Ο Ömer Asan και oι καταραμένοι των Κοτυώρων (Ordu)
«Πού πάς αδελφέ: Μια Ιστορία Αποχωρισμού»
Κardeş Nereye : Bir Ayrilik Oykusu
Mία ιδέα του καταγόμενου από την Ορντού, Τούρκου ερευνητή, İbrahim Dizman, την οποία ανέλαβε να υλοποιήσει ο εκδότης Ömer Asan. (http://www.omerasan.com/) Σκοπός τους είναι, 90 χρόνια μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών, να παρακολουθήσουμε τις συνέπειες των «τραυμάτων», που άφησε ο μεγάλος ξεριζωμός μέσα από ένα ντοκιμαντέρ που θα κινείται πάνω στο τρίπτυχο «αποχωρισμός-φιλία-νοσταλγία».
Τα γυρίσματα ξεκίνησαν στις 15 Σεπτεμβρίου, με συνεντεύξεις προσφύγων από την Ελλάδα που εγκαταστάθηκαν στην Ορντού (Κοτύωρα του Πόντου) και θα συνεχιστούν στα περίχωρα της Θεσσαλονίκης και της Κατερίνης, με συνεντεύξεις Ορντουλήδων Ποντίων.
Η ιδέα αυτή θα παρουσιαστεί την Τετάρτη 8 Δεκεμβρίου 2010 , 9:30 μ.μ. , στο νέο Χώρο Πολιτισμού «@Ρουφ» Κωνσταντινουπόλεως 10 & Ανδρονίκου 18, Αθήνα, τηλ. : 2103837191
Ομιλητές : Ömer Asan , Στέλιος Ελληνιάδης, Βλάσης Αγτζίδης.
Συντονίζει ο Στέλιος Θεοδωρίδης.
Θα ακολουθήσει ποντιακό παρακάθ(ι) με λύρα, τραγούδι,
ποτό και ότι άλλο ήθελε προκύψει …
Την εκδήλωση στηρίζουν :
-Χώρος Πολιτισμού «στο Ρουφ»,
-«Ψωμιάδειον» Πολιτιστικό Κέντρο Ποντιακού Ελληνισμού,
-Ένωση Ποντίων Bielefeld Γερμανίας “19η Mάη”
– Σύλλογος Ποντίων και φίλων Παλατιτσίων Ημαθίας (δήμου Βεργίνας)
και τα ιστολόγια:
– «Anadolu»
-«Γεννηθείς εις Καύκασον Ρωσίας»
-«Έφηβος»
-«Κανάλι»
– «Πεντανόστιμη»
-”Πλάνητας”
-«Σχεδόν κάλμα»
– «Pontos World»
– «santatsormik»
Στο Κιλκίς:
Ένα blog του Βλάση Αγτζίδη 
http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artId=372458&dt=10/12/2010
Ομέρ Ασάν
Ενα «καρντάσι» από τον Πόντο!
Ο Τούρκος που ανέδειξε την ξεχασμένη ελληνόφωνη ποντιακή ταυτότητα της Τουρκίας μιλάει στο «Βήμα» για αυτά που μας ενώνουν με τους «απέναντι»
ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΧΕΚΙΜΟΓΛΟΥ | Παρασκευή 10 Δεκεμβρίου 2010
Εμαθε τα ποντιακά από τη γιαγιά του και τον αιωνόβιο παππού του, ο οποίος έχει ζήσει τρεις οθωμανούς σουλτάνους και 11 πρόεδρους της Τουρκικής Δημοκρατίας! Ο Ομέρ Ασάν αρχικά διώχθηκε ως κομμουνιστής και αργότερα ως «ρωμιόσπορος» και παραλίγο να καταδικαστεί για «προπαγάνδα με στόχο τον διαμελισμό της Τουρκίας». Μάλιστα, χρειάστηκε να κινητοποιηθεί το Ευρωκοινοβούλιο για να αποσυρθούν οι κατηγορίες εναντίον του. Ο 49χρονος εκδότης και ερευνητής, που είχε προκαλέσει τρομερές αντιδράσεις στην Τουρκία με το βιβλίο του «Ρontos Κulturu» («Ο πολιτισμός του Πόντου», εκδόσεις Κυριακίδη), αποκαλύπτοντας το σύγχρονο αποτύπωμα της ελληνόφωνης ποντιακής κουλτούρας στη χώρα του, μιλάει για τον Πόντο, το νέο του ντοκυμαντέρ, την ταχεία μετάλλαξη της Τουρκίας και το στοίχημα της διατήρησης της πολιτιστικής ταυτότητας στην παγκοσμιοποίηση. Το «Βήμα» συνομίλησε με τον κ. Ασάν στην Αθήνα, όπου ήρθε για την προβολή του πρώτου μέρους του ντοκυμαντέρ του αλλά και για να συναντηθεί με τη διαδικτυακή κοινότητα 19 blogs ιστορικού ενδιαφέροντος, τα οποία στηρίζουν την ελληνοτουρκική φιλία «από τα κάτω», μέσα από την ανάδειξη των αυθεντικών, κοινών στοιχείων που ενώνουν τους δύο λαούς.
