Αλέξης Πάρνης (1924- 2023). Ένας ιδιαίτερος «ζαχαριαδικός»…

Στις 10 Μαρτίου έφυγε ο Αλέξης Πάρνης στα 99 του χρόνια. Ο Αλέξης Πάρνης (πραγματικό όνομα Σωτήριος Λεωνιδάκης), γεννήθηκε στις 24 Μαΐου 1924 και έφυγε στις 10 Μαρτίου 2023. Σημαντικός διανοούμενος -ποιητής, θεατρικός συγγραφέας και μυθιστοριογράφος- αγωνιστής της Αριστεράς -μαχητής του ΕΛΑΣ στην Εθνική Αντίσταση και του ΔΣΕ στον εμφύλιο πόλεμο- κριτικός προς τον σταλινισμό και την απανθρωποποίηση που επέφερε στο σοβιετικό πείραμα. Αλλά και… ζαχαριαδικός την εποχή (1956) που ο πάλαι ποτέ πανίσχυρος γενικός γραμματέας του ΚΚΕ αποκαθηλώθηκε από τους διεθνείς συντρόφους του «παγκόσμιου κόμματος», που τόσο πιστά υπηρέτησε κατά την κομματική του αποστολή στο βαλκανικό Νότο.

Advertisement

Ανδρέας Αγτζίδης: Η τελευταία μάχη της Κατοχής.

Μόλις κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο του πατέρα μου. Το προηγούμενο, ένα σύνολο κειμένων για τα εκπαιδευτικά, τα παιδαγωγικά, το γλωσσικό ζήτημα, καθώς και άρθρων για κοινωνικά και ιστορικά ζητήματα εκδόθηκε πριν από δύο χρόνια από τον εκδοτικό οίκο Historical Quest.

Στο νέο βιβλίο αναδεικνύει μια από τις πλέον άγνωστες πλευρές της Κατοχής. Τη μάχη που έγινε στο Κιλκίς μεταξύ των δυνάμεων του ΕΛΑΣ και των δωσιλογικών ομάδων που οι Γερμανοί εγκατάλειψαν κατά την αποχώρησή τους από την Ελλάδα. Η Μάχη του Κιλκίς της 4^ης Νοεμβρίου του 1944 υπήρξε μια από τις πλέον αιματηρές συγκρούσεις περί την περίοδο της ναζιστικής Κατοχής και μια από τις πλέον άγνωστες και αδιερεύνητες. Άφησε ως κληρονομιά τον απόλυτο διχασμό, που σε τοπικό επίπεδο «ξεπεράστηκε» με τη σιωπή και τους μονολόγους των πολιτικών επιγόνων των πρωταγωνιστών….

Σοβιετική εμπειρία και ρωσο-ουκρανικός πόλεμος

Όταν οι ιστορικές δυσπλασίες και εκκρεμότητες συναντούν τα σύγχρονα γεωπολιτικά συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων
______________________________________________________________________________

Ας ξεκινήσουμε τις φετινές (2023) ιστορικές αναφορές με βάση τα όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία, με τη ρωσική εισβολή και τον ανελέητο πόλεμο…

Είναι ίσως η πιο χαρακτηριστική περίπτωση που προήλθε από τις πολλές εκκρεμότητες της σοβιετικής κατάρρευσης. Έως τώρα, οι προηγούμενες εντάσεις (Ναγκόρνο Καραμπάχ, Αμπχαζία, Τσετσενία, Υπερδνειστερια και Γκαγκαούσκαγια στη Μολδαβία, όπως και Νότια Οσετία, Κριμαία) επιλύθηκαν βιαίως ή με συμβιβασμο σε τοπικό επίπεδο χωρίς να δρομολογήσουν ευρύτερες διεργασίες.

Η μόνη που έχει πάρει πλανητικές διαστάσεις, εφόσον εξελίχθηκε σε σύγκρουση του ΝΑΤΟ με τη Ρωσική Ομοσπονδία, ήταν η ρωσο-ουκρανικη αντιπαράθεση με αφορμή τα εδάφη της νοτιοανατολικής Ουκρανίας (Ντομπας), αλλά και για την παγκόσμια κυριαρχία μεταξύ των υπερδυνάμεων -τουλάχιστον έτσι όπως το αντιλαμβάνεται ένα σημαντικό τμήμα του αγγλοσαξονικού Βαθέως Κράτους…

Το γεγονός αυτό κάνει πιο ενδιαφέρουσα την ιστορία της ΕΣΣΔ αλλά και των μοιραίων επιλογών του Βλαδίμηρου Ίλιτς Λένιν που καθόρισε την μορφή της Επανάστασης, την αντιμετώπιση της άλλης άποψης, καθώς και τη διοικητική διαίρεση της εκπεσούσης Ρωσικής Αυτοκρατορίας.

Σεμινάριο Ιστορίας Κηφισιάς, 3 Ιουνίου: Μικρασιάτες στη μέγγενη των σταλινικών διώξεων

Παρασκευή 3 Ιούνη στο Μουσείο Δροσίνη (Διομήδους Κυριακού & Αγ. Θεοδώρων, 7.00 μ.μ.) στο πλαίσιο του Σεμιναρίου Σύγχρονης Ιστορίας, στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Δήμου Κηφισιάς, συνεχίζεται το αφιέρωμα στη Μικρασιατική Καταστροφή με ένα θέμα που συνδέει τη μικρασιατική και ποντιακή προσφυγιά με τις σταλινικές διώξεις, που εθιμοτυπικά μας δίνουν κάθε χρόνο το θέμα για να κλείσουμε το πρώτο εξάμηνο του Σεμιναρίου. Καλεσμένοι είναι δύο εξαιρετικοί ερευνητές: ο Βασίλης Τσενκελίδης και ο Σωτήρης Γκουντουβάς.

Η παρουσίαση του θέματος θα γίνει ως εξής:

Μαριούπολη – 1999

Με αφορμή ένα συνέδριο που έγινε στη Μαριούπολη, στο οποίο ήμουν εισηγητής, συνέταξα την παρακάτω έκθεση προς το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού (ΕΙΠ) [τότε ήταν ακόμα ΙΕΠ], το οποίο έως τότε είχε επικεντρώσει τις δράσεις του αποκλειστικά στην Οδησσό και στο Μουσείο της Φιλικής Εταιρείας.

Η έκθεση -μια από τις πολλές που συνέταξα προς υπηρεσίες του υπ.Εξ για να αναδείξω τη σημασία της περιοχής- όπως την ανάσυρα από τη μνήμη του υπολογιστή, είναι η εξής:

Μια άγνωστη ελληνική δύναμη μακρυά από την Ελλάδα

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ

του Βλάση Αγτζίδη

Το τελευταίο δεκαήμερο του Μαϊου ήταν ελληνικό για την Ουκρανία. Στη Μαριούπολη, στο μυχό της Αζοφικής Θάλασσας, το Ανθρωπιστικό Ινστιτούτο της πόλης οργάνωνε ένα μεγάλο Συνέδριο με τίτλο «Ελλάδα-Ουκρανία: Η εμπειρία των φιλικών σχέσεων και οι προοπτικές συνεργασίας«. Παράλληλα το χορευτικό συγκρότημα του Δήμου Καλαμαριάς όργωνε τα ελληνικά χωριά της περιοχής παρουσιάζοντας παραδοσιακούς ελληνικούς χορούς. Την ίδια στιγμή ο Δήμος Λιτοχώρου οργάνωνε παραστάσεις στο Κίεβο με το μουσικό συγκρότημα «Ίριδα» και τη θεατρική ομάδα «Πήγασσος», η οποία παρουσίασε τις «Θεσμοφοριάζουσες» του Αριστοφάνη.

Ψυχή του πολύ σημαντικού Συνεδρίου ήταν ο πρύτανης Κωνσταντίνος Μπαλαμπάνοφ. Ένας ζεστός Έλληνας που προσπαθεί για την ανάπτυξη των ελληνο-ουκρανικών σχέσεων και την αναγέννηση του ελληνικού πολιτισμού στην περιοχή. Ήδη στο Ινστιτούτο η ελληνική γλώσσα έχει εισαχθεί ως δεύτερη γλώσσα. Το Συνέδριο υποστηρίχθηκε από το Υπουργείο Παιδείας της Ουκρανίας, την Ομοσπονδία Ελληνικών Συλλόγων Ουκρανίας, το Υπουργείο Παιδείας της Ελλάδας, το Ιδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Κέντρο για τη Μελέτη και Ανάπτυξη του Ελληνισμού της Μαύρης Θάλασσας κ.ά.

Οι μπάμπουσκες του Λένιν, oι Gretsiski Rayion και η κριτική του Πούτιν

Στο Διάγγελμά του ο Πούτιν με το οποίο αιτιολόγησε τη στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία ανάφερε ότι: «…η σύγχρονη Ουκρανία δημιουργήθηκε εξ ολοκλήρου από τη Ρωσία, ή ακριβέστερα, από την μπολσεβίκικη, τη κομμουνιστική Ρωσία. Αυτή η διαδικασία ξεκίνησε σχεδόν αμέσως μετά την επανάσταση του 1917, με τον Λένιν και τους συνεργάτες του να το επιχειρούν με πολύ ωμό τρόπο στην ίδια τη Ρωσία, με την απόσχιση, την απόσπαση μέρους των ιστορικών εδαφών της.»

Αποφεύγοντας να συζητήσουμε για τα λάθη του Λένιν, τα οποία τα επισήμανε με ιδιαίτερα εύστοχο τρόπο η Ρόζα Λούξεμπουργκ, ας δούμε το πώς αντιμετωπίστηκε το πολύπλοκο εθνικό ζήτημα στις εποχές μεταξύ της ύπαρξης της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και της δημιουργίας της Σοβιετικής Ένωσης.

Πριν τους συντρίψει ο σταλινισμός: H πολιτιστική ανάπτυξη των Ελλήνων της Μαριούπολης κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου

Του  ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ[1]

Οι Έλληνες της Μαριούπολης αποτελούν σήμερα ένα από τα τελευταία εναπομείναντα συμπαγή μέρη του παρευξείνιου ελληνισμού. Οι περιπέτειες αυτού του άγνωστου, αλλά εκπληκτικού ελληνικού κόσμου, συγκροτούν μια από τις πλέον ενδιαφέρουσες σελίδες των Ελλήνων. Μια από αυτές τις ιστορικές περιπέτειες, σχετίζεται με τη σοβιετική εμπειρία των παρευξείνιων ελληνικών κοινοτήτων. Εμπειρία, που κατά την περίοδο του μεσοπολέμου -μετά την οριστική εδραίωση του κομμουνιστικού συστήματος και το τέλος των εμφύλιων και εθνικών συγκρούσεων- ανέδειξε μια ενδιαφέρουσα πολιτιστική ελληνική έκφραση -καθεστωτική φυσικά- για να τελειώσει στα σταλινικά γκουλάγκ.

