Nubar Terziyan.” şeklinde bir ilan verir. Bu ilanın yayımlanmasının ardından Ayhan Işık’ın gayrimüslim olarak algılanmasından endişe duyan ailesi şöyle bir ilan verir: “Önemli bir düzeltme. ‘Amcan Nubar Terziyan’ imzasıyla çıkan ilanla sevgili varlığımız Ayhan Işık’ın hiçbir ilişkisi yoktur. (…) Görülen lüzum üzerine üzüntüyle duyururuz. Ailesi.” İlandan da anlaşılabildiği gibi Işık’ın ailesi, ünlü oyuncunun ‘Ermeni’ olarak anılabileceğinden büyük endişe duymuştur.
KENAN PARS: BEN BİR TÜRK’ÜM
1950 ve 1960’lı yılların ünlü jönü Kenan Pars, bir röportajında Kirkor Cezveciyan kimliğiyle hatırlanmak istemediğini şöyle dile getirir: Kirkor Cezveciyan, sadece kimliğimdeki adım. Kullanmıyorum. Ben Türkiye vatandaşı Kenan Pars’ım. (…) Türkiye’de doğan, Türkiye Cumhuriyeti nüfus cüzdanını taşıyan, bir Türk gibi yaşayan adama ne denir? Ben bir Türk’üm. Türk olmanın anlamını hissediyorsan sen de Türk’sün.
TERZİYAN’IN CESARETİ
Ermeni kökenli olan oyuncular -Nubar Terziyan dışında- etnik kimliklerini gizleme ihtiyacı hissetti. Türkiye’de adıyla sanıyla Ermeniliği akla gelen ilk kişi, Yeşilçam’ın tonton adamı Nubar Terziyan. Soğuk ve kötü adam tipinin vazgeçilmez aktörlerinden Kenan Pars ise herkesçe tanınsa da asıl adının Kirkor Cezveciyan olduğu ve seslendirme yapıldığından tipik bir Ermeni aksanıyla konuştuğu dahi bilinmez. Yeşilçam’ın olmazsa olmazlarından Vahi Öz’ün, Sami Hazinses’in, Turgut Özatay’ın, Naşit Özcan’ın çocukları Selim Naşit ve Adile Naşit’in –“Hababam Sınıfı”nın Adile Ana’sının- Ermeni olduğu kimsenin aklına bile gelmez. Ama Toto Karaca aksanıyla ele verir kendisini.
MANUKYAN’IN SİNEMAYA DESTEĞİ
60’lı yıllarda sinemaya dolaylı yoldan hizmet veren isimlerden birisi de Ferdinand Manukyan. Ferdinand Manukyan, filmlere kendi sermayesini koymamakla birlikte, isteyen yapımcılara belli koşullarda borç vererek üretim sisteminin işlemesini sağlamaktadır. Memduh Ün Manukyan’ı şu sözlerle anlatır: “Galata’da genelevler vardır, sahibi bir kadın: Matild Manukyan. Onun da bir erkek kardeşi vardır. Biz Manukyan derdik, onun için ismini bilmiyoruz. Elinde çantayla dolaşır. Haince kırardı senetleri. Ama öyle yarı fiyatına falan değil. Banka ne alıyor? Diyelim ki banka % 10 mu alır kırmak için? O % 15, % 20 alırdı ama başka bir üçkâğıtçılık daha yapardı. Senedi alırken kırardı. Anladınız mı ne demek? Alırken bütün faizini alırdı. (…)”
SELDA ALKOR’UN BABASI KİMİ ÖLDÜRDÜ?
İstanbul’un işgal altında olduğu yıllarda yaşamış ve çok sayıda Türk polisi öldürmesiyle nam salmış gerçek bir karakter olan Hrisantos karakteri de Yeşilçam’da kendisine sıkça yer bulur. Gerçek adı Hristo Anastadiyadis olan Hrisantos’un sabıka fişinde doğum tarihi 1898, tabiyetinin Osmanlı, mezhebinin Rum ve mesleğinin terzi çırağı olduğu yazmaktadır. Hrisantos, çocuk denecek bir yaştan itibaren soygunculuğa başlamış ve bir çete kurmuştur. Bir muhallebici dükkânını soyup, dükkân sahibi Recep Usta’yı öldürdükten sonra yakalanan çete üyeleri, kısa süre sonra koğuşlarının altından bir tünel açarak kaçmayı başarmışlardır. Bu tarihten sonra İngiliz istihbarat servisine casusluk yapmaya başlayan Hrisantos, İngilizlerden para ve silah yardımı almaya başlamıştır. Hrisantos ve çetesi, hapisten kaçmalarının ardından çok sayıda polis öldürmüş, İstanbul polis teşkilatına terör estirmişlerdir. Hrisantos, 7 Eylül 1920 tarihinde, ihbar üzerine bir evde kıstırılmış, Komiser Yardımcısı Muharrem Alkor ve polis memuru Cafer Tayyar tarafından vurulmuştur. Hrisantos’u vuran silah bugün hâlâ polis müzesinde sergilenmektedir. Muharrem Alkor da Hrisantos’la mücadelesini anlatan “Hırisantos’u Ben Öldürdüm” isimli bir kitap yazmıştır. Muharrem Alkor, Yeşilçam’ın ve bugünün ünlü oyuncusu Selda Alkor’un babasıdır. Hrisantos karakteri Kani Kıpçak’ın 1951 yapımı ‘İstanbul Kan Ağlarken’, Lütfi Akad’ın yönettiği 1952 yapımı ‘İngiliz Kemal Lawrens’a Karşı’, Semih Evin’in 1966 yapımı ‘Ay Yıldız Fedaileri’, Remzi Jöntürk’ün 1974 yapımı ‘Sayılı Kabadayılar’ filmlerinde sıkça seyircinin karşısına çıkar. Ancak, 1950’li yılların tarihi filmlerinin maceralı olay öykülerinde bir gerilim öğesiyken, 1960’lı yıllarda Türk’ün üstünlüğünü seyirciye ispat etmek maksadıyla kullanılan bir unsura dönüşmüştür.
GAZETECİYE KIZ VERMEZLER!
1933 tarihli ‘Cici Berber’ filminde berber dükkânında kasiyerlik yapan Eleni isimli bir Rum kızıyla, gazeteci Selim’in evlilikle sonuçlanan aşkları anlatılır. Ancak Eleni’nin babası Yani ise gazeteci düşmanıdır ve Selim’i kovar. Eleni ve Selim’in izdivacıyla son bulan film din ve millet farkının aşka engel etmediği yapımlardan biri olarak kayıtlara geçer. Kıbrıs krizinin patlak vermesinin ardından 1960’lı ve 1970’li yılların filmleri, seyircide İstanbul’da yaşayan tüm Rum kadınları cinselliğini ön plana çıkarmaktan ve fuhuş yapmaktan imtina etmeyen karakterler olarak resmetmiştir. Orta yaşlı Ermeni kadınların payına ise pansiyonculuk yapan ‘madam’ karakteri düşmüştür.
SANSÜR KURULU DEVREDE
‘Aynaroz Kadısı’ filminde Rum kızı Afroditi ile ilgili yer aldığı belirtilen ‘erotik sahneler’ de dikkat çekicidir. Bu sahneler sebebiyle sansür, filmin yurtdışına çıkarılmasını engellemiş, olay 1939’da Meclis’e kadar taşınmıştır. Filmin sansürlenmesinin sebeplerini Alim Şerif Onaran şu sözlerle açıklamaktadır: (…) Özellikle bu filmdeki Aynaroz Kadısı Yakup Efendi’nin Afroditi adlı bir Rum dilberine şarap içirerek güya ‘ergen olup olmadığını’ anlamak üzere yaptığı deneme dolayısıyla gösterilen sahne, onun kötü niyetlerinin ortaya çıkmasına yol açtığı için, gerek sarf edilen sözler, gerekse Rum kızı rolündeki oyuncunun (Şevkiye May) giysileri ve tavrının genel ahlaka aykırı olduğu, yeni tüzükte bu gibi durumların önlenmesi talep edildi.
http://www.radikal.com.tr/hayat/rumlar_fahise_ermeniler_pansiyoncu_yahudiler_tuccar-1149673
Η Αγροτική Τράπεζα της Τουρκίας (Ziraat Bankasi) και ο κεφαλικός φόρος (verlik vergisi)
1. Η Zirat Bankasi
Είχαμε κάνει αναφορά για τη Ziraat Bankasi (Αγροτική Τράπεζα) και τη λειτουργία του υποκαταστήματός της στην Κομοτηνή, όταν η διοίκηση ( ; ) της τράπεζας επέλεξε να στείλει τις προσκλήσεις στην τουρκική και αγγλική γλώσσα. Το κείμενο όμως θα δείξει ότι η τράπεζα συνδέεται εδώ και χρόνια με τους Έλληνες και μάλιστα με σχέσεις εκμετάλλευσης και οικειοποίησης των περιουσιών τους. Η Τράπεζα ιδρύθηκε στις 20 Νοεμβρίου 1863, από τον κυβερνήτη του Νις, Μιχάτ Πασά, αρχικά με το όνομα «Ταμεία της Πατρίδας». Το 1888 μετονομάστηκε σε Ziraat Bankası, έδρα την Κωνσταντινούπολη, και κεφάλαιο ύψους 10 εκατομμυρίων τουρκικών λιρών. Από το 1919 το υποκατάστημα της Τράπεζας χρηματοδότησε τον κεμαλικό αγώνα ενάντια στους Έλληνες και από το 1922 κράτησε πρωταγωνιστικό ρόλο στην οικονομική πολιτική που ακολούθησε το νέο καθεστώς. Στη δεκαετία του 1970 άνοιξε υποκαταστήματα στη Γερμανία, στην κατεχόμενη Κύπρο, στην Ολλανδία, στα Βαλκάνια, στην Κεντρική Ασία και στον Καύκασο, στις αρχές του 1980 στη Νέα Υόρκη, ενώ το 1988 χρηματοδότησε το γνωστό πρόγραμμα Νοτιοανατολικής Ανατολίας (GAP). Το 2005 κατέγραψε τα υψηλότερα κέρδη στην ιστορία του τουρκικού τραπεζικού συστήματος και το 2009 έκανε την εμφάνισή της και στη Θράκη (Σύμφωνα με δημοσίευμα σε εφημερίδα της Κομοτηνής «οι καταθέσεις στα ελληνικά υποκαταστήματα της Ζιράτ άγγιξαν τα 20 εκατομμύρια ευρώ μέσα στους πρώτους μήνες λειτουργίας»). Εδώ οφείλουμε να κάνουμε μία παρένθεση, και παραλληλίζουμε την δραστηριότητα της Ζιράτ με την παρουσία της Εθνικής Τράπεζας στην Τουρκία, μέσω της Finansbank. Ο Οσμάν Ορ, επιθυμούσε να αγοράσει ένα ακίνητο σε κεντρικό σημείο της ευρωπαϊκής ακτής του Βοσπόρου, και συμφώνησε με τη Finansbank, για την σύναψη δανείου ύψους 17,5 εκατ. δολαρίων, με σκοπό να επεκτείνει τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες. Είναι όμως παγκοσμίως γνωστό ότι όταν λαμβάνεις δάνειο υποχρεώνεσαι σε εγγύηση. Η άρνηση σύναψης του δανείου, δικαιολογήθηκε από τους κρατικούς μηχανισμούς με το αιτιολογικό ότι η σχετική αίτηση δανειοδότησης του επιχειρηματία είχε γίνει σε τραπεζικό όμιλο ξένων συμφερόντων. Το κράτος έκρινε σκόπιμο να αποτραπεί η έγκριση του δανείου, καθώς κάτι τέτοιο θα σήμαινε και υποθήκευση του ακινήτου για όσο χρονικό διάστημα θα διαρκούσε το δάνειο, γεγονός που περιείχε το διακύβευμα, σε περίπτωση μη αποπληρωμής του δανείου, να περιέλθει το εν λόγω ακίνητο στην Εθνική. Ο Ορ «προσανατολίστηκε» προς άλλους ομίλους, «καταλήγοντας», ναι σωστά καταλάβατε, στη Ζιράτ, η οποία παραχώρησε το δάνειο, με βαρύτερους όμως όρους από τη Finansbank, με αποτέλεσμα «καπέλο» 300.000 ευρώ (Εφημερίδα Aksam 13/8/2009). Το ερώτημα είναι το εξής: αντίστοιχη ρήτρα για δάνεια, υποθήκες, μη αποπληρωμή και τελικά μεταβίβαση ακινήτου στη Θράκη στην τράπεζα τουρκικών συμφερόντων ισχύει ή όχι;
2. Ziraat Bankasi και Varlık Vergisi
Ας πάμε στο άλλο ζήτημα. Ο Varlık Vergisi ( «φόρος περιουσίας») ήταν ένας τουρκικός φόρος που επιβλήθηκε στην Τουρκία το 1942, με δεδηλωμένο στόχο την αύξηση των κονδυλίων για την άμυνα της χώρας στην περίπτωση μιας ενδεχόμενης συμμετοχής της χώρας στον Β ‘ Παγκόσμιο Πόλεμο. (Όπως είναι γνωστό η Τουρκία μπήκε στον πόλεμο τρεις μήνες πριν την λήξη του…..)
Το νομοσχέδιο για το φόρο προτάθηκε από την κυβέρνηση του Sukru Saracoglu, και εγκρίθηκε από το τουρκικό κοινοβούλιο στις 11 Νοεμβρίου 1942. Επιβλήθηκε επί των παγίων στοιχείων, όπως κτήματα, κτίρια, οικίες, επιχειρήσεις. Ενώ όμως θεωρητικά ο φόρος είχε σαν ομάδα -στόχο όλους τους Τούρκους πολίτες, εκείνοι που επλήγησαν περισσότερο ήταν οι μη μουσουλμάνοι, όπως οι Εβραίοι, οι Έλληνες, οι Αρμένιοι, οι λεβαντίνοι, οι οποίοι έλεγχαν ένα μεγάλο μέρος της οικονομίας. Άλλωστε αυτό τόνισε και ο πρωθυπουργός: « η τουρκική αγορά να περάσει στα χέρια των Τούρκων». (Faik Ahmet Barutçu, Siyasi Anılar 1939-1954, Milliyet Y. s. 263; Ayhan Aktar, Varlık Vergisi ve Türkleştirme Politika).
Παρά το επιχείρημα ότι ο φόρος επιβλήθηκε για να καλύψει την ταμειακή κατάσταση σε περίπτωση που οι Γερμανοί ή οι Ρώσοι εισέβαλλαν στη χώρα, ωστόσο, ο βασικός λόγος ήταν να εθνικοποιήσει την τουρκική οικονομία, μειώνοντας την επιρροή και τον έλεγχο των μειονοτικών πληθυσμών στο εμπόριο, τις χρηματοδοτήσεις, τις επιχειρήσεις και τις βιομηχανίες της χώρας.
«Oι ξένες εταιρείες και οι μουσουλμάνοι γλύτωσαν εύκολα από αυτό το φόρο ή πλήρωσαν συμβολικά ποσά. H ντόπια εμπορική αστική τάξη πήρε αυτό που ήθελε από τα χέρια του ξένου βιομήχανου (δηλ. της μειονότητας), για ένα κομμάτι ψωμί. Έψαχνε τρόπους να δημιουργηθεί βιομηχανική αστική τάξη» (Yalcin Kucuk, Turkiye, 1999). Ο έφορος της Κωνσταντινούπολης Φαικ Οκτέ ανέλαβε το συντονισμό και τη συλλογή του φόρου, έφορος ο οποίος έγραψε και ένα σχετικό έργο, το οποίο αποτελεί σημαντικότατη μαρτυρία για το στόχο που είχε ο ρατσιστικός φόρος. (Faik Ökte, Varlık Vergisi Faciası, Nebioğlu Y. 1951 )
Ο φόρος που αντιστοιχούσε σε κάθε πολίτη επιβλήθηκε με αυθαίρετα κριτήρια, με στόχο την οικονομική ακόμη και την βιολογική εξόντωση των πολιτών. Αφού περίπου 2.000 μη-μουσουλμάνοι, στην συντριπτική τους πλειοψηφία Έλληνες, οι οποίοι δεν μπορούσαν να πληρώσουν το τεράστιο ποσό που απαιτούνταν για το φόρο, εντός της προθεσμίας των 30 ημερών, συνελήφθησαν και στάλθηκαν στο στρατόπεδο αναγκαστικής εργασίας στο Aşkale στην ανατολική Τουρκία. 21 από αυτούς πέθαναν εκεί.
Μέσα σε δύο μήνες ( Δεκέμβριος 1942 – Ιανουάριος 1943), είχαν αλλάξει χέρια χιλιάδες ακίνητα, ειδικά στην κεντρική Λεωφόρο Istiklal (Aktar, Ayhan 2002 Varlık Vergisi ve «Türkleştirme» Politikaları İletişim Yayınları 2002)
Ο ρατσιστικός φόρος είχε σαν αποτέλεσμα την αύξηση των τιμών, δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο πληθωρισμού που πίεσε ακόμη περισσότερο την τουρκική οικονομία. Ο νόμος καταργήθηκε την 15η Μαρτίου 1944 και αφού είχε προετοιμάσει το έδαφος για την εκδίωξη των Ελλήνων, η οποία κορυφώθηκε το 1955.
Ο κεφαλικός φόρος είχε σαν αποτέλεσμα να εισρεύσουν τεράστια έσοδα στα τουρκικά ταμεία. O φόρος για τα αγροτικά προϊόντα την περίοδο 1944-1948 για όλη την τουρκική επικράτεια ήταν 229 εκατομμύρια λίρες, ενώ τα έσοδα του Varlik Vergisi ήταν 221 εκατομμύρια λίρες σε δύο μόνο μήνες. «Και όμως το ποσό που κατάφερε να συγκεντρώσει η κυβέρνηση από το φόρο αυτό, ήταν πολύ μικρότερο από ότι υπολόγισε» (Emre Kongar Turkiye’ nin toplumsal yapisi, 2003).
3. Η πραγματικότητα της ιστορίας
Το μεγαλύτερο μέρος της λείας, του πλιάτσικου των ελληνικών περιουσιών κατέληξε στην Ζιράτ. Η Ζιράτ ήταν η τράπεζα στην οποία η εφορία της Κωνσταντινούπολης, το τουρκικό κράτος δηλαδή, κατέθετε τα χρήματα τα οποία έπαιρνε από το ρατσιστικό φόρο.
Η Αγροτική Τράπεζα ήταν αυτή που δέχτηκε τα χρήματα από τον κεφαλικό φόρο και μετά από δεκάδες χρόνια, ένας αγωνιστής, ο Αρμένιος δικηγόρος Βαρνές Γεγκαγιάν, ο οποίος πέτυχε την αποζημίωση των απογόνων των θυμάτων της γενοκτονίας Ελλήνων και Αρμενίων, ετοιμάζεται να μηνύσει την Τράπεζα. Η είδηση αυτή και η σημασία που μπορεί να έχει η συγκεκριμένη περίπτωση και μία ενδεχόμενη καταδίκη της Τράπεζας από αμερικανικό δικαστήριο μπορεί να ανοίξει ακόμη ένα περιθωριοποιημένο ζήτημα, όπως ήταν και οι αποζημιώσεις των απογόνων των θυμάτων της γενοκτονίας. Η υπόθεση έχει μεγάλο ενδιαφέρον, συνέχεια και μάλιστα με Θρακικές πτυχές.
http://malkidis.blogspot.com/2009/11/blog-post_09.html
Η εφημερίδα Taraf δημοσιεύει άρθρο του Τσενκίζ Ακτάρ, με τον τίτλο «Απέλαση», που γίνεται αναφορά στην απέλαση των Ελλήνων από την Κων/λη, το 1964.
http://www.agos.com.tr/haber.php?seo=1964-tehciri-istanbul-rumlarinin-sonu-oldu&haberid=6503
http://1964.babilder.org/20-dolar-20-kilo-1964-rum-surgunuyle-yuzlesme/
http://www.marksist.org/kultur/122-kultur/14179-20-dolar-20-kilo-1964-rum-surgunuyle-yuzlesme
Στο άρθρο γράφει :
Η συμφορά
<>Έρχονται στο νου τα βιώματα, γράφει,αναφορικά με τους πόνους και τις πικρίες και τη βία που υπέστησαν άνθρωποι που ζούσαν στα εδάφη αυτά, από το κράτος. Έρχεται στο νου μία κακή ανάμνηση, που έγινε προσπάθεια να ξεχαστεί ή να κάνουν να ξεχάσει ο κόσμος. Έρχονται στο νου αναμνήσεις, σχετικά με τους Αρμενίους, τους Συρορθοδόξους, τους Ρωμιούς που εκδιώχθηκαν, τους Κούρδους των οποίων η ύπαρξη θεωρήθηκε ανύπαρκτη, τους Αλεβίτες. Οι απελάσεις, δηλαδή η αναγκαστική μετακίνηση των Ρωμιών το 1964, είναι ένα κομμάτι μέσα σ’ αυτά.
Το τζίνι βγήκε από το μπουκάλι…
>>Η έκθεση μου θ’ ανοίξει σήμερα ετοιμάστηκε λόγω της επετείου των 50 ετών από το Σύνδεσμο Μπαμπίλ και από την Παγκόσμια Ομοσπονδία Κωνσταντινοπολιτών. Η έκθεση αυτή θα έρθει επίσης στην Άγκυρα και θα πάει και στην Αθήνα. Ακόμα είμαστε στην αρχή των αναμνήσεων, αλλά ο δρόμος είναι ακόμα μακρύς. Όμως το τζίνι βγήκε μία φορά από το μπουκάλι και δεν πρόκειται να ξαναμπεί.
>>Προπομπός των απελάσεων του 1964 ήταν τα γεγονότα 6-7 Σεπτεμβριανών το 1955, τα οποία οι μη μουσουλμάνοι τα αποκαλούν Σεπτεμβριανά και αυτά μνημονεύονται από το 2005, που ήταν η επέτειος των 50 ετών των γεγονότων. Ζητήθηκε η επιστροφή των ακινήτων των ευαγών ιδρυμάτων, που είχαν μεταβιβαστεί στην εκκλησία.
>>Από την πολιτισμική και θρησκευτική πλευρά αυξάνεται η ευαισθησία για τις εκκλησίες και για τις εκκλησίες οι οποίες μετατράπηκαν σε τεμένη. Από την άλλη, επισκευάζονται ορισμένες εκκλησίες. Στην εκκλησία της Παναγίας της Σουμελά στην Τραπεζούντα πραγματοποιείται κάθε χρόνο, στη μνήμη της Παναγίας στις 15 Αυγούστου, λειτουργία από το 2010.
Διεθνής διάλεξη
>>Επίσης η έκθεση των Κωνσταντινοπολιτών αρχιτεκτόνων περιοδεύει στον κόσμο. Στην περίπτωση της επιστημονικής και ακαδημαϊκής ανάμνησης ακούγονται πλέον χάρη ατομικών προσπαθειών τα όσα γράφτηκαν και λέχθηκαν και με τις εκδόσεις «Ιστός». Τώρα είμαστε σε μία περίοδο που διαδίδονται οι ακαδημαϊκές έρευνες και που οι νέοι έχουν αρχίσει με μεγάλο μεράκι να ψάχνουν το παρελθόν. Τελικά η έκθεση αυτή θα συνεχιστεί με μια διεθνή διάλεξη για τις απελάσεις στις 31 Οκτωβρίου, στο Πανεπιστήμιο Μπιλγκί. Ακόμα είμαστε στην αρχή αυτών των αναμνήσεων που έρχονται στο νου και πάλι. Ο δρόμος είναι ακόμα πολύ μακρύς. Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών που ζουν σ’ αυτά τα εδάφη δεν αρνείται τίποτα και στην πραγματικότητα ή επαναλαμβάνει τα λάθη που έμαθε, ή είναι ανίδεη >>.
Χουριέτ : <>
Από την πλευρά της Hurriyet με το τίτλο «20 δολάρια 20 κιλά» και τον υπέρτιτλο «Έκθεση για την άγνωστη απέλαση» γράφει:
«Το έτος 1964 ζείτε στην Κωνσταντινούπολη και δημοσιεύεται το όνομά σας σε κατάλογο υποχρεωτικής μετακίνησης κάποιας εφημερίδας. Έχετε το περιθώριο από 48 ώρες μέχρι 10 ημέρες να εγκαταλείψετε τη χώρα που γεννηθήκατε και μεγαλώσατε. Μαζί σας μπορείτε να έχετε μόνο προσωπικά σας είδη μέχρι 20 κιλά και τουρκικές λίρες αντίστοιχες 20 δολαρίων. Σας ζητείται να μεταβείτε σε μια πόλη που δεν είχατε πάει ποτέ παλαιότερα και να φτιάξετε εξ αρχής τη ζωή σας από το μηδέν. Τι θα κάνατε?
>>Ο Σύνδεσμος Babil (Ανεξάρτητος Σύνδεσμος Έρευνας Πληροφοριών και Επικοινωνίας) άνοιξε προς συζήτηση το θέμα της απέλασης των Ελλήνων το 1964, θέμα το οποίο δεν είναι πολύ γνωστό στην Τουρκία, με το σχέδιο «20 δολάρια, 20 κιλά». Η έκθεση που φέρει την ίδια ονομασία με το σχέδιο ανοίγει σήμερα στην Αποθήκη Καπνού μετά από εργασίες ενός έτους και μετά από επαφές με μάρτυρες της περιόδου εκείνης στην Κωνσταντινούπολη, στην Αθήνα και στην Ίμβρο.
Ζωντανές μαρτυρίες σε βίντεο
>>Η εν λόγω έκθεση θα παραμείνει ανοιχτή επί ένα μήνα και μετά την Κωνσταντινούπολη θα παρουσιασθεί στην Άγκυρα και στην Αθήνα. Στην έκθεση συμπεριλαμβάνονται φωνητικές καταγραφές με άτομα που υπέστησαν την απέλαση, βίντεο, φωτογραφίες και αποκόμματα δημοσιευμάτων των εφημερίδων της εποχής.
>>Ο συντονιστής του σχεδίου, Salih Erturan, είναι ένας από τους αυτούς που μίλησαν απευθείας με τους πληγέντες από την απέλαση αυτή. Λέει ότι αυτοί που έφυγαν χαρακτηρίζουν τον εαυτό τους ως Ρωμιοί της Κωνσταντινούπολης και ότι στην Αθήνα αντιμετώπισαν δυσκολίες ακόμη και στο θέμα της γλώσσας.
>>Η απόφαση για την απέλαση στις 16 Μαρτίου του 1964 συμπεριλαμβάνει 13.000 Ρωμιούς που έφεραν ελληνικά διαβατήρια. Όταν δε αυτοί που έφυγαν δεν μπόρεσαν να αφήσουν πίσω κανένα από τους συγγενείς τους, ο αριθμός αυτών που εγκατέλειψαν την Κωνσταντινούπολη εντός ενός έτους έφθασε τους 45.000>>
http://www.hurriyet.com.tr/kultur-sanat/25933871.asp
http://cypriotchronicles.blogspot.com.cy/2015/09/blog-post_7.html
Χριστούγεννα 1942: Η πισώπλατη μαχαιριά της Τουρκίας
Posted on Δεκεμβρίου 16, 2015by ellas
18 Ιουνίου 1941: Σύμφωνο φιλίας και μη επίθεσης ναζιστικής Γερμανίας – Τουρκίας
18 Ιουνίου 1941: Σύμφωνο φιλίας και μη επίθεσης ναζιστικής Γερμανίας – Τουρκίας
Όποιος δεν θυμάται το παρελθόν του, είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει.George Santayana, (1863-1952) ***
Χριστούγεννα 1942.
Η Ελλάδα γονατισμένη κάτω από την ναζιστική κατοχή βιώνει τον χειρότερο λιμό από την εποχή της αρχαιότητας, με χιλιάδες νεκρούς από πείνα στα περισσότερα, μεγάλα αστικά κέντρα.
Η Τουρκία από τον Ιούνιο του 1941 είχε υπογράψει «σύμφωνο φιλίας» με την ναζιστική Γερμανία και ένα χρόνο αργότερα (Ιούνιος 1942) εμπορική συμφωνία για την τροφοδοσία των ναζιστικών δυνάμεων με τα απαραίτητα για την κατασκευή όπλων μέταλλα (ιδίως χρώμιο)*
Όσοι παρακολουθούν διαχρονικά την πορεία της Τουρκίας από το κίνημα των νεότουρκων (1908) μέχρι σήμερα, θεωρούν πως όλες ανεξαιρέτως οι διαχρονικές, αποφασιστικές ενέργειες της Τουρκίας διαθέτουν κάποια ιδιαίτερα, κοινά χαρακτηριστικά: Είναι ύπουλες (πισώπλατες), μεθοδευμένες, θρασύτατες και γίνονται συνήθως εκ του ασφαλούς μέσα σε ένα ήδη διαμορφωμένο πλαίσιο το οποίο θεωρούν ότι παρέχει την «κατάλληλη ευκαιρία». Αν αποτύχουν, δεν έχουν κανένα απολύτως πρόβλημα να κάνουν «στροφή 180 μοιρών»**.
