Μπορεί να εξισωθεί ο κομμουνισμός με το ναζισμό; Ποιά είναι η ελληνική εμπειρία;

Η μετασοβιετική Ανατολική Ευρώπη διέρχεται μια περίοδο ιδεολογικής παράκρουσης σε σχέση με την παλιά κοινή ένταξη στο σοβιετικό μπλοκ. Στην αιχμή αυτής της ολοκληρωτικής αποδόμησης βρίσκονται οι Βαλτικές χώρες, η Κροατία, η Πολωνία κ.ά.   Οι νέες ελίτ που αναδύθηκαν μετά την κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης, καθώς και οι παλιοί εμιγκρέδες που ένα μέρος τους προερχόταν από τις φιλοναζιστικές δυνάμεις που αναγκάστηκαν να διαφύγουν μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, προσπαθούν να διαμορφώσουν νέα πρότυπα και να γράψουν την ιστορία με τον ιδιαίτερο δικό τους τρόπο…

Σ’ αυτό το πλαίσιο, η εμπειρία που είχαν την περίοδο του σταλινισμού γενικεύεται και μετατρέπεται σε μια αντικομμουνιστική υστερία και αυτό ακριβώς είναι η στόχευση του ιδεολογικοποιημένου συνεδρίου που θα λάβει χώρα στην Εσθονία και έχει ως τίτλο:  «Η κληρονομιά στον 21ο αιώνα των εγκλημάτων που διαπράχθηκαν από τα κομμουνιστικά καθεστώτα»

Θα μπορούσε όμως να ταυτιστεί ο κομμουνισμός με το ναζισμό;

Κατ’ αρχάς θα έπρεπε να διευκρινιστεί το τι σημαίνει κομμουνισμός. Στα ελληνικά ο όρος μεταφράζεται ως «κοινοκτημονισμός», ενώ ως κοινωνισμός μπορεί να μεταφραστεί ο όρος σοσιαλισμός(socialisme). Σημαίνει δηλαδή  μια αντίληψη για την κοινωνική οργάνωση που βασίζεται στην ισότητα και στην άρνηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Ως ιδεολογικό ρεύμα προέρχεται από την πανάρχαια τάση του ανθρώπου για ισότητα. Από την απαρχή της εμφάνισης του ανθρώπου και ειδικότερα από τη στιγμή που εμφανίζεται η κοινωνική διάκριση, η υποταγή του ανθρώπου σε άλλον άνθρωπο, η σκλαβιά και η εκμετάλλευση, εμφανίζεται αυτόματα και η ανάγκη για εξάλειψη των αρνητικών φαινομένων. Η ανάγκη αυτή θα πάρει κατά καιρούς πολλές μορφές, από φιλοσοφικά εξισωτικά και θρησκευτικά σωτηριολογικά κινήματα έως βίαιες εξεγέρσεις και επαναστάσεις. Αυτή ακριβώς η πανάρχαια αντίδραση του ανθρώπου στην καταπίεση και την εκμετάλλευση είναι η απαρχή του φαινομένου που στην εποχή της νεωτερικότητας θα πάρει την ονομασία «Αριστερά». 

Κομμουνιστικές, δηλαδή κοινοκτημονικές υπήρξαν οι πρωτοχριστιανικές κοινότητες. Πάνω σ’ αυτή την αντίληψη από πλευράς οργάνωσης και σχέσεων παραγωγής, λειτουργούν σήμερα τα πάμπολλα χριστιανικά μοναστήρια. Ο αγώνας του χριστιανικού κινήματος για ισότητα και εξάλειψη της καταπίεσης ήταν τόσο έντονος που διαβάζουμε στα Ευαγγέλια τέτοιου τύπου ρήσεις:   «Μὴ νομίσητε ὅτι ἦλθον βαλεῖν εἰρήνην ἐπὶ τὴν γῆν· οὐκ ἦλθον βαλεῖν εἰρήνην, ἀλλὰ μάχαιραν.
ἦλθον γὰρ διχάσαι ἄνθρωπον κατὰ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ καὶ θυγατέρα κατὰ τῆς μητρὸς αὐτῆς καὶ νύμφην κατὰ τῆς πενθερᾶς αὐτῆς· καὶ ἐχθροὶ τοῦ ἀνθρώπου οἱ οἰκιακοὶ αὐτοῦ.
(Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, Λκ 12,51-53. 14,26-27)

Και πάλι κουβεντολόι με τους σταλινολάγνους

Διάβασα με μεγάλη προσοχή το κείμενο του Κ. Χάρη, που αναρτήθηκε στη σελίδα του «Εύξεινου Πόντου». Χάρηκα πραγματικά που το συγγραφέα διακρίνει η  εντιμότητα να υπογράφει -αυτός ο ίδιος- με την πραγματική του ιδιότητα ως: «Ο ανιστόρητος Κώστας Χάρης». Ανεξάρτητα πάντως από το γεγονός ότι ο συγγραφέας έχει τουλάχιστον αυτογνωσία, προκαλεί θλίψη ένα τέτοιο κείμενο που αναδεικνύει τον ξεπεσμό του σύγχρονου λόγου του ΚΚΕ. Δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα παραληρηματικό κείμενο, που το ύφος και τη δομή μπορείς να τα βρεις σε κείμενα οποιουδήποτε (ανιστόρητου και αμαθή) φανατικού, οποιασδήποτε θρησκείας.

Παρόλα αυτά, θα ήθελα να χαρίσω στον διαρκώς αυτοϋπονομευόμενο Κώστα Χάρη, τη βιογραφία ενός  Γενικού Γραμματέα του ΚΚΕ, του Πόντιου Ανδρόνικου Χαϊτά. 

 

Η υπόθεση του Ανδρόνικου Χαϊτά

Ο Χαϊτάς γεννήθηκε στο Σοχούμι του Καυκάσου (Αμπχαζία-Γεωργία) το 1894. Έλαβε μέρος στην Οκτωβριανή Επανάσταση  και έγινε μέλος του Κομουνιστικού Κόμματος Ρωσίας (μπολεβίκοι). Αποφοίτησε από το Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο Εργαζομένων της Ανατολής. Από τα αρχικά του (ΚΟΥΤΒ) πήραν το προσωνύμιο «κούτβηδες». Στην Ελλάδα έφτασε με την οικογένειά του ως πρόσφυγας και εγκαταστάθηκε στη Ροδόπολη Σερρών. Γράφτηκε στη Νομική Σχολή του πανεπιστημίου Αθηνών και το 1923 έγινε μέλος του  ΣΕΚΕ(Κ).

16-6-2017 Ημερίδα στη Θεσσαλονίκη για τις σταλινικές διώξεις

Με αφορμή την επέτειο της 13ης Ιουνίου –Ημέρας Μνήμης για τις σταλινικές διώξεις (1937-1949)– διοργανώνεται ημερίδα στη Θεσσαλονίκη. Συγκεκριμένα: 

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ

ΟΙ ΣΤΑΛΙΝΙΚΕΣ ΔΙΩΞΕΙΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΩΝ

80 χρόνια από την έναρξη των διώξεων 1937-2017

ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ

Σεμινάριο Ιστορίας : Σταλινισμός και μειονότητες

Την Παρασκευή 9 Ιουνίου, 7.15 μ.μ. – 9 μ.μ. ολοκληρώνεται ο κύκλος του Σεμιναρίου Ιστορίας που διοργανώνω στο πλαίσιο του «Ελεύθερου Πανεπιστημίου» του Δήμου Κηφισιάς.

Το Σεμινάριο  γίνεται στην «Έπαυλη Δροσίνη»-Βιβλιοθήκη Δήμου, Oδός Αγ. Θεοδώρων & Κυριακού στο κέντρο της Κηφισιάς.

Το θέμα που θα απασχολήσει το Στρογγυλό Τραπέζι, που θα συντονίσω, αφορά το φαινόμενο του σταλινισμού και της μειονοτικής του πολιτικής.

Συμμετέχουν: Χρήστος Κεφαλής, εκδ. του περ. ‘Μαρξιστική Σκέψη», Σωτήρης Γκουντουβάς, μαθηματικός, ερευνητής, συνεργάτης της WikiPaideia, Bασίλης Τσενκελίδης, ιστορικός.

Αφιέρωμα στο 20ο Συνέδριο του ΚΚΕ

Εξήντα ένα χρόνια   πέρασαν από το ιστορικό 20o Συνέδριο του ΚΚΣΕ (Κομμουνιστικό Κόμμα Σοβιετικής Ένωσης), που τόλμησε να καταγγείλει την 28χρονη τρομοκρατία του Στάλιν που είχε προηγηθεί με εκατοντάδες χιλιάδες θύματα. Σήμερα το ημέτερον ΚΚΕ πραγματοποιεί το δικό του 20ο Συνέδριο. Τον Στάλιν βεβαίως τον είχαν  αποκαταστήσει τα παιδιά του Κολιγιάννη από το 2008 και είχαν καταγγείλει το σοβιετικό 20ο Συνέδριο ως οπορτουνιστικό και ως αρχή των δεινών.

Τώρα λοιπόν, με το δικό της 20ο Συνέδριο, η ηγετική ομάδα που κατέχει τη σφραγίδα του ιστορικού κόμματος, επιστρέφει στις προ του σοβιετικού 20ου Συνεδρίου εποχές.

Η σφαγή στο Κατίν. Μια τραγική σελίδα της ευρωπαϊκής ιστορίας

Μια από τις τραγικές σελίδες της ευρωπαϊκής ιστορίας στα προεόρτια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, υπήρξε η σφαγή των 14.736 Πολωνών αξιωματικών τον Μάρτιο του ’40 στο Κατίν, εντός των σοβιετικών ορίων, 500 χλμ από τα πολωνικά σύνορα. Η σφαγή έγινε μετά από πρόταση του Μπέρια, συζήτηση στην Κ.Ε. του ΠΚΚ-μπ. (που αργότερα θα ονομαστεί ΚΚΣΕ) και έγκριση του Στάλιν. 

Να σημειώσουμε ότι ο Μπέρια ήταν ο κύριος υπαίτιος της μαζικής εκτόπισης των Ελλήνων του Καυκάσου το 1949 στις στέπες της Κεντρικής Ασίας.

Το ιστορικό των γεγονότων

Το Σεμινάριο για το σταλινισμό

Με ιδιαίτερη επιτυχία έγινε το σεμινάριο «Σταλινισμός και διανοούμενοι…» στο Σεμινάριο Ιστορίας που επιμελούμαι στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Κηφισιάς.

 

Την  1η Ιουνίου 2016 ολοκληρώθηκε  ο 8ος κύκλος του Σεμιναρίου Ιστορίας που πραγματοποιείται στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιου του Δήμου Κηφισιάς. Η καταληκτική εκδήλωση και στους οκτώ κύκλους που έχουν ολοκληρωθεί έως τώρα ήταν αφιερωμένη στις σταλινικές διώξεις και σε ένα από τα πολλά θέματα που σχετίζεται με το φαινόμενο του σταλινισμού.

Aριστερά και φασίζουσες συμπεριφορές

«…Και να καθαρίσουμε τους κακομούτσουνους»
.

Υπάρχουν αυταρχικές έως και φασιστικές συμπεριφορές στην Αριστερά;

Το ερώτημα αυτό φαντάζει αυτονόητο για όσους γνωρίζουν την ιστορία της Αριστεράς ή έχουν συμμετάσχει οργανωτικά σε  κάποια από τις απειράριθμες ομάδες της που συνήθως βίωσαν την διάσπαση και την δαιμονοποίηση των πάλαι ποτέ συντρόφων τους.