 

Ελληνίδες που έχασαν τη ζωή τους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί

Tι θυμίζει η αναγνώριση της ανεξαρτησίας των αυτόνομων περιοχών του Ντομπάς

Του Βλάση Αγτζίδη

Η αναγνώριση της ανεξαρτησίας των δύο αυτονομημένων περιοχών του Ντομπάς (Λουγκάνσκ, Ντονιέτσκ) ως υποτελή ανεξάρτητα κράτη θυμίζει δομικά το ίδιο που έκανε η Τουρκία μετά την εισβολή του 1974. Όταν αναγνώρισε ενάντια σε κάθε διεθνή σύμβαση και κανόνα το 1983, τις κατεχομενες περιοχές στην βόρεια Κύπρο ως ανεξάρτητο κράτος..

Η Ρωσο-ουκρανική αντιπαράθεση και οι επιπτώσεις της στους Έλληνες της Μαριούπολης

Του Βλάση Αγτζίδη (*)

Η όξυνση των σχέσεων «Δύσης» – Ρωσίας με αφορμή την Ουκρανία και την εν δυνάμει ένταξή της στο ΝΑΤΟ, κάνει επίκαιρο το ζήτημα των Ελλήνων της Μαριούπολης και των 25 ελληνικών χωριών της περιφέρειας του Ντονιέτσκ. Η Ελλάδα είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που διαθέτει αναγνωρισμένη εθνική μειονότητα στη ζώνη του πυρός. Κάτι που κάνει την ειρηνευτική εμπλοκή της απαραίτητη.

Με Έλληνες πολεμιστές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (φωτο Στ. Ελληνιάδης)

ΤΟ ΤΑΓΚΑΡΟΝΚ που το λέγαμε «ΤΑΪΓΑΝΙ»

        του Λάμπρου Βαζαίου 

Στο πατρικό μου σπίτι, στην οδό Ευαγγελιστρίας 5 στο Κέντρο της Αθήνας, άκουσα για πρώτη φορά για το Ταϊγάνι. Αργότερα, πολύ αργότερα έμαθα πως η σωστή Ρώσικη ονομασία είναι Ταγκαρόνκ. Τότε λοιπόν στο πατρικό μου,  είχα ακούσει πως ήταν λιμάνι και πως εκεί υπήρχε αξιόλογη Ελληνική παροικία και ζωντανή παρουσία Σαντορινιών.  Στην Κατοχή και στα μετέπειτα χρόνια,  στο γειτονικό  διπλανό σπίτι έμενε από χρόνια το ζεύγος Μπαλαμπάκη. Ο κύριος Σπύρος, όπως τον φωνάζαμε και η γυναίκα του η Γαρυφαλιά, ήταν ζευγάρι περασμένης σχετικά ηλικίας, συνομήλικοι με τον Παππού και την Γιαγιά χωρίς παιδιά, που έδειχναν αδυναμία σε μένα και συχνά παίζανε μαζί μου.

To παλιό Γυμνάσιο του Τανγκανρόκ όπου συνήλθε το Α’ Πανρωσικό συνέδριο των Ελλήνων. Τον Ιούνιο του 2017 πραγματοποιήθηκε επίσης ένα συνέδριο των ελληνικών
κοινοτήτων της μετασοβιετικής Ρωσικής Ομοσπονδίας
https://kars1918.wordpress.com/2017/06/09/tanganrok/

ΦΤΑΙΕΙ Ο ΛΕΝΙΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΤΤΑ ΣΤΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ;

ΦΤΑΙΕΙ Ο ΛΕΝΙΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΤΤΑ ΣΤΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ;

Του Βλάση Αγτζίδη (*)

Στο Μνημείο της Νίκης που έστησαν οι κεμαλικοί στην Πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης, μαζί με την τουρκική ηγεσία συμπεριλήφθησαν και δύο ξένοι ως πρωταγωνιστές της κεμαλικής νίκης. Πίσω από τον Μουσταφά Κεμάλ και τον Φεβζί Τσακμάκ, βρίσκονται οι Μιχαήλ Φρούντζε και Κλιμέντιος Βοροσίλωφ

Πολύ συχνά βλέπουμε στο διαδίκτυο άρθρα στα οποία ερμηνεύεται η ελληνική Ήττα του Αυγούστου του 1922 με την αποκλειστική ενοχοποίηση του Λένιν και των μπολσεβίκων του. Οι αιτίες που διατυπώνεται αυτή η κατηγορία τόσο συχνά είναι πολλές και δεν αφορά μόνο την άφθονη υλική, στρατιωτική και συμβουλευτική βοήθεια που δόθηκε στο τουρκικό εθνικιστικό κίνημα.

 Η ενοχοποίηση κατ’ αρχάς σχετίζεται με την προσπάθεια των απογόνων των πραγματικά υπευθύνων της Καταστροφής να μεταφέρουν αλλού τις ευθύνες, την ημιμάθεια μεγάλου μέρους των Νεοελλήνων μαζί με την έμφυτη μετάθεση των ευθυνών λόγω μιας ενστικτώδους αυτο-αθωωτικής στάσης (που βασίζεται στη θέση ότι οι Έλληνες είναι πάντα θύματα), καθώς και την ευκολία εξαγωγής ιστορικών συμπερασμάτων χωρίς να υπάρχει η απαραίτητη γνώση.

Το τελευταίο ποίημα του Βλαδίμηρου Μαγιακόφσκι

Στις 14 Απριλίου του 1930 έβαλε τέλος στη ζωή του ένας από τους μεγαλύτερους Ρώσους ποιητές. Ο Μαγιακόφσκι είχε συνταχθεί με την Επανάσταση του 1917 και την ύμνησε με τους στίχους του: «...η επανάσταση με έταξε και η συνείδησή μου / στο μέτωπο επήγα να καταταχτώ...»    Τιμά και αναγνωρίζει τις κατακτήσεις της Επανάστασης: «ζηλέψτε / είμαι / ένας πολίτης / της Σοβιετικής Ένωσης.«

Όμως η βαθμιαία αυταρχικοποίηση του νέου καθεστώτος -που άρχισε με την εξόντωση των αριστερών σοσιαλεπαναστατών από τα μέσα του 1918, την αιματηρή καταστολή της διαμαρτυρίας των ναυτών στην Κροστάνδη το Μάρτιο του 1921 και κορυφώθηκε με την κατάληψη της εξουσίας από τον Στάλιν και την ομάδα του- έφερε τον ποιητή μπροστά στα υπαρκτά κοινωνικά αδιέξοδα. Παίρνει ξεκάθαρες αποστάσεις από το καθεστώς: «Δοξάστε με / Δεν είμαι τaίρι εγώ των ισχυρών / Εγώ επάνω σ’ όλα που έχουν γίνει / βάζω «μηδέν»»

Περί του τοπικισμού και της παραγνώρισης της επιστημονικής σημασίας του ελληνισμού της τ. ΕΣΣΔ

Ένας δημιουργικός αντίλογος στο Συμπόσιο της Ε.Μ.Σ. για τον Πόντο

 

Είναι αξιοσημείωτο ότι ένας τόσο σημαντικός ιστορικός και επιστημονικός φορέας της Θεσσαλονίκης, σαν την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών (ΕΜΣ), με τη συνεργασία της έδρας Ποντιακών Σπουδών του ΑΠΘ (που υποστηρίζεται από χορηγία Ελλήνων της τ. ΕΣΣΔ), συγκαλεί το Επιστημονικό Συμπόσιο με τίτλο «Πόντος. Ιστορία-Πολιτισμός» (13, 14 Δεκεμβρίου 2019). Είναι σημαντική αυτή η επιστημονική συνάντηση, γιατί τιμάται με τον τρόπο αυτό μια μεγάλη μερίδα του σύγχρονου θεσσαλονικιώτικου πληθυσμού και αποδεικνύεται ότι επιτέλους η ποντιακή ιστορική εμπειρία αναγνωρίζεται και συμπεριλαμβάνεται πλέον στη συλλογική εθνική μνήμη.

Επειδή ακριβώς το συγκεκριμένο Επιστημονικό Συμπόσιο έχει αυτή τη συμβολική σημασία, απαιτείται να γίνουν κάποιες επισημάνσεις ώστε να ληφθούν υπόψη για την επόμενη αντίστοιχη πρωτοβουλία.

Κατ’ αρχάς, μετά από τόσες δεκαετίες έρευνας και συζητήσεων θα έπρεπε να είναι πλήρως αποσαφηνισμένο το ιστορικό πλαίσιο, καθώς και όλες οι παράμετροι που διαμορφώνουν επιστημολογικά αυτό που σήμερα αποκαλείται  «Πόντος. Ιστορία και Πολιτισμός».

Τα κύρια δεδομένα -ως πολύ γενικούς άξονες- στα οποία η έρευνα πλέον έχει καταλήξει είναι τα εξής:

Και πάλι για τη σφαγή στο Κατίν… (των Πολωνών αξιωματικών από τις σταλινικές αρχές)

Με την έκδοση του βιβλίου του Χρήστου Κεφαλή ξέσπασε μεγάλη σύγκρουση στα Μέσα.

Με αφορμή μια βιβλιοπαρουσίαση του Γιαλκέτση στην Εφ.Συν», ο Νίκος Μπογιόπουλος απάντησε με ιδιαίτερα σκληρό τρόπο, για να προκαλέσει την αντίδραση του Κεφαλή. Με πεδίο της σύγκρουσης κυρίως το TVXS.

Ο Μπογιόπουλος ανταπάντησε στον Ημεροδρόμο (το έστειλε και στο TVXS). Ως απάντηση ο Χρ. Κεφαλής συνέταξε το παρακάτω κείμενο:

Εδώ μπορείτε να παρακολουθήσετε τη βιβλιοπαρουσίαση (η δική μου εισήγηση ξεκινά από 29.40 λεπτό):

 .