Ο Ισμέτ Ινονού είχε ήδη μυριστεί την «κατάλληλη ευκαιρία» προκειμένου να εξοντώσει όσους Έλληνες, Αρμένιους και Εβραίους είχαν καταφέρει να επιβιώσουν στην Κωνσταντινούπολη και ζούσαν ακόμα στην Τουρκία, όπως ακριβώς ένας καρχαρίας μυρίζεται το ανθρώπινο αίμα από κάποιο ναυάγιο.
Ολόκληρος ο πλανήτης ήταν απασχολημένος με τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, η Ελλάδα βρισκόταν σε πόλεμο και η Τουρκία, κρυμμένη πίσω από την επιτήδεια ουδετερότητα και το «σύμφωνο φιλίας» με την ναζιστική Γερμανία που ήταν ήδη έτοιμο από τις αρχές του 1941, είχε λυμένα τα χέρια της. Άρα, υπήρχε η «κατάλληλη ευκαιρία».
Έτσι τον Μάιο του 1941, λίγες μόλις βδομάδες μετά την Γερμανική εισβολή στην Ελλάδα η οποία είχε ξεκινήσει από τις 6 Απριλίου 1941, η Τουρκία κήρυξε γενική επιστράτευση των μη μουσουλμάνων νέων ηλικίας από 20 έως 45 ετών. Όλος ο ανθός, η αφρόκρεμα της μη μουσουλμανικής νεολαίας της Κωνσταντινούπολης οδηγήθηκε στα βάθη της Ανατολής με στόχο την φυσική της εξόντωση. Η οξύτατη διαφωνία του δίδυμου Ινονού-Σαράτσογλου με τον στρατάρχη Φεβζί Τσακμάκ ο οποίος φοβόταν τις πιθανές συνέπειες μιας νέας γενοκτονίας, δεν επέτρεψε την εν ψυχρώ εκτέλεση των επιστρατευμένων, έτσι η επιστράτευση περιορίστηκε στην εκτέλεση καταναγκαστικών έργων.
Ο Πρόεδρος Ισμέτ Ινονού όμως δεν ήταν καθόλου ευχαριστημένος. Κάλεσε τον πρωθυπουργό Σουκρού Σαράτσογλου και του ανέθεσε το έργο της οικονομικής ή φυσικής εξόντωσης των μη μουσουλμανικών πληθυσμών με «όπλο» ένα έκτακτο φόρο περιουσίας που θα ήταν τόσο εξωφρενικός ώστε πρώτα οι «υπόχρεοι» θα αδυνατούσαν να πληρώσουν και στην συνέχεια θα τους δινόταν η μεγαλόψυχη «ευκαιρία» να τον εξοφλήσουν με καταναγκαστική εργασία. Υπολογίζεται ότι για την εξόφληση του φόρου που επιβλήθηκε σε κάθε Έλληνα, Αρμένη ή Εβραίο αλλά δεν κατέστη δυνατό να πληρωθεί, απαιτείτο καταναγκαστική εργασία διακοσίων έως τριακοσίων ετών προκειμένου να εξοφληθεί!!
Ο Τούρκος πρωθυπουργός δεν έχασε χρόνο. Σχεδίασε προσεκτικά τα βήματα που έπρεπε να γίνουν ένα προς ένα:
Πρώτα έπρεπε να προετοιμαστεί το κατάλληλο κλίμα στο εσωτερικό της Τουρκίας. Ο τουρκικός τύπος άρχισε σταδιακά να εξαπολύει μια εκστρατεία μίσους και φανατισμού εναντίον των μη μουσουλμάνων – Ελλήνων, Αρμενίων, Εβραίων. Όλα τα δεινά της Τουρκίας φορτώνονταν στις πλάτες των μειονοτήτων και βέβαια στην οικονομική ευημερία που απολάμβαναν.
Δεύτερον, ανασύρθηκε ένας νόμος που είχαν ετοιμάσει το 1914 οι νεότουρκοι για την«ανάπτυξη της Τουρκικής οικονομίας» με πλιάτσικο των χριστιανικών περιουσιών της Τουρκίας. Ξεσκονίστηκε, καθαρογράφτηκε, συμπληρώθηκε και παρουσιάστηκε από τον υφυπουργό οικονομικών Εσαάτ Τεκελί στον πρωθυπουργό Σαράτσογλου. Ο τελευταίος ζήτησε από τον σεσημασμένο για σφαγές άμαχων Ελλήνων Fuat Agrali, την δημιουργία ενός μικρού διευθυντηρίου που θα εφάρμοζε τον νόμο. Μέλη του ορίστηκαν οι Faik Okte, (έφορος Κωνσταντινούπολης) και Mumtaz Tarham τους οποίους ο Fuat Agrali παρουσίασε στον Τούρκο πρωθυπουργό με τα εξής λόγια: «Aυτά τα δύο παλληκάρια θα εφαρμόσουν τον νόμο μας στην Kωνσταντινούπολη και στη Σμύρνη»***
Το επόμενο βήμα ήταν η μυστική συνεδρίαση του κυβερνώντος Λαϊκού κόμματος κατά την διάρκεια της οποίας ο Τούρκος πρωθυπουργός έδωσε εγγυήσεις πως ο νέος νόμος για τον έκτακτο φόρο περιουσίας, το βαρλίκι, στην πράξη θα εφαρμοστεί μόνο στις μειονότητες. Εξήγησε ότι έπρεπε, για τα μάτια, να υπάρχει και ένας φόρος για Τούρκους αλλά θα ήταν μικρός και συμβολικός, έτσι για να τηρηθούν στοιχειωδώς τα προσχήματα. Αμέσως μετά, η Τουρκική βουλή ψήφισε σε μια συνεδρίαση τον νόμο 4305 με 17 άρθρα, στις 12 Νοεμβρίου 1942.
Ο νόμος 4305 διαχώρισε με επίσημο, ρατσιστικό τρόπο τους φορολογούμενους σε τέσσερις κατηγορίες: Μουσουλμάνους, Γκιαούρηδες (Έλληνες, Αρμένιους, Εβραίους), όσους άλλαξαν την πίστη τους και έγιναν μουσουλμάνοι (Donme) και τέλος όλους τους ξένους υπηκόους.
Καθορίστηκαν επιτροπές με έξη μέλη που όριζαν το ποσό του φόρου για κάθε φορολογούμενο ξεχωριστά (Δύο εφοριακοί, δύο μέλη τοπικής αυτοδιοίκησης που ήταν φανατισμένα μέλη του Λαϊκού κόμματος και δύο μουσουλμάνοι – μέλη του εμπορικού επιμελητηρίου της Κωνσταντινούπολης).
Στο βιβλίο «Η συμφορά του φόρου Βαρλίκι» (Varl?k Vergisi Facias?) ο έφορος Κωνσταντινούπολης Faik Okte μας περιγράφει με ποιο τρόπο οριζόταν το ποσό του φόρου, αφού πρώτα εξεταζόταν ο φάκελος του θύματος και βεβαιώνονταν το θρήσκευμα και η εθνικότητα του:
Πόσο θα πληρώσει αυτός;
500.000 λίρες πρότεινε ένα μέλος της επιτροπής.
Όχι, όχι 1.000.000 λίρες αντιπρότεινε ένα άλλο.
Πείτε ένα ενδιάμεσο ποσό να τελειώνουμε, επενέβαινε ένας τρίτος.
Αν σε ένα χριστιανό φορολογούμενο επιβαλλόταν 5.000 λίρες φόρος για ένα μικρό κατάστημα, στον μουσουλμάνο του διπλανού ακριβώς καταστήματος επιβαλλόταν φόρος μόνο 5 λιρών.
Το ποσό του φόρου που επιβαλλόταν δεν επιδέχονταν καμιά έφεση. H προθεσμία πληρωμής ορίστηκε σε 15 ημέρες. Τυχόν καθυστέρηση πληρωμής για την μεν πρώτη εβδομάδα σήμαινε πρόστιμο 1%, για την δεύτερη 2% κ.ο.κ.ε. Μετά την παρέλευση ενός μηνός ακολουθούσε κατάσχεση της ακίνητης περιουσίας, σύλληψη και εκτόπιση σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας με ημερήσια «αμοιβή» 2 λιρών η οποία«συμψηφιζόταν» με την οφειλή του εκτοπισθέντος.
Οι φορολογικοί κατάλογοι δημοσιεύτηκαν από τις Τουρκικές αρχές τις παραμονές των Χριστουγέννων του 1942. Ο πανικός απλώθηκε στην έντρομη μειονότητα που γέμισε όλες τις εφημερίδες με αγγελίες πώλησης ακινήτων Ελλήνων, Αρμενίων και Εβραίων. Σύμφωνα με όσα καταγράφει στο βιβλίο του ο έφορος της Κωνσταντούπολης Faik Okte, στο τέλος του 1942 αγοραστή έψαχναν απεγνωσμένα μέσα από εφημερίδες 8 εργοστάσια, 7 στοές σε κεντρικά σημεία, 80 πολυκατοικίες, 230 σπίτια, 97 μαγαζιά και 190 οικόπεδα!
Όπως ήταν φυσικό, οι τιμές κατρακύλησαν αμέσως με αποτέλεσμα να ξεπουλιούνται ολόκληρες περιουσίες για ένα κομμάτι ψωμί.
Όσοι δεν κατάφεραν να εξοφλήσουν τον φόρο που τους επέβαλαν οι Τουρκικές αρχές άρχισαν να βλέπουν, μετά την 7η Ιανουαρίου 1943, τα ονόματα τους στις εφημερίδες. Η περιουσία τους κατάσχονταν και οι «υπόχρεοι» οδηγούντο σε καταναγκαστικά έργα στο Άσκαλε, που θεωρείται η Σιβηρία της Ανατολής, ώστε να επισπευστεί η φυσική τους εξόντωση από τις καιρικές συνθήκες και την καταναγκαστική εργασία που ξεκινούσε από τις 5 το πρωί και τέλειωνε στις 7 το απόγευμα.
Τον Σεπτέμβριο του 1943 η εφημερίδα New York Times δημοσίευσε ένα άρθρο για την πισώπλατη μαχαιριά της Τουρκίας και η Τουρκική εθνοσυνέλευση, χωρίς καθυστέρηση, αποφάσισε την άμεση διαγραφή των φόρων που δεν είχαν εισπραχθεί ακόμα. Τρείς μήνες αργότερα (Δεκέμβριος 1943) αποφασίστηκε η διάλυση των ταγμάτων εργασίας και η επιστροφή των «οφειλετών» στα σπίτια τους. Όσοι άντεξαν τις κακουχίες και κατάφεραν να επιστρέψουν, ήσαν κυριολεκτικά αγνώριστοι. Από τους 1.229 πλούσιους μειονοτικούς που δεν μπόρεσαν να πληρώσουν τον υπερβολικό φόρο και βρέθηκαν στα τάγματα εργασίας, ένας στους τρείς δεν κατάφερε να γυρίσει πίσω. Πλήθος μαρτυριών καταγράφει συγκλονιστικές λεπτομέρειες μιας ακόμα μαύρης σελίδας στην ιστορία της σύγχρονης Τουρκίας.
Ο νόμος 4305 καταργήθηκε οριστικά στις 15 Μαρτίου 1944, όταν ο Ρωσικός στρατός έφθασε νικητής στα σύνορα της Ρουμανίας και η Τουρκία προσπάθησε να εξαφανίσει τα ίχνη του αποτρόπαιου εγκλήματος που διέπραξε.
18 Ιουνίου 1941: Σύμφωνο φιλίας και μη επίθεσης ναζιστικής Γερμανίας – Τουρκίας
18 Ιουνίου 1941: Σύμφωνο φιλίας και μη επίθεσης ναζιστικής Γερμανίας – Τουρκίας
Σ Υ Μ Π Ε Ρ Α Σ Μ Α: Η μελέτη και η πλήρης γνώση των ιστορικών γεγονότων που σημάδεψαν και σημαδεύουν την σύγχρονη πορεία Ελλάδος και Τουρκίας, σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί κήρυγμα μίσους προς την απέναντι όχθη του Αιγαίου. Αντίθετα, ένα χέρι φιλίας μόνιμα απλωμένο, με ειλικρίνεια και αμοιβαίο σεβασμό, δίνει ελπίδα στις επόμενες γενιές να πετύχουν κάποτε αυτό που οι παλαιότερες δεν κατάφεραν.
Η μελέτη όμως και η πλήρης ιστορική γνώση, αποτελεί εθνική υποχρέωση γιατί η λήθη του κακού είναι η άδεια για την επανάληψη του. Και η Τουρκία στις μέρες μας, με εξωπραγματικές νέο-οθωμανικές φαντασιώσεις, αποτελεί ένα μεγάλο κίνδυνο για την σταθερότητα, την ασφάλεια και την ειρήνη σε ολόκληρη την Μέση Ανατολή και τα Βαλκάνια.
Σε ότι πάντως μας αφορά, δεν υπάρχει πιο καταλυτικό, πιο ισχυρό όπλο των Ελλήνων εναντίον των προβληματικών μας γειτόνων, από την πλήρη γνώση της ιστορίας μας!****
*Μόλις η ήττα των Γερμανών κατέστη βέβαιη, η Τουρκία έσπευσε «να κηρύξει τον πόλεμο στην Γερμανία» (23 Φεβρουαρίου 1945)
[…] Σεπτέμβρης του ’55, Κωσταντινούπολη: Η κεμαλική Νύχτα τ… […]
Πώς ο νεαρός Τουρκοκύπριος Hüseyin Feyzullah έγινε ο Λύκος Αρχηγός Alp-Arslan Türkes!
Posted by olympiada στο Μαρτίου 16, 2015
Ε.Β.Χ.
türleşΟ Αλπ-Αρσλάν Τουρκές γεννήθηκε στην Λευκωσία της Κύπρου το 1917, ως γιός του Ahmet Hamdi και της Fatma Zehra. Το πραγματικό του όνομα ήταν Hüseyin Feyzullah. Έλαβε το κατοπινό όνομά του (Αλπ-Αρσλάν Τουρκές) από τον δάσκαλό του, Zeki Bey, φανατικό Τούρκο εθνικιστή, όπως και ο Turgut Bey και οι άλλοι δάσκαλοί του.
Όπως περιέγραψε αργότερα ο ίδιος ο Τουρκές, «φυσούσε ένας αγέρας από την Τουρκία. Στον καθένα μας δινόταν και ένα όνομα σημαδεμένο από την τουρκική ιστορία. Αν λεγόταν Αχμέτ, έπαιρνε και το όνομα Σελτζούκ, ώστε να λέγεται πλέον Αχμέτ Σελτζούκ» κ.ο.κ. Χάρις στους δασκάλους του, διηγείται ο Τουρκές, έμαθε την τουρκική ιστορία και ανέπτυξε έντονο αίσθημα εθνικής υπερηφάνειας για την τουρκική του ταυτότητα.
Το 1933, την χρονιά κατά την οποία ο Χίτλερ αναλάμβανε την εξουσία στην Γερμανία, ο νεαρός Τουρκοκύπριος, έχοντας εγκαταλείψει την Κύπρο, φοιτά στο Στρατιωτικό Λύκειο Κουλελί της Κωνσταντινουπόλεως. Εκεί γνωρίζει τον ηγέτη των φιλοναζιστών Τουρανιστών-Παντουρκιστών Νιχάλ Ατσίζ, γοητεύεται από τις ιδέες του Τουρανισμού-Παντουρκισμού και, κατά την διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, προπαγανδίζει και αυτός, μαζί με πολλούς άλλους αξιωματικούς και διανοουμένους την δημιουργία ενός μεγάλου τουρκικού Ράϊχ, μιας παντουρκικής αυτοκρατορίας, από την Βαλκανική έως τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία. Παραλλήλως, η ομάδα αυτή συμμετέχει στον πολιτικοϊδεολογικό, προπαγανδιστικό και στρατιωτικό αγώνα της ναζιστικής Γερμανίας κατά της σοβιετικής Ρωσίας.
Οι καιροί, όμως, αλλάζουν! Με την συντριβή της Γερμανίας και την – εν τω μεταξύ – έναρξη του Ψυχρού Πολέμου και της νέας διεθνούς αντιπαραθέσεως, αυτήν την φορά μεταξύ Αγγλοαμερικανών και Σοβιετικών, οι χθεσινοί εχθροί γίνονται αίφνης σύμμαχοι, και το αντίστροφο! Έτσι, όπως και πάμπολλοι άλλοι αξιωματικοί και διανοούμενοι από τις τουρκικές φασιστικές, φιλοναζιστικές και παντουρκιστικές κινήσεις, που είχαν πρωτοστατήσει στην μάχη για την διάλυση της Σοβιετικής Ρωσίας κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Τουρκές, μετά μία βραχείας διαρκείας εικονική «τιμωρία», ανακαλείται στην ενεργό δράση και «αξιοποιείται» από τις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ, στον νέο, τραχύ και ασυνθηκολόγητο, ψυχολογικό, πληροφοριακό και προπαγανδιστικό πόλεμο κατά της Σοβιετικής Ρωσίας.
Το 1948, ο Συνταγματάρχης, πλέον, Τουρκές εστάλη στις Ηνωμένες Πολιτείες για να φοιτήσει στην Στρατιωτική Ακαδημία. Την περίοδο 1955-1957 ευρίσκεται στο Πεντάγωνο ως σύνδεσμος του Τουρκικού Στρατού στο αμερικανικό Υπουργείο Αμύνης. Το 1959 επισκέπτεται για λίγο διάστημα την Σχολή Ατομικής και Πυρηνικής Τεχνικής στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας. Το ίδιο έτος επιστρέφει στην Ουάσιγκτων, έχοντας προαχθεί σε διοικητή συντάγματος, και συμμετέχει σε επιτροπή σχεδιάσεως χερσαίων επιχειρήσεων του ΝΑΤΟ.
Το 1960, ο Αλπ-Αρσλάν Τουρκές αποκτά την πρώτη πρακτική εμπειρία του στην οργάνωση στρατιωτικού πραξικοπήματος: Στις 27 Μαΐου 1960 συμμετέχει στο πρώτο στρατιωτικό πραξικόπημα στην ιστορία της σύγχρονης Τουρκίας (μετά τα κινήματα των Νεοτούρκων και του Κεμάλ) και είναι μέλος της «Επιτροπής Εθνικής Ενότητας» (ΜΒΚ), μαζί με τον Κεμάλ Γκυρσέλ και άλλους στρατιωτικούς. Μετά την επιτυχία του πραξικοπήματος αναλαμβάνει καθήκοντα Γραμματέως του Πρωθυπουργού (Γκυρσέλ). Ωστόσο, αργότερα αντιδρά στην παράδοση της εξουσίας σε πολιτικά (μη στρατιωτικά) πρόσωπα και, για τον λόγο αυτό, τίθεται σε διαθεσιμότητα, στις 13 Οκτωβρίου 1960, και αποστέλλεται στην θέση του στρατιωτικού ακολούθου στην Τουρκική Πρεσβεία της Ινδίας.
Το 1963 επιστρέφει στην Τουρκία και ιδρύει αρχικά τον «Σύνδεσμο για Ησυχία και Τάξη» (Huzur Dernegi) μαζί με άλλους τουρανιστές, για να προσχωρήσει, τελικά, στο ακροδεξιό «Ρεπουμπλικανικό Αγροτικό και Εθνικό Κόμμα» (CKMP).
Τον Αύγουστο του 1965 εκλέγεται πρόεδρος του κόμματος και προχωρεί ακάθεκτος στην πλήρη αναδιοργάνωσή του αλλά και αλλαγή του ιδεολογικού περιεχομένου του, σύμφωνα με τα πιστεύω του. Το «Δόγμα των Εννέα Ακτίνων» γίνεται το επίσημο πρόγραμμα του κόμματος, ενώ ο ίδιος ανακηρύσσεται σε Αρχηγό (Basbug) κατά το γερμανικό πρότυπο του «Führer» (άλλωστε, ο αρχηγός του τουρκικού φασιστικού κόμματος ποτέ δεν έκρυψε τον θαυμασμό του προς τον Ναζισμό αλλά και τις σχέσεις που διατηρούσε με σημαντικές ναζιστικές οργανώσεις και πρόσωπα της Γερμανίας της εποχής).
Κατ’ ακολουθίαν, στο συνέδριο του κόμματος της 8ης Φεβρουαρίου 1969, στα Άδανα, αλλάζει το όνομα του CKMP σε «Κόμμα Εθνικιστικής Δράσεως» (ΜΗΡ). Ο ίδιος αποκτά, ως Αρχηγός, απεριόριστες εξουσίες, μετά και νέα τροποποίηση του καταστατικού. Συγχρόνως, αρχίζει να δημιουργεί ομάδες κρούσεως κατά το πρότυπο των ναζιστικών Ταγμάτων Εφόδου (SA), που αποκαλούνται «Γκρίζοι Λύκοι» (Bozkurtlar). Έμφαση δίδεται και στην οργάνωση της νεολαίας, που ονομάζεται «Ιδεαλιστική Νεολαία» (Ülkücü Genclik). Οι συσταθείσες ομάδες κρούσεως χρησιμοποιούνται στις συγκρούσεις εναντίον επαναστατικών και δημοκρατικών στοιχείων.
Λίαν ενδεικτικά της σιδηράς πειθαρχίας που επέβαλε ο Τουρκές στο τουρκικό φασιστικό κόμμα και στους Γκρίζους Λύκους, αλλά και της αυτοπειθαρχίας του άνδρα εκείνου και της αφοσίωσης στο καθήκον υπέρ του «Μεγάλου Τουρκικού Έθνους», είναι τα λόγια του, σε έκκλησή του προς τους «Νέους Ιδεαλιστές», στην εφημερίδα «Το Κράτος» (φ. 294), την 1η Οκτωβρίου 1973: «Ανέλαβα την υπόθεση που μου εμπιστευθήκατε. Βαδίζω στον δρόμο μου χωρίς να γνωρίζω εμπόδια. Ακολουθήστε με στον δρόμο μου! Αν αλλάξω πορεία, χτυπήστε με μέχρι θανάτου! Χτυπήστε μέχρι θανάτου όλους όσοι αλλάξουν πορεία!»
Η διαταγή αυτή δεν επρόκειτο να μείνει σχήμα λόγου ούτε γράμμα κενό! Χιλιάδες δολοφονίες, έκτοτε, σε ολόκληρη την τουρκική επικράτεια – αλλά και εκτός αυτής, ανά την Ευρώπη, από την Γερμανία έως την Κύπρο – καταγράφονται στο ενεργητικό των Γκρίζων Λύκων.
Εξ άλλου, τεράστια ώθηση έμελλε να λάβει το φασιστικό κόμμα της Τουρκίας, συνεπεία της οξύνσεως της κρίσεως της Κύπρου και της εισβολής του 1974.
Όπως και κατά την δεκαετία του ’50 και του ’60, έτσι και κατά την δεκαετία του ’70, το Κυπριακό υπήρξε μοχλός θεαματικής (περαιτέρω) ριζοσπαστικοποίησης του τουρκικού εθνικισμού, που, ούτως ή άλλως, είναι παραδοσιακά η άρχουσα ιδεολογία της τουρκικής κοινωνίας και διαπερνά ολόκληρο το πολιτικό φάσμα, από την κεμαλική και μετακεμαλική «Δεξιά» μέχρι την κεμαλική «Αριστερά». Σημειωτέον ότι το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης έπαιζε ρόλο όχι μόνο στα παρασκήνια, αλλά και σε κυβερνητικό επίπεδο, είτε συμμετέχοντας στην κυβέρνηση Ερμπακάν-Φεϋζίογλου την περίοδο 1975-1977 (ο Τουρκές Αντιπρόεδρος!) είτε «ανεχόμενο» την κυβέρνηση μειοψηφίας του Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, το 1980.
Αξιοπερίεργη κατέστη η θέση του ηγέτη των Γκρίζων Λύκων μετά την εκδήλωση του στρατιωτικού πραξικοπήματος της 12ης Σεπτεμβρίου 1980 (υπό τον Αρχηγό Ενόπλων Δυνάμεων Στρατηγό Κενάν Εβρέν). Παρά την ιδεολογικοπολιτική ταύτιση με τους στρατιωτικούς, το φασιστικό κόμμα ετέθη εκτός νόμου αφού η δικτατορική κυβέρνηση έθεσε εκτός νόμου όλα ανεξαιρέτως τα κόμματα, για να τονίσει τον υπερκομματικό χαρακτήρα της και την προσήλωσή της στην σωτηρία του «Μεγάλου Τουρκικού Έθνους».
Μάλιστα, τον Απρίλιο του 1981 διεξήχθη και δίκη, στο Στρατοδικείο της Άγκυρας, εναντίον του Τουρκές και 600 περίπου μελών του φασιστικού κόμματος, φερομένων ως αναμεμειγμένων στις δολοφονίες περισσοτέρων από 1000 πολίτες κατά την δεκαετία του ’70. Ειρήσθω εν παρόδω ότι, περί τα τέλη της δεκαετίας εκείνης, επικρατούσε στην Τουρκία σχεδόν εμφυλιοπολεμική κατάσταση, με χιλιάδες δολοφονίες αντιφρονούντων διανοουμένων, φοιτητών, κομμουνιστών κ.λ.π. Τις δολοφονίες αυτές «διεκπεραίωναν» οι Γκρίζοι Λύκοι, ως παρακρατικός βραχίονας της τουρκικής Στρατογραφειοκρατίας, που τελεί σε ευθεία συνάρτηση με την Τουρκική Μυστική Υπηρεσία ΜΙΤ.
Στο πλαίσιο της προσπάθειάς του να δείξει ότι αποτελεί υπέρβαση του προηγουμένου – κομματικού – καθεστώτος και επιζητεί την συναδέλφωση ολόκληρου του τουρκικού λαού, το στρατιωτικό καθεστώς επέβαλε ποινές φυλάκισης στον αρχηγό των Γκρίζων Λύκων και τους ομοίους του.
Έχει, ωστόσο, ενδιαφέρον το πώς σχολίασε ο Τουρκές το γεγονός, σε επιστολή του από την φυλακή: «Εμείς ευρισκόμεθα εδώ, αλλά οι ιδέες μας είναι στην εξουσία!»
Ισμέτ Ινονού σε Συνέδριο των Τουρκικών Εστιών, Απρίλιος 1925:
“Εμείς είμαστε ξεκάθαρα εθνικιστές και ο εθνικισμός είναι ο βασικός συνεκτικός κρίκος που μας ενώνει. Τα άλλα τμήματα του λαού, μπροστά στην τουρκική πλειοψηφία, δεν έχουν καμία επιρροή. Με κάθε τρόπο και με κάθε τίμημα, όσοι κατοικούν στην χώρα μας, θα εκτουρκιστούν. Όσους αντιτίθενται στον τουρκισμό και τους Τούρκους, θα τους εξολοθρεύσουμε…”.
Σεπτεμβριανά: Η μαύρη σελίδα της τουρκικής ιστορίας και του σήμερα
10 Σεπτεμβρίου 2017
Πάνος
Ραγκίπ Ντουράν
Οι Έλληνες αναγνώστες, και ιδίως εκείνοι που οι γονείς τους ή οι παππούδες τους κατάγονται από την Μικρά Ασία, την Κωνσταντινούπολη, την Πρίγκηπο ή ακόμη καλύτερα την Σμύρνη, γνωρίζουν καλά το πογκρόμ της 6ης και της 7ης Σεπτεμβρίου 1955.
Για πρώτη φορά το 2005, δηλαδή πενήντα χρόνια μετά τις σφαγές, στην Κωνσταντινούπολη μια ομάδα αριστερών διανοούμενων και πανεπιστημιακών οργάνωσαν εκδηλώσεις μνήμης για εκείνη τη μαύρη σελίδα της ιστορίας του τουρκικού έθνους κράτους. Χρειάστηκε μόνο μια έκθεση φωτογραφιών της εποχής για να δείξει το μέγεθος του λιντσαρίσματος. Φασίστες οπλισμένοι με μαχαίρια και ρόπαλα εισέβαλαν στην έκθεση για να σκίσουν τις φωτογραφίες. Παρόλα αυτά η σιωπή της κοινωνίας έλαβε τέλος και αυτά τα δώδεκα χρόνια, γίνονται όλο και περισσότερες δράσεις για να γίνει καλύτερα κατανοητή η ιστορία της 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου.