Το σχόλιο αυτό γράφεται με αφορμή ένα περιστατικό που συνέβη κατά την πρόσφατη εκδήλωση στη Νέα Φιλαδέλφεια για μια από τις πλέον άγνωστες σελίδες του ελληνικού γλωσσικού ζητήματος: τη μεσοπολεμική σύγκρουση δύο μορφών της ελληνικής,  της ποντιακής και της δημοτικής, κατά τη διεκδίκηση της ανακήρυξης μιας εκ των δύο ως επίσημης ελληνικής γλώσσας της ΕΣΣΔ .

Η εκδήλωση έγινε την Παρασκευή 22-4-2016 στο στέκι της Λαϊκής Συνέλευσης Φιλαδέλφειας – Χαλκηδόνας στο πλαίσιο του γλωσσολογικού σεμιναριακού κύκλου που επιμελείται ο Λάμπης Κατσιάπης.

Συζητώντας για το γλωσσικό ζήτημα στην ΕΣΣΔ κατά το Μεσοπόλεμο

«Ποντιακή διάλεκτος εναντίον Δημοτικής»
.

Την Παρασκευή 22-4-2016, 7.00 μ.μ., θα παρουσιάσω το θέμα αυτό στο σεμιναριακό κύκλο που επιμελείται ο Λάμπης Κατσιάπης και διοργανώνεται στο πλαίσιο της Λαϊκής Συνέλευση Φιλαδέλφειας – Χαλκηδόνας

Ο χώρος όπου θα γίνει το σεμινάριο βρίσκεται σ’ ένα κεντρικό σημείο της Νέας Φιλαδέλφειας: Δεκελείας 116 (Διαγώνια, απέναντι από το δημαρχείο της Νέας Φιλαδέλφειας).

H αριστερή παρέκκλιση στο γλωσσικό ζήτημα…

…και οι θανάσιμες συνέπειές της
———————————————-

περ. Τα ιστορικά, τεύχ, 43, Δεκέμβριος 2005, σελ. 421-448

Ποντιακή VS δημοτική.
.
Μια άγνωστη πλευρά του ελληνικού γλωσσικού ζητήματος στη Σοβιετική Ένωση του Μεσοπολέμου[1]

.
Του Βλάση Αγτζίδη (*)

.
Γλωσσικό ζήτημα και εκπαιδευτική μεταρρύθμιση
. .

Tα εγγόνια των θυμάτων των σταλινικών διώξεων ΔΕΝ ξεχνούν…

Σε μια Ελλάδα της αμνημοσύνης, όπου ολόκληρες σελίδες της νεότερης ελληνικής ιστορίας παραμένουν είτε άγραφες είτε στο περιθώριο της επίσημης αφήγησης (δεξιών τε και αριστερών), κάποιοι κρατούν αναμμένο το κεράκι της Μνήμης….

Αυτή η εικόνα -λίγο ρομαντική είναι αλήθεια για ένα θετικό επιστήμονα- μου ήρθε αυτόματα στο νου όταν είδα την ανάρτηση που ακολουθεί.

Δύο εγγόνια των θυμάτων των σταλινικών διώξεων, ο μαθηματικός Γιάννης Απλακίδης και ο καλός ερευνητής Βιτάλης Καϊσίδης, συγκόλλησαν τα κομμάτια ενός ποντιακού θρήνου για τις διώξεις του 1937-’38 και του έδωσαν και πάλι υπόσταση. Την ιστορία του παππού-Απλακίδη την είχα παρουσιάσει αρκετά χρόνια πριν στο κείμενο «Για τις σταλινικές διώξεις… και μια Μαρτυρία«, που είχε δημοσιευτεί στην εφημ. Εύξεινος Πόντος. [Το σύνολο των δημοσιεύσεών μου στο μπλογκ για το θέμα αυτό μπορείτε να το δείτε πατώντας ΕΔΩ]

Ακούστε και διαβάστε (την ιστορία αλλά και τους στίχους του θρήνου που είναι μετεγγραμμένοι και στη δημοτική γλώσσα): 

http://www.arive.gr/subs/ve_projects/the_works/mertsan-rosias/mertsan-rosias.html 

Ο θρήνος εδώ: https://vimeo.com/153156488

—————————————————————————–

Βέροια, 77 χρόνια μετά…

Μια μουσική συνάντηση, γεμάτη αναμνήσεις

Ιούλιος 1936: Οι Δίκες της Μόσχας

30 ΙΟΥΛΙΟΥ 1936: ΟΙ ΕΣΩΚΟΜΜΑΤΙΚΕΣ ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΣΣΔ

Δίκες της Μόσχας Η μεγάλη σφαγή των στελεχών, διά χειρός Στάλιν

Του ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ*
(δημοσιεύτηκε στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία,  28 Ιουλίου 2013)

Στις 30 Ιουλίου του 1936, με το διάταγμα 447 και με την υπογραφή του Στάλιν, ξεκίνησε η μεγαλύτερη εσωκομματική εκκαθάριση που είχε γνωρίσει έως τότε η νεαρή Σοβιετική Ενωση.

Στην κορυφή, ο δικαστής Ούρλιχ (στο κέντρο) εκφωνεί την καταδικαστική απόφαση για τον Μπουχάριν, τον Μάρτιο του 1938.

Μαζί με την εκκαθάριση των μελών του κόμματος, που οι σταλινικοί θεωρούσαν ότι είχαν αποκλίνουσες απόψεις, ξεκίνησε μια γιγάντια επιχείρηση ενάντια στους σοβιετικούς λαούς και στις εθνικές μειονότητες, με στόχο την απόλυτη υποταγή μέσα από τον απόλυτο τρόμο.

13 Ιουνίου: Ημέρα Μνήμης για τις σταλινικές διώξεις….

13 Ioυνίου: Επίσημη Ημέρα Μνήμης για τον ποντιακό ελληνισμό (απόφαση του 4ου Παγκόσμιου Συνέδριου), των σταλινικών διώξεων που συνέβησαν στην ΕΣΣΔ της σταλινικής εποχής. Οι διώξεις που υπήρξαν απόρροια της αλλαγής της εσωτερικής πολιτικής για το εθνικό ζήτημα,  κόστισαν σκληρά στην ελληνική κοινότητα και οδήγησαν στην ολοκληρωτική εξόντωση της ελληνικής ηγετικής κομμουνιστικής ομάδας (των ελλαδιτών φυγάδων συμπεριλαμβανομένων), καθώς και χιλιάδων άλλων του πληθυσμού…

Ας θυμηθούμε αυτή την επέτειο διαβάζοντας κάποια σχετικά κείμενα:

Οι σταλινικές διώξεις

ΣΤΑΛΙΝ Vs ΚΚΕ

-Για τις σταλινικές διώξεις… και μια Μαρτυρία

Σεμινάριο Ιστορίας: για τις διώξεις των μειονοτήτων επί Στάλιν

Την Παρασκευή  5-6-2015, 6.00-8.00 μ.μ. κλείνει ο 7ος κύκλος του Σεμιναρίου Σύγχρονης Ιστορίας που  πραγματοποιείται με το συντονισμό μου στην Κηφισιά, στο πλαίσιο του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Δήμου, «Έπαυλη Δροσίνη»-Βιβλιοθήκη Δήμου, Oδός Αγ. Θεοδώρων & Κυριακού) 

Στη καταληκτική συνάντηση θα διοργανωθεί  Στρογγυλό Τραπέζι με θέμα «Οι διώξεις κατά των μειονοτήτων στη Σοβιετική Ένωση κατά τη σταλινική εποχή» 

Τι συμβαίνει με το ΚΚΕ;

Ενδιαφέρουσα υπήρξε η πρόσφατη σφοδρή αντίδραση και η λεκτική βία της νυν ηγεσίας του ΚΚΕ σε κάποιους προερχόμενους από αυτό γιατί «τόλμησαν» να τιμήσουν τον Χαρίλαο Φλωράκη. Και ειδικότερα, γιατί «τόλμησαν» να αναφερθούν στην προφανή απόκλιση της σημερινής ηγεσίας του ΚΚΕ, από τις θέσεις του Φλωράκη.

H αντιμετώπιση αυτή προς όσους επιμένουν να θυμούνται και να αξιολογούν διαλεκτικώς το παρελθόν, μου θύμισε μια πρόσφατη δικιά μου περιπέτεια….

Στο στόχαστρο των ίδιων κύκλων έχουν μπει εδώ και καιρό όσοι ερευνητές ασχολούνται με το φαινόμενο της παραμόρφωσης του σοβιετικού πειράματος.

-Ο ρατσισμός στη λογοτεχνία…

Ο Ρατσισμός στη Λογοτεχνία

Οι εισηγήσεις που έγιναν στο 6^ο Διεθνές Συνέδριο Λογοτεχνίας,  που διοργανώθηκε υπό τον τίτλο «Ο ρατσισμός στη λογοτεχνία»  (Λέσβος, 17-20 Οκτωβρίου 2014) δημοσιεύονται στο νέο τεύχος του περιοδικού «Αιολικά Γράμματα»  

Το συνέδριο είχε διοργανωθεί από το PEN CLUB  ΕΛΛΑΔΑΣ και τη  Γενική Γραμματεία Αιγαίου και  Νησιωτικής Πολιτικής  με τη συνδρομή του Δήμου Μυτιλήνης.         

Στο συνέδριο πήραν μέρος  συγγραφείς και καθηγητές από 16 χώρες (Αγγλία, Αλβανία, Αυστραλία,  Γαλλία, Ελλάδα, Κύπρο, Ισπανία, Ισραήλ, Κόσσοβο, Μπενίν, Μαρόκο, Ουκρανία,  Πολωνία, Ρωσία, Τυνησία, FYROM). 

Τηλέφωνα περιοδικού: 210.3800142
e-mail: kvaletas@otenet.gr

Στο περιοδικό δημοσιεύονται οι εξής εισηγήσεις: 

Λέσβος , 17-20 Οκτωβρίου: Διεθνές Συνέδριο Λογοτεχνίας για το ρατσισμό

Ο Ρατσισμός στη Λογοτεχνία

 6^ο Διεθνές Συνέδριο Λογοτεχνίας,  Λέσβος , 17-20 Οκτωβρίου 2014

Το συνέδριο διοργανώνεται από το PEN CLUB  ΕΛΛΑΔΑΣ και τη  Γενική Γραμματεία Αιγαίου και  Νησιωτικής Πολιτικής  με τη συνδρομή του Δήμου Μυτιλήνης

Η δική μου εισήγηση την Κυριακή το πρωί θα έχει ως θέμα το ρατσισμό που βίωσαν οι Έλληνες της πρώην ΕΣΣΔ κατά την περίοδο των σταλινικών διώξεων μέσα από το βιβλίο του Γιάννη Παρασκευόπουλου με τίτλο  «Τι θα πούμε στο σύντροφο Στάλιν. Η εξομολόγηση ενός ελληνοποντίου»…                

Στο συνέδριο συμμετέχουν συγγραφείς και καθηγητές από 16 χώρες (Αγγλία, Αλβανία, Αυστραλία,  Γαλλία, Ελλάδα, Κύπρο, Ισπανία, Ισραήλ, Κόσσοβο, Μπενίν, Μαρόκο, Ουκρανία,  Πολωνία, Ρωσία, Τυνησία, FYROM).