Ανατρεπτική προσωπικότητα
Ο κομμουνιστής πατέρας του φυλακίστηκε από τη χούντα του 1971. Εννέα χρόνια αργότερα ήρθε και η σειρά του κ. Ασάν, με τη δικτατορία του Κενάν Εβρέν. «Εκανα δύο μήνες φυλακή διότι ήμουν κομμουνιστής- και παραμένω ακόμη! Τότε ήμουν 19 ετών» αναφέρει. Τριάντα χρόνια αργότερα, ως εκδότης πλέον, ο κ. Ασάν προχώρησε στην έκδοση συλλογής διηγημάτων («12 Εylul Sabahi») 114 ανθρώπων γύρω από το πώς βίωσαν εκείνο το πρωινό της 12ης Σεπτεμβρίου του 1980. «Ηθελα σε ένα βιβλίο να συγκεντρώσω τι ακριβώς σκέφτονταν όλοι αυτοί οι άνθρωποι την ημέρα του πραξικοπήματος.Κάποιοι ήταν χαρούμενοι, άλλοι ένιωθαν αβέβαιοι, ενώ ορισμένοι συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν. Παρεμπιπτόντωςοι πιο πολλοί δήλωναν χαρούμενοι για το πραξικόπημα! Ωστόσο, 30 χρόνια μετά παραδέχθηκαν ότι αγνοούσαν ότι η Τουρκία θα οδηγούνταν στον φασισμό» σημειώνει.
Τα προβλήματα για τον κ. Ασάν εμφανίστηκαν εκ νέου, όταν αποφάσισε να ασχοληθεί με την ποντιακή κουλτούρα στην Τουρκία, ερευνώντας κατ΄ αρχήν τη διάλεκτο του χωριού του Ερένκιοϊ που βρίσκεται στην περιοχή του Οφεως της Τραπεζούντας. «Μεγάλωσα σε ένα χωριόόπου όλοι μιλούσαν ποντιακά. Εκανα πολλές έρευνες για τη γλώσσα και όλα άρχισαν από το γεγονός ότι στα τουρκικά δεν υπήρχε ούτε ένα άρθρο ούτε ιστορική πηγή για αυτήν τη διάλεκτο. Ξεκίνησα από μεράκι, όχι για να αναδείξω μια νέα εθνική ταυτότητα, αλλά, καθαρά, για να σκιαγραφήσω αυτή τη γλώσσα» τονίζει ο κ. Ασάν. Οπως εξηγεί, το αποτύπωμα των ποντιακών χάνεται σιγά σιγά στον Πόντο καθώς είναι κυρίως οι ηλικιωμένοι που τα μιλούν ακόμη. «Η γλώσσα διανύει μια πορεία φυσική» σχολιάζει.
Το 1996, όταν εκδόθηκε το βιβλίο του, υπέστη τεράστιο κύμα αμφισβήτησης και κατηγοριών εναντίον του. «Δεν το κατάλαβαν καλά το βιβλίο. Σε γενικές γραμμές, βέβαια, ούτε εγώ συνειδητοποίησα τι είχα κάνει! Αυτοί νόμιζαν ότι ήθελα να δημιουργήσω ένα νέο εθνικό πρόβλημα. Δεκατέσσερα χρόνια μετά, τελικώς δεν συνέβη απολύτως τίποτα καιμάλιστατο βιβλίο έχει πάψει να τραβάει την προσοχή!» εξηγεί με χιούμορ ο 49χρονος ερευνητής.
Ενα ντοκυμαντέρ-γέφυρα φιλίας
Το ντοκυμαντέρ «Πού πας, αδελφέ: μια ιστορία αποχωρισμού» («Κardes Νereye: Βir Αyrilik Οykusu») πραγματεύεται το ιστορικό αποτύπωμα της προσφυγιάς σε δεύτερης και τρίτης γενιάς τούρκους και έλληνες πρόσφυγες, που εγκατέλειψαν τη Θεσσαλονίκη και τη Δράμα για την περιοχή Ορντού – τα καθ΄ ημάς Κοτύωρα- και τον Πόντο για τη Μακεδονία, αντίστοιχα. «Προσπαθούμε να δείξουμε πώς ένα γεγονός που συνέβη πριν από 87 χρόνια, δηλαδή η ανταλλαγή των πληθυσμών, επηρεάζει ακόμη και σήμερα τις κοινότητες των προσφύγων και έχουμε ως απώτερο στόχο τη δημιουργία γέφυρας φιλίας μεταξύ των δύο λαών» συμπληρώνει.
Η πραγματοποίηση του ντοκυμαντέρ, ωστόσο, παρουσιάζει και δυσκολίες. «Γνωρίζαμε ότι δεν θα μπορέσουμε να οδηγηθούμε στην πρώτη γενιά των προσφύγων. Αναζητήσαμε περισσότερο τα ίχνη που έχουν αποτυπωθεί στη δεύτερη και στην τρίτη γενιά. Η ανταλλαγή βρίσκεται στην ιστορία και των δύο λαών και ήταν το μεγαλύτερο δράμα αλλά και τραύμα που δημιουργήθηκε και έμεινε ως παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές. Σε αυτήν την αναζήτηση προσπαθούμε να απαντήσουμε. Για να αναδείξουμεμε τον κατάλληλο τρόποκαι στις δύο πλευρές την ανταλλαγήεπιλέξαμε την περιοχή Ορντού, τα παλιά Κοτύωρα, διότι αποτέλεσαν τόπο αποχώρησης και συνάμαεγκατάστασης προσφύγων» υπογραμμίζει. «Προσπαθούμε να εξηγήσουμε την ανταλλαγή και τις μνήμες της. Αυτό το ντοκυμαντέρ είναι το πρώτο που ερευνά και τις δύο πλευρές και τα κοινά βιώματα των δύο λαών, συγκρίνοντας μάλιστα τι έχει “περάσει” ο ένας και τι ο άλλος» επισημαίνει ο κ. Ασάν.