Σθένος άξιο ενός καλύτερου σκοπού…

του Χρήστου Κεφαλή*

Με αυτά τα λόγια είχε χαρακτηρίσει πριν 70 χρόνια ο Ερνέστ Μαντέλ τις επίμονες προσπάθειες των απολογητών του Στάλιν, στην περίοδο της ζντανοφτσίνα, να αποδείξουν ότι όλες οι μεγάλες εφευρέσεις από το 18ο αιώνα και μετά είχαν γίνει από Ρώσους, και ότι όσοι υποστήριζαν ότι είχαν γίνει από Άγγλους, Γάλλους και άλλους δυτικούς το έκαναν επειδή ήταν πράκτορες του ιμπεριαλισμού.

Παρασκευή, 16-3-2018: «Τα Ορλωφικά μέσα από τα μάτια των Ρώσων ιστορικών»

Σεμινάριο Ιστορίας  Παρασκευή, 16-3-2018,
7.00-8.30  μ.μ.

«Τα Ορλωφικά μέσα από τα μάτια των Ρώσων ιστορικών»

 

Η Μάχη της Χίου (1770) σε πίνακα του Ιvan Αivazovsky (1848)

Το Σεμινάριο Ιστορίας  του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του δ. Κηφισιάς, που διοργανώνουμε την Παρασκευή 16 Mαρτίου [7.00-8.30 μ.μ.  στη Βιβλιοθήκη του Δήμου Κηφισιάς (Έπαυλη Δροσίνη) Αγ. Θεοδώρων & Κυριακού]  θα είναι αφιερωμένο σε ένα από τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα  που προηγήθηκαν της Επανάστασης του 1821 και σχετίζονταν με την προσπάθεια της Ρωσίας βρει διέξοδο προς τη Μεσόγειο.   Μια προσπάθεια που συνεχίζεται έως τις μέρες μας και με αφορμή τις εξελίξεις στο συριακό μέτωπο, ίσως για πρώτη φορά μπορεί να την ολοκληρώσει,.

Το θέμα θα παρουσιάσει ο  Πάνος Στάμου, διδάκτωρ Ιστορίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, ιδρυτικό μέλος και εκλεγμένος Γενικός Γραμματέας του Κέντρου Ελληνο-Ρωσικών Ιστορικών Ερευνών (ΚΕΡΙΕ)…

24-11-2017: Συζητώντας για την Οκτωβριανή Επανάσταση στο Σεμινάριο Ιστορίας

Με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από την Οκτωβριανή Επανάσταση, οργανώνεται Στρογγυλό Τραπέζι στο πλαίσιο του Σεμιναρίου Σύγχρονης Ιστορίας της Κηφισιάς, στις 24 Νοεμβρίου, 7.15 μ.μ.

Συμμετέχουν:

–Χρήστος Κεφαλής, διευθυντής σύνταξης στο περιοδικό «Μαρξιστική Σκέψη», με θέμα: «Μαρτυρίες για την Οκτωβριανή Επανάσταση»

–Ντόρα Βακιρτζή, δ/ντρια του Ινστιτούτου Κοινωνικής Δυναμικής, με θέμα: «Ο Βίκτορ Σερζ για τη ρωσική επανάσταση»

–Βλάσης Αγτζίδης, ιστορικός, «Η Ρόζα Λούξεμπουργκ για την Οκτωβριανή Επανάσταση»

Το Σεμινάριο αυτό -που ξεκίνησε το 2008- λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Δήμου Κηφισιάς. 

Μια εξαιρετικη μελέτη για τον ελληνισμό στις χώρες της τ. ΕΣΣΔ από την περεστρόικα έως σήμερα.

Δευτέρα 6-11-2017, 18.00, παρουσίαση του βιβλίου στον Ιανό 
(Αθήνα – Σταδίου 24)

Ο Διονύσης Καλαμβρέζος υπήρξε πρόξενος της Ελλάδας στη Μόσχα τα δύσκολα χρόνια μετά τη σοβιετική κατάρρευση. Έζησε έτσι από κοντά μια μοναδική εποχή μεγάλων ανακατατάξεων και μετασχηματισμών. Η αξιοποίηση αυτής της εμπειρίας, η συσσωρευμένη γνώση και με μια σπάνια ευαισθησία, οδήγησαν στην εμπεριστατωμένη καταγραφή αυτής της εμπειρίας.

Και πάλι κουβεντολόι με τους σταλινολάγνους

Διάβασα με μεγάλη προσοχή το κείμενο του Κ. Χάρη, που αναρτήθηκε στη σελίδα του «Εύξεινου Πόντου». Χάρηκα πραγματικά που το συγγραφέα διακρίνει η  εντιμότητα να υπογράφει -αυτός ο ίδιος- με την πραγματική του ιδιότητα ως: «Ο ανιστόρητος Κώστας Χάρης». Ανεξάρτητα πάντως από το γεγονός ότι ο συγγραφέας έχει τουλάχιστον αυτογνωσία, προκαλεί θλίψη ένα τέτοιο κείμενο που αναδεικνύει τον ξεπεσμό του σύγχρονου λόγου του ΚΚΕ. Δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα παραληρηματικό κείμενο, που το ύφος και τη δομή μπορείς να τα βρεις σε κείμενα οποιουδήποτε (ανιστόρητου και αμαθή) φανατικού, οποιασδήποτε θρησκείας.

Παρόλα αυτά, θα ήθελα να χαρίσω στον διαρκώς αυτοϋπονομευόμενο Κώστα Χάρη, τη βιογραφία ενός  Γενικού Γραμματέα του ΚΚΕ, του Πόντιου Ανδρόνικου Χαϊτά. 

 

100 χρόνια από το Συνέδριο των Ελλήνων της Ρωσίας

Την Κυριακή 9 Ιουλίου 2017 δημοσιεύτηκε ένα αφιέρωμα στην εφημ. ‘Καθημερινή» για το πρώτο συνέδριο που συγκάλεσαν οι Έλληνες της Ρωσίας μετά την αντιαπολυταρχική επανάσταση του Φεβρουαρίου του 1917. To συνέδριο έγινε στην παραλιακή πόλη της Νότιας Ρωσίας, Ταγκανρόκ, όπου εκείνη την εποχή κυριαρχούσαν οι Έλληνες, πληθυσμιακά και οικονομικά. Είχε ιδιαίτερη συμβολικη σημασία ότι εκεί κοντά -30 χλμ δυτικά του Ροστόφ επί του Ντον- βρισκόταν η πλέον απομακρυσμένη ελληνική αποικία της αρχαιότητας, η Ταναϊς.

 

Το Α΄ Συνέδριο των Ελλήνων της Ρωσίας

ΒΛΑΣΗΣ ΑΓΤΖΙΔΗΣ*

• 

Οι συμμετέχοντες στο συνέδριο των Ελλήνων στο Ταγκανρόκ (φωτ. από το βιβλίο του Ελευθέριου Παυλίδη «Ο ελληνισμός της Ρωσίας και τα 33 χρόνια του εν Αθήναις συλλόγου των εκ Ρωσίας Ελλήνων»).

To έτος 1917 ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα χρονιά του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η ευρωπαϊκή ήπειρος είχε μπει από το 1914 σε μια περίοδο πλήρους ανατροπής των έως τότε ισορροπιών. Η εμπλοκή της Ρωσίας στον πόλεμο είχε ξεκινήσει τον Ιούλιο του 1914. Μέχρι τον Νοέμβριο τα μέτωπα είχαν σχεδόν οριστικοποιηθεί. Από τη μια πλευρά οι Ενωμένες Δυνάμεις, η Αντάντ, (Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, από το 1915 η Ιταλία, οι ΗΠΑ από το 1917 και η Ελλάς τελευταία) και από την άλλη οι Κεντρικές Δυνάμεις (Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Οθωμανική Αυτοκρατορία και Βουλγαρία). Το μεγάλο πρόβλημα για τη ρωσική πλευρά το δημιουργούσε η απουσία γεωγραφικής επαφής με τους συμμάχους της. Γεγονός που επηρέαζε την υλική της δυνατότητα να αντιμετωπίσει τα γερμανικά στρατεύματα στο Ανατολικό Μέτωπο. Η κατάληψη των Στενών των Δαρδανελλίων φάνηκε ως ένα μέσο για απόκτηση άμεσης επαφής.

Σεμινάριο Ιστορίας : Σταλινισμός και μειονότητες

Την Παρασκευή 9 Ιουνίου, 7.15 μ.μ. – 9 μ.μ. ολοκληρώνεται ο κύκλος του Σεμιναρίου Ιστορίας που διοργανώνω στο πλαίσιο του «Ελεύθερου Πανεπιστημίου» του Δήμου Κηφισιάς.

Το Σεμινάριο  γίνεται στην «Έπαυλη Δροσίνη»-Βιβλιοθήκη Δήμου, Oδός Αγ. Θεοδώρων & Κυριακού στο κέντρο της Κηφισιάς.

Το θέμα που θα απασχολήσει το Στρογγυλό Τραπέζι, που θα συντονίσω, αφορά το φαινόμενο του σταλινισμού και της μειονοτικής του πολιτικής.

Συμμετέχουν: Χρήστος Κεφαλής, εκδ. του περ. ‘Μαρξιστική Σκέψη», Σωτήρης Γκουντουβάς, μαθηματικός, ερευνητής, συνεργάτης της WikiPaideia, Bασίλης Τσενκελίδης, ιστορικός.

ΜΙΛΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Ο ΙΒΑΝ ΣΑΒΒΙΔΗΣ;

ΜΙΛΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Ο ΙΒΑΝ ΣΑΒΒΙΔΗΣ;
————————————————————

Η επιλογή του Ιβάν Σαββίδη να μιλά στα ρωσικά και να χρησιμοποιεί μεταφραστή έχει προκαλέσει διάφορες αντιδράσεις και επικριτικά σχόλια. Εάν αγνοήσουμε τις ρατσιστικές αναφορές του Ανδρέα Ανδριανόπουλου -ο οποίος πριν από καιρό λειτούργησε ως κοινός χουλιγκάνος- εμφανίστηκαν πλήθος αναφορών  για το θέμα αυτό στο δημόσιο χώρο.