Ο κυρ-Παντελής, ο σταλινισμός και μια (ανεπίκαιρη) συζήτηση

Εμέν λένε με Παπαδόπουλε

φιλελεύθερε κυρ-Παντελή

κι ατοί λένε με «τσουβάλ’ εύκαιρον,

σο ποδάρ’ πα να στεκ’ς ‘κι πορείς»

Δηλαδή:

Εμένα με λένε Παπαδόπουλε,

φιλελεύθερε κυρ-Παντελή

και αυτοί με λεν «σακί άδειο,

που στα πόδια να στέκεσαι δεν μπορείς «

——————————————-

Σε μια από τις πολύ ενδιαφέρουσες ηλεκτρονικές σελίδες που σχετίζονται με τη νιότη μας, πρότεινα στους συμμετέχοντες να ακούσουν το τραγούδι «Εμέν λένε με Παπαδόπουλε…» σε πολύ καλή εκτέλεση  από τον Γιάννη Τσανάκαλη με την εξής εισαγωγή: «…γραμμένο στη δεκαετία του ΄30, μέρος μιας ελληνικής σταλινικής οπερέτας, γραμμένης από τον Θεόδωρο Κανονίδη στο Σοχούμι. Το τραγούδι το τραγουδούν οι αντιδραστικοί που θέλουν να φύγουν για την καπιταλιστική Ελλάδα.» 

Στη συνέχεια ακολούθησε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση που την παραθέτω, χωρίς βέβαια τα ονόματα των συζητητών πλην του δικού μου (επί του οποίου έχω τον απόλυτο έλεγχο!!!)

 «ελληνικής σταλινικής οπερέτας»
τι σημαίνει αυτό;

ΣΤΑΛΙΝ Vs ΚΚΕ

Ένα από τα πλέον άγνωστα θέματα των σταλινικών διώξεων -που πραγματοποιήθηκαν την περίοδο 1937-38- είναι η εξόντωση των μελών του ΚΚΕ που είχαν καταφύγει στη Σοβιετική Ένωση μετά την ποινικοποίηση της κομμουνιστικής ιδεολογίας στην Ελλάδα το 1929, με τον νόμο που έμεινε γνωστός ως Ιδιώνυμο.

Το ζήτημα αυτό παραμένει άγνωστο για δύο λόγους: πρώτα γιατί η νεοελληνική ιστοριογραφία δεν έχει το παραμικρό ενδιαφέρον για τέτοια ζητήματα και έπειτα γιατί η πλειονότητα της ελληνικής Αριστεράς πάσχει από έναν ανυπόφορο αταβισμό, με αποκορύφωμα βέβαια το ΚΚΕ το οποίο έχει επιστρέψει στην πιο παλιά, σκληρή και μεταφυσική ιδεολογική του μήτρα.

Στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, της 2ας Ιουνίου του 2013, στις σελίδες για την Ιστορία υπήρχε ένα τέτοιο αφιέρωμα, στο οποίο συνέβαλε καθοριστικά ο Μάριος Μαρκοβίτης, ανεψιός του Μάρκου Μαρκοβίτη υψηλόβαθμου στελέχους του ΚΚΕ, εκτελεσμένου στην περιοχή της Kommunarka (φωτογραφία πάνω) και θαμμένο σε ομαδικό τάφο μαζί με άλλους 14.000 δολοφονημένους από το σταλινισμό. Το κείμενό του βρίσκεται αμέσως μετά το δικό μου...

 http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=2013-06-02&s=istorika

Η Εργασία στην ΕΣΣΔ – είναι υπόθεση της Τιμής,
υπόθεση της Αρετής και του Ηρωισμού! 

Ιστορικά

Σοβιετικός Μεσοπόλεμος: οι διώξεις Στάλιν κατά των φυγάδων-μελών του ΚΚΕ

Καταγγέλλοντας τους όψιμους σταλινικούς…

Οι νέοι Γιέζοφ…

Ο Νικολάι Γιέζοφ υπήρξε το μακρύ χέρι του Στάλιν ως κομισάριος της Εθνικής Ασφάλειας, Χρησιμοποιήθηκε για την εξόντωση των εσωκομματικών του αντιπάλων αρχικά και κατά όσων θεωρούσε ότι έπρεπε να εξοντωθούν για να επιβεβαιώνεται με τον τρόμο η απονομιμοποιημενη εξουσία του Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς. Ανέλαβε το Σεπτέμβρη του 1936 τη θέση του Ε. Γιάγκοντα (εκτελέστηκε το Μάρτη του ’38) στην ηγεσία της Μυστικής Ασφάλειας  OGPU. H εντολή που έλαβε από τον Στάλιν ήταν να καλύψει την «τετράχρονη καθυστέρηση της Γκε Πε Ου» στην εξαπόλυση των διώξεων. Ο Γιέζοφ θα συντάξει καταλόγους «υπόπτων» με χιλιάδες ονόματα. Κομματικά στελέχη, στελέχη από  τα κολχόζ, το στρατό, τα συνδικάτα, από τη κομσομόλ (κομμουνιστική νεολαία) και μαζί τους και εκπρόσωποι των μικρών μειονοτικών ομάδων (Έλληνες, Τάταροι, Γερμανοί του Βόλγα, Τσετσένοι, Κορεάτες, κ.ά.), θα εκτελεστούν ως «εχθροί του λαού» ή θα σταλούν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Σιβηρία.

Όπως αναφέρεται στη «Μυστική Έκθεση στο 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ», σελ. 51, που συνέταξε ο Ν. Χρουστσόφ: «Τους καταλόγους αυτούς ο Γιέζοφ τους έστελνε προσωπικά στον Στάλιν για να εγκρίνει τις προτεινόμενες ποινές. Στην περίοδο 1937-38 διαβιβάστηκαν στον Στάλιν 338 τέτοιοι πίνακες που περιείχαν πολλές χιλιάδες ονόματα»…  Σύντομα, την ίδια τύχη θα έχει και ο Γιέζοφ: καθαιρείται και στέλνεται στο εκτελεστικό απόσπασμα, ενώ τη θέση του στην Γκε Πε Ου παίρνει ο Λαυρέντι Μπέρια…

 

Δεξιά: Ο Ν. Γιέζοφ συνοδεύοντας τον Στάλιν, Αριστερά: Η ίδια φωτογραφία μετά την εξόντωση του Γιέζοφ

Αυτήν ακριβώς την αιματοβαμμένη εποχή ανέλαβαν να αποκαθάρουν και να την παρουσιάσουν ως μάλλον πιθανή πρόταση για το μέλλον οι γραφειοκράτες του Περισσού.  Το ΚΚΕ σχετικά πρόσφατα αποφάσισε να αναγνωρίσει ως «θετικό» το ρόλο του Στάλιν στην υπόθεση του σοσιαλισμού και να καταδικάσει την δειλή αποσταλινοποίηση του 20ου συνεδρίου (1956). Παράλληλα αποκατέστησε  και τον Νίκο Ζαχαριάδη, τον οποίο το ίδιο ως θεσμός, είχε ξαποστείλει στην εξορία του Σουργκούτ της Σιβηρίας και τον οδήγησε στην αυτοκτονία…. Όμως ένα κακέκτυπο, μια φάρσα, της σχέσης Στάλιν-Γιέζοφ  (πριν την εξόντωση του δεύτερου) εμφανίζεται και στις μέρες μας…Σήμερα, δια της Επιτροπής Ιστορίας που προϊσταται ο γνωστός Μαϊλης επιχειρείται η επαναγραφή της ιστορίας, με τη δικαίωση και την αγιοποίηση κάθε στιγμής της ύπαρξης του Κομμουνιστικού Κόμματος. Στο πλαίσιο αυτό και δια χειρός ενός εντεταλμένου στρατευμένου «ιστορικού», του Αναστάση Γκίκα,  έγινε προσπάθεια να κατασκευαστεί ένα σύστημα ερμηνείας που δικαιολογούσε τις σταλινικές διώξεις.

Νέα Τραπεζούντα Πιερίας: Αφιέρωμα στους Έλληνες της Ρωσίας (23-4-2014)

Ένα ενδιαφέρον αφιέρωμα στην πολύ σημαντική ιστορία των Ελλήνων της Ρωσίας  πραγματοποιεί ο Ποντιακός Σύλλογος Αλέξανδρος Υψηλάντης που εδρεύει στη Νέα Τραπεζούντα Πιερίας.

Ο Τίτλος του αφιερώματος είναι: «Έλληνες της Ρωσίας. Από την πολιτιστική Αναγέννηση στις σταλινικές διώξεις», όπως ακριβώς είναι και ο τίτλος της εισήγήσης μου την Τετάρτη 23 Απριλίου 2014, 20.00 …

Την επόμενη μέρα θα γίνει προβολή του εξαιρετικού ντοκιμαντέρ του Τάσου Ψαρρά που διαπραγματεύεται το θέμα αυτό και έχει ως τίτλο «Γράμμα στη μητέρα-πατρίδα«.

Για το πλήρες πρόγραμμα πατήστε εδώ: IPSILANTIA 2014 teliko      

Genocide, Pontians, Asia Minor : The dark side of the Greek world

Genocide, Pontians, Asia Minor : The dark side of the  Greek world  

 By Vlassis Agtzidis (*)

One of the fields of public controversy today in Greece is related with crucial and unexamined issues of the Greek history and society. It regards issues either related to the sphere of society (refugees from the former USSR) or to the sphere of history concerning not only the great geopolitical and socio-economic transformation, which took place in the Near East during the time period of 1908 (Young Turks movement) till 1923 (Treaty of Lausanne), but also the soviet experiment and in particular Stalin’s time period.

Furthermore, it gives us the opportunity to examine the perceptions created in the Greek area regarding these issues, the understanding of those facts by the sovereign power (in its monarchic and democratic version) as well as by the (regime or non-regime) intelligentsia, the historians etc. Moreover, it creates the opportunity to consider in the light of criticism the “orientalist” perception on these issues, a dominant perception for a significant part of the Greek historians.

The “gap”

The lack of jointly agreed upon narrative on the specific historic and social issues created an interpretation gap directly perceived by all those who work on these issues either as researchers or as social solidarity institutions for the affected populations (refugees). A corollary of this “gap” has also been the way that the dominant political and ideological powers of the Right and of the Left have dealt with the new requests and issues of the refugees’ sphere and in particular:

-the public attestation of their historic point of view of the fact that they have been victims of an organized genocide (1914-1923) by the Turkish nationalism
-the reference to the persecutions suffered by the Greek minority from Stalinism in USSR after 1937-38.

At the same time, weirdly, the cunning History “offered” to the inhabitants of Greece another experience: to “receive” from the Perestroica era in the same inhospitable way tens of thousands of their own population and immigrants from the collapsed / collapsing USSR.