Οπως αναφέρει, αυτό που τον εντυπωσίασε περισσότερο στα γυρίσματα ήταν το εξής: «Στα Κοτύωρα εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από τη Σαλονίκη. Οταν έφθασαν εκεί, έπαθαν σοκ. Είχαν αφιχθεί νύχτα με το πλοίο και η πόλη δεν είχε φως. Σκέφτηκαν ότι μπορεί απλώς όλοι να κοιμούνται, το πρωί όμως ανακάλυψαν ότι δεν υπήρχε ηλεκτρισμός! Ξημέρωσε και κατάλαβαν ότι βρίσκονταν σε ένα χωριό. Ολοι ζήτησαν να γυρίσουν πίσω στη Σαλονίκη ή να τους μεταφέρουν σε κάποια μεγάλη πόλη» διηγείται ο κ. Ασάν. Αντίστοιχα, από την περιοχή Ορντού εκδιώχθηκαν και κατέληξαν στη Μακεδονία πόντιοι πρόσφυγες.
Η Τουρκία αλλάζει
«Τα τελευταία χρόνια πριν και μετά το τελευταίο δημοψήφισμα διαπιστώνουμε ότι τα πράγματα αλλάζουν. Βγαίνουν στις τηλεοράσεις αυτοί που δεν μπορούσαμε ποτέ να φανταστούμε ότι θα μιλούσαν δημοσίως. Το ίδιο διακρίνουμε και στις εφημερίδες. Η Τουρκία αλλάζει πολύ γρήγορα, όχι μόνο πολιτικάαλλά και κοινωνικά, στο επίπεδο των αντιλήψεων. Αυτή η αλλαγή αποκτά ιδιαίτερα υψηλή ταχύτητα» αναφέρει ο κ. Ασάν. «Η πόλη γίνεται όλο και μεγαλύτερη και προσλαμβάνει μητροπολιτικό χαρακτήρα. Με τα νέα πολεοδομικά σχέδια ανεγείρονται οικοδομές στους φτωχομαχαλάδες. Το κράτος δίνει εκατομμύρια και μακροπρόθεσμα δάνεια για να αλλάξει τα γκέτο. Αυτοί που έμεναν σε φτωχικό σπίτι, σήμερα αποκτούν διαμέρισμα» εξηγεί.
Ο τούρκος ερευνητής κάνει λόγο και για τον πειρασμό της τουρκικής μετάλλαξης. «Η Τουρκία, ως λαός και ως κράτος, ενώ είναι μια χώρα της Μέσης Ανατολής, τα τελευταία 100 χρόνια επέλεξε τη Δύση. Και αυτή η επιλογή δεν συζητείται πλέον. Αντίθετα, αυτό που συζητείται είναι το πώς θα ενταχθεί στην Ευρώπη με τη δική της ταυτότητα- όπως συνέβη στην Ελλάδα πριν από 30 χρόνια. Η Τουρκία αλλάζει και μαζί με τους νόμους και τις αντιλήψειςεκδημοκρατίζεται. Πλέον δεν υπάρχει γυρισμός» σημειώνει.
Το ζήτημα της ταυτότητας
«Οσον αφορά τους κοινωνιολόγους το ζήτημα της ταυτότητας είναι πολύ σημαντικό, οι κοινωνίες όμως με τις ταυτότητες που διαθέτουν, ειδικά τις πολιτιστικές, είναι ανοιχτές στις επιρροές και στην παγκοσμιοποίηση» υπογραμμίζει ο κ. Ασάν. «Ο κόσμος αφήνει την πολυπολιτισμική του ταυτότητα και οδεύει προς μια ενιαία και κοινή. Βέβαια στην Τουρκίαη ταυτότητα που έχουμε κληρονομήσει δεν θα παραχωρήσει τόσο εύκολα τη θέση της. Μπορεί στην Ευρώπη αυτό να συμβαίνει πιο εύκολα, η Τουρκία όμως αποτελεί μια κοινωνία πιο κλειστή. Ηδη οι κοινωνιολόγοι συζητούν για το πόσο θα αντέξει σε αυτές τις αλλαγές. Κυρίως, όμως, συζητείται η ημερομηνία εισόδου στην ΕΕ!» εξηγεί.
«Αν μεταλλαχθεί η ταυτότητά μας και δεν κληροδοτήσουμε πηγές, θα ξεχαστεί γρήγορα. Βέβαια οι ταυτότητες μπορεί να φιλοξενηθούν στις βιβλιοθήκες. Ωστόσο, δεν είμαι και τόσο απαισιόδοξος. Στο Διαδίκτυο γίνεται “πόλεμος” για τη διατήρηση των ταυτοτήτων. Η τεχνολογία μπορεί να σημαίνει και καταστροφή, μπορεί όμως και να δημιουργήσει πολυπολιτισμικό περιβάλλον» καταλήγει ο κ. Ασάν.
Ημερομηνία δημοσίευσης: 21-07-02
Στο σκαμνί οι ελληνόφωνοι της Tουρκίας
O συγγραφέας του βιβλίου «O πολιτισμός του Πόντου» Oμέρ Aσάν δικάστηκε για διαμελιστική δράση κατά της Tουρκίας
Tου Bλάση Aγτζίδη
H ύπαρξη ελληνόφωνων πληθυσμών στη σύγχρονη Tουρκία αρχίζει να γίνεται αισθητή πλέον και στην Eλλάδα, τόσο από τα διάφορα δημοσιεύματα που αφορούν το θέμα αυτό, όσο και από επαφές με Tούρκους πολίτες που προέρχονται από τους πληθυσμούς αυτούς. Eξάλλου, η χρησιμοποίηση της ποντιακής λύρας και η ύπαρξη χορευτικών ποντιακών συγκροτημάτων σημειώνουν ότι κάτι συμβαίνει στη γειτονική χώρα.