Πολλοί εμπλεκόμενοι έχουν βγει δημόσια και έχουν αποκαλύψει τους ιθύνοντες, τους δράστες και τις λεπτομέρειες του πογκρόμ:
Ο Στρατηγός Sabri Yirmibesoglu, υπεύθυνος τότε της Διεύθυνσης Μεταφορών του τουρκικού στρατού δήλωσε αξιοσημείωτα: «Η 6η και 7η του Σεπτέμβρη ήταν μια επιχείρηση της Διεύθυνσης Ειδικού Πολέμου. Ήταν μια οργάνωση πολύ ικανή, και φυσικά ο στόχος επετεύχθη». Αυτός ο στρατιωτικός του τουρκικού κράτους ή καλύτερα αυτός ο υπάλληλος του τουρκικού μιλιταριστικού κράτους έγινε κατόπιν Διοικητής της πολιορκημένης Άγκυρας μετά το πραξικόπημα της 12ης Σεπτεμβρίου του 1980 και γενικός γραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας – του ανώτερου συνταγματικού πολιτικού και στρατιωτικού θεσμού στη χώρα. Κανόνας απαράβατος: Το κράτος πάντα φροντίζει τους πιστούς του υπαλλήλους.
Το ίδιο συνέβη και με τον Engin Aydin, με καταγωγή από την Θράκη, πράκτορα των Υπηρεσιών Πληροφοριών της Τουρκίας και σπουδαστή Νομικής στη Θεσσαλονίκη το 1955. Έφυγε από την Ελλάδα μετά την βομβιστική επίθεση στο σπίτι του Ατατούρκ, πήγε στην Τουρκία όπου ακολούθησε λαμπρή καριέρα για να καταλήξει Δήμαρχος της Καππαδοκίας το 1994.
Ένας τρίτος ύποπτος, ο δημοσιογράφος Goksin Sipahioglu, ιδρυτής του πρακτορείου Sipa στο Παρίσι, ήταν εκείνη την εποχή ο αρχισυντάκτης μιας μικρής εφημερίδας, της Istanbul Expres, που με δυσκολία πουλούσε 20.000 φύλλα. Όμως τύπωσε μια ειδική έκδοση σε τιράζ 290.000 αντιτύπων, ο προβοκατόρικος τίτλος της οποίας έδωσε το έναυσμα στους επιτιθέμενους που ήδη ήταν έτοιμοι με τις αξίνες, τα μαχαίρια και τα ρόπαλά τους. Ο Sipahioglu, που κατηγορήθηκε ότι συνεργάστηκε με τις τουρκικές υπηρεσίες πληροφοριών, έλαβε στα τέλη της δεκαετίας του 1990 οικονομική ενίσχυση από αυτές τις ίδιες υπηρεσίες προκειμένου να σώσει το φωτογραφικό του πρακτορείο που ήταν στα πρόθυρα κατάρρευσης.
Τέλος, ο Hasan Pulur, διάσημος δημοσιογράφος, εκείνη την περίοδο ήταν ανταποκριτής του αστυνομικού ρεπορτάζ, περιέγραψε σε έναν νεαρό συνεργάτη του μια σκηνή: «Εκείνη την ημέρα, ήμουν στην πλατεία Ταξίμ. Ένας επιθεωρητής της αστυνομίας που γνώριζα δε ήταν καθόλου χαρούμενος. ‘Όπως πάντα υπερέβαλαν. Τους είπαμε να τους χτυπήσουν, όχι να τους σκοτώσουν’. Αυτό μου είπε».
Όλες αυτές οι διασαφηνίσεις και οι δημόσιες ομολογίες στα μέσα ενημέρωσης δείχνουν ξεκάθαρα ότι στις 6 και στις 7 Σεπτεμβρίου έλαβε χώρα μια επιχείρηση της κυβέρνησης του Μεντερές και όχι ενός κινήματος, τάχα λαϊκού και αυθόρμητου, το οποίο αποτελούσαν οι μάζες που εξοργίστηκαν από την βομβιστική επίθεση στο σπίτι του Ατατούρκ. Η Άγκυρα εκείνη την εποχή είχε ανάγκη μια λαϊκή βάση για να υποστηρίξει τις θέσεις της στις διαπραγματεύσεις του Λονδίνου για το Κυπριακό. Γνωρίζουμε πια ότι το πογκρόμ ενορχηστρώθηκε από τις τοπικές οργανώσεις του κόμματος εξουσίας, του Δημοκρατικού Κόμματος του Μεντερές, και της ένωσης «Η Κύπρος είναι τουρκική».
Σε μία σπάνια συνέντευξη που δημοσιεύθηκε το 2013 στην εβδομαδιαία αρμένικη εφημερίδα της Κωνσταντινούπολης, Agos, από την δημοσιογράφο Funda Tosun, γίνεται αναφορά στις ομολογίες ενός αρχηγού της μαφίας, ονόματι Mikdat Remzi Sancak: «Λεηλατήσαμε όλα τα σπίτια και τα μαγαζιά των μη μουσουλμάνων στο Πέραν. Έγιναν και δολοφονίες και βιασμοί».
Σύμφωνα με τα ανεπίσημα στοιχεία: Τουλάχιστον 15 άνθρωποι σκοτώθηκαν, πάνω από 300 τραυματίστηκαν, βιάστηκαν το λιγότερο 400 γυναίκες, 4314 σπίτια, 1004 μαγαζιά και επιχειρήσεις, 73 εκκλησίες, μια συναγωγή, δυο μοναστήρια, και 26 σχολεία, παραβιάστηκαν, λεηλατήθηκαν και καταστράφηκαν. Εξ αυτών το 59% ανήκαν σε πολίτες ελληνικής καταγωγής, 17% σε Αρμένιους και 12% σε Εβραίους.
Από το 2005, όλο και περισσότεροι σπάνε τη σιωπή τους και καταθέτουν δημοσίως τις μαρτυρίες τους: «Η μεγαλύτερη ντροπή της Τουρκίας και του Δημοκρατικού Κόμματος που κυβερνούσε. Το ψηφιδωτό σβήστηκε εκείνη την συγκεκριμένη μέρα», είπε ο Ivo Molinas, διευθυντής έκδοσης της εβραϊκής εφημερίδας της Κωνσταντινούπολης, Salom.
«Εμάς δεν μας κυνήγησαν. Αλλά κάθε μέρα μας έκαναν να φοβόμαστε όλο και περισσότερο μέχρι να φύγουμε», είπε ο Διαμαντής Ηλιάδης από την Πρίγκηπο.
Κατ’ εξαίρεση το 2017, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, Πρόεδρος του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, CHP, έγραψε στον λογαριασμό του στο Twitter: «Η κοινωνική ενότητα είναι η σημαντικότερη αξία σε ένα κράτος. Όλοι εκείνοι που αγαπάνε τον τόπο τους, οφείλουν να δουλέψουν για να εμποδίσουν την επανάληψη γεγονότων όπως εκείνα της 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου».
Παρόλες αυτές τις νέες εξαγγελίες, όμως, το τουρκικό κράτος ακόμη δεν έχει παραδεχθεί την ευθύνη του ούτε έχει δικάσει τους υπεύθυνους του πογκρόμ. Μήπως υπήρξε αυτοδικαίωση;
Τέλος, ο Garo Paylan, αρμένιος βουλευτής στην Κωνσταντινούπολη με το Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP), το δεύτερο μεγαλύτερο στην αντιπολίτευση, δήλωσε πως «για τα εγκλήματα που δεν τιμωρούνται υπάρχει ο κίνδυνος να επαναληφθούν». Ακόμη, ο αρθρογράφος Koray Pehlivanoglu έγραψε: Μην έχετε την εντύπωση πως η 6η και η 7η Σεπτέμβρη είναι απλά ένας μαύρος λεκές στην Ιστορία. Με μια μικρή πρόκληση, υπάρχουν ακόμη και σήμερα χιλιάδες άνθρωποι που θα μπορούσαν να κάνουν τα ίδια και ακόμη περισσότερα».
* Ο δημοσιογράφος Ραγκίπ Ντουράν, με ρεπορτάζ και αναλύσεις, καταγράφει κάθε Σαββατοκύριακο στο Tvxs.gr, τις εξελίξεις στη Τουρκία.
[…] με το Βαρλίκ Βεργκισί του ’43 και κορυφώθηκε με τα Σεπτεμβριανά του 1955. Η Ελλάδα των δικτατόρων είχε στάση ενεργητικής […]
Οι απελάσεις του 1964-65
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΟΥΖΟΥΝΟΓΛΟΥ*
Σεπτεμβριανά. Ο στρατιωτικός νόμος δεν τέθηκε σε ισχύ πριν τα πλήθη εξαντλήσουν την καταστρεπτική μανία τους στις μειονοτικές περιουσίες.
ΕΤΙΚΕΤΕΣ:Ιστορία
Η κυβέρνηση του Ισμέτ Ινονού, τον Μάρτιο του 1964, έθεσε σε εφαρμογή το σχέδιο της διάλυσης της ελληνικής κοινότητας της Κωνσταντινούπολης. Τα προηγούμενα σχέδια αφανισμού είχαν αποτύχει να εκριζώσουν στην ολότητα τον ελληνισμό της Πόλης, κορυφαία των οποίων ήταν η απαγόρευση πλήθους επαγγελμάτων (νόμος 2007/1932), η επιστράτευση το 1941 στα τάγματα εργασίας όλων των ανδρών 18-45 ετών της ελληνικής, της αρμενικής και της εβραϊκής μειονότητας, ο Φόρος Ευμάρειας (Βαρλίκι, 1942-44) με σκοπό την οικονομική καταστροφή των μειονοτήτων και ακόμα η Νύκτα Τρόμου της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου 1955 κατά την οποία εφαρμόστηκε ένα κεραυνοβόλο σχέδιο καταστροφής του ελληνισμού της Πόλης, που προετοιμάστηκε από τη Διοίκηση Ανορθόδοξου Πολέμου της Τουρκίας με τη συνεργασία της τότε κυβέρνησης, όπως έχει αποδειχθεί πρόσφατα.
Τα ιστορικά στοιχεία που έχουν προκύψει με τη δημοσίευση των Πρακτικών της Δίκης των γεγονότων της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου 1955, στη νήσο Πλάτη, εναντίον της ανατραπείσας κυβέρνησης Μεντερές με το στρατιωτικό κίνημα της 27ης Μαΐου 1960, δείχνουν ότι το σχέδιο της μαζικής απέλασης Ελλήνων υπηκόων που διέμεναν στην Κωνσταντινούπολη με το καθεστώς «Εταμπλί», είχε καταστρωθεί από το 1957. Κατά την κατάθεσή του ο μάρτυρας στρατηγός Ρεφίκ Τουλγκά, με την ιδιότητα του υπασπιστή του ανατραπέντος προέδρου της Τουρκίας Τζελάλ Μπαγιάρ, ανέφερε ότι ο τελευταίος τού αποκάλυψε ότι υπάρχει σχέδιο απέλασης των Ελλήνων υπηκόων και κατάσχεσης των περιουσιών τους. Τόσο ο Ινονού όσο και ο Μπαγιάρ, στρατιωτικός ο πρώτος και οικονομολόγος ο δεύτερος, έχουν προέλευση από το Κομιτάτο Ενωση και Πρόοδος του οποίου η ιδεολογία κυβέρνησε την Τουρκία από το 1908, χωρίς ουσιαστικά διαλείμματα, μέχρι τουλάχιστον το έτος 2004 και ακόμα αποτελεί ισχυρή ιδεολογία και έχει επιρροή στα σημερινά γεγονότα στην πολιτική σκηνή της Τουρκίας. Ο Ινονού υπήρξε διοικητής στις αρμενικές επαρχίες την περίοδο 1915-17 των φοβερών εκτοπισμών αλλά και αρχιτέκτονας των διωγμών κατά των μη μουσουλμανικών μειονοτήτων την περίοδο μετά το 1923 και ειδικότερα κατά της ελληνορθόδοξης κοινότητας της Πόλης και των νησιών της Ιμβρου και της Τενέδου, που είχαν εξαιρεθεί της ανταλλαγής των πληθυσμών. Ο Μπαγιάρ υπήρξε εκτελεστικό στέλεχος του Κομιτάτου της περιοχής της Σμύρνης και ειδικότερα της Τεσκελάτι Μαχσουσά (Ειδική Υπηρεσία), του παραστρατιωτικού κλάδου του Κομιτάτου, την περίοδο 1914-18, κατά τη διάρκεια των μαζικών διωγμών των ελληνικών κοινοτήτων της δυτικής Μικράς Ασίας. Η αναφορά στα δύο αυτά ισχυρά άτομα –που υπήρξαν θανάσιμοι αντίπαλοι– του πολιτικού σκηνικού της Τουρκίας, δείχνει την αδιάκοπη πολιτική κατά των μη μουσουλμανικών μειονοτήτων με σκοπό τον αφανισμό τους.
Το σχέδιο των διώξεων ήταν έτοιμο από το 1957
Αποτελεί μέγιστη πλάνη, που λέγεται εσκεμμένα ή όχι, ότι οι Ελληνες υπήκοοι στην Κωνσταντινούπολη υπάγονταν στη Συμφωνία της Αγκυρας της 30ής Οκτωβρίου 1930 και ότι η τουρκική κυβέρνηση καταγγέλλοντας μονομερώς τη Σύμβαση αυτή, είχε το δικαίωμα να απαγορεύσει τη διαμονή των Ελλήνων υπηκόων στην Κωνσταντινούπολη. H Σύμβαση «Περί της Ανταλλαγής των Ελληνικών και Μουσουλμανικών Πληθυσμών», που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της Διεθνούς Συνθήκης της Λωζάννης, στο Αρθρο 2 όριζε τους εξαιρούμενους από την ανταλλαγή Ελληνες κατοίκους της Κωνσταντινούπολης ως εξής: «Θέλουσι θεωρηθή ως Ελληνες της Κωνσταντινουπόλεως, πάντες οι Ελληνες οι εγκατεστημένοι ήδη προ της 30ής Οκτωβρίου 1918, εν τη περιφέρεια της Νομαρχίας Κωνσταντινουπόλεως, ως αυτή καθορίζεται διά του νόμου του 1912». Πρέπει να σημειωθεί ότι στην επίσημη καταμέτρηση των πληθυσμών το 1927 σε σύνολο περίπου 120.000 Ελλήνων της Πόλης οι 26.000 ήταν Ελληνες υπήκοοι που υπάγονταν στο καθεστώς «Εταμπλί». Τον Ιούνιο του 1932, εν μέσω μιας ατμόσφαιρας ενθουσιασμού της «Ελληνοτουρκικής Φιλίας», που ακολούθησε την επίσκεψη του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου στην Αγκυρα το φθινόπωρο του 1930, η κυβέρνηση της Τουρκίας απαγόρευσε την άσκηση ενός μεγάλου συνόλου επαγγελμάτων στους Ελληνες υπηκόους, με αποτέλεσμα να εκπατριστούν περίπου 15.000 από αυτούς την περίοδο 1932-34. Το έτος 1964 ο αριθμός των Ελλήνων υπηκόων ήταν 12.000 σε σύνολο 90.000 ομογενών στην Πόλη.
Η προσεκτική ανάλυση των δεινών που υπέστη η ελληνορθόδοξη κοινότητα της Κωνσταντινούπολης και των νησιών της Ιμβρου και Τενέδου δείχνει την εξής αλήθεια: ότι τα επιμέρους σχέδια των καταπιεστικών και διωκτικών μέτρων αποτελούν κεντρική κρατική πολιτική, σχεδιασμένα σε στρατηγικό επίπεδο ανεξάρτητα από την πορεία των διακρατικών σχέσεων μεταξύ της Ελλάδος και Τουρκίας, των οποίων η εφαρμογή γίνεται όταν η περιρρέουσα ατμόσφαιρα είναι κατάλληλη. Η αρχή αυτή ισχύει και στην περίπτωση των απελάσεων του 1964. Ενώ το σχέδιο είναι έτοιμο τουλάχιστον από το 1957, μάλιστα σχεδιασμένο από το κόμμα του Αντνάν Μεντερές, εφαρμόζεται το 1964 από το αντίπαλο κόμμα με αφορμή τις διακοινοτικές συγκρούσεις στην Κύπρο που επαναλαμβάνονται με ένταση από τα Χριστούγεννα του 1963 και ενώ στην Ελλάδα επικρατεί πολιτική αστάθεια. Είναι σίγουρο ότι και να μη συνέβαινε η ελληνοτουρκική σύγκρουση στην Κύπρο, που υπήρξε εισαγόμενη από τον βρετανικό παράγοντα, η τύχη του Ελληνισμού της Πόλης και των νησιών της Ιμβρου και Τενέδου θα ήταν ίδια, με το δεδομένο της συνεχούς πολιτικής του κράτους της Τουρκίας κατά των «μη αφομοιώσιμων» πληθυσμών και της αδιάφορης στάσης των χωρών που είχαν συνυπογράψει τη Συνθήκη της Λωζάννης, και βέβαια πρώτης της Ελλάδος.
Αδιαμφισβήτητα η απέλαση των Ελλήνων υπηκόων το 1964-65 υπήρξε μια από τις πλέον βάναυσες παραβιάσεις της Συνθήκης της Λωζάννης. Η οποιαδήποτε επίλυση της Συμφωνίας της Αγκυρας του 1930 δεν ισχύει, αφού δεν μπορεί η διεθνής σύμβαση της Λωζάννης να αντικατασταθεί από μια διμερή σύμβαση. Επίσης, η απέλαση των περίπου 12.000 Ελλήνων της Πόλης υπήρξε μια πράξη μείζονος κλίμακας παραβίασης των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου όπως του Καταστατικού του ΟΗΕ και της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (1950) που η Τουρκία είχε ενστερνιστεί από το 1954. Ο βάναυσος και βίαιος τρόπος με τον οποίον διενεργούνταν οι απελάσεις, με τη δέσμευση όλων των περιουσιακών στοιχείων των Ελλήνων υπηκόων για πολλές δεκαετίες –οι συνέπειες υφίστανται μέχρι σήμερα– κάτω από ένα έντονο κλίμα τρομοκράτησης του ελληνισμού της Πόλης την περίοδο 1964-65, με την παράλληλη εφαρμογή του προγράμματος διάλυσης των ελληνικών κοινοτήτων των νήσων της Ιμβρου και Τενέδου, αποτελούν μείζονος κλίμακας παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων με νομικές συνέπειες που δεν παραγράφονται.
Πολλαπλές ευθύνες
Πρέπει να τονιστεί ότι ευθύνη δεν έχει μόνο η τουρκική κυβέρνηση για τη θεραπεία και αποκατάσταση των θυμάτων, αλλά και οι κυβερνήσεις που έχουν συνυπογράψει τη Συνθήκη της Λωζάννης και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Ρώμης (1950), επειδή καμία από αυτές δεν έχει προβεί μέχρι σήμερα σε ενέργειες προς τα διεθνή δικαστήρια για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης. Οι απελάσεις του 1964 επέφεραν καίριο πλήγμα για τον ελληνισμό της Πόλης, καθώς ο αριθμός των Ελλήνων της Πόλης μειώθηκε από 90.000 σε 30.000 σε διάστημα ενός έτους. Η ανακοίνωση της έναρξης των απελάσεων γίνεται τη 16η Μαρτίου 1964 και αρχίζει αμέσως η ανακοίνωση καταλόγων Ελλήνων υπηκόων και παράλληλα η πρόσκληση αυτών σε ατμόσφαιρα τρομοκρατίας στο 4ο Τμήμα Ασφαλείας Κωνσταντινουπόλεως με αντιμετώπιση αυτών ως εγκληματιών του ποινικού δικαίου. Κορυφαία πράξη βίας υπήρξε ο εξαναγκασμός να υπογράψουν δήλωση που δεν επιτρεπόταν να διαβάσουν ότι δήθεν είχαν διενεργήσει βλαβερές ενέργειες κατά της Τουρκίας. Παράλληλα τα καταπιεστικά μέτρα επεκτείνονταν σε όλα τα μέλη και ιδρύματα της ομογένειας.
Αρκεί να αναφέρουμε τον έντονο οικονομικό αποκλεισμό που οργανώθηκε με την ανοχή της κυβέρνησης της Τουρκίας από τις δεξιές και αριστερές εθνικιστικές φοιτητικές οργανώσεις, αρχίζοντας τον Απρίλιο του 1964, αλλά και την τρομοκράτηση γενικότερα του ελληνικού πληθυσμού περί επικείμενης βίας, συνεχή προπαγάνδα κατά του Οικουμενικού Πατριαρχείου με κυβερνητικές δηλώσεις και δημοσιεύσεις του κατευθυνόμενου Τύπου. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της ανακριτικής έρευνας κατά της διοίκησης του μείζονος Ιδρύματος Βαλουκλί, αρχές του 1964, με αφορμή τη δωρεά που είχε στείλει η Παγκόσμια Ενωση Εκκλησιών, μιας κεντρικής μονάδας θέρμανσης για το νοσοκομείο, με την κατηγορία ότι περιείχε οπλισμό. Ειδικός στόχος των διωγμών υπήρξαν τα σχολεία με τον διορισμό «υποδιευθυντών» με απόλυτες εξουσίες και αποστολή να καταστρέψουν τα σχολεία με προφανή σκοπό τη διάλυση του κοινωνικού ιστού της ομογένειας.
Ερασιτεχνική και αδιάφορη η αντίδραση της Αθήνας
Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι όλες αυτές οι ενέργειες ενορχηστρώνονταν από την Ειδική Επιτροπή Μειονοτήτων που είχε ιδρυθεί το φθινόπωρο του 1962 και λειτουργούσε στο πρωθυπουργικό γραφείο και της οποίας ο ρόλος αποκαλύφθηκε το 2004 όταν καταργήθηκε. Για πολλά χρόνια, στέλεχος της Επιτροπής αυτής ήταν ο Οκτάι Ενγκίν, ο προβοκάτορας που είχε τοποθετήσει τη νύκτα της 5ης Σεπτεμβρίου 1955 στο προξενείο της Τουρκίας την εκρηκτική ύλη που είχε αποτελέσει το σύνθημα για την έναρξη των επιθέσεων κατά του ελληνισμού της Πόλης.
Τέλος, πρέπει να τονιστεί ότι η αντίδραση των ελληνικών κυβερνήσεων της περιόδου 1964-74 υπήρξε από αδιάφορη μέχρι ερασιτεχνική, που πηγάζει από την αρχή ότι είναι καλό να ξεμπερδεύουμε από «πονοκεφάλους» της ύπαρξης μειονοτήτων, που πηγάζει από τη μυωπική αντίληψη έθνους κράτους, μια καταστροφική αρχή που εφαρμόστηκε και εφαρμόζεται όχι μόνο στην περίπτωση των ελληνορθόδοξων κοινοτήτων της Τουρκίας, αλλά και της Βορείου Ηπείρου, χωρών της Παρευξείνιας Ζώνης και της Αιγύπτου.
* Ο κ. Νικόλαος Ουζούνογλου είναι καθηγητής του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου και πρόεδρος της Οικουμενικής Ομοσπονδίας Κωνσταντινουπολιτών.
http://www.kathimerini.gr/759427/article/epikairothta/ellada/oi-apelaseis-toy-1964-65
Πόλη 1955: η ανατομία ενός πογκρόμ
Του Ηλια Κ. Μαγκλινη
Τι συνέβη τη νύχτα της 6ης Σεπτεμβρίου 1955 στην Κωνσταντινούπολη; Με τη γνωστή τακτική που συνηθίζουν οι τουρκικές κυβερνήσεις, και με πρόσχημα το Κυπριακό και τον δήθεν εμπρησμό της κατοικίας όπου είχε γεννηθεί ο Κεμάλ Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη, οργανώθηκε από τις αρχές συγκέντρωση – διαδήλωση. Η κατάσταση τέθηκε σκόπιμα εκτός ελέγχου, με αποτέλεσμα να έχουμε μια ελληνική «Νύχτα των κρυστάλλων»: ρακένδυτοι, εξαθλιωμένοι Τούρκοι, καθώς και στρατιωτικοί, φαντάροι, αστυνομικοί και χωροφύλακες που φορούσαν όλοι πολιτικά, έκαναν εκείνο το βράδυ το πλιάτσικο της ζωής τους, ουρλιάζοντας «Κάτω η Ευρώπη!» και «Θα φτάσουμε μέχρι τη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα!». Λεηλατήθηκαν και καταστράφηκαν εκατοντάδες ελληνικά καταστήματα, σπίτια, εκκλησίες, σχολεία ακόμα και νεκροταφεία.
Η τραγωδία των Σεπτεμβριανών, καθώς και τα πριν και τα μετά, βρίσκεται στον πυρήνα του νέου βιβλίου του κορυφαίου βυζαντινολόγου και δεινού μελετητή των ελληνοτουρκικών, κ. Σπύρου Βρυώνη. Τίτλος του, «Ο μηχανισμός της καταστροφής. Το τουρκικό πογκρόμ της 6-7 Σεπτεμβρίου 1955 και η καταστροφή της ελληνικής κοινότητας της Κωνσταντινούπολης». Το εμβληματικό αυτό έργο κυκλοφόρησε πρόσφατα στην Αμερική από τις εκδόσεις Greekworks.com, ενώ στην Αθήνα διατίθεται από τα βιβλιοπωλεία της Εστίας και Ελευθερουδάκη.
Στο φως αρχεία και μαρτυρίες
Ηταν πριν από έξι χρόνια όταν με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου του Τούρκου συγγραφέα Αζίζ Νεσίν («Κρεμάστε τους σαν τα τσαμπιά», εκδ. Καστανιώτης) για το πογκρόμ των Τούρκων κατά των ελληνικών κοινοτήτων της Κωνσταντινούπολης τη νύχτα της 6ης προς 7ης Σεπτεμβρίου 1955, γράφαμε ότι οι Ελληνες της Πόλης πρέπει να ένιωσαν στο πετσί τους το νόημα της γνωστής φράσης «Εγινε Τούρκος».
Η τουρκική βαρβαρότητα του 1955 παραμένει ουσιαστικά γεγονός άγνωστο στους κύκλους των ιστορικών του εξωτερικού. Οι τουρκικές κυβερνήσεις έχουν κάνει τα πάντα για να ξεχαστεί αυτό το «μεμονωμένο επεισόδιο», το οποίο, επιπροσθέτως, ισχυρίζονται ότι δεν συνέβη έτσι όπως καταμαρτυρούν ότι συνέβη όσοι έζησαν εκείνα τα γεγονότα από κοντά. Δεν θα έπρεπε να μας εκπλήσσουν όλα αυτά. Η Τουρκία έχει κατορθώσει έως σήμερα να αποσιωπήσει τη γενοκτονία ενός εκατομμυρίου διακοσίων χιλιάδων Αρμενίων, 750 χιλιάδων Ασσυρίων και 350 χιλιάδων Ποντίων.
Αγοράζουν έδρες
Σχεδόν όλες οι τουρκικές κυβερνήσεις έχουν αποδειχτεί ιδιαίτερα ικανές στην προώθηση των εθνικών και γεωπολιτικών τους συμφερόντων μέσα από τη μεθοδευμένη, συστηματική διαστρέβλωση της Ιστορίας. Σε συνέντευξή της στην κυριακάτικη «Κ» (24 Δεκεμβρίου 2000) η ποντιακής καταγωγής Αμερικανίδα συγγραφέας Τία Χάλοου δήλωνε ότι δεκάδες αμερικανικά πανεπιστήμια έχουν δεχθεί δωρεές από Τούρκους επιχειρηματίες προκειμένου να ιδρύσουν έδρες τουρκολογίας ώστε να διδάσκεται η Ιστορία έτσι όπως συμφέρει την Τουρκία: αποσιωπώντας τις γενοκτονίες και τις σφαγές. Το Χάρβαρντ και το Πρίνστον, κατά την Τ. Χάλοου, είναι δύο από αυτά τα πανεπιστήμια. Συζητώντας αυτό το θέμα με τον κ. Σ. Βρυώνη, ο οποίος μας επισκέφθηκε στα γραφεία της «Κ» λίγο καιρό πριν από την κυκλοφορία του βιβλίου του στην Αμερική, αρκέστηκε να επιβεβαιώσει αυτή την πληροφορία, υπογραμμίζοντας όμως με έμφαση την αδράνεια της Ελλάδας απέναντι σε αυτή τη συνεχιζόμενη κατάσταση.