Κυριακή 23-3-2014….. μεταξύ Κριμαίας και Επανάστασης του 1821

–Στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» (23-3-2014), στις σελίδες Ιστορίας (ένθετο Plus) μια μοναδική αφήγηση της Άννας Κουρτσίδου από το Κερτς (αρχαίο Παντικάπαιον) της Κριμαίας για την ελληνική κοινότητα της πόλης, τις σταλινικές διώξεις του 1937 και τη μαζική εκτόπιση του πληθυσμού στην Κεντρική Ασία το 1942.  ΜΗΝ ΤΗ ΧΑΣΕΤΕ. Επίσης θα υπάρχει και αναφορά στην ιστορία του Κερτς-Παντικάπαιου από τον ιστορικό Βασίλη Τσενκελίδη

–7.00 π.μ. Κυριακή εκπομπή στη Δημόσια Τηλεόραση με αφορμή την Επανάσταση του 1821  με θέμα «Eπανάσταση του 1821: Από το γένος στο έθνος»  με μένα και τον Μανώλη Εγγλέζο-Δεληγιαννάκη….

—————————————————————————————————

Στη φωτογραφία πάνω η Άννα Κουρτσίδη με την κόρη της Ελένη Μυστακίδη στο Κερτς το 2013, επιστρέφοντας για πρώτη φορά μετά από την εξορία του 1942.

Από την Κριμαία στη Μαριούπολη

Οι ιστορικές σελίδες της «Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας», 9 Μαρτίου 2014, ήταν αφιερωμένες στους Έλληνες της Κριμαίας και στη μετοικεσία τους στη Μαριούπολη. Συμμετείχε ο Μαριουπολίτης μουσικολόγος Αλέξανδρος Ασλά. Ο τίτλος του δικού μου κειμένου ανήκει στον επιμελητή της εφημερίδας. http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=419166

ΤΑ ΕΡΕΙΠΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΜΑΡΤΥΡΟΥΝ ΤΗΝ ΣΧΕΣΗ

ΚΡΙΜΑΙΑ: Αρχαίο ελληνικό πνεύμα στη Μαριούπολη

Του ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ*

Μία από τις πιο σημαντικές κοινότητες ένδημων Ελλήνων που επιβιώνουν ακόμα -παρ’ όλη την οδύνη που επέφερε ο 20ός αιώνας- είναι οι Ελληνες της Κριμαίας. Από αυτούς προέρχονται και οι Ελληνες της Αζοφικής, της Μαριούπολης και των γύρω ελληνικών χωριών.

Η Αικατερίνη Β’ θέλησε να επανδρώσει τις
νεοαποκτημένες περιοχές με φιλικό
πληθυσμό. Ο μητροπολίτης
Ιγνάτιος με το ποίμνιό του
εγκαταστάθηκαν
κοντά στις όχθες του
ποταμού Κάλμιου 

Οι πρώτες ελληνικές εγκαταστάσεις χρονολογούνται από τους αρχαίους ελληνικούς αποικισμούς. Τα ερείπια των πόλεων Παντικάπαιου, Χερσονήσου, Φαναγόρειας, Θεοδόσιας κ.ά. μαρτυρούν την αρχαία σχέση. Εξάλλου, πολλά σύγχρονα τοπωνύμια της Κριμαίας έχουν ελληνική ρίζα, με χαρακτηριστικότερο αυτό της Γιάλτας, που προέρχεται από την ελληνική κριμαιορωμαϊκή διάλεκτο της περιοχής: Γιαλίτα θα πει ο μικρός αιγιαλός. (https://goo.gl/maps/o5ZZq) Ενα από τα πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία της κριμαϊκής ιστορίας είναι η τοποθεσία Λιβαδιά, κοντά στη Γιάλτα, και το ομώνυμο ανάκτορο όπου υπεγράφη και η περίφημη Συμφωνία της Γιάλτας τον Φεβρουάριο του 1945, όπου οι τρεις νικητές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, Στάλιν, Τσόρτσιλ και Ρούζβελτ, μοίρασαν τον κόσμο σε σφαίρες επιρροής. Αυτό που δεν είναι γνωστό, είναι ότι η Λιβαδιά ανήκε στον Λάμπρο Κατσώνη και πήρε το όνομα προς τιμήν της βοιωτικής Λιβαδειάς και ότι το ομώνυμο ανάκτορο των τσάρων πρωτοχτίστηκε για οικία του Κατσώνη.

Η αρχαιότητα

Οι Έλληνες της ν. Ουκρανίας και της Κριμαίας: Οι σταλινικές διώξεις

Η “Βιβλιοθήκη”,  δηλαδή το ένθετο 4σέλιδο για τα βιβλία, της “Ελευθεροτυπίας”της Παρασκευής (28 Φεβρουαρίου 2014 ) ήταν αφιερωμένο στους Έλληνες της νότιας Ουκρανίας και της Κριμαίας μέσα από την παρουσίαση κάποιων επιλεγμένων βιβλίων. Το αφιέρωμα είχε τις εξής ενότητες:
α) Εισαγωγικό,  http://goo.gl/5DwRbq
β) βιβλία για τη μαριουπολίτικη διάλεκτο, http://goo.gl/xycyDG
γ) για τις σταλινικές διώξεις  http://goo.gl/0PvL9s
δ) για την σύγχρονη παρουσία http://goo.gl/Nz1me4

Η ανάρτηση αυτή περιλαμβάνει μόνο την ενότητα για τις σταλινικές διώξεις  με την παρουσίαση επιλεγμένων βιβλίων.

Σταλινικές διώξεις κατά των Ελλήνων της Ουκρανίας

Η Λαϊκή Επιτροπή Εσωτερικών Υποθέσεων με εντολή του Στάλιν σχεδίασε μυστική επιχείρηση, σκοπός της οποίας ήταν η εξορία των μικρών λαών και εθνικοτήτων στο Βορρά σε σχεδόν απάτητα μέρη από τον άνθρωπο, «για την ανάπτυξη της λαϊκής οικονομίας»

Η υποτίμηση ενός πολύ σημαντικού τμήματος της ελληνικής διασποράς, που κατέχει μια εντυπωσιακή ιστορική και πολιτική εμπειρία, οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Όπως:
–στην παραδοσιακή ελλαδική εσωστρέφεια,
–στην απέχθεια των συντηρητικών πολιτικών δυνάμεων προς τον εξωελλαδικό ελληνισμό και ειδικά αυτόν της Ανατολής,
–στην ύπαρξη ενός σκληρού σταλινικού κόμματος,
–στην απουσία της κουλτούρας του διαλόγου, ακόμα και σε ακαδημαϊκούς χώρους.

Ομως, εδώ και είκοσι χρόνια, παρ’ όλες τις αντιξοότητες, ξεκίνησε η έρευνα γι’ αυτές τις «λευκές σελίδες» της σύγχρονης ιστορίας μας, τελείως ανεξάρτητα από το επίσημο σύστημα της νεοελληνικής ιστοριογραφίας.

Ιβάν Τζουχά, «Odyssei Mariupolski Grekov» (Η Οδύσσεια των Μαριουπολιτών Ελλήνων),
Βόλογκντα, 1993, σελ. 161

Ενας από τους πρωτοπόρους ερευνητές είναι ο Ιβάν Τζουχά, κάτοικος της πόλης Βολγκοντά (Ρωσία) και έλκων την καταγωγή από τους Ελληνες της Μαριούπολης. Στο ερευνητικό πεδίο του Τζουχά υπήρχε το σύνολο των σοβιετικών ελληνικών κοινοτήτων. Με μια σειρά βιβλίων του, βασισμένων σε επίπονη αρχειακή μελέτη, θα παρουσιάσει το πραγματικό μέγεθος εκείνης της αντιμειονοτικής καταστροφικής πολιτικής. Το πρώτο του έργο με τίτλο «Η «Ελληνική Επιχείρηση» του 1937» έχει ήδη μεταφραστεί στα ελληνικά και βρίσκεται υπό έκδοση.

Στη Σταυρούπολη του Βόρειου Καυκάσου

Στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία», στις 16 Φεβρουαρίου 2014, υπήρχε αφιέρωμα για την εκπαιδευτική αναγέννηση των Ελλήνων της Ρωσίας από την εποχή της Περεστρόικα, με αφορμή την ύπαρξη ενός πολύ σημαντικού ελληνικού σχολείου στην Σταυρούπολη του Βόρειου Καυκάσου (νότια Ρωσία), ενταγμένου στο επίσημο εκπαιδευτικό ρωσικό σύστημα. Στο αφιέρωμα συμμετείχε η Ειρήνη Αλέποβα, διευθύντρια του Ελληνικού Σχολείου Σταυρούπολης. 

Η εκπαιδευτική αναγέννηση των Ελλήνων της Ρωσίας

Του ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ*
.

Η πραγματοποίηση των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων σε μια περιοχή όπου η ελληνική παρουσία υπήρξε έντονη κατά τους δύο τελευταίους αιώνες, αναδεικνύει και πάλι τον Ελληνισμό του Καυκάσου και την ιδιαίτερη ιστορία του. Ιστορικά υπήρξε τμήμα της ελληνικής διασποράς που είχε δημιουργηθεί στη Ρωσία από το 18ο αιώνα, όταν με απαρχή τα Ορλωφικά, δεκάδες χιλιάδες βρήκαν καταφύγιο σε μια φαινομενικά φιλική χώρα.

Οι Ελληνες του Καυκάσου κατάγονται από το μικρασιατικό Πόντο. Στις ρωσικές περιοχές τούς οδήγησε η ισλαμική οθωμανική καταπίεση, η αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής και η πολιτική της Ρωσικής Αυτοκρατορίας να προσελκύσει ομόθρησκο πληθυσμό στα συνοριακά της εδάφη.

Ο Γιώργος Γρηγοριάδης διδάσκει τη νεοελληνική γλώσσα στο Σοχούμι το 1987 σε ελληνική τάξη του Β΄ Μεσαίου Σχολείου της πόλης.

Η επιβίωσή τους στη Ρωσία δεν υπήρξε εύκολη υπόθεση. Ο πανσλαβισμός και η προσπάθεια εκρωσισμού ήταν η κύρια κατεύθυνση της εκπαιδευτικής πολιτικής της τσαρικής Ρωσίας. Τα πολιτιστικά δικαιώματα κερδήθηκαν με πολύ κόπο και μόνο αφού κατάφεραν να πετύχουν μια θαυμαστή οικονομική ανάπτυξη κατά την προσοβιετική περίοδο.

Οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες και οι Έλληνες του Σότσι

Mε αφορμή την πραγματοποίηση των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων στο Σότσι της Νότιας Ρωσίας, δημοσιεύτηκε στην «Καθημερινή« ( 16.02.2014)  ένα κείμενό μου για την πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία του ελληνισμού στην περιοχή αυτή…

————————————————————————————————

Ελληνικό χωριό η βάση των Αγώνων του Σότσι

ΒΛΑΣΗΣ ΑΓΤΖΙΔΗΣ*

Οι Χειμερινοί Oλυμπιακοί Aγώνες γίνονται στο Σότσι της Νότιας Ρωσίας, δηλαδή σε μια περιοχή όπου η ελληνική παρουσία είναι έντονη. Ειδικά το χωριό Κράσναγια Πολιάνα (Κόκκινο Ξέφωτο), όπου δημιουργήθηκε το χιονοδρομικό κέντρο και θα αποτελεί τη βάση των Αγώνων, ιδρύθηκε από Ελληνες του μικρασιατικού Πόντου στα τέλη του 19ου αιώνα και υπήρξε για μεγάλη περίοδο ένα αμιγώς ελληνικό χωριό.

Οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες που γίνονται ανέδειξαν για άλλη μια φορά το γεγονός της ύπαρξης μιας σημαντικής ελληνικής διασποράς στα ρωσικά παράλια της Μαύρης Θάλασσας. Μιας διασποράς που διεκδικεί την εντοπιότητα και τα δικαιώματα που απορρέουν από αυτήν: «Οταν μιλούν για τους γηγενείς της περιοχής της Μαύρης Θάλασσας, θεωρούμε ανήθικο να ξεχνούν ολότελα τον ελληνικό πληθυσμό» (Ι. Παρασκευόπουλος, εκπρόσωπος των εκτοπισμένων στο Καζαχστάν. Συνέδριο Γελεντζίκ, Μάρτης ’91).

Μαθητές του σχολείου της Κράσναγια Πολιάνα, όπου διδάσκεται και η ελληνική γλώσσα 

Ο σκληρός Δεκέμβρης του ’37

Στις 22-12-2013 δημοσιεύτηκε στην εφημ. «Καθημερινή» το 2ο μέρος του αφιερώματος στην «Ελληνική Επιχείρηση» του Δεκεμβρίου του ’37.  

.

Στο αφιέρωμα συμμετείχε και ο ιστορικός Βασίλης Τσενκελίδης, απόφοιτος του Kubanskii Gosudarstvennii Universitet του Κρασνοντάρ. παρακάτω αναδημοσιεύονται τα άρθρα…  

.

.

Ο σκληρός Δεκέμβρης του ’37

.

Δεκαπέντε χιλιάδες συλλήψεις σήμαναν την αρχή των σταλινικών

διώξεων κατά των Ελλήνων της Σοβιετικής Ενωσης

 

Του Βλαση Αγτζιδη*

.

Ο Δεκέμβρης του ’37 υπήρξε ο μοιραίος μήνας για τους Eλληνες της Σοβιετικής Eνωσης, όταν στοχοποιήθηκαν με εθνικά κριτήρια ως «εχθροί του λαού». Με το Διάταγμα-Ντιρεκτίβα 50205 του Nικολάι Γιεζόφ, Επιτρόπου Κρατικής Ασφάλειας (NKVD), ξεκίνησε η «Ελληνική Επιχείρηση» («Gretseskayia Operatsia»). Δεκαπέντε χιλιάδες που ανήκαν σ’ όλες τις εθνοτοπικές ομάδες του ελληνισμού της ΕΣΣΔ (Πόντιοι, Μαριουπολίτες, παλιοί
μετανάστες από τα Βαλκάνια, κομμουνιστές πολιτικοί φυγάδες απ’ την Ελλάδα) θα συλληφθούν. Παρότι η «Ελληνική Επιχείρηση» ήταν η 13η κατά σειρά των αντίστοιχων επιχειρήσεων κατά των εθνικών μειονοτήτων, υπήρξε η πλέον αιματηρή εφόσον εκτελέστηκε το 90% των συλληφθέντων για να καλυφθεί το κεντρικό πλάνο της σταλινικής ηγεσίας.

.

Πώς όμως μεταμορφώθηκε η εθνική πολιτική των μπολσεβίκων από πολυπολιτιστική σε εκρωσιστική; Γιατί θεωρήθηκαν τα εθνικά χαρακτηριστικά και η πολιτισμική ταυτότητα στοιχείο νομιμοφροσύνης προς το καθεστώς και κατέλαβαν τη θέση των πολιτικών και κοινωνικών κριτηρίων με τα οποία αντιμετώπιζαν έως τότε τους κυριαρχούμενους πληθυσμούς;

.

Η δημόσια αμφισβήτηση της Γενοκτονίας, οι ιδεολογικές συγκρούσεις και ο «οργανωμένος» χώρος!!!

Εκτός από τις  ιστοριογραφικές περιπλανήσεις μεταξύ Σμύρνης, Τραπεζούντας, Σοχούμι και Μόσχας και τις έντονες συναντήσεις με τις διαφορετικές απόψεις, στα άμεσα ενδιαφέροντά μου υπάρχει η περιέργεια για την εμβέλεια και τις δυνατότητες του πραγματικού και καθόλου ευκαταφρόνητου κοινωνικού χώρου που εκφράζει την προσφυγιά του ’22. Ακριβώς γι αυτό έγραψα το παρακάτω κείμενο…. τρία περίπου χρόνια μετά το αρκετά κριτικό κείμενο που είχα γράψει τότε (2010), στηλιτεύοντας την κατάπτωση στην οποία είχαν οδηγήσει τον χώρο κάποιες αντιδραστικές ομάδες.

Είκοσι χρόνια μετά την αναγνώριση από τη Βουλή των Ελλήνων της Γενοκτονίας στον μικρασιατικό Πόντο (και την καθιέρωση ως Ημέρας Μνήμης της 19ης Μαίου) και 15 χρόνια μετά την αναγνώριση της Γενοκτονίας στο σύνολο της Μικράς Ασίας (και την καθιέρωση ως Ημέρας Μνήμης της 14ης Σεπτεμβρίου), οι μόνοι που υποστηρίζουν τη συγκεκριμένη εκδοχή της Ιστορίας είναι κάποιοι λίγοι προσφυγικής καταγωγής ιστορικοί. Η συντριπτική κοινότητα των επιστημόνων ιστορικών αγνοεί εντελώς αυτά τα ιστορικά γεγονότα ή κρατά μια επιφυλακτική στάση, ενώ αναπτύσσεται και η τάση της δημόσιας αμφισβήτησης.

.

Ενώ έως τώρα η αμφισβήτηση προερχόταν κυρίως από περιθωριακούς κύκλους (Νακρατζάς, Τρεμόπουλος, Κωστόπουλος, Ταχματζίδης, Νάσος Θεοδωρίδης κ.ά.), τελευταία υπάρχει μια δημόσια αμφισβήτηση από επιστήμονες ιστορικούς που επηρεάζουν ένα σημαντικό μέρος των Νεοελλήνων ιστορικών. Η δημόσια έκφραση αυτής της θέσης συμβαδίζει με μια ευρύτερη τάση υποτίμησης της Γενοκτονίας που συνέβη στην Ανατολή κατα όλων των χριστιανικών ομάδων(Αρμενίων, Ελλήνων της Ανατολής,  Ασσυροχαλδαίων) και εκφράστηκε με την πρόσφατη απόφαση του ΕΔΑΔ.

.

Χαρακτηριστική είναι συζήτηση-αντιπαράθεση που διεξάγεται στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Xronos«, που έχει σημαντική επιρροή στον κόσμο των ανθρωπιστικών επιστημών. Δύο τέτοιες παρεμβάσεις είναι :

.

76 χρόνια πριν: Η «Ελληνική Επιχείρηση» του Στάλιν

Με αφορμή την επέτειο των 76 χρόνων από την έναρξης της »Ελληνικής Επιχείρησης»  στην ΕΣΣΔ με την υπογραφή του Νικολάι Γιεζόφ, οπότε οι διώξεις έλαβαν καθαρά εθνικό χαρακτήρα, η εφημερίδα Καθημερινή την Κυριακή 15 Δεκεμβρίου 2013 αφιέρωσε τη σελίδα Ιστορίας, στο άγνωστο αυτό γεγονός της νεοελληνικής ιστορίας. Το β’ μέρος του αφιερώματος θα δημοσιευτεί την Κυριακή 22 Δεκεμβρίου.  Το άρθρο, έτσι όπως δημοσιεύτηκε, είναι το παρακάτω. Στην ανάρτηση πρόσθεσα κάποιες επιπλέον φωτογραφίες...

1932. κρατούμενοι μοχθούν για την κατασκευή του Καναλιού της Λευκής Θάλασσας, του πρώτου έργου στη ΕΣΣΔ που έγινε με καταναγκαστική εργασία

Η 15η Δεκεμβρίου του 1937 θεωρείται η ημέρα που ο όρος «Ελληνας» μετατράπηκε σε πολιτική κατηγορία και οδήγησε σε μαζικές συλλήψεις κατά των μελών της ελληνικής μειονότητας στη Σοβιετική Ενωση. Οι διώξεις συμπεριέλαβαν όλους τους άρρενες Ελληνες ανεξάρτητα από την πολιτική ή κοινωνική τους θέση. Συνελήφθη όλη η ελληνική ηγετική ομάδα που αποτελείτο από πιστά μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος. Συνελήφθησαν τόσο οι ντόπιοι Ελληνες (Μαριουπολίτες, Πόντιοι, απόγονοι των παλιών μεταναστών από τον ελλαδικό χώρο), όσο και οι πολιτικοί πρόσφυγες από Ελλάδα -μέλη και φίλοι του ΚΚΕ- που είχαν καταφύγει στη Σοβιετική Ενωση για να αποφύγουν τις πολιτικές διώξεις που είχαν ξεκινήσει με το Ιδιώνυμο (1928) και εντάθηκαν την περίοδο της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά.

30 Ιουλίου 1936: αρχίζουν οι Δίκες της Μόσχας

Την Κυριακή 28 Ιουλίου επιμελήθηκα ενός αφιερώματος στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» μ’αφορμή την επέτειο της έναρξης των Δικών της Μόσχας.

Το αφιέρωμα περιλάμβανε και ένα κείμενο του Χρήστου Κεφαλή με τίτλο : «Υποθέσεις και κατηγορητήρια που κινήθηκαν στη σφαίρα του παράλογου». 

Από το «Μπαράκι του Βασίλη» στη γειτονιά των αγγέλων……

Μ’ αφορμή το θάνατο ενός καλού φίλου   

To Σάββατο 20 Ιουλίου (2013), έφυγε ξαφνικά από κοντά μας ένας φίλος, ο Βασίλης Τσιπίδης.  Μιας και τίποτα δεν προοιώνιζε το θλιβερό αυτό γεγονός, το άγγελμα του θανάτου του γεμισε με θλίψη τους πολλούς φίλους που είχε ο πολυτάλαντος αυτός άνθρωπος.

 Ο Βασίλης Τσιπίδης, ηθοποιός στο επάγγελμα, γεννήθηκε στο Βατούμι του Καυκάσου το 1946 από Πόντιους πρόσφυγες γονείς, φυγάδες εκεί από το μικρασιατικό Πόντο λόγω της Γενοκτονίας και της Μικρασιατικής Καταστροφής. 

Για την πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση της Πάτρας

Με ιδιαίτερη επιτυχία έγινε η εκδήλωση που οργανώθηκε από το «χώρο εναλλακτικής παρέμβασης Κοινοτικόν» στην Πάτρα .  

Η αίθουσα ήταν γεμάτη, παρότι το Σάββατο ήταν πάρα πολλές οι εκδηλώσεις στην Πάτρα που ετοιμάζεται πυρετωδώς για το Καρναβάλι.

Το ενδιαφέρον των παρευρισκόμενων ήταν μεγάλο και αμείωτο παρόλο το εύρος του θέματος και τη μεγάλη έκταση της αρχικής εισήγησης.  

Μια μικρή άποψη του κόσμου που συμμετείχε μπορείτε να δείτε στην φωτογραφία δεξιά.