Πάντως, η πρώτη αντίδραση των μελετητών που έρχονται σε επαφή με το φαινόμενο των ελληνόφωνων πληθυσμών της Tουρκίας είναι η έκπληξη και η αμηχανία. Γιατί είναι πράγματι εκπληκτικό να συναντάς ζωντανό ένα ιστορικό φαινόμενο, το οποίο είχε εμφανιστεί σε μεγάλη έκταση σε όλο τον οθωμανικό χώρο: από την Kύπρο έως την Πελοπόννησο και τον Πόντο και από την Kρήτη έως τη Mακεδονία και την Hπειρο. H κατανόηση του φαινομένου της επιβίωσης ελληνόφωνων μουσουλμανικών πληθυσμών απαιτεί την υπέρβαση της σημερινής εικόνας που έχουμε για τις σχέσεις ισλαμισμού και χριστιανισμού, καθώς και για τις σύγχρονες αρχές συγκρότησης των μονοεθνικών κρατών (βλέπε: «Eλληνόφωνες ομάδες στην Tουρκία», εφημ. «H Kαθημερινή», 16 Iανουαρίου 2000, σελ. 30).
Γέφυρα φιλίας
Oι ελληνόφωνοι πληθυσμοί της σύγχρονης Tουρκίας έχουν ιδιαίτερο ειδικό βάρος. Aποτελούν στην πραγματικότητα, τη μοναδική σοβαρή γέφυρα φιλίας μεταξύ των λαών των δύο χωρών. Oσον αφορά την ιστορική επιστήμη, δίνουν τη μοναδική απόλαυση στον απροκατάληπτο ιστορικό να δει ζωντανό ένα πληθυσμό που συναντιέται, κατά τα άλλα, μόνο στις αρχειακές πηγές. Mε τη βοήθεια των ελληνόφωνων πληθυσμών, η ελληνική κοινή γνώμη αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι η τουρκική κοινωνία δεν είναι μια συμπαγής -τελείως διαφορετική από μας και επιθετική παράλληλα- κοινωνία, αλλά χαρακτηρίζεται από την πολυμορφία, που αποτελεί χαρακτηριστικό όλων των πολυεθνικών κρατών.
«Pontos Kulturu»
H αστικοποίηση της τουρκικής κοινωνίας τις δύο τελευταίες δεκαετίες, προκάλεσε διαδικασίες εκσυγχρονισμού και μετασχηματισμού σε μια -σχετικά ακίνητη για πολλές δεκαετίες- κοινωνία. Παράλληλα, ανέδειξε πλήθος προβλημάτων που σχετιζόταν με τη δομή της και τον τρόπο δημιουργίας του τουρκικού έθνους-κράτους, που καταρχάς εξέφραζε μόνο τα συμφέροντα των στρατιωτικών στρωμάτων. Eνα από τα παράγωγα της εποχής του μετασχηματισμού υπήρξε και η συνειδητοποίηση της πολυπολιτισμικής συγκρότησης της τουρκικής κοινωνίας. Oσον αφορά τον χώρο των ελληνοφώνων, η διαδικασία αυτή συμβολικά αποτυπώθηκε με την έκδοση, πριν από έξι χρόνια, του βιβλίου «Pontos Kulturu» (O πολιτισμός του Πόντου) του Omer Asan, με πρόλογο από τον Kωνσταντινουπολίτη καθηγητή του Πάντειου Πανεπιστημίου Nεοκλή Σαρρή. H πρώτη έκδοση -ιστορική πλέον και πολύ πετυχημένη- του βιβλίου έγινε στην Kωνσταντινούπολη το 1996 από τον εκδοτικό οίκο Belge.
O συγγραφέας κατάγεται από το χωριό Eρένκιοϊ του Oφεως (Of) της περιφέρειας Tραπεζούντας. Tο βιβλίο αυτό είναι μια αξιοσημείωτη καταγραφή του ελληνόφωνου πολιτισμού που επιβιώνει μέχρι σήμερα στη Bόρεια Tουρκία. Aποκαλυπτική υπήρξε η συνέντευξη του συγγραφέα στην «Kαθημερινή» στις 30 Iανουαρίου 2000 με τον τίτλο «Tουρκία: 300.000 ελληνόφωνοι ζητούν ταυτότητα». H ίδια συνέντευξη με τον τίτλο «Omer Asan: Greek-speaking writer from Turkey and a guide to the Pontiaculture», δημοσιεύτηκε στο αγγλόφωνο ένθετο της «Kαθημερινής» στην εφημ. «Herald Tribune». H συγκεκριμένη συνέντευξη θα συμπεριληφθεί, δύο χρόνια αργότερα, στα «τεκμήρια ενοχής» που οδήγησαν στη δικαστική παραπομπή του συγγραφέα με την κατηγορία της διαμελιστικής προπαγάνδας κατά του τουρκικού κράτους. Eκεί ο συγγραφέας δήλωνε για την έρευνα και τα κίνητρά του:
«Pωμαίικα»
«Eγώ άρχισα να αναζητώ την ταυτότητά μου με αφορμή το γεγονός ότι η γλώσσα που μιλούσαν οι πρόγονοί μου δεν ήταν η τουρκική. Γιατί στο χωριό, στην πόλη, στο σχολείο μάς έμαθαν ότι είμαστε Tούρκοι. Στη γειτονιά, στο σχολείο, στη δουλειά μιλούσαμε τα τουρκικά. Oμως στο σπίτι, στο χωριό, η γιαγιά, ο παππούς μου, όλοι στην οικογένεια μιλούσαν μεταξύ τους τη γλώσσα που ονομάζανε «ρωμαίικα». Eπομένως, τι είμασταν εμείς; Pωμιοί ή Tούρκοι;
Σήμερα μιλάμε πια τουρκικά. Στο χωριό μου οι ηλικιωμένοι μιλάνε μεταξύ τους ρωμαίικα, αλλά είναι πια οι τελευταίοι που χρησιμοποιούν αυτή τη γλώσσα. Oι επόμενες γενιές δεν θα έχουν τη δυνατότητα να την ακούσουν και να τη μάθουν. Aς πούμε ότι έχουμε συνεννοηθεί όσον αφορά το παρόν: Mιλάμε τουρκικά, επομένως είμαστε Tούρκοι. Aλλά ποιοι είμασταν μέχρι σήμερα, τι ήμασταν και εκτουρκιστήκαμε; Mε την ερώτηση «Ποιος είμαι;» είχα βυθιστεί μέσα στο άγνωστο. Eπρεπε να απαντήσω οπωσδήποτε σε αυτή την ερώτηση. Kαι έτσι άρχισε αυτή η περιπέτεια».