Ανθρωποκεντρική προσέγγιση
Παρότι ο Σ. Βρυώνης έχει στο ενεργητικό του ένα εξαιρετικά πλούσιο και πολυσχιδές έργο που αφορά την ελληνική ιστορία από την εποχή του Ομήρου έως τις ημέρες μας και τις σχέσεις της Ελλάδας με τις άλλες βαλκανικές χώρες και κυρίως με την Τουρκία, το νέο του βιβλίο, που φτάνει τις 650 σελίδες, μοιάζει με έργο ζωής. Οχι μόνο επειδή αφιέρωσε πολλά χρόνια στη συγγραφή του αλλά και επειδή φέρνει στο φως άγνωστες πτυχές, κρυμμένα αρχεία και αποσιωπημένες λεπτομέρειες εκείνης της τραγωδίας, επιμένοντας σε μαρτυρίες όχι μόνο Ελλήνων αλλά και ξένων παρατηρητών. Ο Σ. Βρυώνης δεν παραλείπει να αναφερθεί εκτενώς όχι μόνο στις τεράστιες υλικές ζημιές αλλά και στα ηθικά και ψυχολογικά τραύματα που υπέστησαν οι Ελληνες της Πόλης, προσδίδοντας στην προσέγγισή του έναν ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα – χωρίς όμως να παρεκκλίνει στιγμή από τη νηφάλια, αυστηρή ιστοριογραφία.
Εχοντας ως αφετηρία τα κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα της τόσο δραστήριας εμπορικά και πολιτιστικά ελληνικής παρουσίας στην Πόλη, και αναλύοντας εμβριθώς το πολιτικό και διπλωματικό παρασκήνιο της εποχής, ο Σ. Βρυώνης αφιερώνει αρκετό χώρο και στις εξαιρετικά ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες της δίκης που οδήγησε και στον απαγχονισμό του «πρωθυπουργού των Σεπτεμβριανών» Αντνάν Μεντερές. Οπως σημειώνει ο ίδιος, απέκτησε πρόσβαση στο άγνωστο αρχειακό υλικό της δίκης, ανακαλύπτοντας τον ιδιαίτερο μηχανισμό της τουρκικής δικαιοσύνης, όπου ο κατηγορούμενος βρίσκεται σε δυσχερή θέση καθώς του αρνούνται θεμελιώδη δικαιώματα σχετικά με την υπεράσπισή του.
Και φωτογραφίες
Ενα ακόμα αξιοσημείωτο στοιχείο είναι το εκπληκτικό φωτογραφικό υλικό που περιλαμβάνει το βιβλίο, το οποίο προέρχεται κυρίως από την ηρωική αποστολή του επίσημου φωτογράφου του Οικουμενικού Πατριαρχείου, του Δημήτρη Καλούμενου, ο οποίος φωτογράφισε με κίνδυνο της ζωής του τα «κατορθώματα» του τουρκικού όχλου – σε κάποιο σημείο μάλιστα, μαζί με τον ανταποκριτή του «Εθνους» Γιώργο Καράγιωργα, ο οποίος, επίσης με μεγάλο κίνδυνο, πέρασε φωτογραφίες του Καλούμενου στη χώρα μας. O Σ. Βρυώνης θεωρεί τον Δ. Καλούμενο έναν από τους κυριότερους μάρτυρες του όλου γεγονότος, και ότι χωρίς τη συμβολή του το βιβλίο δεν θα ήταν αυτό που είναι.
Αναζητώντας την αλήθεια
Αν η έκφραση του προσώπου του και η κάθε του χειρονομία δεν παρέπεμπαν σε μια «ήρεμη δύναμη», μια ασκητική μορφή σοφού, έναν άνθρωπο κατασταλαγμένο, αλλά και σκληρά δοκιμασμένο, που τον διακρίνει μια βαθιά ευγένεια και μια αδιόρατη μελαγχολία, θα έλεγε κανείς ότι πρόκειται για τυπική περίπτωση δαιμόνιου Ελληνοαμερικανού. Γεννημένος στο Τενεσί πριν από 77 χρόνια, από μικρός χρειάστηκε να «κολυμπήσει στα βαθιά», όταν οι γονείς του τον έστειλαν εσωτερικό σε αυστηρό στρατιωτικό σχολείο του Τενεσί, όπου οι συμμαθητές του δεν ήταν ακριβώς τα καλύτερα παιδιά. Η εμπειρία αυτή όμως χαλύβδωσε τη θέλησή του. Εως το 1956 ο Σ. Βρυώνης είχε ήδη καταθέσει το διδακτορικό του στο Χάρβαρντ, για να εργαστεί στη συνέχεια σε διάφορα πανεπιστήμια στην Καλιφόρνια και στο Σικάγο και να διατελέσει διευθυντής του Κέντρου Γκούγκενχαϊμ για Σπουδές Εγγύς Ανατολής και του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών Αλέξανδρος Ωνάσης στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. Από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 ο Σ. Βρυώνης ίδρυσε και διηύθυνε το Κέντρο για τη Μελέτη του Ελληνισμού Σπύρος Βρυώνης.
Γιατί ενδιαφέρθηκε
Εχοντας στο ενεργητικό του περί τα τριάντα βιβλία και εκατοντάδες εργασίες, άρθρα, διαλέξεις και άλλα κείμενα, ο Σ. Βρυώνης κατά την πολύωρη επίσκεψή του στην «Κ», μας περιέγραψε, και δεν παρέλειψε να το αναφέρει και στο βιβλίο του, πώς γεννήθηκε μέσα του το ενδιαφέρον για τα Σεπτεμβριανά. Ηταν όταν, σπουδαστής ακόμα στο Χάρβαρντ, μελετούσε τις απαρχές της εμφάνισης των Σελτζούκων Τούρκων στη Μικρά Ασία. Ο κ. Σ. Βρυώνης θυμάται ότι οι ειδήσεις για τα γεγονότα της Κωνσταντινούπολης καλύφθηκαν από τις εφημερίδες και μεταδόθηκαν από τα ραδιόφωνα της Ουάσιγκτον. Εγιναν και θέμα συζήτησης μεταξύ του Σ. Βρυώνη και άλλων μελετητών στο περίφημο Κέντρο Βυζαντινών Σπουδών Dumbarton Oaks. Ωστόσο, επικρατούσε μια ατμόσφαιρα αδιαφορίας ή και εχθρότητας προς τα θύματα του πογκρόμ.
Καθώς ο Σ. Βρυώνης άρχισε να παρακολουθεί στενά τα ρεπορτάζ στις αμερικανικές και αγγλικές εφημερίδες, διαπίστωσε ότι τα κείμενα αντανακλούσαν τις επίσημες απόψεις της αμερικανικής και της βρετανικής κυβέρνησης: αντιμετώπιζαν ένα μαζικό έγκλημα πολύ αβασάνιστα και εξήραν την Τουρκία που πήρε δραστικά μέτρα για την «πάταξη των ταραχοποιών στοιχείων». Ο νεαρός φοιτητής φύλαξε σε ένα φάκελο αυτά τα δημοσιεύματα. Λίγες εβδομάδες αργότερα, ο Σ. Βρυώνης, ακούγοντας την ενημέρωση που έκανε στον καθεδρικό της Αγίας Σοφίας στην Ουάσιγκτον ο Αρχιεπίσκοπος Βορείου και Νοτίου Αμερικής Μιχαήλ, ένιωσε ότι επρόκειτο για ένα τελείως διαφορετικό γεγονός. Γενικά, τα έξι συνολικά χρόνια που πέρασε ο Σ. Βρυώνης στο Dumbarton Oaks και στο Χάρβαρντ του έδωσαν την ευκαιρία να εντρυφήσει στην ιστορία και τις συγκρούσεις ανάμεσα στην Τουρκία, την Ελλάδα, την Αρμενία, το Ισραήλ και την Παλαιστίνη καθώς και στην αμερικανική εξωτερική πολιτική σχετικά με αυτά τα ζητήματα – λαμβάνοντας πλέον σοβαρά υπόψη την ύποπτη στάση των πολιτικών και των ΜΜΕ της Αμερικής αναφορικά με γεγονότα όπως τα Σεπτεμβριανά. Επανήλθε σε εκείνο το φάκελο με τα ρεπορτάζ για το πογκρόμ, όταν κατά τις δεκαετίες του 1980 και του 1990 οι εντάσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία εξαιτίας του Κυπριακού και του Αιγαίου έμπαιναν πλέον σε άλλη φάση.
«Πιο ισχυρό το βόλεμα»
Τελικά, γιατί έγραψε αυτό το βιβλίο; Επειδή, όπως ομολογεί ο ίδιος, τον είχε καταπλήξει η ετοιμότητα της αμερικανικής κυβέρνησης αλλά και των ακαδημαϊκών να «εκπορνεύσουν την αλήθεια χάριν χρημάτων, αναγνώρισης και/ή πολιτικής αποδοχής». Αναγνωρίζοντας τις δυσκολίες να οδηγηθεί ο ιστορικός στην «απόλυτη αλήθεια», αυτός ο αμοραλισμός σε πολιτικό και ακαδημαϊκό επίπεδο σχετίζεται, κατά τον Σ. Βρυώνη, με καταστάσεις όπως η άρνηση του Ολοκαυτώματος των Εβραίων ή της Γενοκτονίας των Αρμενίων.
«Το βόλεμα τελικά είναι πιο ισχυρό από την αλήθεια», παρατηρεί ο Σ. Βρυώνης, ο οποίος έγραψε το βιβλίο αυτό για να θίξει το ζήτημα της διαστρέβλωσης της Ιστορίας. Η μελέτη του πογκρόμ του 1955, ισχυρίζεται, μας βοηθά να αποκτήσουμε μια περισσότερο πρισματική εικόνα των τουρκικών, ελληνικών, βρετανικών και αμερικανικών συμφερόντων σε ένα ευρύτερο επίπεδο. Πάνω απ’ όλα είναι μια προσπάθεια να αναζητηθούν οι θεμελιώδεις ιστορικές αλήθειες ενός γεγονότος και όχι οι «αλήθειες» των πολιτικών σκοπιμοτήτων.
Επί τόπου περιτομή!
Σαράντα πέντε ελληνικές κοινότητες καταστράφηκαν και λεηλατήθηκαν μέσα σε λίγες ώρες τη νύχτα των Σεπτεμβριανών. Και φυσικά δεν έλειψαν οι βιαιοπραγίες: Ελληνες και Αρμένιοι ξυλοκοπήθηκαν άγρια, υπήρξαν περιπτώσεις ομαδικών βιασμών, ενώ, όπως έχει καταγράψει ο Τούρκος συγγραφέας Αζίζ Νεσίν στο βιβλίο του για τα Σεπτεμβριανά «Κρεμάστε τους σαν τα τσαμπιά», όποιον περαστικό οι Τούρκοι τον νόμιζαν για «Ρωμιό», τον υποχρέωναν να γυμνωθεί για να διαπιστωθεί αν έχει περιτομή. Οπως χαρακτηριστικά γράφει ο Τούρκος συγγραφέας, πολλοί Ελληνες εξευτελίστηκαν κατ’ αυτόν τον τρόπο, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις, οι Τούρκοι τραβούσαν μαχαίρι κι έκαναν επιτόπου περιτομή. «Τώρα δύο εκατοστά παραπάνω, τρία περίσσευμα ε! μέσα στη φασαρία, δεν κοιτάζουν τέτοιες λεπτομέρειες». Οταν αναφέραμε αυτή την ανατριχιαστική λεπτομέρεια στον κ. Σπύρο Βρυώνη, με τη νηφαλιότητα και την ηρεμία που τον χαρακτηρίζει, κούνησε θλιμμένα το κεφάλι του και πρόσθεσε ότι κυρίως Ελληνες ιερείς υπέστησαν αυτή τη βαρβαρότητα.
Μagnum Opus
Magnum Opus χαρακτήρισε το βιβλίο ο καθηγητής του UCLA Ρίτσαρντ Χοβανισιάν, ο οποίος βρέθηκε στην Πόλη λίγες ημέρες μετά τα γεγονότα του Σεπτεμβρίου, ενώ ο Τανέρ Ακάμ, Τούρκος καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Μινεσότα, πρώην έγκλειστος των τουρκικών φυλακών ως αντιρρησίας συνείδησης, σχολίασε ότι ο καθηγητής Βρυώνης έκανε μια μεγάλη συνεισφορά στις τουρκικές και ελληνικές σπουδές, αλλά άνοιξε επίσης νέους δρόμους στις μικρασιατικές σπουδές. Τέλος, ο Ρόμπερτ Χόλαντ, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, επεσήμανε ότι «η συνεισφορά του Βρυώνη στη βιβλιογραφία της πολιτικής της περιοχής, της εξέλιξης του Κυπριακού και της ιστορίας της ελληνικής παρουσίας στη Μικρά Ασία είναι πρωτότυπη και σημαντική».
http://www.kathimerini.gr/219453/article/politismos/arxeio-politismoy/polh-1955-h-anatomia-enos-pogkrom
Τα Βαθιά Αίτια της Γενοκτόνου Πράξης των Σεπτεμβριανών
Του Βασίλη Κυρατζόπουλου
Μέχρι την δημοσίευση της παρούσας μελέτης, όλα τα συγγράμματα με αντικείμενο την μελέτη-παρουσίαση της γενοκτόνου πράξης των Σεπτεμβριανών (6-7 Σεπτεμβρίου 1955, Κωνσταντινούπολη – Σμύρνη) περιορίζονται στην μεταπολεμική περίοδο. Ο χρονικός αυτός περιορισμός έχει οδηγήσει μελετητές αλλά και αναγνώστες σε λανθασμένα συμπεράσματα. Στο παρόν κείμενο, κάνοντας ανασκόπηση στο μακρύ παρελθόν, αποδεικνύεται ότι τα Σεπτεμβριανά ήταν η συνέχεια «προγενέστερων αποφάσεων»…
Σύντομη Ιστορική Αναδρομή
Στη Δυτική ακτή του περάσματος Προποντίδα – Εύξεινος Πόντος, τον 7ο αι. π.Χ. θα ιδρυθεί μία νέα πόλη από Μεγαρείς[1] αποίκους. Η πόλη για 9 αιώνες θα παραμείνει Ελληνική[2] και θα αποκαλείται με το όνομα του ιδρυτή της, Βύζα. Την περίοδο του Σέπτιμου Σεβίριου (193 – 211 μ.Χ.), η πόλη θα ισοπεδωθεί από τα Ρωμαϊκά στρατεύματα και από ανεξάρτητη Ελληνική πόλη θα υποβιβαστεί σε κώμη υπαγόμενη στην Ηράκλεια της Θράκης. Για αποτελεσματικότερη διοίκηση ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Διοκλητιανός, (284 – 305) το 293 εγκαινιάζει το σύστημα των τετραρχιών, όπου η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία θα χωριστεί σε τέσσερεις βασικές διοικητικές περιφέρειες (Ανατολή, Ιλλυρικό, Ιταλία, Γαλατία).
Λόγω των κινδύνων που αντιμετωπίζει η πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας, το 324 θα μεταφερθεί στην πόλη του Βύζα από τον Ρωμαίο Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Α’ (324 – 337). Η πόλη θα ανοικοδομηθεί όπως αρμόζει σε πρωτεύουσα Αυτοκρατορίας. Ο Κωνσταντίνος Α’ με την στήριξη της Χριστιανικής Εκκλησίας θεσμοθετεί την ανεξιθρησκία. Έτσι ο Αυτοκράτορας χρίζεται «προστάτης του Λόγου του Θεού» και έκτοτε παύουν οι Ρωμαίοι Αυτοκράτορες να είναι «αχτίδα των Θεών». Θεμελιώνεται η πολυπολιτισμική Ανατολική Ρώμη με πρωτεύουσα την Νέα Ρώμη ή Κωνσταντινούπολη και με δεύτερη επίσημη γλώσσα την Ελληνική, η οποία μετά τον 10ο αι θα είναι η κύρια γλώσσα της Αυτοκρατορίας. Λόγω των βαθιών πολιτισμικών αλλαγών, οι μεταγενέστεροι ιστορικοί θα την αποκαλέσουν Βυζαντινή Αυτοκρατορία.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο
Το 38 ο Απόστολος Ανδρέας θα χειροτονήσει τον πρώτο Επίσκοπο του Βυζαντίου Στάχυ (38 – 54) και ιδρύεται η Επισκοπή του Βυζαντίου με έδρα την Αργυρούπολη (Fındıklı = Φουντουκλί) της Κωνσταντινούπολης. Όταν μεταφέρεται η πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας στην Κωνσταντινούπολη, η Επισκοπή θα προαχθεί σε Αρχιεπισκοπή. Την περίοδο μεταξύ Α’ Οικουμενικής Συνόδου (325) και Β’ Οικουμενικής Συνόδου (381), η Κωνσταντινούπολη διαμορφώνεται σε ηγέτιδα Εκκλησία, γεγονός που επικυρώνεται με τον Γ’ Κανόνα της Β’ Οικουμενικής Συνόδου[3]. Από τον Άγ. Ιωάννη Χρυσόστομο (398 – 404) και μετά, ο αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως αποκαλείται Πατριάρχης, διατηρώντας και τον τίτλο του Αρχιεπισκόπου. Με τον ΚΗ’ Κανόνα της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου (451), το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης γίνεται δεκτό ως Οικουμενικό. Όμως για πρώτη φορά ο Πατριάρχης Γερμανός Β’ (1222 – 1240) θα υπογράψει ως «Οικουμενικός Πατριάρχης».
Με τον ΚΗ’ Κανόνα της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου, γίνεται δεκτό ότι ενώ τα λοιπά Πατριαρχεία έχουν συγκεκριμένα όρια, το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης επεκτείνεται σε όλη την οικουμένη. Με την εφαρμογή των Θ’, Ι’ και ΚΗ’ Κανόνων η από γενέσεως Ελληνόφωνη Χριστιανική θρησκεία θα έχει ως κέντρο την Κωνσταντινούπολη. Η ιστορική πορεία του Χριστιανισμού θα αποδείξει ότι ο Ελληνορθόδοξος πολιτισμός δεν είναι δυνατόν να κατανοηθεί αν αφαιρεθεί η διδασκαλία που πηγάζει από την Κωνσταντινούπολη. Το γεγονός αυτό στον υπόλοιπο Χριστιανικό κόσμο θα προκαλέσει αντιζηλίες και εχθρότητες όχι μόνο κατά του κέντρου της Αυτοκρατορίας αλλά και κατά του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Έτσι η Κωνσταντινούπολη θα αποτελέσει «το μήλο της έριδος» και για την νεοεμφανιζόμενη μονοθεϊστική θρησκεία του Ισλάμ. Στα πρώτα χρόνια της διδασκαλίας του Ισλάμ (610 – 630) η Κωνσταντινούπολη θα αντιμετωπίσει την νέα θρησκεία ως σέχτα των Μονοθελητών.
Οι προαναφερόμενες αποφάσεις της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου θα επιφέρουν από:
• διοικητικής πλευράς, τον διαχωρισμό της Λατινικής Ευρώπης από το Βυζάντιο. Ο Πάπας Λέων Γ’ (795-816) τα Χριστούγεννα του 800 κατά την διάρκεια της επίσημης λειτουργίας στην Εκκλησία του Αγ. Πέτρου, έστεψε τον γονατιστό Κάρολο με το Αυτοκρατορικό στέμμα. Για τους Γερμανούς ευγενείς το θέμα του Αυτοκρατορικού θρόνου παραμένει ανοικτό διότι κατά την διάρκεια της τελετής της στέψης δεν ακούστηκε ο τίτλος: «Imperium Romanum Gubernans». Στον Χριστιανικό κόσμο επικρατούν δύο τάσεις:
o Ο Καρλομάγνος απόκτησε ένα επιπλέον τίτλο και θα αποκαλείται «Βασιλεύς των Φράγκων και των Λογγοβαρδών και Ρωμαίος Πατρίκιος»,
o Η πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας εν όψει του κενού του θρόνου, επανέρχεται στην Δύση.
• Χριστιανικής πλευράς, τις περιόδους Εικονομαχιών (Α’ περίοδος 726 – 787, Β’ περίοδος 815 – 843), Σχισμάτων [Α’ Σχίσμα, Ακάκιο σχίσμα (484 – 519), Β’ Σχίσμα, Φωτίου Σχίσμα (867 – 880) Filioque, Γ’ Σχίσμα, το Μέγα Σχίσμα (1054 – …)] και εν τέλει την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης (Δ’ Μαζική Σταυροφορία 1204),
• Ισλαμικής πλευράς, την Α’ περίοδο αποχριστιανοποίησης της Μέσης Ανατολής (757 – 1030)[4] και την Α’ περίοδο δίωξης Βυζαντινών λαών[5] από την Ανατολία (1070 – 1380)[6].
Οι Γότθοι
Κατά την διάρκεια του 3ου- 4ου αι μ.Χ. στην Ηπειρωτική Ευρώπη από τα βόρεια του Εύξεινου Πόντου θα εισβάλλουν εχθρικές προς την Ρώμη φυλές και εκμεταλλευόμενες τους εμφυλίους θα εισχωρήσουν εσωτερικά της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, λεηλατώντας τις μητροπόλεις. Όταν ένα μεγάλο τμήμα των Κέλτικων φυλών που κατοικούν στην Κεντρική Ευρώπη αφανίζεται από τα Ρωμαϊκά στρατεύματα, ο χώρος τους προσφέρεται πλέον για μετοίκηση. Έτσι οι Γοτθικές φυλές πιεζόμενες ανατολικά από τις ερχόμενες από τα Ουράλια Τουρκικές φυλές, εγκαθίστανται με γοργό ρυθμό στην Κεντρική Ευρώπη. Οι Γότθοι πιστεύουν ότι η Ανατολική Ρώμη αδυνατεί να αποκρούσει τις επιδρομές τους. Διασχίζουν τον Δούναβη και ξεκινούν μαζικές επιθέσεις σε Βαλκάνια και Ανατολία. Ηττούνται το 269, οι αιχμάλωτοι επιστρατεύονται και συστήνουν το Επίλεκτο Σύνταγμα των Γότθων στον Ρωμαϊκό Αυτοκρατορικό στρατό[7].
Την ίδια περίοδο ξεκινά η ένταξη των υποταγμένων Γότθων στον Μεσογειακό πολιτισμό[8]. Ο Ελληνικής καταγωγής Αρειανός Επίσκοπος Ουλφίλας δημιουργεί το Γοτθικό αλφάβητο με βάση το Ελληνικό, μεταφέρει την Βίβλο στη Γοτθική γλώσσα και διδάσκει τον Χριστιανισμό στις Γοτθικές φυλές σύμφωνα με τις αρχές του Αρείου. Έτσι και με την συγκατάθεση της κεντρικής εξουσίας, 500.000 βάρβαροι Γότθοι διασχίζουν τον Δούναβη και εγκαθίστανται σε διάφορες περιοχές της Αυτοκρατορίας[9].
Οι Αρειανοί ευγενείς εδραιώνονται γύρω από τα Βυζαντινά ανάκτορα με απώτερο σκοπό την εδραίωση του Αρειανισμού στην Βυζαντινή επικράτεια. Οι αιρετικές διαφορές δημιουργούν σοβαρά διοικητικά προβλήματα. Τα γεγονότα στα κατώτερα στρώματα μεταφέρονται ως φυλετικές διαφορές. Οι Γοτθικές λεγεώνες που σταθμεύουν σε Θράκη και Μακεδονία στασιάζουν και λεηλατούν Θεσσαλία, Αττική, Πελοπόννησο και Βοιωτία. Αν και οι στασιαστές αντιμετωπίζονται ξανά με Γοτθικές λεγεώνες, το γεγονός στο 399 προκαλεί την σύνταξη του «αντι-Γερμανικού Μανιφέστου του Εθνικού κόμματος του Αυρηλιανού», από τον Επίσκοπο Συνέσιο τον Κυρηναίο[10].
Οι Αρειανοί Γότθοι, εκτός του ότι πιέζουν τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Αρκάδιο (395 – 408) να εξορίσει και να εκτελέσει τον ύπατο Ευτρόπιο αποκτούν και λατρευτικό χώρο στην Κωνσταντινούπολη. Έτσι οι Βυζαντινοί λαοί το 400 με τη βούληση του Αυτοκράτορα και την προτροπή του Αγ. Ιωάννη Χρυσοστόμου επαναστατούν κατά των Γότθων, οι οποίοι εξωθούνται βίαια από την πρωτεύουσα και τα περίχωρά της. Στη διάρκεια της επανάστασης σκοτώθηκαν πολλοί Γότθοι και καθαιρέθηκαν πολλοί από τα αξιώματά τους[11]. Έκτοτε οι Γότθοι βρίσκονται σε σταθερή αντιπαράθεση με την Κωνσταντινούπολη, επικαλούμενοι τα δικαιώματα που τους αφαιρέθηκαν βίαια. Έτσι οι πιστοί της αίρεσης από προστάτες θα μετατραπούν σε αιώνιους εχθρούς της Κωνσταντινούπολης με ό,τι αυτό πρεσβεύει…
Η Γερμανική φυλή των Λογγοβαρδών στηριζόμενη από τους Τούρκους Αβαρούς, το 568 κυριαρχεί στα 2/3 της Ιταλικής χερσονήσου και ιδρύει το πρώτο Γερμανικό βασίλειο. Ο Πάπας Αγ. Γρηγόριος Α’ (590-604) προσπαθεί να τους προσηλυτίσει στον Χριστιανισμό. Έτσι η πρώτη φυλή που εκχριστιανίζεται με πρωτοβουλία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας είναι οι Γερμανοί Λογγοβάρδοι. Το 751 παραδίδεται η Ραβέννα, διώχνονται οι Έλληνες και Ελληνόφωνοι Δούκες και αντικαθίστανται με τοπικούς άρχοντες.
Οι Γοτθικές φυλές που έρχονται στην Ευρώπη, μετά τον αφανισμό των Ουράνιων Τούρκων το 751 και το ξήλωμα των Τουρκικών φυλών στην κεντρική και Βόρεια Ασία από τους Κινέζους, μιλούν διαφορετική διάλεκτο από τις προϋπάρχουσες. Διαφορετική επίσης διάλεκτο μιλούν οι Γοτθικές φυλές που συμμάχησαν με Ούννους, Αβαρούς και Σλάβους στην Ανατολική Ευρώπη. Έτσι το 817 όταν ο Λουδοβίκος Α’ ο Ευσεβής (814 – 840) ανακηρύσσεται και βασιλιάς της Βαυαρίας, η Βαυαρική διάλεκτος αρχίζει να επικρατεί στην Κεντρική Ευρώπη. Με την επίδραση του «Παπισμού», οι φθόγγοι και οι φωνές των γραμμάτων, που διαφέρουν από την μέχρι τον 9ο αιώνα καθομιλούμενη Γερμανική γλώσσα, άρχισαν να αναγράφονται με λατινικούς χαρακτήρες.
Το 962 όταν ο Γερμανός βασιλιάς του Α’ Ράιχ, Otto Α’ (Όθων Α’, 951 – 973) θα στεφθεί Αυτοκράτορας της Δύσης, θα αποκαλέσει την Δυτική Αυτοκρατορία, ως «Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία» (Sacrum Romanum Imperium), τίτλος που θα διατηρηθεί μέχρι το 1806.
Στις άνω Γερμανικές φυλές επικρατεί η Γερμανική διάλεκτος των Αλεμάνι και των Βαυαρών, η οποία θα εξελιχθεί ως κύρια διάλεκτος των Γερμανικών φυλών. Μετά την «ερμηνεία» της Βίβλου με την μεσαία (ή κεντρική) Γερμανική διάλεκτο από τον Martin Luther (Μάρτιν Λούθερ, γ.1483 – θ.1546) θα διαμορφωθεί η σημερινή Γερμανική γλώσσα. Η διδασκαλία του Martin Luther και ειδικότερα η «ερμηνεία» της Βίβλου στη νέα Γερμανική διάλεκτο με τη χρήση νέου Λατινικού αλφάβητου, τόνωσε το πατριωτικό αίσθημα των Γερμανικών φυλών, που ήθελαν να κόψουν κάθε εξάρτηση και από την Εκκλησία της Ρώμης. Έτσι αναπτύσσεται η Λουθηρανική Εκκλησία και οι αιρέσεις της, που προσπαθούν να απαλλάξουν την Χριστιανική θρησκεία όσο το δυνατόν περισσότερο από την Ελληνική επιρροή (Γραμματεία)…
Στις εν λόγω εξελίξεις αν προστεθούν οι υλικές απαιτήσεις και οι πολιτισμικές διαφορές (Δυτικός Πολιτισμός Μεσογειακός Πολιτισμός Σημιτικός/Ισλαμικός Πολιτισμός) θα έχουμε:
• Τον ευτελισμό της Αυτοκρατορίας του Καρλομάγνου, ως αποτέλεσμα της εμφάνισης αιρέσεων και σεχτών αποσχισμένων από την Ρώμη, και την διαμόρφωση των σημερινών Ευρωπαϊκών κρατών,
• Την εμφάνιση των Ισλαμικών Εμιράτων (930 – 1515), που απαιτούν το θεσμό του Χαλίφη του Ισλαμικού κόσμου και την διάλυση του ενιαίου Ισλαμικού Χαλιφάτου, ως αποτέλεσμα της δημιουργίας αιρέσεων και σεχτών στον Ισλαμικό κόσμο. Την περίοδο αυτή ξεκινούν να πρωτοστατούν οι Τουρκικές φυλές στην Ισλαμική πεποίθηση του Cihâd (Τζιχάντ)[12].