Στο πλαίσιο του προβληματισμού για το θέμα αυτό εντάσσεται η σχετική αναφορά του Αλάφούζου, αλλά και πολλών σχολιασμών στο διαδίκτυο. Στην καλύτερη εκδοχή, τα σχόλια αυτά βασίζονται στην άγνοια περί των συνθηκών διαμόρφωσης του νέου ελληνισμού στο ελεύθερο κράτος, καθώς και στην απόλυτη άγνοια της ιστορίας των Ελλήνων στη Ρωσία και στην ΕΣΣΔ…

ΑΣ  ΣΧΟΛΙΑΣΤΟΥΝ  ΚΑΙ  ΕΔΩ  ΟΛΑ  ΑΥΤΑ:
——————————————————————–

Μια κριτική στο λενινιστικό μοντέλο

26 χρόνια μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης

Παρότι επιφανειακά, η λενινιστική αντίληψη φαίνεται να καθορίζεται από μια διαλεκτική υλιστική αντίληψη, εν τούτοις η δομή της -όπως εκφράζεται με το Κόμμα Νέου Τύπου και με την κρατική και κοινωνική οργάνωση της ΕΣΣΔ- είναι καταπληκτικά όμοια με τις αντιλήψεις των μεταφυσικών φιλοσόφων. Η ιδεατή Πολιτεία του Πλάτωνα είναι δομικά ταυτόσημη με την κομματική και κρατική αντίληψη που εξέφρασε και εφάρμοσε ο Βλαδίμηρος Ίλιτς Ουλιάνοφ:

 

Η κριτική στο λενιστικό μοντέλο έγινε από πολλούς και εγκαίρως. Αναδημοσιεύω από το βιβλίο μου «Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.  Οι συνέπειες για τον ελληνισμό», που  γράφτηκε τους τελευταίους μήνες ύπαρξης της ΕΣΣΔ (φθινόπωρο του 1991) και εκδόθηκε το Γενάρη του 1992, λίγες μόλις μέρες μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Έγραφα τότε:

Αφιέρωμα στο 20ο Συνέδριο του ΚΚΕ

Εξήντα ένα χρόνια   πέρασαν από το ιστορικό 20o Συνέδριο του ΚΚΣΕ (Κομμουνιστικό Κόμμα Σοβιετικής Ένωσης), που τόλμησε να καταγγείλει την 28χρονη τρομοκρατία του Στάλιν που είχε προηγηθεί με εκατοντάδες χιλιάδες θύματα. Σήμερα το ημέτερον ΚΚΕ πραγματοποιεί το δικό του 20ο Συνέδριο. Τον Στάλιν βεβαίως τον είχαν  αποκαταστήσει τα παιδιά του Κολιγιάννη από το 2008 και είχαν καταγγείλει το σοβιετικό 20ο Συνέδριο ως οπορτουνιστικό και ως αρχή των δεινών.

Τώρα λοιπόν, με το δικό της 20ο Συνέδριο, η ηγετική ομάδα που κατέχει τη σφραγίδα του ιστορικού κόμματος, επιστρέφει στις προ του σοβιετικού 20ου Συνεδρίου εποχές.

15 Ιανουαρίου 1919 : Δολοφονία της Ρόζας Λούξεμπουργκ

Σαν σήμερα 15 Ιανουαρίου 1919 δολοφονήθηκαν η Ρόζα Λούξεμπουργκ και ο Καρλ Λίμπκνεχτ, ηγετικές μορφές του Spartacus.

Eκτελέστηκαν γιατί κάποιοι ανατολικά τους άφησαν έκθετους και μετέωρους, εφόσον είχαν επιλέξει να στήσουν το σοσιαλισμό τους σε μία καθυστερημένη μισοφεουδαρχική χώρα, κάπου στα βάθη της Ασίας…

Διαβάστε: «Η Επανάσταση των «Σπαρτακιστών» και η προδοσία του Λένιν«
https://kars1918.wordpress.com/2014/01/21/freiheit-ist-immer-die-freiheit-der-anders-denkenden/

και «Η μοιραία αλλά άγνωστη Συνθήκη του Μπρεστ Λιτόφσκ«
https://kars1918.wordpress.com/2013/03/01/brzesc-litewski/

Επίσης: «Ρόζα Λούξεμπουργκ: «Οργανωτικά ζητήματα της ρωσικής σοσιαλδημοκρατίας»»
https://kars1918.wordpress.com/2016/01/22/luxemburg-lenin/

Το Σεμινάριο για το σταλινισμό

Με ιδιαίτερη επιτυχία έγινε το σεμινάριο «Σταλινισμός και διανοούμενοι…» στο Σεμινάριο Ιστορίας που επιμελούμαι στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Κηφισιάς.

 

Την  1η Ιουνίου 2016 ολοκληρώθηκε  ο 8ος κύκλος του Σεμιναρίου Ιστορίας που πραγματοποιείται στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιου του Δήμου Κηφισιάς. Η καταληκτική εκδήλωση και στους οκτώ κύκλους που έχουν ολοκληρωθεί έως τώρα ήταν αφιερωμένη στις σταλινικές διώξεις και σε ένα από τα πολλά θέματα που σχετίζεται με το φαινόμενο του σταλινισμού.

7-6-2016: Παρουσιάζοντας τους Μύθους του Αισώπου στην ποντιακή διάλεκτο

Ένα νέο βιβλίο του Νίκου Γεωργιάδη, του Κιόλαλη, θα παρουσιάσουμε μαζί με τον Βασίλη Τσενκελίδη και τον Παναγιώτη Σιδηρόπουλο την Τρίτη 7 Ιουνίου 2016 7.00 μ.μ., στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Καλλιθέας Αττικής (Ανδρομάχης 86Α & Αλκμήνης). 

Τρία χρόνια πριν ο Γεωργιάδης είχε πρωτοεμφανιστεί στο χώρο της ποντιακής λαογραφίας με την ποιητική συλλογή που είχε τον τίτλο: «Πατρίδα μ’ αραεύω σε» δηλαδή «Πατρίδα μου σε ψάχνω».  Στην πρώτη εκείνη συλλογή αποτυπωνόταν με εξαιρετικό τρόπο οι υπαρξιακές αγωνίες των νέων Ποντίων προσφύγων της σοβιετικής κατάρρευσης από τη στιγμή που βρέθηκαν σε μια όχι και τόσο φιλόξενη πατρίδα….

Με το νέο του βιβλίο επιχειρεί τη μεταφορά των μύθων του Αισώπου στην ποντιακή διάλεκτο.

Συζητώντας για το γλωσσικό ζήτημα στην ΕΣΣΔ κατά το Μεσοπόλεμο

«Ποντιακή διάλεκτος εναντίον Δημοτικής»
.

Την Παρασκευή 22-4-2016, 7.00 μ.μ., θα παρουσιάσω το θέμα αυτό στο σεμιναριακό κύκλο που επιμελείται ο Λάμπης Κατσιάπης και διοργανώνεται στο πλαίσιο της Λαϊκής Συνέλευση Φιλαδέλφειας – Χαλκηδόνας

Ο χώρος όπου θα γίνει το σεμινάριο βρίσκεται σ’ ένα κεντρικό σημείο της Νέας Φιλαδέλφειας: Δεκελείας 116 (Διαγώνια, απέναντι από το δημαρχείο της Νέας Φιλαδέλφειας).

H αριστερή παρέκκλιση στο γλωσσικό ζήτημα…

…και οι θανάσιμες συνέπειές της
———————————————-

περ. Τα ιστορικά, τεύχ, 43, Δεκέμβριος 2005, σελ. 421-448

Ποντιακή VS δημοτική.
.
Μια άγνωστη πλευρά του ελληνικού γλωσσικού ζητήματος στη Σοβιετική Ένωση του Μεσοπολέμου[1]

.
Του Βλάση Αγτζίδη (*)

.
Γλωσσικό ζήτημα και εκπαιδευτική μεταρρύθμιση
. .

Ο Λένιν, ο Τσίπρας, η Συνθήκη του Μπρεστ Λιτόφσκ και το… Κιλκίς

Η πρόσφατη «συνειδητοποίηση» των μεγάλων αδιεξόδων από τον Αλέξη Τσίπρα και το περιβάλλον του, και η άρδην επιστροφή στις συνομιλίες με τους εταίρους-δανειστές, οδήγησαν αρκετούς να αναζητούν στην Ιστορία ιδεολογικά άλλοθι για την υποχώρηση και τον οδυνηρό συμβιβασμό ..

Έτσι, ένα από αυτά ήταν η Συνθήκη του Μπρέστ Λιτόφσκ που σύναψε ο Λένιν εν μέσω Α’ Παγκοσμίου Πολέμου με τους Γερμανο-αυστριακούς και τους Νεότουρκους. Ο παλιός μύθος της επίσημης Αριστεράς (ανανεωτικής, σταλινικής και τροτσκιστικής) είναι ότι η Συνθήκη αυτή υπήρξε μια αναγκαία προσωρινή υποχώρηση, ώστε να δυναμώσει η Επανάσταση και να επανέλθει δριμύτερη…

Όμως η αλήθεια βρίσκεται στον αντίποδα αυτής της θεώρησης….

Το Μεταλλικό (Κιλκίς) και η ριζοσπαστικοποίηση των προσφύγων

Ένα αφιέρωμα για τη ριζοσπαστικοποίηση των αγροτικών προσφυγικών κοινοτήτων της Μακεδονίας κατά την πρερίοδο του Μεσοπολέμου στις Σελίδες Ιστορίας της ‘Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας» (1-6-2014) με τη συμβολή της Βασιλικής Λάζου.   http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=2014-06-01&s=istorika

 

 

ΟΙ ΤΣΙΦΛΙΚΑΔΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ,
Η ΚΟΜΙΝΤΕΡΝ ΚΑΙ
ΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΤΟΥ ’22

Η ριζοσπαστικοποίηση των απόκληρων πληθυσμών

• Ειδικά στις περιοχές όπου οι γαιοκτήμονες είχαν υιοθετήσει εξ αρχής πολιτική βίαιης αντιμετώπισης, η ριζοσπαστικοποίηση των προσφύγων θα λάβει τη μορφή ενός μαχητικού κομμουνιστικού κινήματος

  Το μνημείο που στήθηκε στον τόπο της θυσίας των δύο αγροτών που δολοφονήθηκαν από τους χωροφύλακες στις 20 Απριλίου του 1931

• Ενα από τα πλέον άγνωστα ζητήματα που χαρακτήρισαν τον ελληνικό Μεσοπόλεμο ήταν το προσφυγικό ζήτημα, οι προεκτάσεις που έλαβε και οι κοινωνικές συγκρούσεις που επέφερε. Η ένταση του ζητήματος αυτού και η ιδεολογική αντίθεση των προσφυγικών πληθυσμών προς τα κυρίαρχα πολιτικά και οικονομικά μοντέλα, που επικρατούσαν έως τότε στην Ελλάδα, θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό τις νέες ισορροπίες που θα διαμορφωθούν κατά τη δεκαετία του ’40.