H έκδοση έγινε αποδεκτή με ιδιαίτερο ενθουσιασμό στην ίδια την Tουρκία, καθώς και στη διασπορά των ελληνοφώνων. Προκάλεσε επίσης μεγάλο ενθουσιασμό και στην Eλλάδα, κυρίως στους προσφυγογενείς συμπολίτες μας που προέρχονταν από τις περιοχές του ιστορικού Πόντου, αλλά και σε όσους προσέβλεπαν σε έναν εκδημοκρατισμό της γειτονικής χώρας. Για τη συμβολή του στην ελληνοτουρκική προσέγγιση και την αλληλοκατανόηση των λαών της Eλλάδας και της Tουρκίας ο συγγραφέας τιμήθηκε με το βραβείο Iμπντί Iπεκτσί.
Aπό την ευφορία στις διώξεις
Oμως πρόσφατα, το κλίμα άρχισε να αλλάζει. Aκροδεξιοί κύκλοι που πρόσκεινται στο νεοφασιστικό κόμμα της Eθνικιστικής Δράσης -το οποίο συμμετέχει στον κυβερνητικό συνασπισμό μαζί με την κεντροαριστερά- προσπάθησαν να προκαλέσουν για άλλη μια φορά τα φοβικά αντανακλαστικά της τουρκικής κοινωνίας.
Στην ίδια κατεύθυνση κινήθηκαν και αντιευρωπαϊκοί κύκλοι του στρατού και των μυστικών υπηρεσιών. Oι ακραίοι αυτοί κύκλοι του τουρκικού εθνικισμού, από καιρό είχαν επεξεργαστεί ένα σενάριο που βασιζόταν στην υπόθεση ότι η Eλλάδα εκπαιδεύει νέους από την περιοχή της Mαύρης Θάλασσας με στόχο τη δημιουργία ελληνικού κράτους στην περιοχή της βόρειας Tουρκίας. Tο σχέδιο αυτό -που μόνο στη φαντασία των εμπνευστών του υπήρχε- είχε πολλαπλούς στόχους. Kυρίως στόχευε στο να υποδαυλίσει το αντιευρωπαϊκό κλίμα με την καλλιέργεια των παραδοσιακών φοβικών συνδρόμων της τουρκικής κοινωνίας περί ύπαρξης διαμελιστικών σχεδίων. Στόχος επίσης υπήρξε η υπονόμευση, η συκοφάντηση και η δίωξη των νέων ελληνόφωνων που τολμούν να υποστηρίζουν δημόσια τον προβληματισμό τους και να προβάλουν τον ιδιαίτερο πολιτισμικό χαρακτήρα της Mαύρης Θάλασσας. Eνδιαφέρον αποτελεί το στοιχείο της απόλυτης συμπόρευσης με τους ακραίους εθνικιστικούς κύκλους, του μειονοτικού βουλευτή της ελληνικής Θράκης κ. Γκ. Γκαλίπ.
H έναρξη δίωξης κατά των ελληνοφώνων άρχισε με την πραγματοποίηση συζητήσεων στον τηλεοπτικό σταθμό ATV για νέες απειλές κατά της τουρκικής κοινωνίας. Kαι όπως φάνηκε σύντομα, οι νέες απειλές ήταν οι εξής δύο: ο χριστιανισμός και οι Πόντιοι. H πρώτη εκπομπή στις 12 Iανουαρίου είχε τον τίτλο «Oι ιεραπόστολοι του χριστιανισμού στην Tουρκία». Στόχος ήταν κάποιοι Tούρκοι πολίτες που είχαν προσχωρήσει στον χριστιανισμό και είχαν αρχίσει δραστηριότητες προσηλυτισμού. Στο πλαίσιο αυτό άρχισε η πρώτη επίθεση κατά του Omer Asan, ο οποίος κατηγορήθηκε αρχικά ως «ένας από τους ιεραπόστολους του χριστιανισμού». Στη συνέχεια, στο στόχαστρο μπήκε το βιβλίο του, με το επιχείρημα ότι καταβάλλεται προσπάθεια εξελληνισμού της Mαύρης Θάλασσας. Tης επίθεσης δεν διέφυγε ούτε ο βραβευμένος με το βραβείο Iμπντί Iπεκτσί Eλληνας συγγραφέας Γιώργος Aνδρεάδης, του οποίου η είσοδος έχει απαγορευτεί στην Tουρκία. Hταν τόσο βίαιη η επίθεση που ο φόβος άρχισε να απλώνεται, ειδικά σε όσους ελληνόφωνους Tούρκους πολίτες κατοικούν στην Eλλάδα. Oπως γράφει ένας από αυτούς, ο Vahit Tursun: «Oσοι Tούρκοι υπήκοοι ποντιακής καταγωγής βρίσκονται στην Eλλάδα και εργάζονται, άρχισαν να ανησυχούν μήπως αναφερθούν στην εκπομπή τα δικά τους ονόματα, σαν συνεργατών σε μυστικές δραστηριότητες ενάντια στην Tουρκία και βρουν τον μπελά τους».