• Την μεταφορά των αντιπαραθέσεων στα πεδία των μαχών και όταν οι αντιμαχόμενες πλευρές έχουν βαθιές πολιτισμικές διαφορές, οι μάχες καταλήγουν σε γενοκτονίες.
Το Οσμανικό Κράτος (ΟσΚ)
Ο φύλαρχος Osman (Οσμάν, γ.~1258 – θ. ~1326)[13] του κλαν Kayı (Καγί) της Τουρκικής φυλής των Oğuz (Ογούζ) την περίοδο 1289 – 1310 στην Βιθυνία θα ιδρύσει το Μπεηλίκι των Οσμανών, το οποίο θα αναγνωριστεί μετά την κατάληψη της Προύσας (1326). Λόγω των αδυναμιών που έχει προκαλέσει η Λατινοκρατία στην Κωνσταντινούπολη (1204 -1261)[14], το Βυζάντιο αδυνατεί να διώξει τους επανερχόμενους κατακτητές. Έτσι σύντομα εις βάρος του Βυζαντίου θα αναπτυχθεί η Αυτοκρατορία των Οσμανών (ή Οθωμανική Αυτοκρατορία, ΟσΚ). Μεταγενέστερα ιστορικά γεγονότα θα διαμορφώσουν την εθνοτική κατανομή σε Βαλκάνια, Ανατολία, Συρία και Μεσοποταμία του 20ου αί.:
• Ο Πορθητής Σουλτάνος Μεχμέτ Β’ (Fatih Sultan Mehmet B’, 1451 – 1481) μετά την Άλωση (1453) παραχώρησε την άδεια επαναλειτουργίας των Ελληνορθόδοξων ναών. Έτσι και ο Πατριάρχης Γεννάδιος Β´ ο Σχολάριος (1454-1456), ως συνέχεα της Βυζαντινής Αυτοκρατορικής Ακαδημίας θα ιδρύσει την Πατριαρχική Μεγάλη του Γένους Σχολή, με την οποία θα συνεχιστεί ανά την οικουμένη η διδασκαλία της Ελληνικής Γραμματείας.
• Ο Σελίμ Α’ (Yavuz Sultan Selim Α’, 1512 – 1520) μετά την κατάκτηση της Αιγύπτου (1517), θα μεταφέρει τον θεσμό του Χαλίφη στην Οσμανική δυναστεία. Άρα η Κωνσταντινούπολη εκτός από κέντρο της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας, θα γίνει και κέντρο του Σουνιτικού Ισλάμ. Παράλληλα, ναι μεν θα υποδουλωθούν όλα τα Ελληνορθόδοξα Πατριαρχεία, αλλά θα θεσμοθετηθεί η συμβίωση των αλλόθρησκων στα Ισλαμικά εδάφη.
• Στο 16ο αί. θα θεσμοθετηθεί η συμβίωση των αλλόθρησκων στα Ισλαμικά εδάφη. Έτσι οι υπήκοοι του ΟσΚ θα απαρτίζουν δύο ομάδες:
o Μουσουλμάνοι,
o Μη Μουσουλμάνοι, που βάσει της Ισλαμικής διδασκαλίας θεωρούνται υπήκοοι δεύτερης κατηγορίας. Υποομάδα αυτών είναι οι Ρωμιοί (Rum), δηλαδή το σύνολο των πιστών της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας[15].
Το ΟσΚ ως μία ιδιάζουσα πολυπολιτισμική κρατική δομή, δανειζόμενο το διοικητικό σχήμα του Βυζαντίου και έχοντας ιδρυθεί – επεκταθεί στα Βυζαντινά εδάφη, από κάποιους διανοούμενους θεωρείται συνεχιστής του Μεσογειακού Πολιτισμού. Αν και το γεγονός αυτό δεν έχει υιοθετηθεί από το ΟσΚ, αποτελεί πραγματικότητα ότι ο Μεσογειακός Πολιτισμός συντηρήθηκε και αναπτύχτηκε από τους υπηκόους του ΟσΚ.
Το ΟσΚ θα επεκταθεί προς πάσα κατεύθυνση μέχρι τις αρχές της βιομηχανικής επανάστασης. Όμως η θρησκευτική οπισθοδρομικότητα που εκρέει από την Σαρία και οι καταβολές που δημιουργεί στους πιστούς, θα κρατήσουν μακριά το ΟσΚ από τις μεταρρυθμίσεις της Βιομηχανικής Επανάστασης. Έτσι θα αρχίσουν οι βαριές ήττες του ΟσΚ, με οικονομικό όλεθρο και απώλειες εδαφών. Όταν στα μέσα του 19ου αι. οι Ευρωπαϊκές Αυτοκρατορίες στις Συνδιασκέψεις του Βερολίνου θα μοιράσουν τις αποικίες, οι Οσμανικές αντιπροσωπείες θα προσπαθήσουν μάταια να μεταπείσουν τους Ευρωπαίους να μην θίξουν τις Οσμανικές κατακτήσεις της Βόρειας Αφρικής (Αίγυπτο, Λιβύη, Αλγερία, Τυνησία).
Ανθρώπινα δικαιώματα & Προετοιμασία Γενοκτονίας
Η Οσμανική Αυτοκρατορία με τη συνθήκη που υπογράφεται στην Αδριανούπολη στις 14/9/1892, δεσμεύεται για την προστασία των δικαιωμάτων των Χριστιανών που ζουν στην επικράτειά της. Το 1899 ο Βαρόνος Martens διατυπώνει τον όρο διαφύλαξης δικαιωμάτων των κατοίκων σε εμπόλεμες περιοχές (Τhe Martens Clause)[16]. Η Συνθήκη της Χάγης, που υπογράφεται το 1907, στο τελευταίο κεφάλαιό της περιέχει άρθρα που σχετίζονται με τα κατεχόμενα εδάφη (άρθρα 42-56). Συγκεκριμένα στο άρθρο 46 αναφέρει «σεβασμό στις οικογενειακές αρχές και στην οικογενειακή τιμή, όπως σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή, στην ατομική ιδιοκτησία, στις θρησκευτικές αρχές και πρακτικές αυτής». Κατά την ανάγνωση του όρου Martens που είχε συμπεριληφθεί στη Συνθήκη της Χάγης του 1907 (που τίθεται σε ισχύ στις 26/1/1910), αποδεικνύεται ότι η Διεθνής Κοινότητα αναγνώριζε ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα την ύπαρξη υπέρτερων αρχών και διεθνών εθίμων, που δεν είχαν ακόμη κωδικοποιηθεί, και που αποσκοπούσαν στην προστασία των αμάχων πληθυσμών κατά την περίοδο ενόπλων συγκρούσεων.
Μία από τις επιπτώσεις της Βιομηχανικής Επανάστασης ήταν ότι η θρησκεία και οι κανόνες των ευγενών θα αντικατασταθούν από εθνικισμό και κανόνες της οικονομίας. Την ίδια περίοδο η στείρα εθνικιστική πολιτική του Prince von Metternich-Winneburg zu Beilstein (Πρίγκιπας Μέτερνιχ, γ.15/5/1773 – θ. 11/6/1859), θα μεταφερθεί στο ΟσΚ από τα υπόδουλα στην Τσαρική Ρωσία οικονομικά ισχυρά μέλη των Τουρκικών φυλών και από τους αντιφρονούντες διανοούμενους του ΟσΚ που έχουν προσφύγει στην Γαλλία. Έτσι στο ΟσΚ αρχίζει να διαμορφώνεται ο Τούρκος στη θέση του Μουσουλμάνου. Το γεγονός θα επιταχυνθεί, όταν ο ηγέτης του Ισλάμ, ο Οσμανός Χαλίφης, θα υποκύψει στις πιέσεις των αλλόθρησκων και με μεταρρυθμιστικά Φετβά[17] θα δώσει ίσα δικαιώματα στους δεύτερης κατηγορίας υπηκόους του ΟσΚ. Οι αντιφρονούντες εθνικιστές θα πολιτικοποιηθούν με το κίνημα των Νεότουρκων και θα οργανωθούν στο θεσμό του İttihât ve Terakki Cemiyeti (Σύλλογος Ένωσης και Προόδου, ITC)[18]. Έκτοτε, μέχρι την βίαιη επικράτησή τους το 1909, τα μέλη τους θα φορέσουν την προβιά του Ευρωπαίου Προοδευτικού Μουσουλμάνου!..
Την περίοδο μεταρρυθμίσεων στο ΟσΚ δημιουργείται η νέα φιλολογική τάση Edebiyatı Cedide (Εντιμπιάτι Τζεντιντέ, Νέα Φιλολογία), όπου οι εκφραστές της[19] εφαρμόζουν τα Ευρωπαϊκά φιλολογικά πρότυπα. Αρχές του 20ου αι. τη σκυτάλη θα πάρουν οι Τουρανιστές. Οι εν λόγω ομάδες αρχίζουν να χρησιμοποιούν λέξεις με Τουρκικές ρίζες (προσπαθούν να απαλλαχτούν από Αραβικές και Περσικές) και στα έργα τους τονώνουν τον Τουρκικό εθνικισμό. Ένα από τα βασικά επιχειρήματα που χρησιμοποιούν στα έργα τους είναι η απάνθρωπη μορφή των μη Μουσουλμανικών ομάδων που κατάστρεψαν το ΟσΚ…
Αρχίζει να καταρρέει η πολυπολιτισμική μορφή του κράτους.
Τα στελέχη του ITC με την παρότρυνση των νέων συμμάχων τους Γερμανών, μετά το 1909 επιδίδονται στην συλλογή και καταγραφή δημογραφικών και οικονομικών δεδομένων, που μέχρι αρχές του 20ου αι. είχαν αγνοηθεί από τους κρατικούς φορείς του ΟσΚ ή/και εμποδιστεί από τους θρησκευτικούς παράγοντες. Στην πραγματικότητα τα κίνητρά τους εκρέουν από τα γεγονότα:
• Η εθνοτική[20] κατανομή των βουλευτικών εδρών που προέκυψαν από τις εκλογές του 1908 [Κοίτα πίνακα 2],
• Με τις διομολογήσεις που απέκτησαν Ηνωμένο Βασίλειο (ΗνΒ), Γαλλία και οι εντός χώρας μη Μουσουλμάνοι εταίροι τους, έλεγχαν πλέον το 80% της βιομηχανικής παραγωγής του ΟσΚ [21],
• ΗνΒ και Γαλλία από την μία κατακτούν την Βόρεια Αφρική, από την άλλη στηρίζουν Αραβικές και Βερβέρικες φυλές για να διεκδικήσουν την ανεξαρτησία τους από το ΟσΚ,
• Παρότι είχαν χαθεί τα Βαλκανικά εδάφη, ο μη Μουσουλμανικός πληθυσμός εντός της Οσμανικής επικράτειας αυξάνεται ραγδαία [Κοίτα πίνακα 1 και 3] και οι νέοι σύμμαχοι του ΟσΚ ζητούν χώρο οικονομικής δράσης προς την ολοκλήρωση – εκμετάλλευση της σιδηροδρομικής γραμμής Μοσούλης – Βερολίνου.
Έτσι χρησιμοποιώντας στα παράλια της Ανατολίας τους Μουσουλμάνους πρόσφυγες των Βαλκανίων και στην Ανατολή τους Κούρδους μισθοφόρους, δημιουργείται κλίμα τρομοκρατίας κατά των μη Μουσουλμάνων, που θα καταλήξει στην γενοκτονία των Βυζαντινών λαών της Ανατολίας την περίοδο 1914 – 1923.
Η ιδέα να δημιουργηθεί Διεθνές Δικαστήριο για να τιμωρηθούν οι υπεύθυνοι που διέπραξαν τα εγκλήματα, για πρώτη φορά εκφράζεται από τον Lord Curzon (Λόρδος Κουρζόν) κατά τη διάρκεια του Πολεμικού Υπουργικού Συμβουλίου στις 20/11/1918[22]. Ο Lloyd George (Λόιντ Τζώρτζ) υποστηρίζει ότι «ο πόλεμος ως γεγονός είναι έγκλημα κατά της ανθρωπότητας» και ζητά να δικαστούν οι ιθύνοντες της Γερμανίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας για τα εγκλήματα που διέπραξαν κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (Π.Π).
Η τιμωρία υπευθύνων που διέπραξαν εγκλήματα ως προς την παγκόσμια ανθρωπιστική συνείδηση, συζητήθηκε κατά τη Διάσκεψη Ειρήνης στο Παρίσι το 1919. Τα αποτελέσματα των συζητήσεων εκφράζονται στα άρθρα 226 και 230 της Σύμβασης των Σεβρών. Με τα προαναφερόμενα άρθρα, οι νικητές απαιτούν να θεσπιστεί η ρητή υποχρέωση του ΟσΚ να παραδώσει για να δικαστούν πρόσωπα που ήταν υπεύθυνα για τις «σφαγές» που έλαβαν χώρα σε εδάφη της αυτοκρατορίας. Κατά τη διάρκεια των συζητήσεων στη δεκαπενταμελή Επιτροπή Υπευθυνότητας (Commission of Responsibilities) στο Παρίσι, χρησιμοποιείται η έκφραση «παραβίαση των νόμων και εθίμων πολέμου και ανθρωπότητας» (“violations of the laws and customs of war and of the humanity”). Η Ελλάδα στο Παρίσι αντιπροσωπεύεται από τον Υπουργό Εξωτερικών Νικόλαο Πολίτη, ο οποίος προκειμένου να τιμωρηθούν τα εγκλήματα κατά Ελλήνων, Αρμενίων και Ασσυρίων, προτείνει να χρησιμοποιηθούν δύο διαφορετικές έννοιες:
• Εγκλήματα κατά των νόμων του Πολέμου
• Εγκλήματα κατά των νόμων της Ανθρωπότητας.
Η πρόταση του Πολίτη στηρίζεται από τους αντιπροσώπους των Η.Π.Α. και της Ιαπωνίας. Όμως ο Woodrow Wilson, θεωρεί ότι το μέτρο εμπίπτει σε «ex post facto» και η πρόταση δεν υλοποιείται.
Στην πραγματικότητα όμως κανείς από τους συλληφθέντες, που είχαν φυλακιστεί στην Μάλτα δεν τιμωρήθηκε και μάλιστα αμνηστεύτηκαν όλοι με τη Συνθήκη της Λωζάννης το 1923[23]. Το γεγονός αυτό από την μία ενθάρρυνε τη ναζιστική Γερμανία και συγκεκριμένα ο Χίτλερ ο οποίος εκφραζόμενος για τα μέτρα που ελήφθησαν κατά των Εβραίων δήλωνε «και ποιος θυμάται τους Αρμενίους;». Από την άλλη, μερίδα Νεότουρκων αντιλαμβάνεται ότι με «κατάλληλους χειρισμούς» θα πραγματοποιούνταν η «ομογενοποίηση του πληθυσμού της Ανατολίας»…
Το αδίκημα της Γενοκτονίας και η Τουρκική Δημοκρατία (ΤΔ)
Με την λήξη του Α’ ΠΠ, θα εξαφανιστούν τρείς Αυτοκρατορίες (Αυστρο-Ουγγαρία, Τσαρική Ρωσία και ΟσΚ), που στην επικράτειά τους διέπρεψε η Ρωμιοσύνη, και στη θέση αυτών θα εμφανιστούν δύο νέες υπερδυνάμεις (ΗΠΑ και Σοβιετική Ένωση). Στην Ανατολία μερίδα του ITC διαχωρίζοντας τις θέσεις της από την ηγεσία του κόμματος και υπό την ηγεσία του Mustafa Kemal (Μουσταφά Κεμάλ) στις 23/4/1920 θα εγκαινιάσει την Βουλή της Άγκυρας.
Στην Λωζάννη στις 24/7/1923 θα υπογραφεί η Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάννης(ΣτΛ)[24], που θα επιλύσει – ρυθμίσει τρία θέματα:
• Την εξαφάνιση του ΟσΚ και αντ’ αυτού την δημιουργία της ΤΔ,
• Την παύση Α’ Π.Π. μεταξύ των νικητών Συμμάχων (Αντάντ, Entente Cordiale) και του ΟσΚ. Η Βουλή της Άγκυρας αναλαμβάνει να διεκπεραιώσει επί μέρους υποχρεώσεις του ΟσΚ,
• Την παύση του Ελληνο-Τουρκικού πολέμου μεταξύ των νικητών της Βουλής της Άγκυρας και των ηττημένων του Βασιλείου της Ελλάδας.
Η Συνθήκη δεν θα υπογραφεί ούτε από τις ΗΠΑ, ούτε από την Σοβιετική Ένωση, που αμφότερες θα παραβρεθούν στην Λωζάννη ως παρατηρητές, όμως θα υπογράψουν διμερείς συμβάσεις με το νεοϊδρυθέν μονοκομματικό κράτος[25].
……………………………..
………………………….
Το Γ’ κεφάλαιο (άρθρα 37 – 45) της ΣτΛ, ορίζει τα δικαιώματα των μη Μουσουλμανικών ομάδων (μειονότητες), που θα παραμείνουν στη επικράτεια του νέου κράτους. Όμως στελέχη της ΤΔ στο πέρας του χρόνου περιορίζουν τις ομάδες μόνο σε Ρωμαίικη[26], Αρμενική και Εβραϊκή. Η ΤΔ από την πρώτη μέρα εφαρμογής της ΣτΛ παραβιάζει τα άρθρα σε βάρος των Ρωμιών Ίμβρου-Τενέδου και Κωνσταντινούπολης[27]. Αν και οι θιγόμενοι θα αποταθούν στην Κοινωνία των Εθνών και στο ΗνΒ, η αδυναμία της Κοινωνίας των Εθνών να επιλύσει τα προβλήματα και η αδράνεια των εγγυητών της ΣτΛ, αποθρασύνει την ΤΔ και στα πρώτα δέκα χρόνια της ύπαρξής της θα παραβιάσει όλα τα άρθρα που αναφέρονται στην προστασία των μειονοτήτων.
Βέβαια η καταστρατήγηση της ΣτΛ είχε άμεση σχέση με τα τεκταινόμενα στην Ευρώπη. Η Γερμανία σταθερά και μονομερώς αρχίζει να καταστρατηγεί την Συνθήκη των Βερσαλλιών (29/6/1919), ενώ Γαλλία και ΗνΒ δεν αντιδρούν. Οι παράλληλες κινήσεις των ηττημένων, η σιωπηλή στάση των νικητών και η αδράνεια των νέων υπερδυνάμεων θα σύρουν την ανθρωπότητα στην πιο αιματηρή σύρραξη της ιστορίας. Αν και το επίσημο κράτος της ΤΔ θα παραμείνει «ουδέτερο», οι Τουρανιστές της κυβέρνησης θα είναι σε επαφή με τη Ναζιστική Γερμανία[28].
Την περίοδο των συρράξεων του Β’ ΠΠ, στην ΤΔ θα συνεχιστεί η «ομογενοποίηση του έθνους» με τρομοκρατία και βία. Στις 8/5/1941, στο όνομα της εθνικής ασφάλειας, οι άνδρες των μη Μουσουλμανικών μειονοτικών ομάδων ηλικίας 20 – 45, στρατεύονται και προωθούνται σε στρατόπεδα εργασίας (amele tamburu)[29]. Με την επέμβαση του στρατάρχη Fevzi Çakmak (Φεφζί Τσακμάκ) τους διανέμονται σχετικά εφόδια εκτός όπλων και πυρομαχικών. Στις 21/9/1941 άτομα αγνώστου ταυτότητας πυρπολούν τα κτίρια του Ορθόδοξου Πατριαρχείου στο Φανάρι. Μαζί με τα κτίρια χάνονται και κειμήλια αιώνων της Εκκλησίας μας. Κανείς δεν συλλαμβάνεται. Το Δεκέμβριο του 1941, αποστρατεύονται οι ηλικίες 38 – 45, και οι υπόλοιπες τμηματικά μετά έξι μήνες. Ουδέποτε έγινε γνωστός ο αριθμός των θυμάτων κατά την διάρκεια της «στράτευσής» τους. Πριν προλάβουν οι άνδρες να επιτρέψουν στις εργασίες τους, στις 11/11/1942, θεσμοθετείται ο Ν.4305 περί «Εφάπαξ Φορολογίας Περιουσίας» (Varlık Vergisi). Ο φόρος στοχεύει στην δημιουργία «εθνικού εμπόρου» και «εθνικού βιομηχάνου». Έτσι υλοποιείται η μεταφορά των κεφαλαίων και των επιχειρήσεων από μη Τούρκους Μουσουλμάνους σε Τούρκους Μουσουλμάνους. Όπως αναφέρουν τα ΜΜΕ της περιόδου εκείνης, υπεξαιρούνται τα πλούτη «των εκμεταλλευτών του έθνους» με απώτερο σκοπό την εθνικοποίηση της οικονομίας [Κοίτα Πίνακα 4 και ομάδα πινάκων 5]. Αυτοί που δεν κατέβαλαν τα ποσά στέλνονταν για καταναγκαστική εργασία στο Άσκαλε (Aşkale) της Θεοδοσιούπολης (Erzerum) της Ανατολίας, προς εξόφληση των χρεών τους[30]. Τέλος, τον Δεκέμβρη του 1943 οι μη καταβληθέντες φόροι παραγράφηκαν και οι κατάδικοι αφέθηκαν ελεύθεροι. 21 μέλη των μειονοτικών ομάδων δεν γύρισαν ποτέ. Οι 11 ανήκαν στην Ελληνική εθνότητα.
Στην πραγματικότητα η στάση των ιθυνόντων της ΤΔ θα αλλάξει όταν παραδίδεται η Γερμανική Στρατιά στο Στάλινγκραντ (2/2/1943) και διαφαίνονται οι νικητές του Β’ ΠΠ (ΗΠΑ και ΕΣΣΔ). Η ΤΔ στις 23/2/1945, με προτροπή των Η.Π.Α., κηρύσσει πόλεμο κατά Γερμανίας και Ιαπωνίας. Στόχος της ήταν η συμμετοχή στη Συνδιάσκεψη του San Francisco (Σαν Φρανσίσκο), για να διεκδικήσει τα Δωδεκάνησα. Όμως η τύχη των νησιών είχε κριθεί. Η μοναδική επιτυχία της ΤΔ ήταν η υπογραφή συνθήκης στρατιωτικής βοήθειας από τις Η.Π.Α. Η συνθήκη υπογράφεται την ίδια ημέρα που η ΤΔ κηρύσσει τον πόλεμο κατά της Γερμανίας.
Με την λήξη του Β’ ΠΠ, στη θέση της Κοινωνίας των Εθνών, το 1945 θα ιδρυθεί ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε.). Ελλάδα και ΤΔ συμπεριλαμβάνονται στα πενήντα ένα (51) πρώτα ιδρυτικά κράτη-μέλη. Ο Ο.Η.Ε. με την ίδρυσή του προσπάθησε να συντάξει κάποιο Καταστατικό Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, με το οποίο θα θεσμοθετούνταν ένα μόνιμο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (Δ.Π.Δ.) που θα μεριμνά για τα διεθνή αδικήματα κατά της ανθρωπότητας. Το εγχείρημα κατορθώθηκε να πραγματοποιηθεί μόλις το 1998.
Η έννοια «γενοκτονία» εκφράζεται για πρώτη φορά το 1943 από τον Πολωνοεβραίο Νομικό Raphael Lemkin (Ραφαέλ Λέμκιν). Ο ορισμός ως παγκόσμιο έγκλημα καταγράφηκε από τον ΟΗΕ και η Συνθήκη «πρόληψης και τιμωρίας του εγκλήματος της γενοκτονίας», ψηφίζεται στη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού στις 9/12/1948, με αριθμό απόφασης 260 (ΙΙΙ) Α και τέθηκε σε ισχύ στις 12/1/1951. Η ΤΔ υπογράφει τη σχετική απόφαση στις 31/7/1950 και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης (Resmî Gazete) στις 19/3/1954. Η ΤΔ εντάσσει το αδίκημα στο Ποινικό της Δίκαιο μόλις το 2005.
Ο Ο.Η.Ε. στις 10/12/1948 ανακοινώνει την «Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα», που απαρτίζεται από τριάντα (30) άρθρα. Η Διακήρυξη τέθηκε σε παγκόσμια ισχύ στις 12/12/1951 και εγκρίθηκε από πολλές χώρες-μέλη του ΟΗΕ μεταξύ αυτών και η ΤΔ. Η ΤΔ στις 18/5/1954 εντάσσεται και στην Ευρωπαϊκή Συνθήκη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Όταν οι διπλωμάτες της ΤΔ στη Νέα Υόρκη «έριχναν στάχτη στα μάτια» των νικητών του Β’ ΠΠ, στην έκτακτη Γενική Συνέλευση του 1946[31], η ολομέλεια του μοναδικού κόμματος Cumhyriyet Hal Partisi (CHP, Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα) θα ψηφίσει την έκθεση «περί μειονοτήτων», που είχε συντάξει το 9ο γραφείο του κόμματος[32], το οποίο προέβλεπε:
• Την άμεση αφομοίωση στο Τουρκικό έθνος, όλων των Μουσουλμάνων (Τσερκέζοι, Αλβανοί, Γεωργιανοί, Βόσνιοι κ.α.) που έχουν προσφύγει στην ΤΔ κατά την περίοδο Α’ και Β’ ΠΠ,
• Την απορωμιοποίηση της Κωνσταντινούπολης μέχρι την 500η επέτειο από την Άλωσή της (δηλαδή μέχρι το 1953).
Στις προαναφερόμενες ψηφισμένες αποφάσεις οι νικητές του Β’ ΠΠ δεν θα αντιδράσουν, λόγω του ότι:
• Οι νικητές του Β΄ ΠΠ στις 17/7/1945 στο Πότσδαμ, μετά τη χάραξη των νέων Ευρωπαϊκών συνόρων, αποφάσισαν την υποχρεωτική μεταφορά πληθυσμών, προς αποφυγή νέων συρράξεων. Κατά την υλοποίηση των αποφάσεων υπήρξαν βιαιότητες από αμφότερες τις πλευρές, που αποκρύφτηκαν από τη διεθνή κοινή γνώμη.
• Η Σοβιετική Ένωση χρησιμοποιώντας την Εκκλησία της Μόσχας καταργεί τις αυτοκέφαλες Εκκλησίες Εσθονίας, Λατβίας, Τσεχοσλοβακίας, Πολωνίας και τις υπάγει στο Πατριαρχείο της Μόσχας. Ο τότε Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Μάξιμος Ε’ ζητά Πανορθόδοξη Συνδιάσκεψη. Οι Αρχές της ΤΔ πιεζόμενες δέχονται, ενώ δεν θέλουν να υλοποιηθεί. Με τη συγκατάθεση και τη συμβολή της τότε Ελληνικής Κυβέρνησης «ξηλώνεται» ο Μάξιμος Ε΄ και δεν υλοποιείται η Πανορθόδοξη Συνδιάσκεψη. Η εν λόγω εκκλησιαστική διένεξη θα μεταφερθεί στον 21ο αι.