Νέα Τραπεζούντα Πιερίας: Αφιέρωμα στους Έλληνες της Ρωσίας (23-4-2014)

Ένα ενδιαφέρον αφιέρωμα στην πολύ σημαντική ιστορία των Ελλήνων της Ρωσίας  πραγματοποιεί ο Ποντιακός Σύλλογος Αλέξανδρος Υψηλάντης που εδρεύει στη Νέα Τραπεζούντα Πιερίας.

Ο Τίτλος του αφιερώματος είναι: «Έλληνες της Ρωσίας. Από την πολιτιστική Αναγέννηση στις σταλινικές διώξεις», όπως ακριβώς είναι και ο τίτλος της εισήγήσης μου την Τετάρτη 23 Απριλίου 2014, 20.00 …

Την επόμενη μέρα θα γίνει προβολή του εξαιρετικού ντοκιμαντέρ του Τάσου Ψαρρά που διαπραγματεύεται το θέμα αυτό και έχει ως τίτλο «Γράμμα στη μητέρα-πατρίδα«.

Για το πλήρες πρόγραμμα πατήστε εδώ: IPSILANTIA 2014 teliko      

Kυριακή 16 Μαρτίου: επανακυκλοφορεί το βιβλίο για τους Έλληνες της τ. ΕΣΣΔ

22 χρόνια μετά επανακυκλοφορεί με την «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» (16-3-2014) το βιβλίο με τίτλο: «Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Οι συνέπειες για τον ελληνισμό«(1992). Η ουκρανική κρίση και το δημοψήφισμα της Κριμαίας το έκαναν και πάλι επίκαιρο. Να σημειωθεί ότι το βιβλίο αυτό δεν κυκλοφορεί στην αγορά. 

Γράφτηκε τους τελευταίους μήνες της ΕΣΣΔ (φθινόπωρο του ’91) και εκδόθηκε μετά την κατάρρευση (Φεβρουάριος ’92) σε μια προσπάθεια ενημέρωσης της ελληνικής κοινής γνώμης, αλλά και των αρμοδίων που διαμόρφωναν την εξωτερική πολιτική, για τις κοσμογονικές αλλαγές που συνέβαιναν με την κατάρρευση της Σοβιετικής Αυτοκρατορίας. Το βιβλίο αυτό ανήκει στην εποχή που το γέννησε και με μια έννοια αποτελεί -εκτός από πηγή πληροφόρησης για τις εστίες της έντασης- και ντοκουμέντο των δεδομένων αντιλήψεων που υπήρχαν εκείνη την εποχή. 

.

Στο βιβλίο αυτό, γίνεται μια προσπάθεια περιγραφής των συνθηκών που γέννησαν τους σκληρούς πολέμους, αρχικά στον Καύκασο. Περιγράφονται από τότε αυτά που -άλλα σύντομα και άλλα πολύ αργότερα- ακολούθησαν και συμβαίνουν έως σήμερα.

  

Τα γεγονότα στην Κριμαία και στην Ουκρανία δεν θα τελειώσουν εύκολα και οι μετασοβιετικές ωδίνες θα συνεχίσουν να απασχολούν τόσο τον υπόλοιπο πλανήτη, όσο και τους Έλληνες που η μοίρα τους τοποθέτησε σ’ εκείνα τα εδάφη...

Οι Έλληνες της ν. Ουκρανίας και της Κριμαίας: Η σύγχρονη παρουσία

Η “Βιβλιοθήκη”,  δηλαδή το ένθετο 4σέλιδο για τα βιβλία, της “Ελευθεροτυπίας”της Παρασκευής (28 Φεβρουαρίου 2014 ) ήταν αφιερωμένο στους Έλληνες της νότιας Ουκρανίας και της Κριμαίας μέσα από την παρουσίαση κάποιων επιλεγμένων βιβλίων. Το αφιέρωμα είχε τις εξής ενότητες:
α) Εισαγωγικό,  http://goo.gl/5DwRbq
β) βιβλία για τη μαριουπολίτικη διάλεκτο, http://goo.gl/xycyDG
γ) για τις σταλινικές διώξεις  http://goo.gl/0PvL9s
δ) για την σύγχρονη παρουσία.

Η ανάρτηση αυτή περιλαμβάνει μόνο την αναφορά στη σύγχρονη παρουσία  με την παρουσίαση επιλεγμένων βιβλίων. 

Η επετειακή έκδοση, κατά την είσοδο της νέας χιλιετίας, ενός πολυτελούς και ιδιαιτέρως προσεγμένου τόμου από το Ινστιτούτο Ιστορίας της Ουκρανίας της Εθνικής Ακαδημίας των Επιστημών της Ουκρανίας είχε μεγάλη σημασία. Τόσο συμβολική όσο και ιστορική. Η παρουσία των Ελλήνων από την αρχαιότητα έως σήμερα στην Ουκρανία παρουσιάζεται ως μια συνεχής ιστορική διαδικασία. Εκατοντάδες φωτογραφίες και γκραβούρες πλαισιώνουν την έκδοση.

Εθνική Ακαδημία Ουκρανίας-Ινστιτούτο της Ιστορίας της Ουκρανίας, «Greki na ukrainski teranax» (Ελληνες στη γη της Ουκρανίας) Εκδ. Εθνική Ακαδημία Ουκρανίας, 2000, σελ. 488

Ο τόμος αυτός υπήρξε η κορυφαία κατάληξη μιας ερευνητικής προσπάθειας που ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του ’90 από την Ακαδημία και συμπεριλάμβανε την έρευνα στα αρχεία, τη διοργάνωση διεθνών συνεδρίων και τις εκδόσεις των εργασιών.

Οι Έλληνες της ν. Ουκρανίας και της Κριμαίας: Οι σταλινικές διώξεις

Η “Βιβλιοθήκη”,  δηλαδή το ένθετο 4σέλιδο για τα βιβλία, της “Ελευθεροτυπίας”της Παρασκευής (28 Φεβρουαρίου 2014 ) ήταν αφιερωμένο στους Έλληνες της νότιας Ουκρανίας και της Κριμαίας μέσα από την παρουσίαση κάποιων επιλεγμένων βιβλίων. Το αφιέρωμα είχε τις εξής ενότητες:
α) Εισαγωγικό,  http://goo.gl/5DwRbq
β) βιβλία για τη μαριουπολίτικη διάλεκτο, http://goo.gl/xycyDG
γ) για τις σταλινικές διώξεις  http://goo.gl/0PvL9s
δ) για την σύγχρονη παρουσία http://goo.gl/Nz1me4

Η ανάρτηση αυτή περιλαμβάνει μόνο την ενότητα για τις σταλινικές διώξεις  με την παρουσίαση επιλεγμένων βιβλίων.

Σταλινικές διώξεις κατά των Ελλήνων της Ουκρανίας

Η Λαϊκή Επιτροπή Εσωτερικών Υποθέσεων με εντολή του Στάλιν σχεδίασε μυστική επιχείρηση, σκοπός της οποίας ήταν η εξορία των μικρών λαών και εθνικοτήτων στο Βορρά σε σχεδόν απάτητα μέρη από τον άνθρωπο, «για την ανάπτυξη της λαϊκής οικονομίας»

Η υποτίμηση ενός πολύ σημαντικού τμήματος της ελληνικής διασποράς, που κατέχει μια εντυπωσιακή ιστορική και πολιτική εμπειρία, οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Όπως:
–στην παραδοσιακή ελλαδική εσωστρέφεια,
–στην απέχθεια των συντηρητικών πολιτικών δυνάμεων προς τον εξωελλαδικό ελληνισμό και ειδικά αυτόν της Ανατολής,
–στην ύπαρξη ενός σκληρού σταλινικού κόμματος,
–στην απουσία της κουλτούρας του διαλόγου, ακόμα και σε ακαδημαϊκούς χώρους.

Ομως, εδώ και είκοσι χρόνια, παρ’ όλες τις αντιξοότητες, ξεκίνησε η έρευνα γι’ αυτές τις «λευκές σελίδες» της σύγχρονης ιστορίας μας, τελείως ανεξάρτητα από το επίσημο σύστημα της νεοελληνικής ιστοριογραφίας.

Ιβάν Τζουχά, «Odyssei Mariupolski Grekov» (Η Οδύσσεια των Μαριουπολιτών Ελλήνων),
Βόλογκντα, 1993, σελ. 161

Ενας από τους πρωτοπόρους ερευνητές είναι ο Ιβάν Τζουχά, κάτοικος της πόλης Βολγκοντά (Ρωσία) και έλκων την καταγωγή από τους Ελληνες της Μαριούπολης. Στο ερευνητικό πεδίο του Τζουχά υπήρχε το σύνολο των σοβιετικών ελληνικών κοινοτήτων. Με μια σειρά βιβλίων του, βασισμένων σε επίπονη αρχειακή μελέτη, θα παρουσιάσει το πραγματικό μέγεθος εκείνης της αντιμειονοτικής καταστροφικής πολιτικής. Το πρώτο του έργο με τίτλο «Η «Ελληνική Επιχείρηση» του 1937» έχει ήδη μεταφραστεί στα ελληνικά και βρίσκεται υπό έκδοση.

Οι Έλληνες της ν. Ουκρανίας και της Κριμαίας, και οι μετασοβιετικές ωδίνες

Η «Βιβλιοθήκη»,  δηλαδή το ένθετο 4σέλιδο για τα βιβλία, της «Ελευθεροτυπίας» της Παρασκευής (28 Φεβρουαρίου 2014 ) ήταν αφιερωμένο στους Έλληνες της νότιας Ουκρανίας και της Κριμαίας μέσα από την παρουσίαση κάποιων επιλεγμένων βιβλίων. Το αφιέρωμα είχε τις εξής ενότητες:
α) Εισαγωγικό,  http://goo.gl/5DwRbq
β) βιβλία για τη μαριουπολίτικη διάλεκτο, http://goo.gl/xycyDG
γ) για τις σταλινικές διώξεις  http://goo.gl/0PvL9s
δ) για την σύγχρονη παρουσία http://goo.gl/Nz1me4  

Η ανάρτηση αυτή περιλαμβάνει μόνο το εισαγωγικό σημείωμα. 