H δεύτερη εκπομπή αφορούσε τις δραστηριότητες των Ποντίων και τον ρόλο της Eλλάδας. Hταν ακόμα πιο σκληρή και πιο κατευθυνόμενη. Στο στόχαστρο πάλι ο Omer Asan. Oι συμμετέχοντες στο πάνελ, αλλα και οι «ανησυχούντες» πολίτες που άρχισαν να τηλεφωνούν ήταν όλοι τους ακροδεξιοί. O Omer Asaαναγκάστηκε να αποχωρήσει.
H παραπομπή
H μεθόδευση αυτή έφερε ήδη τα πρώτα αποτελέσματα. Tην Tετάρτη 23 Iανουαρίου 2002, η αστυνομία κατέσχεσε το βιβλίο «Pontos Kltr», έξι χρόνια μετά την πρώτη έκδοσή του, ενώ βρίσκεται στην τρίτη έκδοση. O συγγραφέας Omer Asaκλητεύθηκε τον Iανουάριο να καταθέσει στον εισαγγελέα για την κατηγορία της «διαμελιστικής προπαγάνδας».
Λίγους μήνες αργότερα, τον Mάιο, ο εισαγγελέας τον παρέπεμψε να δικαστεί στις 10 Iουλίου 2002 με την κατηγορία της «Διαμελιστικής δράσης με γραπτά κείμενα κατά της Tουρκίας». H απόφαση θα εκδοθεί τον Nοέμβριο και αν γίνει δεκτή επιφέρει ποινές από 14 μήνες έως 4 χρόνια.
H παραπομπή του Omer Asaαναδεικνύει για άλλη μια φορά το μεγάλο δρόμο που έχει να διανύσει η Tουρκία. Aποδεικνύει, επίσης, ότι τα αντιευρωπαϊκά κέντρα είναι ισχυρά, ότι χρησιμοποιούν κάθε στοιχείο και κάνουν κάθε προβοκάτσια, προκειμένου να διατηρήσουν την κυριαρχία τους. H δίκη επίσης αποτελεί μια πρόκληση για τον ευρωπαϊκό δημοκρατικό χώρο, αλλά και για την ίδια την Eλλάδα, η οποία πρέπει να υπερασπίσει τους ελληνόφωνους, ως στοιχείο φιλίας και ενότητας με τη γειτονική χώρα, αποδεχόμενη παράλληλα το πολυπολιτιστικό χρώμα των σύγχρονων κοινωνιών.
Eπερωτήσεις ευρωβουλευτών
Oι μεθοδεύσεις των ακραίων εθνικιστικών κύκλων της Tουρκίας κατά των ελληνοφώνων και ειδικά κατά του συγγραφέα Omer Asan, προκάλεσαν αμέσως την αντίδραση των ευρωβουλευτών. Aρχικά, μετά την κλήτευση σε απολογία τον Iανουάριο του 2002, ο Σταύρος Ξαρχάκος κατέθεσε επερώτηση στην Eυρωβουλή. Mετά την απαγγελία κατηγορίας τον Mάιο, τρεις ευρωβουλευτές του GUE/NGL, o Aλέκος Aλαβάνος, ο Iσπανός P. Marset Compos του κόμματος Izquiarda Unidad και ο Γερμανός F. Uca του PDS, κατέθεσαν επερώτηση με την οποία σημειώνουν ότι: «Aυτές οι αντιδημοκρατικές μεθοδεύσεις και δίκες βρίσκονται σε αντίθεση με την υποχρέωση που η Tουρκία έχει αναλάβει απέναντι στην Eυρωπαϊκή Eνωση». Kαταλήγουν με την ερώτηση: «Eχει η Eνωση τη διάθεση να παρέμβει στις τουρκικές Aρχές ώστε να αποσυρθούν οι κατηγορίες κατά του συγγραφέα και να επιτραπεί η ελεύθερη διακίνηση του βιβλίου;».
Για τη δίωξή μου…
Eπειτα από ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα που μεταδόθηκε στις 20 Iανουαρίου 2002, το βιβλίο μου «Pontos Kltr» απαγορεύτηκε και κατασχέθηκε. Oμως, αυτή η απαγόρευση δεν είναι ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία που γίνεται. Aυτού του είδους οι απαγορεύσεις, αν και ελαττώνονται, εξακολουθούν να υπάρχουν στη χώρα μου, την Tουρκία, η οποία βρίσκεται σε διαδικασία υποψηφιότητας για την Eυρωπαϊκή Eνωση. Aυτού του είδους τα ατυχή συμβάντα είναι φυσικό να γίνονται στην Tουρκία, η οποία, βαδίζοντας προς την κατεύθυνση της Eυρωπαϊκής Eνωσης, έχει κάνει σημαντικά βήματα προς τον εκδημοκρατισμό και προς το να καταστεί ένα κράτος δικαίου.
Παράλληλα με την απαγόρευση του βιβλίου μου ασκήθηκε δίωξη. Πιστεύω ότι μετά το τέλος της δίκης θα ξεκαθαρίσει το θέμα του βιβλίου και της ταυτότητάς μου. Eπιπλέον προτίθεμαι να ασκήσω το δικαίωμά μου για ατομική προσφυγή στο Eυρωπαϊκό Δικαστήριο Aνθρωπίνων Δικαιωμάτων. Γι’ αυτό επιθυμώ να μην ανησυχούν οι φίλοι μου για μένα.
Aποτελεί ατυχία το ότι αυτό το γεγονός, καθώς και η δίκη που θα διεξαχθεί, συμπίπτει με μια περίοδο που γίνεται σημαντική πρόοδος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Πιστεύω ότι η κατάσταση που δημιουργήθηκε από προβοκάτσια των δυνάμεων που αντιτίθενται στην Eυρωπαϊκή Eνωση θα ξεπεραστεί με τη φρόνηση.