Τον Απρίλιο του 1951 οι Η.Π.Α. αποδέχονται την ανάγκη πλήρους ένταξης της Ελλάδας και της ΤΔ στο ΝΑΤΟ. Στις 17/10/1951 υπογράφεται το Πρωτόκολλο προσχώρησης Ελλάδας και ΤΔ και στις 18/2/1952 οι δύο χώρες εντάσσονται στη συμμαχία. Με την προσχώρηση στο αντικομουνιστικό μπλοκ, το τουρκικό κράτος αρχίζει να οργανώνεται με ξένα κονδύλια κατά των εξωτερικών και εσωτερικών εχθρών. Στις 27/9/1952 ιδρύεται Ειδικό Γραφείο Ανορθόδοξου Πολέμου με την ονομασία Özel Harp Dairesi (ÖHD, Οζέλ Χαρπ Νταϊρεσί)[33]
Το ÖHD ήταν η αντίστοιχη οργάνωση της ΤΔ[34], μ’ αυτές που είχαν ιδρυθεί στις ΝΑΤΟ’ϊκές χώρες προς αντιμετώπιση της εξάπλωσης του κομμουνισμού με ανορθόδοξους τρόπους. Οι λόγοι ίδρυσης του γραφείου καταστούν τη λειτουργία του ανεξάρτητη από το κράτος, με διεθνείς αλλά και με παράνομες σχέσεις. Όπως αναφέρει ο πρώτος Γενικός Γραμματέας του Γραφείου Ανορθόδοξου Πολέμου, στις προσπάθειες ίδρυσης μονάδων κρούσης και εξουδετέρωσης εχθρών, συμπεριλαμβάνονται σχέδια κατά των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης και της Κύπρου. Ισχυρίζονται ότι η παρακολούθηση και η καταγραφή των κινήσεών τους εμπίπτει και στο Δόγμα Τρούμαν. Βάσει των δηλώσεων του Γενικού Γραμματέα, τα Σεπτεμβριανά οργανώθηκαν από το ÖHD. Το ίδιο γραφείο δημιούργησε και την ομάδα Denktaş (Ντενκτάς), ο οποίος στέλνεται στην Κύπρο ως ψαράς με απώτερο σκοπό την οργάνωση της τουρκικής αντίστασης με κατάληξη τον Αττίλα του 1974 [35]
Οι κινήσεις του 1955
Μετά την έντονη αντιπαράθεση του Υπουργού Εξωτερικών (Υπ. Εξ.) πρώτα (26/10/1951–6/4/1955) και μετέπειτα Πρωθυπουργού (6/4/1955– 10/1/1957) του ΗνΒ, Robert Anthony Eden με τον Έλληνα Πρωθυπουργό Αλέξανδρο Παπάγο (19/11/1952–4/10/1955), σ’ ότι αφορά την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, ο στρατάρχης δηλώνει ότι θα μεταφέρει το θέμα στον ΟΗΕ, όπου εκτός από ΗΠΑ και ΗνΒ είναι αντίθετο και το Παλάτι των Αθηνών. Είναι η περίοδος κορύφωσης του ψυχρού πολέμου, όπου το ΝΑΤΟ καλείται να αντιμετωπίσει τις Αραβοϊσραηλινές διενέξεις και την απώλεια της ασφαλούς διέλευσης από τη διώρυγα του Suez, γεγονός που θα επηρεάσει άμεσα τις μάχες της Άπω Ανατολής.
Ο τότε υπουργός Οικονομικών, Σπύρος Μαρκεζίνης, γνωρίζοντας ότι ο Eden ήταν ανθέλληνας, φροντίζει να μάθει τις αγγλικές προθέσεις. Ενημερώνεται από υψηλόβαθμο στέλεχος του ΗνΒ ότι η κυβέρνηση του ΗνΒ σκέπτεται να «αναβιώσει το Μακεδονικό» ή να «βάλει στο παιχνίδι την Τουρκία». Ο Μαρκεζίνης ενημερώνει άμεσα τον Παπάγο, ο οποίος όμως δεν υποχωρεί. Παραιτείται ο Μαρκεζίνης. Ο Παπάγος συνεχίζει τον αγώνα με τους δύο αντιπροέδρους της Κυβέρνησης, τον Υπ. Εξ. Στέφανο Στεφανόπουλο και τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο. Ξαφνικά η Τουρκική εφημερίδα Hürriyet (Χουριέτ) στον απόηχο των νέων Διαβαλκανικών Συμβάσεων από το φθινόπωρο του 1953 ξεκινά δημοσιεύσεις κατά της Ελληνικής Εθνότητας της Κωνσταντινούπολης.
Ο Παπάγος με την επιστροφή του από την Πορτογαλία (5/11/1954) αρρωσταίνει βαριά και από τον Μάιο του 1955 δεν είναι σε θέση να κυβερνήσει. Την περίοδο 6–7/9/1955 ο Υπ. Εξ. Στέφανος Στεφανόπουλος παρευρίσκεται στην τριμελή συνδιάσκεψη του Λονδίνου, η βασιλική οικογένεια για επίσκεψη στο Βελιγράδι και ο πρωθυπουργός βαριά άρρωστος στο κρεβάτι…
Στην ΤΔ οι φοιτητικές οργανώσεις και οι σύλλογοι των Δυτικοθρακιωτών και Τουρκοκυπρίων δεν διέθεταν αρκετά μέλη για να αντεπεξέλθουν σε μία ταχεία και σκληρή επέμβαση, όπως αυτή των Σεπτεμβριανών, που θα εκτελούνταν σε μεγάλη έκταση και ανώμαλο έδαφος (Βόσπορο, Κεράτιο, Επτά Λόφοι και νησιά). Οι οργανωτές έρχονται σ’ επαφή μ’ άλλες τοπικές οργανώσεις του κυβερνώντος κόμματος. Στις δίκες της Πίττας[36] αναφέρονται:
• εργαζόμενοι, από το εργοστάσιο παραγωγής σιδηροδρομικών οχημάτων του Eskişehir (Εσκισεχίρ), εργαζόμενοι του εργοστασίου παραγωγής υαλικών του Paşabahçe (Πασάμπαχτσε) κ.α.
• εθνικές οργανώσεις, όπως Σύλλογος Βετεράνων Πολεμιστών της Κορέας (Kore Gazileri), Σύλλογος Η Κύπρος είναι Τουρκική (Kıbrıs Türktür Cemmiyetti)κ.ά.
• θρησκευτικές ομάδες, οργανωμένες στα Τεμένη ειδικά για την εν λόγω περίσταση
• κ.ά.
Η τυχαία συνεύρεση διαφόρων ατόμων (κακοποιών), θα δημιουργούσε το πρόβλημα υπακοής και πειθαρχίας κατά την εκτέλεση[37]. Η μεταφορά έμπιστων ατόμων (κακοποιών) από την περιφέρεια, που δεν θα γινόταν αντιληπτή από τον υπόλοιπο πληθυσμό, απαιτούσε αντίστοιχο χρονισμό και πειθαρχία. Εκτός της μεταφοράς και σίτισης χιλιάδων ατόμων (κακοποιών), χρειάζονταν να επιστρατευθούν τα αντίστοιχα εργαλεία για κάθε ομάδα εμπροσθοφυλακής, τα οποία θα εμφανίζονταν ως δια μαγείας σ’ όλη την Κωνσταντινούπολη.
Η σήμανση των στόχων μπορούσε να γίνει μόνο με τη συμβολή των αντίστοιχων αιρετών κοινοταρχών (muhtar, μουχτάρ) ή να χρησιμοποιηθούν τα αρχεία τους. Προφανώς όλοι οι κοινοτάρχες δεν προέρχονταν από το κυβερνών κόμμα και δεν ήταν Σουνίτες Μουσουλμάνοι. Άρα για να συλλεχθούν οι αντίστοιχες πληροφορίες χρειάζονταν μία μακροπρόθεσμη τακτική προσπάθεια.
Οι προαναφερόμενες προετοιμασίες και η τέλεση των αδικημάτων επιβεβαιώνουν την ύπαρξη όλων των φάσεων του αδικήματος της Γενοκτονίας, όπως έχει θεσμοθετηθεί από τις Διεθνείς Οργανώσεις[38]
Μετά την τέλεση της γενοκτόνου πράξης των Σεπτεμβριανών, ο διαμένων στην Κωνσταντινούπολη Έλληνας δικηγόρος Χριστόφορος Χρηστίδης θα ενημερώσει άμεσα την Αθήνα για το ύψος των ζημιών, στις οποίες θα αναφερθεί εκτενέστερα σε άρθρο του που δημοσιεύεται στις 28/9/1955. Παράλληλα θα συγγράψει αναλυτική αναφορά, η οποία μετά τον Απρίλιο του 1956 θα «ξεχαστεί» στα γραφεία του Υπ. Εξ. της Ελλάδας. Ο ίδιος θα τα συγκεντρώσει σε βιβλίο που θα δημοσιευτεί 18 χρόνια μετά τον θάνατό του[39].
Ο Υπ. Εξ. Στεφανόπουλος μεταβαίνει άμεσα στη Νέα Υόρκη. Παράλληλα με τις διασκέψεις στον ΟΗΕ, παρουσιάζει τη «Μαύρη Βίβλο των Σεπτεμβριανών» στις αρχές των ΗΠΑ και άπρακτος στις 30/9/1955 επιστρέφει στην Ελλάδα. Όμως η τύχη του Υπ. Εξ. και του Ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης είχε ήδη κριθεί νωρίτερα από τις 22/9/1955, όταν ο διοικητής της CIA, Allen Welsh Dulles (φημολογείται ότι στις 6-7/9/1955 βρίσκονταν στην Κωνσταντινούπολη) ενημερώνει με έγγραφο χαρακτηρισμένο ως «ύψιστο απόρρητο» τον αδελφό του και Γραμματέα του Κράτους των ΗΠΑ John Foster Dulles και το Υπ. Εξ. ΗΠΑ, ότι το Παλάτι των Αθηνών είναι διατεθειμένο να ορίσει Πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, που είναι «πιο αντικειμενικός και διαθέτει ορθή κρίση»[40]. Το 2007 όπως μας είχε εκμυστηρευτεί ο Σπύρος Βρυώνης, οι αρχές των ΗΠΑ μετά την επιστροφή του Στεφανόπουλου θα πολτοποιήσουν τη «Μαύρη Βίβλο των Σεπτεμβριανών».
Η εγγυήτρια δύναμη της ΣτΛ, Γαλλία, στις 13/9/1955 ενημερώνει τις Προξενικές Αρχές της Τουρκίας να προετοιμαστούν για την παρουσίαση των γεγονότων στον ΟΗΕ, γεγονός που δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Στην προσπάθεια προετοιμασιών, οι Γαλλικές Προξενικές Αρχές της Κωνσταντινούπολης ως πρώτη εκτίμηση στις 15/9/1955 ενημερώνουν για τις εκτεταμένες ζημιές σε ιδρύματα και θρησκευτικούς χώρους και εκτιμούν ότι η Ελληνική Εθνότητα της Κωνσταντινούπολης έχει υποστεί υλικές ζημιές πλέον του 1 Δις. ΤΛ [Για τις απώλειες κοίτα ομάδα πινάκων 6].
Στην Αθήνα, Στεφανόπουλος και Κανελλόπουλος την 1/10/1955 μεταβαίνουν στην οικία του Παπάγου στην Εκάλη. Η βαριά κατάσταση της υγείας του στρατάρχη δεν τους αφήνει περιθώρια συζήτησης. Ο Παπάγος στις 4/10/1955 με την υπ. αριθ. 49370 απόφαση, ορίζει διάδοχό του στην πρωθυπουργία τον Στέφανο Στεφανόπουλο και το ίδιο βράδυ προς τα ξημερώματα της 5ης Οκτωβρίου πεθαίνει. Η απόφαση διαδοχής δυσαρεστεί τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο [41]. Στις 7/10/1955 ο Άγγλος πρεσβευτής Charls Pik σημειώνει προς το Υπ Εξ ΗνΒ ότι ο Καραμανλής ήταν υποψήφιος του Βασιλέως και των Αμερικάνων[42]. Ο Καραμανλής ορκίζεται στις 6/10/1955.
Στην Κωνσταντινούπολη, ναι μεν οι Ελληνικές Προξενικές Αρχές καταβάλλουν ύστατη προσπάθεια για να μην εγκαταλείψουν οι Ρωμιοί την γενέτειρά τους, αλλά τα θύματα δεν έχουν καμία βοήθεια εκτός του Ερυθρού Σταυρού μέσω της Ερυθράς Ημισελήνου. Η ΤΔ δηλώνει ότι άμεσα για να επουλωθούν τα τραύματα των παθόντων μέσω Ερυθράς Ημισελήνου χορηγήθηκαν 800.000 Τουρκικές Λίρες[43], ενώ ο πρόεδρος της Ερυθράς Ημισελήνου Τάκης Καρακάσης, στις 7/10/1955 στην Κωνσταντινούπολη ενημερώνει τα μέλη του Παγκόσμιου Συμβουλίου Εκκλησιών (ΠΣΕ), ότι δόθηκαν άμεσα 200.000 ΤΛ στις οικογένειες των εργαζόμενων που είχαν μείνει άνεργοι και χωρίς κατοικία[44]. Παράλληλα μοιράστηκαν 680 κουβέρτες και δέματα με τροφή βάρους 5 κιλών σε πενταμελείς οικογένειες, που προμηθεύτηκαν από το ΠΣΕ. Συνολικά είχαν μεταφερθεί και διανεμηθεί 90 τόνοι τροφίμων[45]. Άρα μ’ ένα πρόχειρο υπολογισμό στις 8/9/1955 τουλάχιστον 90.000 μη Μουσουλμάνοι (περισσότεροι εξ αυτών μέλη της Ελληνικής Εθνότητας της Κωνσταντινούπολης) δεν είχαν τα απαραίτητα για να σιτιστούν!
Στην έκθεση του ΠΣΕ αναφέρεται δύο φορές ότι 2.000 οικίες είχαν μείνει εντελώς άδειες, χωρίς πόρτες και παράθυρα. Το ίδιο αναφέρει και ο Χ. Χρηστίδης τονίζοντας «2.000 ολοσχερώς κατεστραμμένες οικίες». Στην πραγματικότητα, όπως τονίζει ο Σ. Βρυώνης, το σύνολο των οικιών που υπέστησαν υλικές ζημιές δεν καταμετρήθηκαν ποτέ[46]. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα στατιστικά στοιχεία:
• κατά μέσο όρο κάθε οικογένεια απαρτίζονταν από 5 μέλη,
• όλες οι οικογένειες είχαν τουλάχιστον μία οικία
• το 50% περίπου των οικιών υπέστησαν κάποια υλική ζημιά, βάσει του πληθυσμού που δέχτηκε επισιτιστική βοήθεια,
συμπεραίνουμε ότι στην Κωνσταντινούπολη στις 6-7/9/1955 υπέστηκαν ζημιές τουλάχιστον 18.000 οικίες[Κοίτα ομάδα πινάκων 6 και ομάδα πινάκων 7]. Σήμερα όλοι συμφωνούν ότι 73 εκκλησίες είχαν υποστεί διάφορες ζημιές, από τις οποίες οι 29 Ορθόδοξες Εκκλησίες είχαν καταστραφεί ολοσχερώς από πυρπόληση[47]. Για να επαναλειτουργήσουν τα 34 καταστραμμένα ελληνικά μειονοτικά σχολεία δαπανήθηκαν 450 εκ. Τ.Λ.[48].
Για να αποζημιωθούν τα θύματα καλούνται να απευθυνθούν στις Τουρκικές Αρχές. Οι διαδικασίες αποζημιώσεων θα ξεκινήσουν το Νοέμβριο του 1955. Όσοι είχαν απαιτήσεις πλέον των 10.000 ΤΛ, οι Αρχές τους ζητούσαν δικαστική απόφαση (δηλαδή επιβάλλονταν ο παθών να αποδείξει το ύψος των ζημιών, όταν τα σχετικά παραστατικά είχαν εξαφανιστεί κατά τη διάρκεια των βανδαλισμών)[49]. Τέλος μέχρι 1/1/1957 από τις απαιτητές αποζημιώσεις θα λάβουν 20% οι ξένοι υπήκοοι και 11,5%, οι Τούρκοι υπήκοοι[50]. Στην πραγματικότητα οι αποζημιώσεις ήταν μηδαμινές, όχι λόγω φορολόγησης όπως παρουσιάζεται, αλλά λόγω συναλλαγματικών διαφορών[51].
Όταν οι μη Μουσουλμανικές κοινότητες προσπαθούσαν να επιβιώσουν στην Κωνσταντινούπολη, οι ιθύνοντες των ΗΠΑ στην Άγκυρα σε δεξιώσεις με μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου της ΤΔ, διαπραγματεύονταν σκληρά τα 300 εκ $ ΗΠΑ δάνειο που ζητούσε η ΤΔ. Ένα από τα βασικά επιχειρήματα της αντιπροσωπίας των ΗΠΑ ήταν «Τα Σεπτεμβριανά»[52], ενώ ο αναλυτικός φάκελος της γενοκτόνου πράξης των Σεπτεμβριανών, μετά από 60 χρόνια παραμένει απόρρητος στους χώρους του Υπ. Εξ. των ΗΠΑ[53].
Το ερώτημα που πλανάται είναι γιατί οι τρίτες χώρες δεν προστάτευσαν τους πολίτες τους;
Κλείνοντας
Εκτός του ότι στις 6-7/9/1955 στην Κωνσταντινούπολη παραβιάστηκε ολόκληρος ο Ποινικός Κώδικας της ΤΔ, διαπιστώνουμε ότι στα » Σεπτεμβριανά» έχουμε τουλάχιστον ένα νεκρό, έναν τραυματία, ένα θύμα βιασμού και ότι οργανώθηκαν από κρατικούς μηχανισμούς της ΤΔ και τελέστηκαν από οργανωμένο από κρατικούς φορείς «όχλο». Άρα σύμφωνα με τα άρθρα 5 και 6 του Καταστατικού Χάρτη της Ρώμης έχουμε σαφή τέλεση του αδικήματος της Γενοκτονίας[54] (για την Ελλάδα Ν.3003, ΦΕΚ Α’-75-8/4/2002).
Βέβαια εάν προστεθούν οι τουλάχιστον 75 παραβιάσεις της περιόδου 1923 – 1999 των Συμβάσεων περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων που έχει υπογράψει η ΤΔ[55], διαπιστώνεται ότι το έγκλημα είναι διαρκές…
Ίσως οι λόγοι απόκρυψης του γεγονότος βρίσκονται στα ιστορικά δεδομένα που αναφέρθηκαν στο παρόν κείμενο. Όμως αυτοί που συμβάλλουν στην απόκρυψή πρέπει να γνωρίζουν ότι ο παραβάτης που δεν τιμωρείται για τα εγκλήματά του και κυρίως, όταν αποκομίζει υλικά οφέλη από αυτά, θα τα επαναλάβει…
Κυρίως στον 21ο αι, που η Ελλάδα δέχεται αποβάσεις σε παράλια και επικερδείς επιχειρήσεις…
βκ
Σημειώσεις
[1] Κοίτα Στράβων Γεωγραφικά βιβ. Ζ’ κεφ. 6.2, όπως Ηρόδοτος βιβ. Μελπομένη 144,2.
[2] Μέχρι και τον τερματισμό της Ελληνιστικής περιόδου (50 μ.Χ), οι Έλληνες θα ταξινομήσουν την ανθρωπότητα σε δύο ομάδες: Έλληνες, που διέπονται της Ελληνικής Παιδείας και Βάρβαροι, που αγνοούν την Ελληνική Παιδεία. Άρα και οι πόλεις της «Καθ’ ημάς Ανατολής» ταξινομούνται σε 3 ομάδες: Ελληνικές (οργανωμένες με όλους τους Ελληνικούς θεσμούς), Μυξοβάρβαρες (διατηρούν Ελληνικούς αλλά και βαρβαρικούς θεσμούς) και Βάρβαρες (που οι θεσμοί ήταν αποκλειστικά βαρβαρικοί).
[3] Αποδίδει στην Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης τα δεύτερα σε τάξη πρεσβεία τιμής. Αποδίδεται μάλιστα στην Κωνσταντινούπολη η ονομασία Νέα Ρώμη. » τόν μέν της Κωνσταντινουπόλεως Ἐπίσκοπον ἔχειν τά πρεσβεῖα τῆς τιμῆς μετά τόν τῆς Ῥώμης Ἐπίσκοπον, διά τό εἶναι αὐτήν νέαν Ῥώμην». Κοίτα ιστοσελίδα Οικουμενικού Πατριαρχείου: https://www.ec-patr.org/patrdisplay.php?lang=gr&id=5
[4] Κοίτα μελέτη Β. Κυρατζόπουλου, «Οι Εξελίξεις στο Τραπέζιο Ανατολικού Ζητήματος 2012 – 2015», κεφ. «Η ISIS ως ιστορική συνέχεια των προηγούμενων Χαλιφάτων;» https://www.academia.edu/24234101/Οι_Εξελίξεις_στο_Τραπέζιο_Ανατολικού_Ζητήματος_2012_-_2015
[5] Στην Ανατολία εκτός των Ελλήνων κατοικούν για αιώνες και άλλα έθνη, που παραμένουν υπό την διοίκηση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, όπως Αρμένιοι, Ασσύριοι, Γεωργιανοί, Κούρδοι, Ιλλυριοί κ.ά. Επίσης λόγω αιρετικών διαφορών διαμορφώθηκαν επιπλέον ομάδες, που μακροπρόθεσμα θα συμπεριφερθούν ως διαφορετικές εθνότητες, όπως Μαρωνίτες, Παυλικανοί, Χαλδαίοι κ.α. Αναφερόμενοι σ’ όλους τους αποκαλούμε Βυζαντινοί Λαοί.
[6] Κοίτα Σπύρο Βρυώνη «Η Παρακμή του Μεσαιωνικού Ελληνισμού στη Μικρά Ασία και η διαδικασία εξισλαμισμού (11ος – 15ος αιώνας», εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 2000.
[7] Κοίτα A.A. Vasiliev, Ιστορία Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, τόμος Α’ σελ. 111 – 117. Για Ελλάδα εκδόσεις Μπεργάδης.
[8] Στα Ελληνιστικά Βασίλεια, με την επίδραση των φιλοσοφικών σχολών της Μεσοποταμίας μετά τον 3ο αι π.Χ. στην κεντρική Ανατολία αναπτύσσονται νέες Ελληνικές φιλοσοφικές σχολές. Τον 1ο αι μ.Χ. με τη ζύμωση της αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας και της Ιουδαϊκής θρησκευτικής παράδοσης, δημιουργείται η Χριστιανική φιλοσοφία. Εφόσον έχουμε νέα γραμματεία, θρησκεία και διοικητικό σχήμα δημιουργείται ένας νέος πολιτισμός, τον οποίο αποκαλούμε Μεσογειακό Πολιτισμό.
[9] Κοίτα Fustel de Coulanges, Histoire des Institutions politiques de l’ ancienne France, 1904. Ο A.A. Vasiliev, τον αριθμό 500.000 τον θεωρεί υπερβολικά μεγάλο.
[10] Κοίτα A.A. Vasiliev, Ιστορία Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, τόμος Α’ σελ. 120 – 124. Για Ελλάδα εκδόσεις Μπεργάδης. Το περιεχόμενο του Μανιφέστου στην σελ. 122. Κυκλοφορεί σε πολλές ιστοσελίδες όπως: http://byzantin-history.blogspot.gr/2009/11/395-408.html
[11] Κοίτα, Ζώσιμος, Ιστορία Νέα, τόμος. Ε’, παρ. 146-147. Αν και παγανιστής και πολέμιος του Χριστιανισμού, δικαιολογεί την επανάσταση κατά των Γότθων.
[12] Cihâd (الجهاد), στο Κοράνι αναφέρεται σε 24 διαφορετικά εδάφια (ayet). Ο στόχος των Μουσουλμάνων, ως προς τις αρχές του Μωάμεθ, ο με κάθε μέσο εξισλαμισμός της ανθρωπότητας. Κοίτα, εγκυκλοπαίδεια του Ισλάμ http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c07/c070377.pdf .
[13] Για τον ιδρυτή του ΟσΚ Οσμάν δεν υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν την ακριβή ημερομηνία γέννησης και θανάτου του. Κοίτα «Η Ιστορία του ΟσΚ», υπό την επίβλεψη του καθηγητή İsmail Hakkı Uzunçarşılı (Ισμαήλ Χακκί Ουζούντσαρσιλί), εκδόσεις Türk Tarih Kurumu (Ίδρυμα Τουρκικής Ιστορίας), Άγκυρα 1982, Τόμος Α’ σελ 97 – 113.
[14] Για την κατάσταση που περιήλθε το Βυζάντιο την περίοδο 1204 – 1261, κοίτα A.A. Vasiliev, Ιστορία Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, εκδόσεις Μπεργάδης τόμος Β’ σελ. 625 – 718.
[15] Οι Ρωμιοί επειδή αναφέρονται σε 3 εδάφια (ayet) στο Κοράνι (30.2, 30.3, 30.4) θεωρούνται από τις εκλεκτές μη Μουσουλμανικές φυλές.
[16] Ο «όρος Martens» για πρώτη φορά εμφανίζεται το 1899 στη Συνθήκη «σεβασμός στους νόμους και στα έθιμα κατά τη διάρκεια πολέμων που διεξάγονται επί ξηράς», ο οποίος επίσης εκφράζεται και στη Διεθνή Συνθήκη της Χάγης. Ο όρος εκφράζει: “The inhabitants and the belligerents remain under the protection and the rule of the principles of law of nations, as they result from the usages established among civilized peoples, from the laws of humanity, and the dictates of the public conscience”. «Οι κάτοικοι και οι αντιμαχόμενοι παραμένουν υπό την προστασία των αρχών και κανόνων που εκφράζονται από τους νόμους των εθνών. Οι νόμοι είναι αποτέλεσμα των πολιτισμένων ανθρώπων, εκρέουν από τις αρχές της ανθρωπότητας και υπαγορεύονται από την παγκόσμια συνείδηση».
[17] Αναφερόμαστε στα δύο μεταρρυθμιστικά διατάγματα: α) Στις 3/11/1839 το Gülhâne hatt-ı şerif (Γκουλχανέ χάτι σερίφ), το οποίο διαμορφώθηκε κυρίως από προοδευτικούς του ΟσΚ την περίοδο Selim Γ’ (1789-1807) και Mahmud Β’ (1808-1839). β) Στις 28/2/1856 το Hatt-ı hümayun (χάττι χουμαγιούν), θεωρείται το συμπληρωματικό του Gülhâne hatt-ı şerif. Στην πραγματικότητα επιβάλλεται από τις Ευρωπαϊκές δυνάμεις.
[18] Το İTC ιδρύθηκε στις 21/5/1889 από φοιτητές της Στρατιωτικής Ιατρικής Σχολής της Κωνσταντινούπολης
[19] Πρωτοπόροι θεωρούνται οι Akif Paşa (1787 -1845) και Ethem Pertev Paşa (1824 – 1872), ακολουθούν οι İbrahim Şinasi (1826 – 1871), Namık Kemâl (1840 – 1888), Ziya Paşa (1829 – 1880), Recaizade Mahmud Ekrem (1847 – 1914) κ.ά. Αρχές του 20ου αι. την σκυτάλη θα πάρουν οι Τουρανιστές, όπως οι ποιητές: Tevfik Fikret (1867 – 1915), Cenab Şahabeddin (1870 – 1934), Hüseyin Siret (1872-1959), Hüseyin Suat (1867-1942), H. Nâzım- Ahmet Reşit Rey(1870 – 1956), Ali Ekrem Bolayır (1867-1937), Süleyman Nesip (1866-1917), Süleyman Nazif (1870 – 1927, Faik Ali Ozansoy (1876 – 1950) ve Celâl Sahir Erozan (1883 – 1935). και Πεζογράφοι Halit Ziya Uşaklıgil (1866 – 1945), Mehmet Rauf (1875 – 1931), Hüseyin Cahit Yalçın (1875 – 1957), Ahmed Hikmet Müftüoğlu (1870 – 1927), Saffeti Ziya (1875-1929), Ahmed Şuayb(1876 – 1910), κ.ά.
[20] Όταν η πλειονότητα των φυσικών ή/και των πολιτισμικών χαρακτηριστικών μίας μειονοτικής ομάδας διαφέρουν από το κυρίαρχο έθνος μίας χώρας, η εν λόγω μειονοτική ομάδα αποκαλείται εθνότητα.
[21] Κοίτα στατιστικά δεδομένα που ανακοινώθηκαν το 1917 από το Υπουργείο Εμπορίου και Αγροτικής (παραγωγής) του ΟσΚ.
[22]Κοίτα The truth about the Peace Treaties, Vol. I., London Victor Gallance, 1938. Επίσης, Genocide in International Law. William A. Schabas, National University of Ireland, Cambridge University Press, 2000.
[23] Κοίτα Vartkes Yeghiayan, British Foreign Office Dossiers on Turkish War Crimes, εκδ. οικ. American Armenian International College, Michigan 1991.
[24] Το βασικό τμήμα της Συνθήκης απαρτίζεται από 143 άρθρα. Συμβαλλόμενες χώρες είναι: ΗνΒ, Γαλλική Δημοκρατία, Βασίλειο της Ιταλίας, Αυτοκρατορία της Ιαπωνίας, Βασίλειο της Ελλάδας, Βασίλειο της Ρουμανίας, Βασίλειο Σέρβων-Κροατών-Σλοβένων, Βουλή της Άγκυρας. Την βασική Σύμβαση ακολουθούν επί μέρους διμερείς συμβάσεις και πρωτόκολλα.