Στο ιστολόγιο του «Κοινοτικού» αναρτήθηκε η εκδήλωση, απ’ όπου μπορείτε να την δείτε πατώντας ένα απλό «κλικ» στην παρακάτω φωτογραφία:

«Όταν οι Έλληνες κομμουνιστές πήραν την εξουσία»

Με τον παραπάνω τίτλο περιλαμβάνεται κείμενό μου στο καλό περιοδικό Μαρξιστική Σκέψη, που κινείται στο χώρο της αντιδογματικής και ανοιχτόμυαλης Αριστεράς. Η ανακοίνωση του περιοδικού για την κυκλοφορία του τεύχους  είναι η παρακάτω:   

Κυκλοφόρησε ο τόμος 8 της “Μαρξιστικής Σκέψης”. Ο τόμος συνεχίζει το αφιέρωμα στην Οκτωβριανή Επανάσταση που ξεκίνησε με τον προηγούμενο τόμο 7, περιλαμβάνοντας όμως αυτή τη φορά κυρίως πρωτότυπες συνεισφορές, καθώς και πλούσιο και σπάνιο φωτογραφικό υλικό.

Το αφιέρωμα χωρίζεται σε 3 μέρη.

Το πρώτο μέρος περιέχει κείμενα επιφανών μαρξιστών, όπως οι Ρ. Λούξεμπουργκ, Λ. Τρότσκι, Ε. Χ. Καρ, Γκ. Λούκατς και Τζ. Νόβακ. Πραγματεύονται σημαντικά θέματα της συγκρότησης των επαναστατικών κινημάτων, του πλαισίου ανάπτυξης των ιμπεριαλιστικών αντιθέσεων, της αντίθεσης σχεδίου-αγοράς στο σοσιαλισμό, της μεταβατικής περιόδου και της εμπειρίας από τα προβλήματά της στην ΕΣΣΔ.

Οι Έλληνες στο σοβιετικό Μεσοπόλεμο

Την Κυριακή 27-1-2013 δημοσιεύτηκε στην «Ελευθεροτυπία» ένα κείμενο με τον τίτλο «Όταν οι Έλληνες κομμουνιστές πήραν την εξουσία« και αφορούσε το πολύ συγκεκριμένο και άγνωστο ιστορικό γεγονός που συνέβη στην ΕΣΣΔ την περίοδο 1917-1937. Εννοείται ότι η αρχική ημερομηνία έχει μόνο συμβολική αξία, εφόσον η πραγματική άσκηση εξουσίας από τις ελληνικές κομματικές οργανώσεις αρχίζει μόνο με τηνπλήρη σοβιετοποίηση της παλιάς Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Ιδιαιτέρως σημαντική συμβολή στο αφιέρωμα αυτό υπήρξε το κείμενο του Χρήστου Κεφαλή, συγγραφέα και μέλους της Συντακτικής Επιτροπής του περιοδικού «Μαρξιστική Σκέψη». Στο περιοδικό αυτό, στο τεύχος που κυκλοφορεί αυτή τη στιγμή,  υπάρχει ένα πολύ ευρύτερο αφιέρωμα  στο θέμα που διαπραγματεύτηκα στην ‘Ε» με τον ίδιο τίτλο.

Tρίτη 5-6-2012: Αφιέρωμα στις σταλινικές διώξεις

Σεμινάριο Ιστορίας: «αφιέρωμα στις σταλινικές διώξεις (1937-1949)»

Την επόμενη Τρίτη, 5-6-2012, (7-9 μ.μ.) κλείνει ο φετινός κύκλος του Σεμιναρίου Ιστορίας που  διοργανώνω εδώ και 4 χρόνια και λαμβάνει χώρα στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Κηφισιάς [«Έπαυλη Δροσίνη»-Βιβλιοθήκη Δήμου Κηφισιάς, Αγ. Θεοδώρων & Κυριακού)]. Το τελευταίο θέμα είναι αφιερωμένο στις «σταλινικές διώξεις (1937-1949).»  (http://www.anixneuseis.gr/?p=1734)

Εισηγητές θα είναι:

–Βλάσης Αγτζίδης, ιστορικός, εισαγωγή-συντονισμός,
-Βασίλης Τσενκελίδης, ιστορικός :«Ιστορικό περίγραμμα»,
–Όλγα Σεβαστίδου, κοινωνική ανθρωπολόγος: «Η Μνήμη των σταλινικών διώξεων (1937-1949) στις αφηγήσεις ζωής των Ποντίων της ΕΣΣΔ»

-Επίσης ο Μάριος Μαρκοβίτης θα παρουσιάσει αναλυτικά την περίπτωση του στελέχους του ΚΚΕ  Μάρκου Μαρκοβίτη, που είχε καταφύγει στην ΕΣΣΔ, είχε ενταχθεί στις ελληνικές κοινότητες της Νότιας Ρωσίας και είχε συλληφθεί το Δεκέμβριο του 1938 κατά τη διάρκεια των σταλινικών διώξεων. Θα διαβαστούν αποσπάσματα από τις τελευταίες του επιστολές που γράφτηκαν λίγο πριν την εκτέλεσή του (άνοιξη 1938).

Και πάλι για το σταλινισμό, τις διώξεις και την Αριστερά

Το παρακάτω κείμενο με τίτλο «Και πάλι περί σταλινισμού, διώξεων, Ποντίων, και Αριστεράς», δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Εύξεινος Πόντος», αριθμ. φ. 182, Μάρτιος 2012,   σελ. 8,9. Αφορμή υπήρξε η δημοσίευση στο προηγούμενο φύλλο της ίδιας εφημερίδας ενός προβοκατόρικου-συκοφαντικού άρθρου ενός μέλους του ΚΚΕ κατά των Ποντίων της πρώην ΕΣΣΔ. Στο επίμαχο αυτό κείμενο αναπαραγόταν η πλαστογραφημένη θέση που πρωτοδιατύπωσε ατεκμηρίωτα ο Ι. Χονδροματίδης και απορρίφθηκε πανηγυρικώς μετά από σχετική έρευνα. Πρέπει να παρατηρήσουμε ότι κάποια μέλη του ΚΚΕ, προσπαθώντας να ωραιοποιήσουν κάθε στιγμή του σοβιετικού παρελθόντος βασίζονται και αναπαράγουν χωρίς αιδώ ακόμα και τα μεγαλύτερα νεοναζιστικά ψεύδη. Το δημοσιευμένο κείμενο είναι το εξής:  

«Από τότε που ο Στάλιν έγινε Γενικός Γραμματέας του Κόμματος,
συγκέντρωσε στα χέρια μία τεράστια δύναμη. Δεν είμαι εντελώς βέβαιος
πως κατορθώνει πάντοτε να χρησιμοποιεί τη δύναμη αυτή
με αρκετή σύνεση….  Γι’ αυτό, προτείνω στους
συντρόφους να βρούν ένα μέσο να βάλουν στη
θέση του κάποιον άλλο, ο οποίος σχετικά με τον Στάλιν
να έχει τούτο το χαρακτηριστικό, να είναι πιό
υπομονετικός, πιο ειλκρινής και πιο ευγενικός
απέναντι στους συντρόφους και να είναι λιγότερο δύστροπος.»

[Από την «Πολιτική Διαθήκη» του Β.Ι.Λένιν, που συντάχθηκε στο διάστημα
Δεκέμβρης του ‘22-Γενάρης του ’23 και πρωτοδημοσιεύτηκε στην
Komsomolkayia Parvda («Νεολαιίστικη Αλήθεια»), 13 Μαϊου 1956].

Ένα από τα θεωρητικά ζητήματα που φαίνονται ανεξάντλητα στη ενδοελλαδική μας αναζήτηση είναι αυτό του σταλινισμού:
–Είτε ως αμφισβήτηση της ύπαρξης μιας ιδιαίτερης απολυταρχικής πολιτικής διαχείρισης της σοβιετικής εξουσίας, που βασιζόταν στην περιθωριοποίηση του εργατικού ελέγχου και στην καταξίωση μιας νέας κυρίαρχης τάξης γραφειοκρατών που εξασφάλιζε μέσω της γενικευμένης τρομοκρατίας τη συλλογική της ιδιοκτησία επί των μέσων παραγωγής,
–είτε για το ιστορικό γεγονός των σταλινικών διώξεων με τη σύγκρουση με τους πλέον ημιμαθείς και ιδεοληπτικούς. Ενώ την πρώτη περίπτωση η συζήτηση έχει κάποια ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά, εφόσον η διαπραγμάτευση αφορά θεωρητικά ζητήματα πολιτικής οικονομίας, στη δεύτερη περίπτωση έχει έντονα θεολογικά χαρακτηριστικά, που βασίζονται σε αυθαίρετα αξιώματα και πάνω απ’ όλα στη βαθύτατη πίστη που είχε δημιουργήσει η σοβιετική προσωπολατρεία έως και το 1953 και έχει επανέλθει με σφοδρότατα τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα.

Οι συνέπειες του σταλινισμού 

     

Άρθρο στην «Αυγή»: Είκοσι χρόνια χωρίς τη Σοβιετική Ένωση

Την 1η Φεβρουαρίου του 2012 η «Αυγή» δημοσίευσε το άρθρο μου με τίτλο  «Είκοσι χρόνια χωρίς τη Σοβιετική Ένωση».  Το κείμενο, όπως αναδημοσιεύτηκε στο blog Π&Α υπό τον τίτλο «H δικαίωση του Πλεχάνωφ, του Κροπότκιν και της Λούξεμπουργκ» είναι το εξής:

Πέρασαν ήδη 20 χρόνια από την οριστική διάλυση μιας μεγάλης αυτοκρατορίας, που σφράγισε την ιστορία του 20ού αιώνα, καθόρισε τη μορφή της ευρύτερης περιοχής μας, απείλησε τις έως τότε κυρίαρχες δυνάμεις του κόσμου, προσπάθησε να αλλάξει τις καθιερωμένες νοοτροπίες και διακήρυξε τη δημιουργία μιας νέας κοινωνίας «απαλλαγμένης από την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο».

Τελικά απέτυχε σ’ όλους τους στόχους που έθεσαν οι αρχικοί επαναστάτες του 1917, που πίστεψαν ότι μπορούν να υπερπηδηθούν κάποια στάδια της κοινωνικής εξέλιξης. Υλοποίησαν εντέλει τα πιο τρελά όνειρα των μεταφυσικών φιλοσόφων που πίστευαν ότι το πνεύμα προηγείται του όντος και ότι αρκεί η βούληση για να αλλάξει τον ρου των πραγμάτων και να ανατρέψει τους νόμους της φύσης…

Κάλαντα στη Σοβιετική Ένωση

Πέρασαν ήδη 20 χρόνια (25 Δεκεμβρίου 1991) από την οριστική διάλυση μιας μεγάλης Αυτοκρατορίας, που σφράγισε την ιστορία του 20ου αιώνα, καθόρισε τη μορφή της ευρύτερης περιοχής μας, απείλησε τις έως τότε κυρίαρχες δυνάμεις του κόσμου, προσπαθησε να αλλάξει τις καθιερωμένες νοοτροπίες και διακήρυξε τη δημιουργία μιας νέας κοινωνίας «απαλλαγμένης από την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο». Τελικά απέτυχε σ’ όλους τους στόχους που έθεσαν οι αρχικοί επαναστάτες του ’17, που πίστεψαν ότι μπορούν να υπερπηδηθούν κάποια στάδια της κοινωνικής εξέλιξης. Υλοποίησαν εν τέλει τα πιο τρελλά όνειρα των μεταφυσικών φιλοσόφων που πίστευαν ότι το πνεύμα προηγείται του όντος και ότι αρκεί η βούληση για να αλλάξει τον ρου των πραγμάτων και να ανατρέψει τους νόμoυς της φύσης…. Μόνο που γι αυτό, απαραίτητη ήταν η σκληρή κυριαρχία μιας νέας τάξης ανθρώπων -συσπειρωμένων γύρω από το Κόμμα, απολαμβάνοντας τα  πλείστα όσα οφέλη από τη συσπείρωση αυτή-  που πίστευαν ότι αποτελούν την τελείωση του ανθρώπινου είδους, ότι οι ιδέες τους εκφράζουν την ενσάρκωση της έως τότε oυτοπίας  και ότι η πολιτική πρακτική τους εγγυάται το δρόμο για την κατάκτηση του επίγειου Παράδεισου. Τελικά, κατάφεραν να μετατρέψουν μια φιλοσοφική άποψη που προερχόταν από την καρδιά της νεωτερικότητας σε προνεωτερικό θρησκευτικό φαινόμενο.  Και ακριβώς γι αυτό ανταγωνίστηκαν τις προηγούμενες θρησκευτικές εκφράσεις, προσπαθώντας να αντικαταστήσουν το παλιό τελετουργικό με το νέο, όπως και τα σύμβολα και τις «Ιερές Γραφές» των παλαιότερων δοξασιών.  Στο πλαίσιο αυτού του ιδεολογικού ανταγωνισμού εντάσσεται και η απαγόρευση των καλάντων στην ΕΣΣΔ, φαινόμενο που διαπραγματεύτηκα σε κείμενό μου που δημοσιεύτηκε στην εφημ. «Καθημερινή» παλιότερα. 