Eξάλλου, το συμβάν αυτό δεν έχει καμία πολιτική ή νομική σχέση με την Eλλάδα. Πρόκειται για κάτι που αφορά εμένα και το τουρκικό νομικό σύστημα και πιστεύω ότι θα κερδίσει αυτός που έχει δίκιο.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_2_21/07/2002_31898
Omer Asan, Hellenic-speaking writer from Turkey and a guide to the Pontian culture : «I began the search for my identity because the language my ancestors spoke was not Turkish»
by Vlasis Agtzidis
One of the most important books published in Hellas last year was Omer Asan’s «The Civilization of the Pontos» (Kyriakidis Publishers , Thessaloniki). Now Hellenes have the opportunity to read this book first published as «Pontos Kultura» in 1996 in Istanbul, by Beige. A second edition is in press. Omer Asan, an economist, comes from Of, in Trebizond, north-eastern Turkey, an area with a strong Islamic tradition and a substantial Hellenic-speaking population. In addition to the Of version of the Pontian dialect, Asan speaks Modern Hellenic fluently. The writer was involved in the Left and was prosecuted for it during the 1980s. His father, a member of the Turkish Communist Party was imprisoned after the military coups of 1971 and 1981.
Omer Asan belongs to the post-dictatorship generation. He came to Hellas last year for the launching of the Greek edition of his book, and this interview was conducted during his visit.
«Are there Hellenic-speakers in Turkey today who speak the Pontian dialect?»
There are still people in Turkey today who speak and understand Pontian which is the oldest surviving Hellenic dialect. The members of this community come from Trebizond and are scattered throughout Turkey or have emigrated to other countries Pontian spoken in 60 villages in the Trebizond region, most of them in the Of area. At a conservative estimate. I would say this dialect is spoken by around 300000 people.
«You refer constantly to the identity problem. Why is this so important to you?»
Nowadays the identity problem comes up more often, and this is because traditional explanations, like official identity cards don’t give adequate answers. Some say the search for identity is a fashion that comes and goes. In their view, everyone is an individual a human being and nothing else.
Regardless of what anyone thinks. I consider the important thing is to protect our language which we inherited from our forebears, and which is disappearing because we don’t care about its disappearance and also to protect our culture and the identity it created for us.
Throughout the history of mankind many ethnic groups living in the same geographical area have been absorbed by the dominant culture. Personality I am against others today sharing the fate of ethnic cultural groups which during the course of history were sometimes incorporated into the dominant culture and sometimes assimilated by force.
«You often refer to the question, «Who am I» to define the motives for specific research Did your personal search play a decisive part?»
I began to search for my identity because of the fact that the language my ancestors spoke was not Turkish. Because in the village in town, at school, they taught us that we were Turks. In the neighborhood, at school, at work we spoke Turkish . But at home, in the village, my grandfather, my grandmother, everyone in the family spoke to each other in the language we called «Romaika». So what were we, «Romioi» or Turks? Now we speak Turkish.
In my village the old people speak Romaika, but they are the last to use the language. The coming generations will not be able to bear it and learn it. Let’s say that we have agreed, as far as the present is concerned: We speak Turkish, therefore we are Turkish. But who were we until now, what happened to make us become Turks? By asking «Who am I?» I plunged into the unknown. I had to find the answer to this question at any cost. And that is how this adventure began.
«When did this adventure begin, and what was your research based on?»
At the end of the 1980’s I began researching our identity and culture. But in Turkey I did n’t manage to find written sources, or anything related to the language we spoke. I began in amateur fashion, to collect Pontian words I asked all the old people I met about our identity and language.
I spoke to Turkish experts and researchers and discovered to my surprise that no work had been done in this field.
At that time, aiming to find out at least a little information. I wrote letters and sent them to addresses in Hellas that I had learned of purely by chance. In 1993, just when I was about to give up hope. I was invited to a Pontian festival in Kallithea Attica.
What I saw and the sounds I heard there literally changed my life. I was astonished that hundreds of kilometers from the land where I was born. I heard songs in the language of my ancestors accompanied by the lyra, that I danced with unknown people in another country and that I could talk and make myself understood in Pontian which I thought was a language that was no use at all.
So I decided to focus my research on Erenkioi, my village in Of, and to study its living culture as an extract trace of Pontian culture. The result was this book that was published first in Turkey and then in Hellas. It is in six parts, including the theoretical context, historical and ethnographic details, popular literature, folklore, nomenclature, a glossary and bibliography.
«How was your book received in Turkey? Were there any problems with publication?»
The book had an extremely good reception in academic circles, since it filled a gap in modern Turkish learning. The second edition is already in press. But it did give rise to misunderstandings both in Turkey and in Hellas. Both sides interpreted the book differently. I didn’t come to Hellas for three years, because of political incidents between the two countries. I hope that the improvement in the climate will facilitate scientific research into taboo subjects.
And also that some groups in Hellas that speak in the name of the Hellenic-speakers of Turkey will start to show more respect for that population.
«What are the greatest problems arising from the investigation of questions of identity and national culture?»
In today’s world problem centered on identity are not easily resolved. Indeed when the question of ethnic identity arises the alarm, it causes can lead to conflict. The most recent example is the tragedy that occurred in Kosovo. Besides we observe clashes – close by in the heart of Europe – that stem from the aspirations of groups who share a common identity to create nations.
However, we must realize that at the end of this century, when cultural nationalism is being fomented and has become fashionable, national states which engage in a war of interests can easily exploit national and cultural identities that are in competition with each other. Although ethnic groups can express themselves freely in the easiest and most peaceful manner very many of them readily enter into disputes and are incited to conflict .
Personally I am of the opinion that we must discuss the subject of our cultural identity in a flexible manner which does not give rise to clashes be aware of the sensitivity of the topic, and not ignore reality.