Οι πρόσφατες ραγδαίες εξελίξεις στην Ουκρανία με τη μεγάλη αντιπαράθεση των Ουκρανών -κυρίως των προερχόμενων από τη δυτική Ουκρανία- στον διεφθαρμένο αλλά φιλορώσο πρόεδρο Γιανουκόβιτς, έφεραν και πάλι στην επιφάνεια τους προβληματισμούς για τις ωδίνες της μετασοβιετικής ανασυγκρότησης της Ανατολικής Ευρώπης.

Οι εξελίξεις στην Ουκρανία θα κριθούν από τη σύγκρουση μεταξύ δυτικόφιλων και ρωσόφιλων, που έχει βάση τόσο τη γλωσσική διαφοροποίηση (ουκρανόφωνοι – ρωσόφωνοι) όσο και τη θρησκευτική (καθολικοί – ορθόδοξοι).

Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης υπήρξε αποτέλεσμα της αντιλαϊκής πολιτικής της σοβιετικής γραφειοκρατίας, η οποία άσκησε κατά το δοκούν την απολυταρχική της εξουσία επί του λαού μέσω του διεφθαρμένου κομματικού μηχανισμού. Η διάλυση της σοβιετικής αυτοκρατορίας στα εξ ων συνετέθη αποφασίστηκε από το Κόμμα ερήμην των σοβιετικών λαών. Τα κομματικά στελέχη μοίρασαν το δημόσιο πλούτο μεταξύ τους και αποφάσισαν εν μια νυκτί να μετατραπούν από «κομμουνιστές δικτάτορες» σε «αστούς καπιταλιστές».

Οι συνέπειες αυτής της πολιτικής υπήρξαν δραματικές για τους λαούς της Ανατολικής Ευρώπης. Εμφύλιοι πόλεμοι, ακραίοι εθνικισμοί, δολοφονικές ιδεολογίες (νεοναζισμός, ισλαμισμός, σοβινισμός, αντισημιτισμός), ιμπεριαλιστικές προθέσεις, άνθησαν στο μετασοβιετικό έδαφος. Και όλα αυτά σ’ ένα περιβάλλον σκληρών γεωπολιτικών ανταγωνισμών.

Το εθνικό ζήτημα

Στη Σταυρούπολη του Βόρειου Καυκάσου

Στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία», στις 16 Φεβρουαρίου 2014, υπήρχε αφιέρωμα για την εκπαιδευτική αναγέννηση των Ελλήνων της Ρωσίας από την εποχή της Περεστρόικα, με αφορμή την ύπαρξη ενός πολύ σημαντικού ελληνικού σχολείου στην Σταυρούπολη του Βόρειου Καυκάσου (νότια Ρωσία), ενταγμένου στο επίσημο εκπαιδευτικό ρωσικό σύστημα. Στο αφιέρωμα συμμετείχε η Ειρήνη Αλέποβα, διευθύντρια του Ελληνικού Σχολείου Σταυρούπολης. 

Η εκπαιδευτική αναγέννηση των Ελλήνων της Ρωσίας

Του ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ*
.

Η πραγματοποίηση των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων σε μια περιοχή όπου η ελληνική παρουσία υπήρξε έντονη κατά τους δύο τελευταίους αιώνες, αναδεικνύει και πάλι τον Ελληνισμό του Καυκάσου και την ιδιαίτερη ιστορία του. Ιστορικά υπήρξε τμήμα της ελληνικής διασποράς που είχε δημιουργηθεί στη Ρωσία από το 18ο αιώνα, όταν με απαρχή τα Ορλωφικά, δεκάδες χιλιάδες βρήκαν καταφύγιο σε μια φαινομενικά φιλική χώρα.

Οι Ελληνες του Καυκάσου κατάγονται από το μικρασιατικό Πόντο. Στις ρωσικές περιοχές τούς οδήγησε η ισλαμική οθωμανική καταπίεση, η αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής και η πολιτική της Ρωσικής Αυτοκρατορίας να προσελκύσει ομόθρησκο πληθυσμό στα συνοριακά της εδάφη.

Ο Γιώργος Γρηγοριάδης διδάσκει τη νεοελληνική γλώσσα στο Σοχούμι το 1987 σε ελληνική τάξη του Β΄ Μεσαίου Σχολείου της πόλης.

Η επιβίωσή τους στη Ρωσία δεν υπήρξε εύκολη υπόθεση. Ο πανσλαβισμός και η προσπάθεια εκρωσισμού ήταν η κύρια κατεύθυνση της εκπαιδευτικής πολιτικής της τσαρικής Ρωσίας. Τα πολιτιστικά δικαιώματα κερδήθηκαν με πολύ κόπο και μόνο αφού κατάφεραν να πετύχουν μια θαυμαστή οικονομική ανάπτυξη κατά την προσοβιετική περίοδο.

Ο σκληρός Δεκέμβρης του ’37

Στις 22-12-2013 δημοσιεύτηκε στην εφημ. «Καθημερινή» το 2ο μέρος του αφιερώματος στην «Ελληνική Επιχείρηση» του Δεκεμβρίου του ’37.  

.

Στο αφιέρωμα συμμετείχε και ο ιστορικός Βασίλης Τσενκελίδης, απόφοιτος του Kubanskii Gosudarstvennii Universitet του Κρασνοντάρ. παρακάτω αναδημοσιεύονται τα άρθρα…  

.

.

Ο σκληρός Δεκέμβρης του ’37

.

Δεκαπέντε χιλιάδες συλλήψεις σήμαναν την αρχή των σταλινικών

διώξεων κατά των Ελλήνων της Σοβιετικής Ενωσης

 

Του Βλαση Αγτζιδη*

.

Ο Δεκέμβρης του ’37 υπήρξε ο μοιραίος μήνας για τους Eλληνες της Σοβιετικής Eνωσης, όταν στοχοποιήθηκαν με εθνικά κριτήρια ως «εχθροί του λαού». Με το Διάταγμα-Ντιρεκτίβα 50205 του Nικολάι Γιεζόφ, Επιτρόπου Κρατικής Ασφάλειας (NKVD), ξεκίνησε η «Ελληνική Επιχείρηση» («Gretseskayia Operatsia»). Δεκαπέντε χιλιάδες που ανήκαν σ’ όλες τις εθνοτοπικές ομάδες του ελληνισμού της ΕΣΣΔ (Πόντιοι, Μαριουπολίτες, παλιοί
μετανάστες από τα Βαλκάνια, κομμουνιστές πολιτικοί φυγάδες απ’ την Ελλάδα) θα συλληφθούν. Παρότι η «Ελληνική Επιχείρηση» ήταν η 13η κατά σειρά των αντίστοιχων επιχειρήσεων κατά των εθνικών μειονοτήτων, υπήρξε η πλέον αιματηρή εφόσον εκτελέστηκε το 90% των συλληφθέντων για να καλυφθεί το κεντρικό πλάνο της σταλινικής ηγεσίας.

.

Πώς όμως μεταμορφώθηκε η εθνική πολιτική των μπολσεβίκων από πολυπολιτιστική σε εκρωσιστική; Γιατί θεωρήθηκαν τα εθνικά χαρακτηριστικά και η πολιτισμική ταυτότητα στοιχείο νομιμοφροσύνης προς το καθεστώς και κατέλαβαν τη θέση των πολιτικών και κοινωνικών κριτηρίων με τα οποία αντιμετώπιζαν έως τότε τους κυριαρχούμενους πληθυσμούς;

.

Η δημόσια αμφισβήτηση της Γενοκτονίας, οι ιδεολογικές συγκρούσεις και ο «οργανωμένος» χώρος!!!

Εκτός από τις  ιστοριογραφικές περιπλανήσεις μεταξύ Σμύρνης, Τραπεζούντας, Σοχούμι και Μόσχας και τις έντονες συναντήσεις με τις διαφορετικές απόψεις, στα άμεσα ενδιαφέροντά μου υπάρχει η περιέργεια για την εμβέλεια και τις δυνατότητες του πραγματικού και καθόλου ευκαταφρόνητου κοινωνικού χώρου που εκφράζει την προσφυγιά του ’22. Ακριβώς γι αυτό έγραψα το παρακάτω κείμενο…. τρία περίπου χρόνια μετά το αρκετά κριτικό κείμενο που είχα γράψει τότε (2010), στηλιτεύοντας την κατάπτωση στην οποία είχαν οδηγήσει τον χώρο κάποιες αντιδραστικές ομάδες.

Είκοσι χρόνια μετά την αναγνώριση από τη Βουλή των Ελλήνων της Γενοκτονίας στον μικρασιατικό Πόντο (και την καθιέρωση ως Ημέρας Μνήμης της 19ης Μαίου) και 15 χρόνια μετά την αναγνώριση της Γενοκτονίας στο σύνολο της Μικράς Ασίας (και την καθιέρωση ως Ημέρας Μνήμης της 14ης Σεπτεμβρίου), οι μόνοι που υποστηρίζουν τη συγκεκριμένη εκδοχή της Ιστορίας είναι κάποιοι λίγοι προσφυγικής καταγωγής ιστορικοί. Η συντριπτική κοινότητα των επιστημόνων ιστορικών αγνοεί εντελώς αυτά τα ιστορικά γεγονότα ή κρατά μια επιφυλακτική στάση, ενώ αναπτύσσεται και η τάση της δημόσιας αμφισβήτησης.

.

Ενώ έως τώρα η αμφισβήτηση προερχόταν κυρίως από περιθωριακούς κύκλους (Νακρατζάς, Τρεμόπουλος, Κωστόπουλος, Ταχματζίδης, Νάσος Θεοδωρίδης κ.ά.), τελευταία υπάρχει μια δημόσια αμφισβήτηση από επιστήμονες ιστορικούς που επηρεάζουν ένα σημαντικό μέρος των Νεοελλήνων ιστορικών. Η δημόσια έκφραση αυτής της θέσης συμβαδίζει με μια ευρύτερη τάση υποτίμησης της Γενοκτονίας που συνέβη στην Ανατολή κατα όλων των χριστιανικών ομάδων(Αρμενίων, Ελλήνων της Ανατολής,  Ασσυροχαλδαίων) και εκφράστηκε με την πρόσφατη απόφαση του ΕΔΑΔ.