[25] Αν και ο Κεμάλ επιδίωκε την ύπαρξη δεύτερου κόμματος, κάθε προσπάθεια ίδρυσης αντιπολίτευσης υπονομεύτηκε από τον ίδιο. Κοίτα Eric Jan Zurcher, Political Opposition in the Early Turkish Republic, The Progressive Republican Party 1924 – 1925, εκδ. οικ. Βrill 1991.
[26] Αν και το μεγαλύτερο τμήμα Ελληνορθόδοξων απαρτίζεται από μέλη της Ελληνικής Εθνότητας, υπάρχουν Αλβανοί, Σέρβοι, Βούλγαροι, Ρώσοι, Γεωργιανοί κ.α. Ελληνορθόδοξοι, που κυρίως στην Κωνσταντινούπολη είχαν ενταχθεί στην Ελληνική Εθνότητα. Άρα με τον όρο Ρωμιός ορίζεται θρησκευτική ταυτότητα (δηλαδή πιστός της Ελληνορθόδοξης θρησκείας) και όχι εθνική.
[27] Για τις από το 1923 συνεχείς παραβιάσεις της ΣτΛ κοίτα μελέτη Β. Κυρατζόπουλου:
https://www.academia.edu/6487178/The_violations_of_the_Treaty_of_Lausanne
[28] Κοίτα άρθρα Rıfat Bali α)περιοδικό Tarih ve Toplum, Balat Fırınları söylentisi, Δεκέμβριο 1998.
[29] Για τις πρακτικές των Amele Tamburu (στρατόπεδα εργασίας) του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου δίδονται πολλές πληροφορίες στα έργα του Πρέσβη των Η.Π.Α. Morgenthau.
[30] Για αναλυτική ενημέρωση σχετικά με το φόρο περιουσίας κοίτα, Φαϊκ Οκτέ Varlık Vergisi, Ο ληστρικός Νόμος του Φόρου Περιουσίας των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, Ηρόδοτος και Σύλλογος Κωνσταντινουπολιτών, Θεσσαλονίκη 1998. Όπως σε Aşkale Yolcuları, varlık vergisi ve çalışma kampları (Οι ταξιδιώτες του Άσκαλε, φόρος περιουσίας και τα τάγματα εργασίας), Rıdvan Akar, Belge, Κωνσταντινούπολη 1999. Για ζωντανή μαρτυρία κοίτα, Στην Εξορία, το ημερολόγιο Κωνσταντίνου Κιουρκτσόγλου στα εργατικά τάγματα του 1943, Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών μελετών, Αθήνα 2009.
[31] Για την επικρατούσα κατάσταση κοίτα άρθρο-μελέτη Hakan Uzun, Cumhuriyet Halk Partisi nin 1946 Olağanüstü Kurultayı, περιοδικό Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları , Άνοιξη 2013.
[32] Κοίτα Fikret Başkaya – Sait Çetinoğluö Resmi Tarih Tartışmaları -8- Türkiye de Azınlıklar, εκδ. οικ. ΜΑΚΙ, Άγκυρα 2009, σελ23.
[33] Περιοδικό Tempo, 1991, από τη συνέντευξη του πρώτου Γενικού Γραμματέα του γραφείου ÖHD Sabri Yirmibeώoglu (Σαμπρί Γιρμιμπέζογλου).
[34] Το ÖHD. ήταν μία ημικρατική οργάνωση με διεθνείς σχέσεις και (ίσως) προεκτάσεις στον ιδιωτικό τομέα προς εύρεση κεφαλαίων και αποποίηση κρατικής ευθύνης. Όπως της S.A.C. (Υπηρεσία Πολιτικής Δράσεως) της Γαλλίας ή του σχεδίου Glaudio όπως αναφέρεται για την Ιταλία ή Κόκκινη Προβιά της Ελλάδας.
[35] Κοίτα Β. Κυρατζόπουλο, Η Άγραφη Γενοκτονία Κωνστνατινούπολη 1955, Πράξη Ντροπής που αποκρύπτεται από την «Άλλη Τάξη Πραγμάτων», εκδ. οικ. Τσουκάτου, Αθήνα 2006.
[36] Στις 19/10/1960 στο νησί της Πίττας, άρχισε η δίκη που αφορούσε τα γεγονότα της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου. Η συνολική διάρκεια της δίκης ήταν 50 ώρες και 15 λεπτά.·Τα Πρακτικά ήταν πάνω από 2000 σελίδες, που συγκρότησαν είκοσι εννέα (29) φακέλους. Εξετάστηκαν ενενήντα επτά (97) μάρτυρες και οι κατηγορούμενοι ήταν οι: Celal Bayar (Τζελάλ Μπαγιάρ, Πρόεδρος Τουρκικής Δημοκρατίας), Adnan Menderes (Αντνάν Μεντερές, Πρωθυπουργός Τουρκικής Δημοκρατίας), Fatin Rüştü Zorlu (Φατίν Ρουστού Ζορλού, Υπουργός Εξωτερικών), Fuat Köprülü (Φουάτ Κοπρουλού, Καθηγητής και Υπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ), Fahrettin Kerim Gökay (Φαχρεττίν Κερίμ Γκόκαϊ, Καθηγητής και Νομάρχης Κωνσταντινουπόλεως), Alaaddin Eriş (Αλααντίν Ερίς, Αστυνομικός Διευθυντής Κωνσταντινουπόλεως), Kemal Hadımlı (Κεμάλ Χαντιμλί, Νομάρχης Σμύρνης), Mehmet Ali Balin (Μεχμέτ Αλί Μπαλίν, Τούρκος Πρόξενος της Θεσσαλονίκης), Mehmet Ali Tekinalp (Μεχμέτ Αλί Τεκίναλπ, Τούρκος Υποπρόξενος Θεσσαλονίκης), Hasan Uçar (Χασάν Ουτσάρ, θυρωρός Τουρκικού Προξενείου Θεσσαλονίκης) Oktay Engin (Οκτάϊ Ενγκίν, φοιτητής, γιος προνομιούχου τουρκικής οικογένειας της Δυτικής Θράκης).
Στο τέλος της ακροαματικής διαδικασίας για το αδίκημα των γεγονότων της 6-7/9/1955, καταδικάζονται ο Adnan Menderes σε έξι (6) χρόνια φυλάκιση και 375 τουρκικές λίρες (Τ. Λ.) πρόστιμο, ο Fatin Rüştü Zorlu σε τέσσερα (4) χρόνια φυλάκιση και 250 Τ. Λ. πρόστιμο. Οι υπόλοιποι αθωώνονται από τις κατηγορίες που τους βάρυναν.
[37] Πολλές μαρτυρίες (από Τούρκους δημοσιογράφους, παθόντες και ξένες αντιπροσωπείες), συνηγορούν ότι «ο όχλος» κινούνταν με τάξη. Προηγούνταν εικοσαμελείς ομάδες που άνοιγαν πόρτες από εκκλησίες, σπίτια και επαγγελματικούς χώρους. Η καθοδήγηση κάθε ομάδας γινόταν από άτομα (ένα ή δύο) που διέθεταν καταστάσεις «στόχων». Ακολουθούσε δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα που λεηλατούσε έσπαγε και κακοποιούσε.
[38] Για τις οκτώ φάσεις της Γενοκτονίας και την εφαρμογή αυτών στα «Σεπτεμβριανά» κοίτα Β. Κυρατζόπουλο, Η Άγραφη Γενοκτονία Κωνστνατινούπολη 1955, Πράξη Ντροπής που αποκρύπτεται από την «Άλλη Τάξη Πραγμάτων», εκδ. οικ. Τσουκάτου, Αθήνα 2006.
[39] Κοίτα, Χριστόφορος Χρηστίδης, Τα Σεπτεμβριανά, επιμελήθηκε ο Γιάννης Δ. Στεφανίδης, εκδ.. Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, Αθήνα 2000.
[40] Κοίτα Memorandum from Director of Central Intelligence (Dullas) to the Secretary of State, Washington, September 22,1955.
[41] Κοίτα άρθ. Γιώργος Α. Λεονταρίτης, περιοδικό «Τότε» τεύχος 16, Αθήνα 2005.
[42] Κοίτα άρθ. Γιώργος Α. Λεονταρίτης, περιοδικό «Τότε» τεύχος 17, Αθήνα 2005.
[43] Κοίτα Speros Vryonis,JR the mechanism of catastrophe, εκδ. οικ. greekworks.com, Νέα Υόρκη 2005, σελ. 276.
[44] Κοίτα έκθεση του Παγκόσμιου Συμβουλίου Εκκλησιών κεφ.(c) , παρ.(1)
[45] Από την παρουσίαση του πρωτοπρεσβύτερου Γεωργίου Τσέτση στις 5/9/2017
[46] Κοίτα όπ Speros Vryonis, σελ. 283.
[47] Κοίτα προοίμιο έκθεσης του Παγκόσμιου Συμβουλίου Εκκλησιών.
[48] Κοίτα όπ Χριστόφορος Χρηστίδης, σελ.269.
[49] Κοίτα όπ Σπύρου Βρυώνη σελ. 283.
[50] Κοίτα όπ Σπύρου Βρυώνη, παραρτήματα
[51] Το 1955 η επίσημη τιμή του $ ΗΠΑ ανέρχεται στις 2,80 ΤΛ. ενώ 1/1/1957 στις 5,75 ΤΛ. Από την άλλη στην ελεύθερη αγορά 1$ ΗΠΑ αρχές Σεπτεμβρίου του 1955 διαπραγματεύονταν στις 7,80 ΤΛ και αρχές Δεκεμβρίου του 1955 στις 10,00 ΤΛ.
[52] Κοίτα Memorandum of a Conversation, Ankara September 14, Ankara September14/9/1955.
[53] Department of State, Central Files, 781.00/9–2255. Top Secret.
[52] Κοίτα https://treaties.un.org/doc/publication/unts/volume%2078/volume-78-i-1021-english.pdf
[54] Κοίτα https://www.academia.edu/6487178/The_violations_of_the_Treaty_of_Lausanne
Αζίζ Νεσίν, «Κρεμάστε τους σαν τα τσαμπιά» (απόσπασμα)
Εκείνη τη βραδιά της 6ης/7ης Σεπτεμβρίου έγινα μάρτυρας πολύ θλιβερών και πολύ γελοίων καταστάσεων. Εσείς πόσες κορνιζαρισμένες φωτογραφίες του Ατατούρκ πιστεύετε ότι μπορεί να έχει ένα μικρό καπηλειό; Δυο, τρεις, τέσσερις… Αυτό που με είχε εντυπωσιάσει εκεί ήταν η πληθώρα των φωτογραφιών του Ατατούρκ. Ο εστιάτορας, κρυμένος πίσω από την κορνιζαρισμένη φωτογραφία του Ατατούρκ, που χρησιμοποιούσε ως ασπίδα προστασίας απευθυνόμενος προς τους σερβιτόρους, έλεγε: «Γρήγορα, φέρτε φωτογραφίες του Ατατούρκ!». Και ξαναβγάζοντας το κεφάλι του, προσπαθούσε με χίλια παρακάλια να εξηγήσει στον όχλο, που πλέον ερχόταν κατά κύματα και όχι βήμα βήμα, ότι είναι Τούρκος, μουσουλμάνος και Κεμαλιστής.
[…]
Κάποια στιγμή μου ήρθε να πω στο παλικάρι που κράταγε τη σημαία: «Ρε συ, τι κάνεις, ο άνθρωπος λέει ότι είναι και Τούρκος και μουσουλμάνος!». Αλλά πόσο γελοία θα ήταν μια τέτοια κουβέντα. Λες κι αν δεν ήταν Τούρκος και μουσουλμάνος θα νομιμοποιούνταν η λεηλασία του χώρου.
Αζίζ Νεσίν
ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ
Ματωμένη Πόλη: Το πογκρόμ εναντίον Ελλήνων, το τουρκοαγγλικό σχέδιο και η εκτέλεση του Μεντερές
https://www.news247.gr/afieromata/matomeni-poli-to-pogkrom-enantion-ellinon-to-toyrkoaggliko-schedio-kai-i-ektelesi-toy-menteres.7707281.html
«Εκείνο το πρωινό γύρω στα 4.000 πτώματα και των δύο φύλων, κεφάλια, πόδια, κείτονταν στους δρόμους της Πόλης. Χωρίς να λογαριάσουμε όσους σκοτώθηκαν στα σπίτια τους ή κρεμάστηκαν από τα παράθυρα». Ο νεαρός Streit παρακολούθησε τη φοβερή σφαγή από το εργαστήριο του αφεντικού του, που βρισκόταν στην πλατεία του Μουφτή. «Μόνο σ’ αυτή την πλατεία μέτρησα γύρω στα 300 πτώματα. Βραβεία ορίζονταν για την επινόηση των πιο φριχτών βασανιστηρίων». Κάτι μεθυσμένοι Τούρκοι είδαν τον Streit και δύο παραγιούς που κοιτούσαν από το παράθυρο και τους κάλεσαν να πάρουν μέρος στη σφαγή. Τους όπλισαν και τους ανάγκασαν να ενταχθούν σε μια συμμορία. Μπήκαν στο σπίτι ενός πλούσιου Έλληνα κοσμηματοπώλη –το μαγαζί του, που βρισκόταν στο ισόγειο, ήταν κιόλας καταστραμμένο. Αφού καταλεηλάτησαν το σπίτι ανακάλυψαν στο ανώγειο την οικογένεια: πατέρα, μητέρα, δύο θυγατέρες και μια υπηρέτρια. «Η μια κόρη, ένα λεπτό και όμορφο κορίτσι, όταν ένας Τούρκος θέλησε να της επιτεθεί, πήδηξε από το παράθυρο στο κενό. Κατέβασαν την οικογένεια στην πλατεία. Εκεί ξεγύμνωσαν την άλλη κόρη και την υπηρέτρια και έκοψαν πρώτα τους μαστούς και ύστερα τη μύτη τους. Ο γιος, ένας εύρωστος νέος 24 χρόνων, χύμηξε πάνω στον Τούρκο, τον γρονθοκόπησε στον κρόταφο, άρπαξε το ματωμένο γιαταγάνι από το χέρι του, και με ένα χτύπημα από πάνω προς τα κάτω του έκοψε τη μύτη έτσι που έμεινε κρεμασμένη από τα χείλια του. Μέσα σ’ ένα λεπτό τον είχαν κιόλας κατακομματιάσει εκατό σπαθιά».
Streit Γερμανός τεχνίτης στην Πόλη.
Ο επαχθής φόρος «βαρλίκ».
Χριστούγεννα 1942: Η Ελλάδα γονατισμένη κάτω από την ναζιστική Κατοχή βιώνει τον χειρότερο λιμό από την εποχή της Αρχαιότητας, με χιλιάδες νεκρούς από πείνα στα περισσότερα μεγάλα αστικά κέντρα.
Η Τουρκία από τον Ιούνιο του 1941 είχε υπογράψει «σύμφωνο φιλίας» με τη ναζιστική Γερμανία, και ένα χρόνο αργότερα (Ιούνιος 1942) εμπορική συμφωνία για την τροφοδοσία των ναζιστικών δυνάμεων με τα απαραίτητα για την κατασκευή όπλων μέταλλα (ιδίως χρώμιο). (Υπόψιν ότι μόλις η ήττα των Γερμανών κατέστη βέβαιη, η Τουρκία έσπευσε «να κηρύξει τον πόλεμο στην Γερμανία» (23 Φεβρουαρίου 1945).
Όσοι παρακολουθούν διαχρονικά την πορεία της Τουρκίας από το κίνημα των Νεότουρκων (1908) μέχρι σήμερα, θεωρούν πως όλες ανεξαιρέτως οι διαχρονικές, αποφασιστικές ενέργειες της Τουρκίας διαθέτουν κάποια ιδιαίτερα κοινά χαρακτηριστικά: Είναι ύ π ο υ λ ε ς (π ι σ ώ π λ α τ ε ς), μ ε θ ο δ ε υ μ έ ν ε ς, θ ρ α σ ύ τ α τ ε ς και γίνονται συνήθως εκ του ασφαλούς μέσα σε ένα ήδη διαμορφωμένο πλαίσιο το οποίο θεωρούν ότι παρέχει την «κατάλληλη ευκαιρία». Αν αποτύχουν, δεν έχουν κανένα απολύτως πρόβλημα να κάνουν «στροφή 180 μοιρών».
Ο διάδοχος και πρωτοπαλήκαρο του Μουσταφά Κεμάλ, Ισμέτ Ινονού είχε ήδη μυριστεί την «κατάλληλη ευκαιρία» προκειμένου να εξοντώσει όσους Έλληνες, Αρμένιους και Εβραίους είχαν καταφέρει να επιβιώσουν στην Κωνσταντινούπολη και ζούσαν ακόμα στην Τουρκία, όπως ακριβώς ένας καρχαρίας μυρίζεται το ανθρώπινο αίμα από κάποιο ναυάγιο… Ολόκληρος ο πλανήτης ήταν απασχολημένος με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ελλάδα βρισκόταν σε πόλεμο, και η Τουρκία, κρυμμένη πίσω από την επιτήδεια ουδετερότητα και το «σύμφωνο φιλίας» με την ναζιστική Γερμανία που ήταν ήδη έτοιμο από τις αρχές του 1941, είχε λυμένα τα χέρια της. Άρα, υπήρχε η «κατάλληλη ευκαιρία».
Έτσι τον Μάϊο του 1941, λίγες μόλις βδομάδες μετά την γερμανική εισβολή στην Ελλάδα, η οποία είχε ξεκινήσει από τις 6 Απριλίου 1941, η Τουρκία κήρυξε γενική επιστράτευση των μη μουσουλμάνων νέων ηλικίας από 20 έως 45 ετών. Όλος ο ανθός, η αφρόκρεμα της μη μουσουλμανικής νεολαίας της Κωνσταντινούπολης οδηγήθηκε στα βάθη της Ανατολής με στόχο τη φυσική της εξόντωση. Η οξύτατη διαφωνία του δίδυμου I. Ινονού – Σ.Σαράτσογλου (πρωθυπουργός) με τον στρατάρχη Φεβζί Τσακμάκ, ο οποίος φοβόταν τις πιθανές συνέπειες μιας νέας γενοκτονίας, δεν επέτρεψε την εν ψυχρώ εκτέλεση των επιστρατευμένων, έτσι η επιστράτευση περιορίστηκε στην εκτέλεση καταναγκαστικών έργων. Ο πρόεδρος Ισμέτ Ινονού όμως δεν ήταν καθόλου ευχαριστημένος. Κάλεσε τον πρωθυπουργό Σουκρού Σαράτσογλου και του ανέθεσε το έργο της οικονομικής ή φυσικής εξόντωσης των μη μουσουλμανικών πληθυσμών με «όπλο» έναν έκτακτο φόρο περιουσίας, που θα ήταν τόσο εξωφρενικός ώστε πρώτα οι «υπόχρεοι» θα αδυνατούσαν να πληρώσουν και στη συνέχεια θα τους δινόταν η μεγαλόψυχη «ευκαιρία» να τον εξοφλήσουν με καταναγκαστική εργασία. Υπολογίζεται ότι για την εξόφληση του φόρου που επιβλήθηκε σε κάθε Έλληνα, Αρμένη ή Εβραίο αλλά δεν κατέστη δυνατό να πληρωθεί, απαιτείτο καταναγκαστική εργασία διακοσίων έως τριακοσίων ετών προκειμένου να εξοφληθεί!
Ο Τούρκος πρωθυπουργός δεν έχασε χρόνο. Σχεδίασε προσεκτικά τα βήματα που έπρεπε να γίνουν ένα προς ένα:
Πρώτα έπρεπε να προετοιμαστεί το κατάλληλο κλίμα στο εσωτερικό της Τουρκίας. Ο τουρκικός Τύπος άρχισε σταδιακά να εξαπολύει μια εκστρατεία μίσους και φανατισμού εναντίον των μη μουσουλμάνων – Ελλήνων, Αρμενίων, Εβραίων. Όλα τα δεινά της Τουρκίας φορτώνονταν στις πλάτες των μειονοτήτων, και βέβαια στην οικονομική ευημερία που απολάμβαναν.
Δεύτερον, ανασύρθηκε ένας νόμος που είχαν ετοιμάσει το 1914 οι Νεότουρκοι για την «ανάπτυξη της τουρκικής οικονομίας» με πλιάτσικο των χριστιανικών περιουσιών της Τουρκίας. Ξεσκονίστηκε, καθαρογράφτηκε, συμπληρώθηκε και παρουσιάστηκε από τον υφυπουργό οικονομικών Εσαάτ Τεκελί στον πρωθυπουργό Σαράτσογλου. Ο τελευταίος ζήτησε από τον σεσημασμένο για σφαγές άμαχων Ελλήνων Fuat Agrali, τη δημιουργία ενός μικρού διευθυντηρίου που θα εφάρμοζε το νόμο. Μέλη του ορίστηκαν οι Faik Ökte, (έφορος Κωνσταντινούπολης) και Mumtaz Tarham τους οποίους ο Fuat Agrali παρουσίασε στον Τούρκο πρωθυπουργό με τα εξής λόγια: «Αυτά τα δύο παλληκάρια (!…) θα εφαρμόσουν το νόμο μας στην Κωνσταντινούπολη και στη Σμύρνη». Το επόμενο βήμα ήταν η μυστική συνεδρίαση του κυβερνώντος Λαϊκού Κόμματος, κατά τη διάρκεια της οποίας ο Τούρκος πρωθυπουργός έδωσε εγγυήσεις πως ο νέος νόμος για τον έκτακτο φόρο περιουσίας, το «βαρλίκι», στην πράξη θα εφαρμοστεί μόνο στις μειονότητες.
Εξήγησε ότι έπρεπε, για τα μάτια, να υπάρχει και ένας φόρος για Τούρκους, αλλά θα ήταν μικρός και συμβολικός, έτσι για να τηρηθούν στοιχειωδώς τα προσχήματα. Αμέσως μετά, η τουρκική Βουλή ψήφισε σε μια συνεδρίαση το νόμο 4305 με 17 άρθρα, στις 12 Νοεμβρίου 1942. Ο νόμος 4305 διαχώρισε με επίσημο, ρατσιστικό τρόπο τους φορολογούμενους σε τέσσερις κατηγορίες: Μουσουλμάνους, Γκιαούρηδες (Έλληνες, Αρμένιους, Εβραίους), όσους άλλαξαν την πίστη τους και έγιναν μουσουλμάνοι (Donme) και τέλος όλους τους ξένους υπηκόους. Καθορίστηκαν επιτροπές με έξι μέλη που όριζαν το ποσό του φόρου για κάθε φορολογούμενο ξεχωριστά (δύο εφοριακοί, δύο μέλη Τοπικής Αυτοδιοίκησης που ήταν φανατισμένα μέλη του Λαϊκού Κόμματος, και δύο μουσουλμάνοι – μέλη του Εμπορικού Επιμελητηρίου της Κωνσταντινούπολης).
Στο βιβλίο Η συμφορά του φόρου Βαρλίκι (Varlık Vergisi Faciası) ο έφορος Κωνσταντινούπολης Faik Ökte μας περιγράφει με ποιον τρόπο οριζόταν το ποσό του φόρου, αφού πρώτα εξεταζόταν ο φάκελος του θύματος και βεβαιώνονταν το θρήσκευμα και η εθνικότητα του: Πόσο θα πληρώσει αυτός; 500.000 λίρες πρότεινε ένα μέλος της επιτροπής. Όχι, όχι. 1.000.000 λίρες, αντιπρότεινε ένα άλλο. Πείτε ένα ενδιάμεσο ποσό να τελειώνουμε, επενέβαινε ένας τρίτος. Αν σε έναν χριστιανό φορολογούμενο επιβαλλόταν 5.000 λίρες φόρος για ένα μικρό κατάστημα, στον μουσουλμάνο του διπλανού ακριβώς καταστήματος επιβαλλόταν φόρος μόνο 5 λιρών…. Το ποσό του φόρου που επιβαλλόταν δεν επιδέχονταν καμμία έφεση. H προθεσμία πληρωμής ορίστηκε σε 15 ημέρες. Τυχόν καθυστέρηση πληρωμής για τη μεν πρώτη εβδομάδα σήμαινε πρόστιμο 1%, για τη δεύτερη 2% κ.ο.κ. Μετά την παρέλευση ενός μηνός ακολουθούσε κατάσχεση της ακίνητης περιουσίας, σύλληψη και εκτόπιση σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας με ημερήσια «αμοιβή» 2 λιρών η οποία «συμψηφιζόταν» με την οφειλή του εκτοπισθέντος.
Οι φορολογικοί κατάλογοι δημοσιεύτηκαν από τις τουρκικές Αρχές τις παραμονές των Χριστουγέννων του 1942. Ο πανικός απλώθηκε στην έντρομη μειονότητα που γέμισε όλες τις εφημερίδες με αγγελίες πώλησης ακινήτων Ελλήνων, Αρμενίων και Εβραίων. Σύμφωνα με όσα καταγράφει στο βιβλίο του ο έφορος της Κωνσταντινούπολης Faik Ökte, στο τέλος του 1942 αγοραστή έψαχναν απεγνωσμένα μέσα από εφημερίδες 8 εργοστάσια, 7 στοές σε κεντρικά σημεία, 80 πολυκατοικίες, 230 σπίτια, 97 μαγαζιά και 190 οικόπεδα! Όπως ήταν φυσικό, οι τιμές κατρακύλησαν αμέσως με αποτέλεσμα να ξεπουλιούνται ολόκληρες περιουσίες για ένα κομμάτι ψωμί. Όσοι δεν κατάφεραν να εξοφλήσουν τον φόρο που τους επέβαλαν οι τουρκικές Αρχές άρχισαν, να βλέπουν, μετά την 7η Ιανουαρίου 1943, τα ονόματα τους στις εφημερίδες. Η περιουσία τους κατάσχονταν και οι «υπόχρεοι» οδηγούνταν σε καταναγκαστικά έργα στο Άσκαλε, που θεωρείται η Σιβηρία της Ανατολής, ώστε να επισπευστεί η φυσική τους εξόντωση από τις καιρικές συνθήκες και την καταναγκαστική εργασία που ξεκινούσε από τις 5 το πρωί και τέλειωνε στις 7 το απόγευμα.
Τον Σεπτέμβριο του 1943 η γνωστή αμερικανική εφημερίδα ‘New York Times’ δημοσίευσε ένα άρθρο για την πισώπλατη μαχαιριά της Τουρκίας, και η Τουρκική Εθνοσυνέλευση, χωρίς καθυστέρηση, αποφάσισε την άμεση διαγραφή των φόρων που δεν είχαν εισπραχθεί ακόμα. Τρεις μήνες αργότερα (Δεκέμβριος 1943) αποφασίστηκε η διάλυση των ταγμάτων εργασίας και η επιστροφή των «οφειλετών» στα σπίτια τους. Όσοι άντεξαν τις κακουχίες και κατάφεραν να επιστρέψουν, ήσαν κυριολεκτικά αγνώριστοι. Από τους 1.229 πλούσιους μειονοτικούς που δεν μπόρεσαν να πληρώσουν τον υπερβολικό φόρο και βρέθηκαν στα τάγματα εργασίας, ένας στους τρεις δεν κατάφερε να γυρίσει πίσω. Πλήθος μαρτυρίες καταγράφουν συγκλονιστικές λεπτομέρειες μιας ακόμα μαύρης σελίδας στην ιστορία της σύγχρονης Τουρκίας.
Ο νόμος 4305 καταργήθηκε οριστικά στις 15 Μαρτίου 1944, όταν ο Ρωσικός στρατός έφθασε νικητής στα σύνορα της Ρουμανίας και η Τουρκία προσπάθησε να εξαφανίσει τα ίχνη του αποτρόπαιου εγκλήματος που διέπραξε.
Συμπέρασμα
Η μελέτη και η πλήρης γνώση των ιστορικών γεγονότων που σημάδεψαν και σημαδεύουν την σύγχρονη πορεία Ελλάδας και Τουρκίας, σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί κήρυγμα μίσους προς την απέναντι όχθη του Αιγαίου. Αντίθετα, ένα χέρι φιλίας μόνιμα απλωμένο, με ειλικρίνεια και αμοιβαίο σεβασμό, δίνει ελπίδα στις επόμενες γενιές να πετύχουν κάποτε αυτό που οι παλαιότερες δεν κατάφεραν. Η μελέτη όμως και η πλήρης ιστορική γνώση αποτελεί εθνική υποχρέωση γιατί η λήθη του κακού είναι η άδεια για την επανάληψή του. Και η Τουρκία στις ημέρες μας, με εξωπραγματικές νεοοθωμανικές φαντασιώσεις, αποτελεί έναν μεγάλο κίνδυνο για την σταθερότητα, την ασφάλεια και την ειρήνη σε ολόκληρη την Μέση Ανατολή και τα Βαλκάνια.