Τα «αντιδραστικά κάλαντα»

Του Βλαση Αγτζιδη*

Η ιστορία των πολυάνθρωπων ελληνικών κοινοτήτων στη Σοβιετική Ενωση του μεσοπολέμου έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Τόσο σε επίπεδο πολιτικής ιστορίας, όσο και σε θέματα που άπτονται των πολιτισμικών επιλογών. Στις περιοχές εμφανίστηκε ένα μοναδικό φαινόμενο. Οι Ελληνες κομμουνιστές κατέλαβαν την εξουσία και την άσκησαν για μια περίπου εικοσαετία. Προσπάθησαν να εφαρμόσουν την ευρύτερη σοβιετική πολιτική, καθώς και τις πλέον τολμηρές προτάσεις των ελλαδικών συντρόφων τους

Eκδήλωση για τους Έλληνες της Ρωσίας στην Αίγινα (1-7-2011)

Το ‘Ιδρυμα Καψάλη που δραστηριοποιείται στην Αίγινα, πραγματοποιώντας σημαντικές εκδηλώσεις, αφιερώνει τη φετινή μεγάλη του εκδήλωση στον ελληνισμό της Ρωσίας.

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την  Παρασκευή 1 Ιουλίου 2011 (20.30) στον κήπο της οικίας των ιδρυτών του Ιδρύματος στην Αίγινα. 

Η εκδήλωση πραγματοποιείται υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού.

Εκτός από τη δική μου ομιλία θα παρουσιαστεί και το ντοκιμαντέρ  του σκηνοθέτη Τάσου Ψαρρά με τίτλο «Γράμμα στη μητέρα-πατρίδα«.

Στο νοκιμαντέρ αυτό, που βασίζεται σ’ ένα δικό μου κείμενο, ο σκηνοθέτης διαπραγματεύεται το ζήτημα των σταλινικών διώξεων κατά του σοβιετικού ελληνισμού.

Επίσης, ο Τάσος Ψαρράς θα αναφερθεί στην εμπειρία του γυρίσματος του συγκεκριμένου ντοκιμαντέρ (1999). 

Η γενοκτονία και η άρνησή της

Η γενοκτονία των χριστιανικών κοινοτήτων από τον τουρκικό εθνικισμό (1914-1923) και ειδικώτερα αυτή του ελληνικού πληθυσμού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αντιμετωπίστηκε με επιφυλακτικό έως και αρνητικό τρόπο. 

Διαπραγματεύτηκα το φαινόμενο αυτό στο συλλογικό έργο: «Το Τραύμα και οι πολιτικές της Μνήμης¨, στις σελίδες 260-285.

            ………..Η πρώτη ουσιαστική διαφοροποίηση του προσφυγικού λόγου, η ρήξη με το κλίμα συναίνεσης που είχε δημιουργηθεί τις προηγούμενες δεκαετίες και η αμφισβήτηση της επικυριαρχίας των κυρίαρχων ερμηνειών -τόσο των καθεστωτικών όσο και αυτών της Αριστεράς- θα εμφανιστεί στα μέσα της δεκαετίας του ’80 και θα οδηγήσει στη διατύπωση του αιτήματος για την αναγνώριση της γενοκτονίας που υπέστησαν οι Πόντιοι από τον τουρκικό εθνικισμό.[1]

Περί «ρωσοποντίων», «νεγροαμερικάνων» και λοιπών υποτιμητικών…

Όσοι ασχολούνται με τον ελληνισμό της πρώην Σοβιετικής Ένωσης έχουν έρθει αντιμέτωποι με τα απαξιωτικά, αν  όχι και ρατσιστικά, συναισθήματα των Βαλκάνιων ομοεθνών τους.  Σε συμβολικό επίπεδο, τα συναισθήματα αυτά εκφράστηκαν υπό τον μειωτικό όρο «Ρωσοπόντιοι». Ο Ηλίας Πετρόπουλος είχε ήδη περιγράψει από χρόνια την ελλαδική συμπεριφορά…

Πολλές φορές η δημόσια χρήση του όρου προκάλεσε αντιδράσεις είτε των προσφυγικών οργανώσεων είτε μεμονωμένων πολιτών. Χαρακτηριστικά  αναφέρω δύο επικριτικά κείμενα που δημοσιεύτηκαν εν είδει επιστολών: «Περί ΄Ρωσοποντίων΄», εφημ. Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 26 Μαρτίου 2000, σελ. 87, «Περί ΄Ρωσοποντίων΄», εφημ. Το Βήμα, 11 Νοεμβρίου 2003, σελ. 7. Επίσης ενδιαφέρον έχει η επιστολή διαμαρτυρίας με τίτλο: «Χρήση ρατσιστικών όρων σε εκπομπή της ΝΕΤ», που απέστειλε (25 Νοεμβρίου 2003) η Ομοσπονδία Ποντιακών Σωματείων Ν. Ελλάδας (ΟΠΣΝΕ) στη διεύθυνση της ΕΡΤ επί προεδρείας Άγγ. Στάγγου για σχετική χρήση του όρου σε τηλεοπτική εκπομπή. Αποσπάσματα αυτής της επιστολής δημοσιεύονται στο τέλος της ανάρτησης.

Αφορμή για το δημοσίευμα αυτού υπήρξε ένα αφιέρωμα στο «Βιβλιοδρόμιο» των Νέων, όπου υπό τον τίτλο “«Ρωσοπόντιοι» Ανάμεσα στη θυματοποίηση και στην εξιδανίκευση” αντιμετωπίζεται συγκριτικά το βιβλίο μου Ο Κόκινος Καπνας και ο ελληνισμός του Καυκάσου (1932-1937) με το βιβλίο του Αν. Γκίκα Οι Έλληνες στη διαδικασία οικοδόμησης του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ.

H επιστροφή του σταλινισμού

Στην εφημερίδα Αυγή, στις  25 Ιουλίου 2010, δημοσιεύτηκε το παρακάτω άρθρο μου με τίτλο: «H επιστροφή του σταλινισμού», όπου εξετάζεται η επίδραση του σταλινισμού στο ελλαδικό Κ.Κ.

___________________________

Έναν από τους καλύτερους ορισμούς του σταλινισμού έδωσε ο Γκι Ντεμπόρ στην Κοινωνία του Θεάματος: «Ο σταλινισμός υπήρξε η βασιλεία του τρόμου ακόμα και μέσα στην ίδια τη γραφειοκρατική τάξη… Η ψευδής συνείδηση συντηρεί την απόλυτη εξουσία της μόνο διαμέσου του απόλυτου τρόμου, όπου κάθε αληθινό κίνητρο τείνει να εξαφανιστεί. Τα μέλη της γραφειοκρατικής τάξης στην εξουσία δεν έχουν δικαίωμα κυριότητας πάνω στην κοινωνία, παρά μόνο συλλογικά σαν συμμέτοχοι σ’ ένα θεμελιώδες ψέμα: πρέπει να υποδύονται τον ρόλο του προλεταριάτου που διευθύνει μια σοσιαλιστική κοινωνία, πρέπει να είναι οι ηθοποιοί που παραμένουν πιστοί στο κείμενο της ιδεολογικής απάτης…»

Η λειτουργία του σταλινισμού στη σοβιετική κοινωνία περιγράφηκε ικανοποιητικά το 1956 στη «Μυστική έκθεση» της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης (ΚΚΣΕ). Η ανάμνηση της «Διαθήκης και των αρχών του Λένιν» χρησιμοποιήθηκε για την καταδίκη της σταλινικής πολιτικής, η οποία, όπως υποστήριζαν, «κατάφερε ένα πλήγμα στην αδελφοσύνη των λαών, στη σοσιαλιστική νομιμότητα».

…μια «συζήτηση» με τον Γιώργο Μαργαρίτη

Πέντε  χρόνια πριν, από τις στήλες του «Βιβλιοδρόμιου» των Νέων, είχα σχολιάσει μια  αναφορά του ιστορικού Γ. Μαργαρίτη στη γενοκτονία των Ποντίων, η οποία  έγινε με τρόπο τέτοιο που υπονοούσε υποτίμηση ή και αμφισβήτηση του γεγονότος. Πράγμα σύνηθες σε αριστερούς, αλλά και δεξιούς ιστορικούς… [Για το πώς αντιμετώπισε η νεοελληνική ιστοριογραφία τα γεγονότα που συνέβησαν στην Ανατολή, βλέπε -Kεμαλισμός και νεοελληνική ιστοριογραφία ]

Ο κ. Μαργαρίτης, οι Πόντιοι και οι Λευκές Σελίδες
της ελληνικής ιστορίας

Όσοι υπηρετούν το λόγο, γραπτό ή προφορικό, γνωρίζουν τη δύναμη των λέξεων όταν συντεθούν κατάλληλα, καθώς και την πονηριά που μπορούν να κρύβουν οι συνθέσεις. Τούτο το διευκρινιστικό σχόλιο γράφεται με αφορμή μια αναφορά που υπήρχε στο λόγο του κ. Γ. Μαργαρίτη στο «βιβλιοδρόμιο» των «Νέων» της 10^ης Σεπτεμβρίου 2005. «Ευχαρίστως να συζητήσουμε για τους Ποντίους, όχι όμως να κρύβουμε τι συνέβη με τους Εβραίους και τους Τσάμηδες» λέει ο καλός ιστορικός στην παρουσίαση του νέου του βιβλίου.

-Τρεις εκδηλώσεις…. (17,18 και 19 Σεπτεμβρίου)

Σε τρεις εκδηλώσεις του επόμενου τριήμερου (17-19 Σεπτεμβρίου), θα παρουσιάσω διάφορα θέματα (2 για Μικρά Ασία και 1 για Κόκκινο Καπνά).

Συγκεκριμένα:

1) Παρασκευή 17 Σεπτεμβρίου 2010, 6.30 μ.μ. στον Πόρτο Ράφτη (Ομάδα Βιβλίου)

Συνάντηση με την Ομάδα Βιβλίου του Πόρτο Ράφτη. Το θέμα που θα αναπτύξω και θα συζητήσουμε, σχετίζεται με τη μικρασιατική πρόκληση και έχει ως τίτλο:

«Η χαμένη ευκαιρία του ελληνικού εκσυγχρονισμού».