.

Χαρακτηριστική είναι συζήτηση-αντιπαράθεση που διεξάγεται στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Xronos«, που έχει σημαντική επιρροή στον κόσμο των ανθρωπιστικών επιστημών. Δύο τέτοιες παρεμβάσεις είναι :

.

76 χρόνια πριν: Η «Ελληνική Επιχείρηση» του Στάλιν

Με αφορμή την επέτειο των 76 χρόνων από την έναρξης της »Ελληνικής Επιχείρησης»  στην ΕΣΣΔ με την υπογραφή του Νικολάι Γιεζόφ, οπότε οι διώξεις έλαβαν καθαρά εθνικό χαρακτήρα, η εφημερίδα Καθημερινή την Κυριακή 15 Δεκεμβρίου 2013 αφιέρωσε τη σελίδα Ιστορίας, στο άγνωστο αυτό γεγονός της νεοελληνικής ιστορίας. Το β’ μέρος του αφιερώματος θα δημοσιευτεί την Κυριακή 22 Δεκεμβρίου.  Το άρθρο, έτσι όπως δημοσιεύτηκε, είναι το παρακάτω. Στην ανάρτηση πρόσθεσα κάποιες επιπλέον φωτογραφίες...

1932. κρατούμενοι μοχθούν για την κατασκευή του Καναλιού της Λευκής Θάλασσας, του πρώτου έργου στη ΕΣΣΔ που έγινε με καταναγκαστική εργασία

Η 15η Δεκεμβρίου του 1937 θεωρείται η ημέρα που ο όρος «Ελληνας» μετατράπηκε σε πολιτική κατηγορία και οδήγησε σε μαζικές συλλήψεις κατά των μελών της ελληνικής μειονότητας στη Σοβιετική Ενωση. Οι διώξεις συμπεριέλαβαν όλους τους άρρενες Ελληνες ανεξάρτητα από την πολιτική ή κοινωνική τους θέση. Συνελήφθη όλη η ελληνική ηγετική ομάδα που αποτελείτο από πιστά μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος. Συνελήφθησαν τόσο οι ντόπιοι Ελληνες (Μαριουπολίτες, Πόντιοι, απόγονοι των παλιών μεταναστών από τον ελλαδικό χώρο), όσο και οι πολιτικοί πρόσφυγες από Ελλάδα -μέλη και φίλοι του ΚΚΕ- που είχαν καταφύγει στη Σοβιετική Ενωση για να αποφύγουν τις πολιτικές διώξεις που είχαν ξεκινήσει με το Ιδιώνυμο (1928) και εντάθηκαν την περίοδο της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά.

«Όταν οι Έλληνες κομμουνιστές πήραν την εξουσία»

Με τον παραπάνω τίτλο περιλαμβάνεται κείμενό μου στο καλό περιοδικό Μαρξιστική Σκέψη, που κινείται στο χώρο της αντιδογματικής και ανοιχτόμυαλης Αριστεράς. Η ανακοίνωση του περιοδικού για την κυκλοφορία του τεύχους  είναι η παρακάτω:   

Κυκλοφόρησε ο τόμος 8 της “Μαρξιστικής Σκέψης”. Ο τόμος συνεχίζει το αφιέρωμα στην Οκτωβριανή Επανάσταση που ξεκίνησε με τον προηγούμενο τόμο 7, περιλαμβάνοντας όμως αυτή τη φορά κυρίως πρωτότυπες συνεισφορές, καθώς και πλούσιο και σπάνιο φωτογραφικό υλικό.

Το αφιέρωμα χωρίζεται σε 3 μέρη.

Το πρώτο μέρος περιέχει κείμενα επιφανών μαρξιστών, όπως οι Ρ. Λούξεμπουργκ, Λ. Τρότσκι, Ε. Χ. Καρ, Γκ. Λούκατς και Τζ. Νόβακ. Πραγματεύονται σημαντικά θέματα της συγκρότησης των επαναστατικών κινημάτων, του πλαισίου ανάπτυξης των ιμπεριαλιστικών αντιθέσεων, της αντίθεσης σχεδίου-αγοράς στο σοσιαλισμό, της μεταβατικής περιόδου και της εμπειρίας από τα προβλήματά της στην ΕΣΣΔ.

Οι Έλληνες στο σοβιετικό Μεσοπόλεμο

Την Κυριακή 27-1-2013 δημοσιεύτηκε στην «Ελευθεροτυπία» ένα κείμενο με τον τίτλο «Όταν οι Έλληνες κομμουνιστές πήραν την εξουσία« και αφορούσε το πολύ συγκεκριμένο και άγνωστο ιστορικό γεγονός που συνέβη στην ΕΣΣΔ την περίοδο 1917-1937. Εννοείται ότι η αρχική ημερομηνία έχει μόνο συμβολική αξία, εφόσον η πραγματική άσκηση εξουσίας από τις ελληνικές κομματικές οργανώσεις αρχίζει μόνο με τηνπλήρη σοβιετοποίηση της παλιάς Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Ιδιαιτέρως σημαντική συμβολή στο αφιέρωμα αυτό υπήρξε το κείμενο του Χρήστου Κεφαλή, συγγραφέα και μέλους της Συντακτικής Επιτροπής του περιοδικού «Μαρξιστική Σκέψη». Στο περιοδικό αυτό, στο τεύχος που κυκλοφορεί αυτή τη στιγμή,  υπάρχει ένα πολύ ευρύτερο αφιέρωμα  στο θέμα που διαπραγματεύτηκα στην ‘Ε» με τον ίδιο τίτλο.

Eκδήλωση για τους Έλληνες της Ρωσίας στην Αίγινα (1-7-2011)

Το ‘Ιδρυμα Καψάλη που δραστηριοποιείται στην Αίγινα, πραγματοποιώντας σημαντικές εκδηλώσεις, αφιερώνει τη φετινή μεγάλη του εκδήλωση στον ελληνισμό της Ρωσίας.

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την  Παρασκευή 1 Ιουλίου 2011 (20.30) στον κήπο της οικίας των ιδρυτών του Ιδρύματος στην Αίγινα. 

Η εκδήλωση πραγματοποιείται υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού.

Εκτός από τη δική μου ομιλία θα παρουσιαστεί και το ντοκιμαντέρ  του σκηνοθέτη Τάσου Ψαρρά με τίτλο «Γράμμα στη μητέρα-πατρίδα«.

Στο νοκιμαντέρ αυτό, που βασίζεται σ’ ένα δικό μου κείμενο, ο σκηνοθέτης διαπραγματεύεται το ζήτημα των σταλινικών διώξεων κατά του σοβιετικού ελληνισμού.

Επίσης, ο Τάσος Ψαρράς θα αναφερθεί στην εμπειρία του γυρίσματος του συγκεκριμένου ντοκιμαντέρ (1999). 

Για τον Τύπο στον Εύξεινο Πόντο

Οι φετινές εκδηλώσεις που διοργανώνει ο δραστήριος Μορφωτικός Ποντιακός Σύλλογος «Αλέξανδρος Υψηλάντης», που εδρεύει στη Νέα Τραπεζούντα του νομού Πιερίας, είναι αφιερωμένες στον ελληνικό Τύπο του Εύξεινου Πόντου.

Στο πλαίσιο αυτό θα παρουσιάσω το σχετικό θέμα το Σάββατο 30 Απριλίου 2011, στις 8.30 μ.μ. 

Ο ελληνικός Τύπος του Εύξεινου Πόντου απηχεί με τον πλέον χαρακτηριστικό τρόπο τις προσπάθειες επιβίωσης και πολιτικής χειραφέτησης ενός γηγενούς ελληνικού πληθυσμού που ελάχιστα έγινε γνωστός στην κυρίως Ελλάδα. 

H Aνταλλάξιμη Περιουσία στο δρόμο της τελικής εκποίησης;

Το παρακάτω κείμενο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Εύξεινος Πόντος», αριθ. φ. 170, Μάρτιος 2011. Στάλθηκε σ’ όλες τις προσφυγικές ομοσπονδίες (δυτικο)Μικρασιατών, Ποντίων, Καππαδοκών, (ανατολικο)Θρακών, Κωσταντινουπολιτών.

Oι πρόσφατες εξελίξεις που συνδέονται με την ουσιαστική οικονομική κατάρρευση του ελληνικού κράτους και την επιτακτική ανάγκη εξεύρεσης πόρων για να καλυφθούν οι δυσβάστακτες δανειακές υποχρεώσεις, φέρνει και πάλι στην επιφάνεια το ζήτημα της Ανταλλάξιμης Περιουσίας. Δηλαδή της περιουσίας που προέκυψε από τα μουσουλμανικής ιδιοκτησίας ακίνητα που υπήρχαν στην Ελλάδα μετά την ολοκλήρωση της Ανταλλαγής των Πληθυσμών, ως απόρροια της Συνθήκης της Λωζάννης. Μιας περιουσίας που υποχρεωτικά, με βάση το νομικό πλαίσιο που ορίζει τη χρήση της, θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί για την αποκατάσταση των προσφύγων του ’22.

Πολιτικές τάσεις και συνέδρια των Ποντίων προσφύγων του ’22

Το κείμενο που ακολουθεί παρακάτω προέρχεται από το νέο μας βιβλίο:  Γιώργος Κόκκινος – Έλλη Λεμονίδου – Βλάσης Αγτζίδης,Tο τραύμα και οι πολιτικές της Μνήμης. Ενδεικτικές όψεις των συμβολικών πολέμων για την Ιστορία και τη Μνήμη, εκδ. Ταξιδευτής, Αθήνα, 2010.