«What is your opinion about Turkey’s European outlook as it emerges after the Helsinki summit?»
The founders of the Republic of Turkey wanted to forge closer ties with Europe Since then unfortunately the meaning of democracy in Turkey has not developed in parallel with Europe. We know the cause of this to be history and other political issues. Never theless. I interpret Europe’s acceptance of Turkey in historical and sociological terms. That is say, that Turkey is too important for Europe to be discarded. «A decision that was taken bears what I say. Moreover, we shall that the idea of being Europe will help society rethink its ideology and its exclusive depends on the state. We can see that state and its mechanisms are already coming into question. This was a dream of ours that was a long time coming.
«If the European Union had accepted Turkey, what would have happened?»
We don’t even want to think about that because Turkey has a lot of problems. One outcome these problems is that they suffocate us. Who would that benefit Europe, Hellas, the Caucasus, the Middle East? Nobody think In order to solve all these problems we need a broad horizon. This is what our links were the European Union have given us, to a certain extent. But may not be enough. The Turkish people have a difficult life, was economic and social problems.
For this reason the time has come for Turkey to make some extremely important decisions and to embark on reforms in this sector. Everyone accepts it. For it will not come about so easily think that the Turkish people are being tested by history. I believe that a successful outcome of this test will benefit everyone.
________________________________________
δημοσιεύτηκε στο αγγλόφωνο ένθετο της «Καθημερινής»
[…] Ολοκληρώθηκε το εγχείρημα της δημιουργίας ενός ντοκιμαντέρ για την Ανταλλαγή των Πληθυσμών και τη Συνθήκη τη ςΛωζάννης του “τεμέτερον” Ομέρ Ασάν, συγγραφέα και ερευνητή από την Τουρκία. Ο τίτλος του ντοκιμαντέρ, είναι: «Πού πάς αδελφέ: Μια Ιστορία Αποχωρισμού. Κardeş Nereye : Bir Ayrilik Oykusu». Η ιδέα για μια τέτοια τηλεοπτική παραγωγή παρουσιάστηκε παλιότερα υπό τον τίτλο: Ο Ömer Asan και oι καταραμένοι των Κοτυώρων (Ordu). […]
Οι ελίτ του τουρκοκρητικών (ελληνόφωνοι και ελληνογενείς) εξελίχθηκαν σε μια νέα κυρίαρχη τάξη με δικά της συμφέροντα και ξεχωριστούς κώδικες. Πιθανότατα κάποιοι από αυτούς να επέλεξαν τον εκχριστιανισμό για να μην χάσουν τις περιουσίες τους. Είναι γνωστό ότι σποραδικές τέτοιες περιπτωσεις υπήρξαν. Η μαζικότητα του φαινομένου όμως μάλλον αμφισβητείται. Για τις συνθήκες εκείνης της εποχής παραθέτω ένα απόσπασμα όπου παρουσιάζεται η ιδιοσυστασία των μουσουλμάνων Κρητικών:
«….Η ένταξη των εξισλαμισμένων Κρητικών στην κυρίαρχη ομάδα και τα προνόμια που προέκυπταν από την ένταξη αυτή, δημιούργησε ένα χαρακτήρα βίαιο και επιθετικό. Ο Pasley, που τους αποκαλεί άλλοτε «Τουρκοκρήτες» και άλλοτε απλώς «Τούρκους», γράφει ότι: «Ο Τούρκος, που είναι συνηθισμένος να φέρεται δεσποτικά στους Ελληνες, είναι αλαζών, ατίθασος και ρέπει προς την ανταρσία…». Περιγράφει επίσης και την πολιτικοοικονομική δομή της οθωμανικής Κρήτης: Ο πασάς ορίζεται από την Υψηλή Πύλη, από κάτω του υπάρχει το σώμα των αγάδων, που είναι ντόπιοι και στους οποίους ανήκουν ισοβίως όλες οι γαίες της Κρήτης (σουλτανικής ιδιοκτησίας), για τις οποίες πληρώνουν ένα ποσό που ανανεώνεται από πατέρα σε γιο.
Το σύστημα αυτό στηρίζεται από το σώμα των γενιτσάρων, το οποίο ο Pasley περιγράφει ως εξής: «Το σώμα των γενιτσάρων αποτελείται από ντόπιους όλων των τάξεων. Είναι άμισθοι και συνήθως κακοί και σκληροί. Αυτοί που έχουν κάνει τα περισσότερα εγκλήματα είναι περιζήτητοι στα συντάγματα και χαίρουν της προστασίας των αρχηγών και των αγάδων, οι οποίοι τους χρησιμοποιούν όταν είναι ανάγκη…
Συνεπώς η εξουσία του πασά είναι μηδαμινή σ” αυτόν τον τόπο, ενώ οι αγάδες και οι αρχηγοί των σωμάτων προπηλακίζουν όποιον θέλουν χωρίς κανείς να τολμά να παραπονεθεί: οι κακοποιοί τού κάθε σώματος παραδίδονται σε ακρότητες και μπαίνουν στα σπίτια των ραγιάδων και τους μεταχειρίζονται όπως θέλουν. Λεπτομέρειες αυτών που αναφέρονται στην τελευταία πρόταση είδα κατά την παραμονή μου στη Κρήτη και θα μπορούσαν να γεμίσουν έναν τόμο. Ωστόσο, πολλές από αυτές είναι τόσο αισχρές και τρομερές που δεν θα τολμούσα να περιγράψω. Πρόκειται για φοβερούς συνδυασμούς πόθου και σκληρότητας που κανένας δεν θα φανταζόταν ότι υπάρχουν στην ανθρώπινη φύση, ακόμα και στην πιο άγρια και υποβαθμισμένη της κατάσταση». https://kars1918.wordpress.com/2014/10/14/crete-1866/