Όποιος θέλει να συμμετέχει στην εκδήλωση θα μπορούσε να επικοινωνήσει με τους υπευθύνους της Ομάδας στο: erasinou@otenet.gr

2) Σάββατο 18 Σεπτεμβρίου 2010, 19.30, Πάροδος Βότση 5, Κατερίνη.

Το «Στέκι Πολιτών Κατερίνης» διοργανώνει εκδήλωση μ’ αφορμή την έκδοση του βιβλίου  «Ο Κόκινος Καπνας και ο ελληνισμός του Καυκάσου», όπου θα μιλήσουμε για το βιβλίο, τον ποντιακό ελληνισμό και την μεσοπολεμική αριστερά.

Με αφορμή την εκδήλωση αυτή ο Αντώνης Κάλφας δημοσίευσε στην τοπική εφημερίδα της Κατερίνης κείμενο με τον εξής τίτλο και υπότιτλο: «Ο Κόκκινος Καπνεργάτης, ο ελληνισμός του Καυκάσου και οι περιπέτειες της αριστεράς στο μεσοπόλεμο… » [Μ’ αφορμή τον “Κόκινο Καπνα”, στο “Ολύμπιο Βήμα” (Κατερίνη)]

3) Κυριακή 19 Σεπτεμβρίου 2010, 11 π.μ. κεντρική εκδήλωση Νομαρχίας Πιερίας για τη Μικρασιατική Καταστροφή

-Μ’ αφορμή τον «Κόκινο Καπνα», στο «Ολύμπιο Βήμα» (Κατερίνη)

Με αφορμή μια συζήτηση με τον Αντώνη Κάλφα, δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της Κατερίνης  Ολύμπιο Βήμα  την Τετάρτη 8 Σεπτεμβρίου το παρακάτω κείμενο….

Ο Κόκκινος Καπνεργάτης, ο ελληνισμός του Καυκάσου και οι περιπέτειες της αριστεράς στο μεσοπόλεμο

 Μια συζήτηση με τον ιστορικό Βλάση Αγτζίδη πριν από την παρουσίαση  στην Κατερίνη του βιβλίου του : Η εφημερίδα ‘Κόκινος Καπνας’ και ο ελληνισμός του Καυκάσου (1932-1937)

Mόλις κυκλοφόρησε από τις Εναλλακτικές Εκδόσεις η μελέτη του Βλάση Αγτζίδη με τίτλο: «Η εφημερίδα ‘Κόκινος Καπνας’ και ο ελληνισμός του Καυκάσου (1932-1937)». Η συγκεκριμένη μελέτη βασίζεται σε διδακτορική διατριβή, η οποία εκπονήθηκε στην Φιλοσοφική Σχολή Θεσσαλονίκης (είναι διαθέσιμη και στο διαδίκτυο). Πρόκειται για έναν ογκώδη τόμο 504 σελίδων στον οποίο καταγράφονται σε έντεκα χορταστικά κεφάλαια  τόσο το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο (απόψεις του σοβιετικού καθεστώτος για τον τύπο, τη γλώσσα και την πνευματική παραγωγή, η κυρίαρχη ιδεολογία, ο ρόλος της εκκλησίας, η δομή της κοινωνίας, οι νέες οικονομικές δομές που συνδέονται με την κολεκτιβοποίηση, η Ελλάδα και ο Πόντος) όσο και κυριότατα η ίδια η εφημερίδα (γλώσσα, η χρήση της ποντιακής,  ύλη, η αποδοχή τής εφημερίδας και η ανταπόκριση των Ελλήνων, τρόποι διάδοσης της εφημερίδας, μορφές παρέμβασης στην κοινωνία, η λειτουργία των νέων θεσμών και τα νέα προβλήματα που αυτή δημιουργούσε, οι απόψεις της εφημερίδας για τον πολιτισμό, το γλωσσικό ζήτημα καθώς και η λογοτεχνική παραγωγή).

The Persecution of Pontic Greeks in the Soviet Union

Ένα συνέδριο το ‘9ο στην Οξφόρδη.

Το Νοέμβριο του 1990 οργανώθηκε στην Οξφόρδη ένα πολύ ενδιαφέρον  συνέδριο με τίτλο «The Odyssey of the Pontic Greeks».

Το συνέδριο έγινε σε μια ενδιαφέρουσα εποχή, όπου η έξοδος μεγάλων πληθυσμων από την υπό κατάρρευση EΣΣΔ ήταν μέγιστη επιστημονική πρόκληση για τους ευρωπαίους κοινωνικούς επιστήμονες. Οι Γερμανοί του Βόλγα, οι Εβραίοι και οι Έλληνες του Πόντου ήταν οι μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες που είχαν αρχίσει να μεταναστεύουν μαζικά.  Το γεγονός αυτό αύξησε το επιστημονικό ενδιαφέρον για την συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα και κατά συνέπεια για το γενικότερο ιστορικό φαινόμενο.

Στο συνέδριο συμμετείχαν οι Anthony Bryer, Peter Mackridge, Patricia Fann, Άρτεμη Ξανθοπούλου, Απόστ. Καρπόζηλος, Μαρία Βεργέτη, Έφη Βουτυρά και εγώ. 

Παράλληλα είχα επιμεληθεί και μια έκθεση φωτογραφιών και ντοκουμέντων που πλαισίωνε το συνέδριο.

 

Την εποχή εκείνη είχα ολοκληρώσει μια πρώτη φάση έρευνας του φαινομένου του σοβιετικου ελληνισμού και είχα ήδη δημοσιεύσει  την πρώτη μου μονογραφία με τίτλο Ποντιακός ελληνισμός: Από τη γενοκτονία και το σταλινισμό στην περεστρόϊκα (αρχές 1990).

Ο τίτλος της δικής μου, αρκετά πρώιμης,  εισήγησης  στο συνέδριο ήταν : The Persecution of Pontic Greeks in the Soviet Union.

-Οι εκδηλώσεις Μνήμης για τις σταλινικές διώξεις και οι παράλογες αντιδράσεις

Με αφορμή την πραγματοποίηση των παραδοσιακών εκδηλώσεων Μνήμης για τις σταλινικές διώξεις, το ΚΚΕ εξαπόλυσε για άλλη μια φορά συκοφαντική επίθεση κατά αυτών που τολμούν να θυμούνται ή να ερευνούν τη σημαντική εκείνη σελίδα, τόσο της νεοελληνικής ιστορίας, όσο και του κομμουνιστικού κινήματος.

Πιθανόν οι κήνσορες του -σταλινικού πλέον και επισήμως- κομμουνιστικού κόμματος να πιστεύουν ότι  συκοφαντώντας και στοχοποιώντας ως «αντικομμουνιστές» όσους μελετούν εκείνη την εποχή ή συμβάλλουν στην πραγματοποίηση εκδηλώσεων Μνήμης, θα τους αποθαρρύνουν. Φαίνεται ότι διατηρούν τη φρούδα ελπίδα ότι ο φόβος  θα βάλει τέλος στη Μνήμη και θα επιτρέψει την μετατροπή των εφιαλτικών στιγμών του παρελθόντος σε ποθητή επαναστατική προοπτική για τις υπό καθοδήγηση  «μάζες».

Όμως κάνουν λάθος στην τακτική τους! Γιατί όσο εντείνουν την επίθεση σε πρόσωπα και θεσμούς,  τόσο εντείνεται και η αποφασιστικότητα για να μην επιτραπεί σε αντιδραστικές εκδοχές να καθαρθούν. Παράλληλα,  αποτελεί συνείδηση πλέον ότι  το απόλυτο ξεκαθάρισμα του παρελθόντος είναι όσο ποτέ αναγκαίο -στις εποχές αυτές της κρίσης και της σύγχυσης- ώστε να μην εξαπατηθούν για άλλη μια φορά οι λαοί, παραχωρώντας σε απρόσωπες γραφειοκρατικές ομάδες δικαιώματα ελέγχου, μέσω των διαδικασιών αντιπροσώπευσης .

Στο παραπάνω πλαίσιο, δημοσίευσα στη Καθημερινή το παρακάτω κείμενο:

Οι σταλινικές διώξεις και το ΚΚΕ

Το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’30 υπήρξε μοιραίο για τις εθνικές μειονότητες που κατοικούσαν στη Σοβιετική Ενωση και είχαν την ατυχία να υπάρχει κάποιος ομοεθνής τους χώρος στη Δύση. Η σταλινική ηγεσία θεώρησε ότι θα μπορούσαν στο μέλλον να επηρεαστούν από την «καπιταλιστική μητέρα-πατρίδα». Ετσι, οι Κορεάτες της Απω Ανατολής, οι Γερμανοί του Βόλγα, οι Τάταροι της Κριμαίας, οι Τσετσένοι, οι Τούρκοι Μεσχετίνοι, οι Ελληνες του Πόντου θα τοποθετηθούν στη «μαύρη λίστα» του σταλινισμού και θα αποτελέσουν την τραγική κατηγορία των «τιμωρημένων λαών» της ΕΣΣΔ. Παρότι, τουλάχιστον για τους Σοβιετικούς Ελληνες του Πόντου που μελετούμε, τίποτα από τις σκέψεις τους και τις πράξεις τους δεν συνηγορούσε στη σταλινική εκείνη υποψία.

«Σταλινολόγοι» και σταλινολάγνοι (Β’μέρος)

Το κείμενο που ακολουθεί είναι το α’ μέρος του υποκεφαλαίου αυτού («Σταλινολόγοι» και σταλινολάγνοι…..) το οποίο αποτελεί τμήμα του  κεφαλαίου “Πρόσφυγες και Αριστερά“.

Αναρτήθηκε ήδη το Α’ μέρος: «Σταλινολόγοι» και σταλινολάγνοι (A’ μέρος) .

.

….Η χρήση ατεκμηρίωτων στοιχείων με βαρύτατο ιδεολογικό φορτίο στη συγκεκριμένη περίπτωση ανταποκρίνεται στο «κοινό αίσθημα» των μελών του ΚΚΕ και απαντά στην αυθόρμητη ερώτηση «γιατί έγιναν οι εκτοπίσεις» ηρεμώντας τον απλό σταλινικό οπαδό που επιζητεί κάποιες απαντήσεις.

-Εκδήλωση για τις σταλινικές διώξεις

Από τον Σύνδεσμο Ποντιακών Σωματείων Ν. Ελλάδας και Νήσων της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδας  [στον Καλλιτεχνικό-Μορφωτικό Σύλλογο Ποντίων Άνω Λιοσίων  “Η Τραπεζούντα”  Πάρκο πόλης, Πλατεία Πόντου, Αγ. Γεώργιος, Άνω Λιόσια] oργανώνεται και φέτος η καθιερωμένη Εκδήλωση Μνήμης για τις σταλινικές διώξεις.

Εισηγήσεις

–Βασίλης Τσενκελίδης, ιστορικός,

«Σταλινικές διώξεις: Το ιστορικό πλαίσιο»

–Γιώργος Γρηγοριάδης, ερευνητής της ιστορίας του Σοχούμι,

«Τι κατέστρεψε ο σταλινισμός. Μ’ αφορμή την έκδοση της μελέτης για την εφημερίδα Κόκινος Καπνας»