Πολιτικές τάσεις και προσφυγικά συνέδρια

Στην Ελλάδα οι όποιες ιδεολογικές, κοινωνικές ή πολιτικές διαφορές μεταξύ των ποντιακών υποομάδων θα παρακαμφθούν, θα αλλάξουν μορφή και θα απορροφηθούν μέσα στα επιτακτικά, καθημερινά  προβλήματα  που θέτει η προσφυγιά. Σε επίπεδο διανοουμένων του χώρου η συμπεριφορά θα είναι σχετικά παρόμοια και σε μεγάλο βαθμό θα επικεντρώνεται στις προσπάθειες οργάνωσης, διεκδίκησης και διατήρησης του πολιτισμού. Η πλειονότητα των διανοουμένων και των πολιτικών των προσφύγων θα λάβει μέρος στις ελλαδικές πολιτικές διεργασίες. Χαρακτηριστικές τέτοιες περιπτώσεις πολιτικών ανδρών είναι ο  Γιάννης Πασαλίδης, ο οποίος εντάσσεται στο Σοσιαλιστικό Κόμμα, ο φιλελεύθερος Λεωνίδας Ιασωνίδης[1] και ο Κώστας Γαβριηλίδης που δημιουργεί το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας. Στους κόλπους του Κόμματος των Φιλελευθέρων θα δημιουργηθεί μια συμπαγής προσφυγική ομάδα, η οποία θα βρεθεί σε μεγάλη σύγκρουση με την αντίπαλή της μακεδονική, που εξέφραζε τους γηγενείς. Η αντίθεση είναι τέτοια, ώστε ο Γιάννης Πασαλίδης, ως βουλευτής του Σοσιαλιστικού Κόμματος, θα προσπαθήσει να εκτονώσει την αντίθεση των δύο κοινοβουλευτικών ομάδων: «Πρόκειται για ταξική διαμάχη μεταξύ λαού και πλουτοκρατίας και όχι διαμάχη ντόπιων και προσφύγων. Άρα, αν εξακολουθήσει αυτή η κατάσταση στη Βουλή, τότε είναι βέβαιο ότι ντόπιοι και πρόσφυγες θα συμμαχήσουν και θα ξεσηκωθούν, για να σαρώσουν όλους εμάς τους εθνοπατέρες.»[2]

Περί «ρωσοποντίων», «νεγροαμερικάνων» και λοιπών υποτιμητικών…

Όσοι ασχολούνται με τον ελληνισμό της πρώην Σοβιετικής Ένωσης έχουν έρθει αντιμέτωποι με τα απαξιωτικά, αν  όχι και ρατσιστικά, συναισθήματα των Βαλκάνιων ομοεθνών τους.  Σε συμβολικό επίπεδο, τα συναισθήματα αυτά εκφράστηκαν υπό τον μειωτικό όρο «Ρωσοπόντιοι». Ο Ηλίας Πετρόπουλος είχε ήδη περιγράψει από χρόνια την ελλαδική συμπεριφορά…

Πολλές φορές η δημόσια χρήση του όρου προκάλεσε αντιδράσεις είτε των προσφυγικών οργανώσεων είτε μεμονωμένων πολιτών. Χαρακτηριστικά  αναφέρω δύο επικριτικά κείμενα που δημοσιεύτηκαν εν είδει επιστολών: «Περί ΄Ρωσοποντίων΄», εφημ. Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 26 Μαρτίου 2000, σελ. 87, «Περί ΄Ρωσοποντίων΄», εφημ. Το Βήμα, 11 Νοεμβρίου 2003, σελ. 7. Επίσης ενδιαφέρον έχει η επιστολή διαμαρτυρίας με τίτλο: «Χρήση ρατσιστικών όρων σε εκπομπή της ΝΕΤ», που απέστειλε (25 Νοεμβρίου 2003) η Ομοσπονδία Ποντιακών Σωματείων Ν. Ελλάδας (ΟΠΣΝΕ) στη διεύθυνση της ΕΡΤ επί προεδρείας Άγγ. Στάγγου για σχετική χρήση του όρου σε τηλεοπτική εκπομπή. Αποσπάσματα αυτής της επιστολής δημοσιεύονται στο τέλος της ανάρτησης.

Αφορμή για το δημοσίευμα αυτού υπήρξε ένα αφιέρωμα στο «Βιβλιοδρόμιο» των Νέων, όπου υπό τον τίτλο “«Ρωσοπόντιοι» Ανάμεσα στη θυματοποίηση και στην εξιδανίκευση” αντιμετωπίζεται συγκριτικά το βιβλίο μου Ο Κόκινος Καπνας και ο ελληνισμός του Καυκάσου (1932-1937) με το βιβλίο του Αν. Γκίκα Οι Έλληνες στη διαδικασία οικοδόμησης του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ.

Μια άγνωστη εκδοχή της Διεθνούς

Το 1990 είχα πρωτοδημοσιεύσει στο βιβλίο μου «Ποντιακός ελληνισμός. Από τη γενοκτονία και το σταλινισμό στην περεστρόϊκα« δύο άγνωστες εκδοχές του ύμνου της Διεθνούς (στα ποντιακά και στη δημοτική), όπως δημιουργήθηκαν στην ΕΣΣΔ.  Τα στοιχεία αυτά δημοσιεύτηκαν με πληρέστερη τεκμηρίωση και το 1997 στο βιβλίο μου με τίτλο «Παρευξείνιος Διασπορά. Οι ελληνικές εγκαταστάσεις στις βορειοανατολικές περιοχές του Εύξεινου Πόντου«.

Mε αφορμή την παρουσίαση στις 18 Σεπτεμβρίου του νέου μου βιβλίου «Κόκινος Καπνας και ο ελληνισμός του Καυκάσου» στο «Στέκι Πολιτών” στην Κατερίνη , ο φιλόλογος Νίκος Αποστολίδης ανέλαβε να παρουσιάσει τα άγνωστα πολιτικά ποντιακά τραγούδια με πρώτη την Κομμουνιστική Διεθνή, όπως τραγουδήθηκε από τους σοβιετικούς Πόντιους.

Η εκτέλεση του ύμνου της Διεθνούς από τον Αποστολίδη βασίστηκε στους στίχους που είχα εντοπίσει και δημοσιεύσει, σε μια προσπάθεια να παρουσιαστούν ενιαία οι δύο ελληνικές σοβιετικές εκδοχές της Διεθνούς: στα ποντιακά και στη δημοτική.

Από το βιβλίο «Παρευξείνιος Διασπορά» αντλήθηκαν τα παρακάτω ιστορικά στοιχεία:

-A karsi görögség tragédiája (β’ μέρος)

Η τραγωδία των Ελλήνων του Καρς

Παρακάτω αναρτάται το β’ μέρος από το κείμενό μου με τίτλο «A török nacionalizmus megjelenése és a keleti keresztény népirtás» (Η εμφάνιση του τουρκικού εθνικισμού και οι γενοκτονίες των χριστιανικών λαών).

Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στο ουγγρικό περιοδικό ιστορίας Trianoni Szemle [«Ανασκόπηση (της συνθήκης) του Τριανόν«]-που εκδίδεται στη Βουδαπέστη.

Το Α’ μέρος μπορείτε να το δείτε σε προηγούμενο δημοσίευμα…

-Η Αριστερά και οι πρόσφυγες του ’22

Το παρακάτω κείμενο αποτελεί το πρώτο μέρος -που επιγράφεται «Η Αντιμετώπιση»– από ένα εκτεταμένο τμήμα  της μελέτης μου με τίτλο “Mνήμη, ταυτότητα και ιδεολογία στον ποντιακό ελληνισμό”. Συμπεριλαμβάνεται στο υπό έκδοση βιβλίο:

Γιώργος Κόκκινος – Βλάσης Αγτζίδης – Έλλη Λεμονίδου, Tο τραύμα και οι πολιτικές της Μνήμης.  Ενδεικτικές όψεις των συμβολικών πολέμων για την Ιστορία και τη Μνήμη, εκδ. Ταξιδευτής, Αθήνα.

Το τμήμα αυτό της μελέτης που αρχίζω να αναδημοσιεύω , αφορά τις πολυσύνθετες, διαδραστικές σχέσεις της Αριστεράς με τη μικρασιατική προσφυγιά και ειδικώτερα το ποντιακό της μέρος. Ήδη, από τη μελέτη αυτή,  έχω αναρτήσει τα:

-Ταυτότητες μέσα στο χρόνο

-Πρόσφυγες του ’22 στη «μητέρα-πατρίδα»

-Κράτος και πρόσφυγες του ‘22…

Η Αντιμετώπιση

-Από τον Καύκασο στην Ελλάδα…..

Στην έκδοση που επιμελήθηκε ο Θανάσης Διαμαντόπουλος και είχε ως τίτλο «Από το Καρς στο Κιλκίς« έγραψα το παρακάτω κείμενο με τίτλο «Οι Έλληνες του Καυκάσου».

Τα στοιχεία αυτά είναι δημοσιευμένα στο βιβλίο μου: Παρευξείνιος Διασπορά. Οι ελληνικές εγκαταστάσεις στις βορειοανατολικές ακτές του Εύξεινου Πόντου, βραβείο Ακαδημίας Αθηνών, εκδ. Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη, 1997.

Το βιβλίο αυτό μπορείτε να το δείτε διαδικτυακά  πατώντας [ΕΔΩ]

Οι  Έλληνες  του  Καυκάσου

Του ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ[1]

Η παρουσία και η πολιτική δράση των Ελλήνων στον Καύκασο κατά το 19^ο και 20ο αιώνα, αποτελούν μια από τις πλέον ενδιαφέρουσες σελίδες της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Ένας από τους πρωτεργάτες έγραψε: «Πρέπει να ομολογήσουμε ότι εμείς οι Έλληνες του Καυκάσου, που αποτελούσαμε τη φάλαγγα του Ελληνισμού στην κοντινή Ανατολή, κατά την χαώδη ‘κείνη περίοδο του Καυκάσου, αγωνιστήκαμε με πρωτοφανή ορμή, για τη φυσική μας ύπαρξη και την εθνική μας οντότητα, που ανάβλυζε μεσ’ απ’ τους πυρήνες των κοινοτήτων μας»[2].

Η εγκατάσταση των Ελλήνων στον Καύκασο, όπως και στην υπόλοιπη ρωσική επικράτεια, είναι ένα φαινόμενο που πρωτοεμφανίζεται στους αρχαίους χρόνους. Οι ελληνικές αποικίες στην Κριμαία και στην ανατολική Μαύρη Θάλασσα ιδρύθηκαν πολύ πριν οι περιοχές αυτές περιέλθουν στη σφαίρα επιρροής των Ρώσων. Η ελληνική παρουσία στον Εύξεινο Πόντο εδραιώνεται σε δύο βασικά κέντρα, πρωτευόντως στο μικρασιατικό Πόντο και στη συνέχεια στην κριμαϊκή χερσόνησο.