Σε ό,τι πάντως μας αφορά, δεν υπάρχει πιο καταλυτικό, πιο ισχυρό όπλο των Ελλήνων εναντίον των προβληματικών μας γειτόνων, από την πλήρη γνώση της ιστορίας μας!
Για την αντιγραφή
Λία Βαλάτα-Τσιάμα
[…] […]
Θ. Παχόπουλος στο mynews.gr: «Έτσι έζησα τα Σεπτεμβριανά του 1955 στην Κωνσταντινούπολη»
Γεννήθηκε το 1945 στην Κωνσταντινούπολη και έφυγε το 1964 για να εγκατασταθεί στην Καλλιθέα. Έζησε πολλά μέχρι να φύγει, αλλά αυτό που τον συγκλόνισε ήταν οι δυο μέρες του Σεπτεμβρίου του 1955. Ξαναείδε την Πόλη το 2001.
Το mynews.gr συνομίλησε με τον κύριο Θεμιστοκλή Παχόπουλο με αφορμή τη σημερινή, 67η επέτειο, από τα Σεπτεμβριανά του 1955.
Για εσάς κύριε Παχόπουλε, τι σημαίνει Κωνσταντινούπολη;
«Είναι η γενέτειρά μου και όπως αντιλαμβάνεστε όταν περνούν τα χρόνια υπάρχει μια νοσταλγία του παρελθόντος. Σε εμάς βέβαια υφίστανται δύο τινά.
Υπάρχει η νοσταλγία του παρελθόντος και η νοσταλγία του τόπου που έχεις γεννηθεί».
Πώς ήταν η ζωή στην Κωνσταντινούπολη; Πριν τα Σεπτεμβριανά και μετά, μέχρι να φύγετε;
«Η ζωή στην Πόλη ήταν πολύ διαφορετική.
Καταρχήν η Κωνσταντινούπολη ήταν πολύ διαφορετική σε σχέση με τη σημερινή η οποία πλέον είναι μια μεγαλούπολη και πληθυσμιακά είναι διπλάσια της Ελλάδας.
Περίπου 18-20 εκατομμύρια είναι.
Εκείνη την εποχή ήταν περίπου 2 εκατομμύρια, υπήρχαν οι συνοικίες των Ρωμιών, των Αρμενίων, οι Τουρκομαχαλάδες όπως τους λέγαμε και ήταν χωριστά.
Βέβαια, κατά καιρούς υπήρχε το στοιχείο της ανασφάλειας, δεν μπορούμε να το αγνοήσουμε ή να το παραβλέψουμε.
Εκκλησίες, καταστροφή
Όπως και τα Σεπτεμβριανά εν προκειμένω υπήρξε ένας σταθμός της όλης πολιτικής διώξεων κατά του Ελληνισμού.
Υπήρχε μια ανασφάλεια, βέβαια όταν έχεις γεννηθεί στον τόπο που μεγάλωσες, αγαπάς αυτόν τον τόπο και δεν σκέφτεσαι εύκολα να τον εγκαταλείψεις. Δυστυχώς οι περιστάσεις μας ανάγκασαν παρά τη θέλησή μας να την εγκαταλείψουμε».
Είχε επιπτώσεις στον Ελληνισμό της Πόλης το οτιδήποτε γινόταν μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας; Και ειδικά σε δύσκολες καταστάσεις;
«Κοιτάξτε, πρέπει να το ξεκαθαρίσουμε το θέμα γιατί επικρατεί μια εσφαλμένη αντίληψη και επειδή αναφερόμαστε στα Σεπτεμβριανά και φέτος θα έχουμε δυστυχώς την 67η επέτειο, θλιβερή επέτειο, δεν πρέπει να το συνδέουμε με τις σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας και όπως έχει συνδεθεί ειδικότερα με το Κυπριακό.
Πολλοί λένε, ξέρεις, το Κυπριακό ήταν η αιτία για να συμβούν τα Σεπτεμβριανά.
Όλοι οι διωγμοί δεν έχουν σχέση με τις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας. Αποτέλεσαν ορισμένες φορές τα προσχήματα, αλλά εντάσσονται στο σχέδιο το οποίο ξεκίνησε από τους Νεότουρκους, από το 1915, ένα σχέδιο εκδιώξεως του χριστιανικού πληθυσμού από την Ανατολία.
Βέβαια, με τη Μικρασιατική Καταστροφή επιτεύχθηκε αυτή η εκκαθάριση, απλώς με τη συνθήκη της Λωζάνης έμεινε αυτή η νησίδα του Ελληνισμού στην Κωνσταντινούπολη.
Η οποία όμως από την επομένη της υπογραφής της συνθήκης της Λωζάνης, επιδιώχθηκε να καταστρατηγηθεί και είχαν ληφθεί διάφορα μέτρα εναντίον του Ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης».
Όχλος, λεηλασίες
– Τι θυμάστε από εκείνες τις δυο ημέρες, 6 και 7 Σεπτεμβρίου του 1955; Πολλοί την έχουν χαρακτηρίσει ως «Νύχτα των Κρυστάλλων του Ελληνισμού»
«Πράγματι, έχουν δίκαιο που τη χαρακτηρίζουν έτσι γιατί δημιουργήθηκε αυτή η εικόνα μέσα στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης, στις συνοικίες της.
Ήμουν 10 χρονών το 1955. Το σπίτι μας ήταν στα Ψωμαθειά (Σ.Σ. Γειτονιά της Πόλης, που βρέχεται από τη θάλασσα του Μαρμαρά, γνωστή στα Βυζαντινά χρόνια ως το Θείον Ύψωμα. Ψωμαθειά για τους Ρωμιούς) μια περιοχή όπου το Ελληνικό στοιχείο ήταν πολύ έντονο πληθυσμιακά, ενώ υπήρχαν και Αρμένιοι. Οι Τουρκομαχαλάδες ήταν σε ιδιαίτερες περιοχές.
Εμείς κατοικούσαμε τότε στο πατρικό μου σπίτι, που ήταν στη λεωφόρο επάνω και μάλιστα τότε υπήρχε το τραμ.
Η στάση του τραμ ήταν ακριβώς μπροστά το σπίτι μας.
Εκείνο το βράδυ δεν είχε έρθει ακόμη ο πατέρας μου από την εργασία του.
Παρατηρήθηκε μια περίεργη κινητικότητα στα τραμ, κάτι το οποίο αντιλήφθηκε και η μητέρα μου χωρίς βέβαια να ξέρει περί τίνος πρόκειται.
Υπήρχε ένας συνωστισμός μεγάλος, μια περίεργη κίνηση.
Συνέντευξη
Τελικά, κατά τις οκτώ περίπου ήταν όταν ήρθε ο πατέρας μου και λέει τη μητέρα μου: Ξέρεις, τα πράγματα δεν είναι καλά, γίνονται επεισόδια στο Ταξίμ. Το Ταξίμ είναι στο Πέραν όπου και εκεί ήταν έντονο το Ελληνικό στοιχείο.
Είναι η απέναντι πλευρά του Κερατίου, η δική μας συνοικία όπου κατοικούσαμε ήταν εντός των τειχών, στο Βυζάντιο.
Ακριβώς σε αυτή την περιοχή κατοικούσαμε, κοντά στα τείχη.
Λέει λοιπόν ο πατέρας μου στη μητέρα μου ό,τι γίνονται επεισόδια, τα παιδιά καλό θα είναι να κοιμηθούν και εμείς να κλείσουμε τα φώτα στο σπίτι.
Δεν πέρασε ούτε μισή ώρα, τρία τέταρτα, δεν προλάβαν να μας βάλουν να κοιμηθούμε, εμένα και τον αδερφό μου, όταν άρχισαν να περνάνε μπροστά από το σπίτι μας οι Τούρκοι.
Όπως σας είπα, το σπίτι μας ήταν στη λεωφόρο και περίπου στην ίδια οικοδομική γραμμή με την εκκλησία Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, περίπου 10-15 σπίτια απείχε από την εκκλησία.
Πλάτσικο, Τούρκοι
Να υπογραμμισθεί ό,τι ο ναός Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης είναι ο δεύτερος εν λειτουργία ναός της Κωνσταντινούπολης.
Ο Προφήτης Ηλίας είναι ο μεγαλύτερος ναός, βρίσκεται στο Σκούταρι, στην Ασιατική πλευρά, στην αρχή του Βοσπόρου και δεύτερος μεγαλύτερος είναι ο ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Εν λειτουργία στα Ψωμαθειά.
Βλέπουμε λοιπόν να περνάνε φορτηγά τα οποία ήταν γεμάτα από διάφορους τύπους να κατευθύνονται προς την εκκλησία. Σε λίγο ακούμε να σπάνε τζάμια, θόρυβο από θραύση υαλοκρυστάλλων και τους βλέπουμε να πλησιάζουν προς το δικό μας σπίτι.
Πλησιάζουν, πλησιάζουν…
Βέβαια ο πατέρας μου διατηρούσε την ψυχραιμία του, μπήκαμε στα εσωτερικά δωμάτια, διότι άρχισαν να πετάνε πέτρες και να σπάνε τα τζάμια. Αυτό γίνεται κατά τις εννιά με εννιά και τέταρτο το βράδυ.
Ήταν οργανωμένες ομάδες και η κάθε ομάδα είχε την αποστολή της. Δηλαδή, η πρώτη ομάδα ήταν να περάσει από τα σπίτια, να σπάσει τα τζάμια, τα οποία σπίτια βέβαια χωρίς να το αντιληφθούμε τα είχαν σημαδεμένα.
Δεν το είχαμε αντιληφθεί.
Δυστυχώς, πολλοί Τούρκοι γείτονες, αν και ήταν λίγοι αυτοί, πρόδιδαν κιόλας.
Στην περιοχή μας, αν υπήρχαν πέντε σπίτια Ελλήνων μπορεί να υπήρχε και ένα Τούρκικο.
Δεν είχαμε ιδιαίτερες σχέσεις με τους Τούρκους στη γειτονιά μας.
Αλλά μας πρόδιδαν και μάλιστα θυμάμαι το εξής: Από μια παρακείμενη οικία «έλεγαν και αυτό είναι Ελληνικό σπίτι και αυτό.
Και αυτό είναι Ελληνικό σπίτι», αλλά δεν ξέρω σε ποιο αναφέρονταν.
Θεμιστοκλής Παχόπουλος
Δεν μπορούσαμε να γνωρίζουμε γιατί ήμασταν στο εσωτερικό του σπιτιού μας.
Ο πατέρας μου διατηρούσε την ψυχραιμία του, η μητέρα μου σαν να πανικοβλήθηκε, ενώ ο πατέρας μου μας έδινε θάρρος. Εγώ ήμουν δέκα χρονών, ο αδερφός μου επτά.
Μετά ήρθε η δεύτερη ομάδα των Τούρκων, η οποία είχε ως αποστολή να παραβιάσει τα σπίτια, να μπει μέσα. Προσπαθούσαν με βαριοπούλες, οργανωμένα, πολύ οργανωμένα.
Τα φορτηγά που βλέπαμε να ανεβαίνουν και να πηγαίνουν στον τόπο συγκέντρωσης που ήταν η εκκλησία είχαν ανθρώπους με αξίνες, με βαριοπούλες και με φτυάρια. Τα πάντα είχαν.
Άρχισαν λοιπόν να προσπαθούν με βαριοπούλες να παραβιάσουν το σπίτι μας, το οικογενειακό άσυλο.
Όταν βλέπεις ότι ο όχλος θέλει να μπει μέσα στο σπίτι σου, λες, θα μπουν για να με σκοτώσουν, να με σφάξουν, να κάνουν πολλά.
Ο πατέρας μου σκέφτηκε έναν Τούρκο φίλο του, καλός άνθρωπος και μάλιστα ήταν βιομήχανος που ζούσε πιο πέρα, στον Τουρκομαχαλά, σε ένα ύψωμα ήταν το σπίτι του.
Συνέντευξη Σεπτεμβριανά
Μας πήρε από την πίσω πόρτα, του κήπου και μας πήγε στο οίκημά του. Στον Τουρκομαχαλά υπήρχε απόλυτη ησυχία, μας άνοιξε.
Πηγαίνοντας προς τα εκεί και βγαίνοντας από την οικία μας κατευθυνόμενοι προς τον Τουρκομαχαλά, βλέπουμε την εκκλησία να φλέγεται σαν λαμπάδα.
Ο δεύτερος μεγαλύτερος ναός της Κωνσταντινούπολης καιγόταν σαν λαμπάδα και κόσμος να είναι συγκεντρωμένος στον Τουρκομαχαλά, κόσμος που δεν συμμετείχε στις λεηλασίες γιατί άλλοι ήταν αυτοί που έκαναν οργανωμένα τα επεισόδια. Και αυτός ο κόσμος θαύμαζε το φαινόμενο.
Εμείς μπήκαμε μεταξύ των Τούρκων που ήταν εκεί και βέβαια δεν αντιλήφθηκαν ότι είμαστε Έλληνες.
Δεν θα ξεχάσω το εξής γεγονός. Γνώριζα την Τουρκική γλώσσα, δέκα χρονών ήμουν και τη μιλούσα. Υπήρχαν οι Αρμένιοι, οι Εβραίοι και κοινή γλώσσα συνεννόησης ήταν η Τουρκική.
Μιλούσαμε αυτή τη γλώσσα χωρίς να το αντιληφθούμε, όπως μιλούσαμε και τα Ελληνικά.
Οπότε, ακούμε μαζί με τον πατέρα μου, ενώ ήμασταν μεταξύ των Τούρκων, να βγαίνει κάποιος και να φωνάζει τη μητέρα του στα Τουρκικά: Μητέρα, μητέρα, έλα, βγες έξω, βγες.
Αυτό το θέαμα, το υπερθέαμα, που ήταν η πυρπόληση της εκκλησίας των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, αυτό το θέαμα δεν θα το ξαναδείς στη ζωή σου.
Καταστήματα Ελήνων
Πηγαίνουμε λοιπόν στον φίλο του πατέρα μου, ο οποίος για να είμαι ειλικρινής, μας δέχθηκε ο άνθρωπος. Μας είπε ελάτε, ελάτε, και μας πήγε στο εργαστήριο του, στο εργοστάσιο του γιατί το σπίτι και το εργοστάσιο του ήταν σε ενιαίο χώρο.
Μας είπε μείνετε εδώ, μην ανησυχείτε. Ίσως ήταν καλοπροαίρετος, να μην ήξερε τίποτα.
Δεν περνάνε δέκα λεπτά και χτυπάει η πόρτα του.
Ένας γείτονας, που μας είδε που καταφύγαμε στην προστασία του Τούρκου φίλου του πατέρα μου, έρχεται του λέει:
Ξέρεις, εσύ έθεσες υπό την προστασία σου τους γκιαούρηδες, αλλά πρέπει να ξέρεις ότι αυτοί έχουν πυρπολήσει του Κεμάλ το σπίτι.
Οπότε να το έχεις υπόψιν σου, θα βρεις και εσύ τον μπελά σου.
Ο φίλος του πατέρα μου τρομοκρατήθηκε με αυτά που άκουσε και θέλησε να μας ξεφορτωθεί.
Λέει τον πατέρα μου, έχεις καμία Τουρκική σημαία;
Όχι του λέει ο πατέρας μου.
Του λέει ο Τούρκος, πάρε αυτή τη σημαία και ανήρτησέ τη και δεν σου συμβεί τίποτα. Μην ανησυχείς, θα περάσουν, θα φύγουν.
Επιστρέφουμε πάλι στο σπίτι μας, βάζουμε τη σημαία αλλά η κατάσταση συνεχίζεται έτι χειρότερα και καταφύγαμε τελικά στο σπίτι της αδερφής του πατέρα μου, το οποίο ήταν κοντά στην αστυνομική διεύθυνση της περιοχής.
Εκεί, διατηρώντας τα προσχήματα, τουλάχιστον στην περίμετρο αυτή, δεν προέβησαν σε βιαιοπραγίες σε σπίτια.
Το επάγγελμα του πατέρα μου σχετιζόταν με τους στρατιωτικούς και με τα σώματα ασφαλείας, με στολές. Αυτό το επάγγελμα μέχρι και το 1960 ήταν στα χέρια των Ελλήνων και των Αρμενίων.
Κατά συνέπεια η πελατεία του πατέρα μου ήταν αστυνομικοί και στρατιωτικοί. Ο διοικητής λοιπόν της αστυνομικής διεύθυνσης, ήταν πελάτης του, ήταν πολύ γνωστός του πατέρα μου. Βλέπει ο πατέρας μου τον διοικητή στην είσοδο, είχε καμία εικοσαριά σκαλοπάτια για να ανεβείς στο κτίριο της αστυνομικής διεύθυνσης, και κάνει ο πατέρας μου την κίνηση να πάει.
Ο διοικητής τον βλέπει και τον κάνει νόημα με το χέρι, μην έρχεσαι διότι θα στοχοποιηθείς. Τελικά καταφύγαμε στο σπίτι της θείας μου, όλη τη νύχτα αγωνία, ζούσαμε με έναν φόβο. Μετά κηρύχθηκε ο στρατιωτικός νόμος και βγήκε στους δρόμους ο στρατός.
Υπήρχε βέβαια ο κίνδυνος γιατί έλεγαν θα μας σφάξουν. Επιστρέψαμε στα σπίτια μας και το μόνο σπίτι που δεν μπόρεσαν να παραβιάσουν ήταν το δικό μας γιατί είχε σιδερένιες πόρτες μεγάλες.
Σεπτεμβριανά 1955, Κωνταντινούπολη
Όλα τα γειτονικά σπίτια ήταν κατεστραμμένα, οι εκκλησίες καμένες ενώ οι δρόμοι της Κωνσταντινούπολης ήταν αδιάβατοι. Όλα τα περιεχόμενα από τα μαγαζιά των Ελλήνων, ήταν πεταμένα κάτω. Για αυτό πολύ ορθώς αναφέρεται ως «Νύχτα των Κρυστάλλων», ίσως όμως και να μην αποδίδεται όπως θα έπρεπε με όλα αυτά που έγιναν».
Ο ξεριζωμός το 1964 και η επιστροφή στη γενέθλια γη
Ο κύριος Θεμιστοκλής Παχόπουλος έφυγε από την Κωνσταντινούπολη το 1964 και πήγε να ξεκινήσει μια νέα ζωή στην Καλλιθέα Αττικής.
«Στην Ελλάδα ήρθα το 1964, ήταν η χρονιά των απελάσεων, συνέπεσε με τη χρονιά της αποφοίτησης μου από το Λύκειο, ήρθαμε όλοι οι απόφοιτοι εκείνης της χρονιάς στην Ελλάδα. Ήταν να πάω στο πανεπιστήμιο, αλλά ήταν πολύ άσχημες οι συνθήκες, ήταν η χρονιά των απελάσεων. Πού να τολμήσεις να πας σε Τουρκικό πανεπιστήμιο;
Από το 1964 που έφυγα πήγα ξανά στην Κωνσταντινούπολη το 2001, έπειτα από 37 χρόνια».
Στρατός, δρόμοι
Πώς αισθάνθηκε που επέστρεψε στην πόλη που γεννήθηκε, αγάπησε και έζησε μέχρι το 1964;
Με δυο λέξεις περιγράφει συναισθήματα και βιώματα χρόνων.
«Μεγάλη θλίψη» κι συνεχίζει λέγοντας: «Αυτό αισθάνθηκα που γύρισα στην Κωνσταντινούπολη μετά από τόσα χρόνια. Έφυγα 19 χρονών και ξαναπήγα 56. Ήθελα να πάω στα μέρη που γεννήθηκα, στο σπίτι μου, στο μαγαζί του πατέρα μου. Το σπίτι δεν υπάρχει, έγινε πολυκατοικία. Το κατάστημα το πατέρα μου μέχρι τώρα υπάρχει».
«Τα χειρότερα ήρθαν μετά για τον Ελληνισμό της Πόλης»
Και ο κύριος Παχόπουλος, όπως πολλοί άλλοι δεν πιστεύουν πως τα Σεπτεμβριανά του 1955 αποτέλεσαν το κύκνειο άσμα του Ελληνισμού της Πόλης, την ταφόπλακα για την παρουσία του εκεί.
Ο λόγος; Όπως λέει ο ίδιος στο mynews.gr:
«Τα Σεπτεμβριανά δεν ήταν το καίριο πλήγμα για την εξαφάνιση της μειονότητας του Ελληνισμού στην Κωνσταντινούπολη. Ήταν αυτά που ακολούθησαν. Τα Σεπτεμβριανά δεν δημιούργησαν μεγάλη φυγή του Ελληνισμού. Δεν τα κατάφερε η Τουρκία με τα Σεπτεμβριανά να διώξει τον Ελληνισμό, ναι μεν δημιούργησαν έναν φόβο, αλλά δεν τα κατάφεραν.
Τα κατάφερε με τις απελάσεις το 1964, αυτό ήταν το καίριο πλήγμα διότι μέσα σε διάστημα έξι μηνών εξανάγκασε 12.000 άτομα περίπου να εγκαταλείψουν την Πόλη και δημεύοντας όλη την περιουσία τους. Ακίνητα, σπίτια, καταθέσεις, τα πάντα. Τα πάντα…
Απελάσεις, Έλληνες
Είχες οργανωμένη επιχείρηση; Την άφηνες και έφευγες με μια βαλίτσα. Το πρόβλημα όμως που ανέκυψε δεν ήταν μόνο οι 12.000. Άλλοι είχαν την Τουρκική υπηκοότητα και άλλοι την Ελληνική.
Επειδή οι οικογένειες ήταν μεικτές, ο πατέρας είχε την Ελληνική υπηκοότητα και η μάνα με τα παιδιά την Τουρκική. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν ότι φεύγοντας ο πατέρας, οι τρεις υπόλοιποι τι θα γινόταν; Αυτομάτως και αμέσως έφυγαν 30.000 άνθρωποι με αυτόν τον τρόπο».
– Ο Ελληνισμός της Κωνσταντινούπολης δεν είχε καταλάβει τίποτα τις προηγούμενες ημέρες, κάτι που να έδειχνε τι θα ξεσπούσε;
«Δεν είχε διαρρεύσει απολύτως τίποτα. Γίνονται σκέψεις ότι τους μυημένους αυτής της υπόθεσης τους είχαν ορκίσει. Δεν είχε διαρρεύσει απολύτως τίποτα, ενδεχομένως ακόμη και οι γυναίκες τους να μην το ήξεραν. Πρέπει να τονίσω το εξής. Είχαν προετοιμάσει ψυχολογικά τον λαό εναντίον του Ελληνισμού.
Θα σας πω ένα περιστατικό που είχε συμβεί έναν μήνα πριν από τα Σεπτεμβριανά, ένα περιστατικό που δηλώνει τη συνέχεια και τη συνέπεια που έχει η πολιτική της Τουρκίας.
Όχλος, Τούρκοι
Λίγο καιρό πριν, 1-1,5 μήνα προετοίμαζαν τον κόσμο με τις δημοσιεύσεις που έκαναν, όλες οι εφημερίδες εναντίον της Ελλάδας με αφορμή το Κυπριακό. Έλεγαν οι εφημερίδες ότι «Σκοτώνουν τους αδερφούς μας Τουρκουπρίους» και τα γνωστά. Όπως γίνεται και αυτή τη στιγμή που μιλάμε.
Παρακολουθώ σήμερα μέσω διαδικτύου, εκπομπές και διάφορες αναλύσεις που κάνουν. Πως φανατίζουν τον κόσμο, δεν μπορείτε να διανοηθείτε. Αν ακούσετε το τι λένε, θα νομίζει κάποιος ότι τα νησιά είναι δικά τους και βρίσκονται υπό κατοχή (!).
Καταστροφές. μαγαζιά
Λοιπόν, επιστρέφω στο περιστατικό, ήταν Αύγουστος του 1955, ημέρα Κυριακή. Μου λέει ο πατέρας μου, δεν πας να πάρεις ψωμί; Πήγα λοιπόν στην αγορά όπου υπήρχε ένας τοίχος με μια ωραία τοιχογραφία, μεγάλη, βαμμένη με μπογιές και έναν Τούρκο φαντάρο με την ξιφολόγχη.
Στην αρχή δεν μπορούσα να το ερμηνεύσω και όταν πήγα σπίτι ρώτησα τον πατέρα μου. Μπαμπά τι σημαίνουν αυτές οι λέξεις; Και μου εξήγησε γιατί εγώ είχα μπερδευτεί.
Τι έλεγαν οι λέξεις; Από το 1955 έλεγαν οι Τούρκοι για την Κύπρο ή διχοτόμηση ή θάνατος. Το ακούτε; Το σχήμα της τοιχογραφίας είχε σχηματοποιημένη την Κύπρο.
Πογκρόμ, Τούρκοι
Και τα Σεπτεμβριανά ήταν ένας σταθμό των διώξεων του Ελληνισμού, που άρχισε από το 1915. Τ0 1941 είχαμε τη φορολόγηση περιουσίας και τη στρατολόγηση των 20 ηλικιών, που τους πήγαν σε καταναγκαστικά χρόνια. Το 1955 αυτά που είπαμε και το 1964 τις απελάσεις.
Και κάτι ακόμη, για τον Μεντερές που ήταν πρωθυπουργός της Τουρκίας το 1955. Μετά το πραξικόπημα που έγινε και απαγχονίσθηκε, δεν απαγχονίσθηκε για τα Σεπτεμβριανά, αλλά για καταπάτηση του συντάγματος και διασπάθιση δημοσίου χρήματος. Όχι για όσα έγιναν τον Σεπτέμβριο του 1955 στην Κωνσταντινούπολη».
-Κύριε Παχόπουλε, οι επόμενες μέρες από τα Σεπτεμβριανά, πώς κύλησαν;
«Αυτοί που είχαν βιαιοπραγήσει δεν ήταν γείτονες, τους είχαν φέρει οργανωμένα, από τα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας. Οπότε δεν μπορούσες να αναγνωρίσεις κάποιον. Τις πρώτες 4-5 μέρες υπήρχε φόβος, μην ακολουθήσουν τα χειρότερα.
Αλλά υπήρξαν διαβεβαιώσεις, ενώ υπήρχε πάντα και η ένσταση του Κυπριακού και φοβόμασταν μη συμβεί κάτι. Υπήρχε ανασφάλεια, δεν ήσουν ήσυχος. Ο κόσμος δεν μπορούσε να φύγει αμέσως, είχε τις επιχειρήσεις του, τα ακίνητα, δεν μπορούσε να φύγει αμέσως.
Ορισμένοι έφυγαν, αλλά πολύ μικρός αριθμός, που δεν έγινε πολύ αισθητός στη μείωση του πληθυσμού των Ελλήνων. Μετά υπήρξαν και τα μποϊκοτάζ στα μαγαζιά των Ελλήνων, στα προϊόντα που πουλούσαν. Έλεγαν μην ψωνίζετε από αυτόν , είναι γκιαούρης και τα λεφτά του τα δίνει στον Μακάριο.
Ή σου έκαναν ένα εξοντωτικό φορολογικό έλεγχο και έλεγες, στην ευχή αν είναι, φεύγω. Τις καταστροφές στα Σεπτεμβριανά να φανταστείτε δεν τις έκαναν οι ισλαμιστές, τις έκανα οι λεγόμενοι κοσμικοί. Θα δείτε φωτογραφίες κυρίες με λοστούς και βαριοπούλες και με τακούνια να σπάνε και να καταστρέφουν.
Υπήρχαν όμως και οι μορφωμένοι Τούρκοι και δεν θα ξεχάσω το εξής:
Την Τρίτη ή την τέταρτη μέρα ήρθε ένας Τούρκος στρατηγό, φίλος του πατέρα μου, που τον έντυνε. Ευγενής και Γαλλοτραφής, είχε πάει στη Γαλλία.
Είχε έρθει το μαγαζί του πατέρα μου, που είχε καταστραφεί και ήρθε να ζητήσει συγνώμη από τον πατέρα μου. Ντρέπομαι που είμαι Τούρκος είχε πει στον πατέρα μου. Αυτές βέβαια ήταν σπάνιες περιπτώσεις».
Κλείνοντας συζήτηση και αναμνήσεις (αν και αυτές θα είναι πάντα στη μνήμη του) με τον κύριο Παχόπουλο, τον ρωτήσαμε ποιο θεωρεί το ομορφότερο μέρος της Κωνσταντινούπολης;
«Είναι ο Βόσπορος, εκεί που ενώνεται με την Προποντίδα και τον Κεράτιο κόλπο, αλλά ο Βόσπορος για να είμαστε ειλικρινείς», ήταν η απάντησή του.
https://www.mynews.gr/septemvriana-paxopoylos-konstantinoypoli/?fbclid=IwAR3e_-c3bZ-v1EAAyeoTx9UUcV7r5fi8L3y-LybL42pGyJuvLCnvkPY8BUs