Το βυθισμένο πλοίο στον κόλπο της Σμύρνης. Μια ιστορία που έγινε αλλιώς

Μια ιστορία που έγινε αλλιώς!!!

 

Τις προηγούμενες μέρες γράφτηκε στον Τύπο ότι: «Ένα πλοίο, κατά πάσα πιθανότητα ελληνικό, που μετέφερε κυνηγημένους πρόσφυγες από την Σμύρνη που προσπαθούσαν να διαφύγουν από την τουρκική σφαγή και που βυθίστηκε πιθανώς από τουρκικά κανόνια, βρέθηκε στην θαλάσσια περιοχή του κόλπου από επιστημονική ομάδα του πανεπιστήμιου της πόλης. Σύμφωνα με τον καθηγητή του τελολογικού ινστιτούτου του τουρκικού πανεπιστημίου, Muhammet Duman, βρέθηκα από μη επανδρωμένη ειδική κάμερα σε βάθος 42 μέτρα, ένα ναυάγιο πλοίο μήκους 78 μέτρων και πλάτος 8 μέτρα. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, πρόκειται για πλοίο που μετέφερε κυνηγημένους χριστιανούς πρόσφυγες που προσπαθούσαν απεγνωσμένα να διαφύγουν από την καταστροφή της ιστορικής πόλης, αλλά… είχαν τραγικό τέλος!«

Αυτή η ιστορία με το πλοίο, ως συνδεδεμένη με τη σφαγή της Σμύρνης,  δεν τεκμαίρεται από κάποιες πηγές. Είναι δεδομένο ότι τις μέρες της καταστροφής ο κόλπος της Σμύρνης ήταν γεμάτος από τα πλοία των αδιάφορων συμμάχων. Οποιοδήποτε τέτοιο περιστατικό θα είχε καταγραφεί και θα  ήταν γνωστό…. 

Γνωρίζουμε με σαφήνεια πώς υπήρξε ο εγκλωβισμός των χριστιανών στην περιοχή και πώς έγινε η διαχείριση του γεγονότος από τις κεμαλικές, τις ελληνικές και τις συμμαχικές δυνάμεις.

«Όταν ο Γληνός ‘συνάντησε’ τη Λούξεμπουργκ»

Ένα πολύ σημαντικό συνέδριο για το Σμυρνιό διανοούμενο Δημήτρη Γληνό άρχισε την Παρασκευή 19 Μαϊου και ολοκληρώνεται την Κυριακή 21. Το συνέδριο γίνεται στο Αμφιθέατρο ‘Αντώνης Τρίτσης», Ακαδημίας 50.

Το οργανώνει το Ίδρυμα Γληνού μαζί με το Εργαστήριο Ιστορίας της Νεοελληνικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Την τελευταία ημέρα του συνεδρίου, στην 7η Συνεδρία που αρχίζει στις 9.30 π.μ., παρουσιάζω το εξής θέμα : 

«Όταν  ο Γληνός ‘συνάντησε’ τη Λούξεμπουργκ:
Προσεγγίζοντας το Ζήτημα της Ανατολής και το κίνημα των Νεότουρκων»

Σεμινάριο Ιστορίας 19-5-17: Γενοκτονία στο μικρασιατικό Πόντο

 Στρογγυλό Τραπέζι για ένα θέμα που ακόμα διχάζει

«Η Τουρκία από την ίδρυση της αποκαλούμενης ‘νεαρής’ Δημοκρατίας , που βασίστηκε
στη γενοκτονία των Αρμενίων, των Ασσυρίων και των Ελλήνων,
βίωσε μισή ντουζίνα στρατιωτικά πραξικοπήματα….
Τίποτα το καλό δεν μπορεί να συμβεί σε αυτή τη χώρα όπου έχει διαπραχθεί
μια γενοκτονία και όπου συνεχίζει να επικρατεί η άρνησή της.»

Elif Bayramgil
(εφημ. Το Βήμα, 16/4/17, σ. Α16-17)

Στο Σεμινάριο Ιστορίας που συντονίζω και  γίνεται στο πλαίσιο του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Δήμου Κηφισιάς , πραγματοποιείται μια συνάντηση ιστορικών  την Παρασκευή 19 Μαϊου.

Η Ίρις Τζαχίλη και ο Βασίλης Μεϊχανετσίδης θα συζητήσουν για το ιστορικό γεγονός της Γενοκτονίας στην οθωμανική Ανατολή, το πραγματικό πλαίσιο εντός του οποίου πραγματοποιήθηκε και το αποτύπωμα του τραύματος στην προσφυγική Μνήμη.

Για την εκδήλωση της ΟΠΣΕ στο Χίλτον

Από το ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ της ΟΠΣΕ

Εκδήλωση με θέμα «Ιστορία και Παράδοση του Ποντιακού Ελληνισμού», διοργανώθηκε στην Αθήνα την Δευτέρα 9 Ιανουαρίου 2017 από την Ομοσπονδία Προσφυγικών Σωματείων Ελλάδας (ΟΠΣΕ). Η εκδήλωση έγινε στο ξενοδοχείο Χίλτον, στο πλαίσιο του επενδυτικού και αναπτυξιακού πολυσυνεδρίου Money Show, το οποίο έγινε με τη συμμετοχή πανεπιστημίων, επιχειρήσεων και παραγωγικών υπουργείων.

Αφιέρωμα στα 25 χρόνια από τη διάλυση της ΕΣΣΔ

Κάλαντα στη Σοβιετική Ένωση

Μια από τις πλέον ενδιαφέρουσες σελίδες –και τις λιγότερο μελετημένες-  της νεότερης ελληνικής ιστορίας αποτελούν οι Έλληνες της Ρωσίας και της Σοβιετικής Ένωσης, που αριθμούσαν σε περισσότερα από 400.000 άτομα μετά το ΄22, και  οι οποίοι βρέθηκαν στο κέντρο των μεγάλων αλλαγών και ανακατατάξεων που συνέβησαν τον 20^ο αιώνα.

Ειδικά η σοβιετική περίοδος του παρευξείνιου ελληνισμού γεφυρώνει πολλά πράγματα, όπως:

Ένα σημαντικό συνέδριο στην Κηφισιά-Νέα Ερυθραία

3ο Επιστημονικό Συμπόσιο του Κέντρου Έρευνας και Μελέτης της Μικρασιατικής Ερυθραίας

Του Βλάση Αγτζίδη (*)

Με ιδιαίτερη επιτυχία έγινε το 3ο Επιστημονικό Συμπόσιο στις 19 και 20 Νοεμβρίου στη Νέα Ερυθραία. Διοργανώθηκε από το Κέντρο Έρευνας και Μελέτης της Μικρασιατικής Ερυθραίας (KEMME) και έχει δημιουργηθεί από τον Δήμο Κηφισιάς. Στο πλαίσιο του ΚΕΜΜΕ έχει θεσμοθετηθεί η ανά διετία οργάνωση επιστημονικού συνεδρίου  γύρω από θέματα που σχετίζονται με τον ελληνισμό της Ανατολής και το μεγάλο γεωπολιτικό μετασχηματισμό, που στα καθ’ ημάς είναι γνωστός ως «Μικρασιατική Καταστροφή».

Η Λωζάννη, ο Κεμάλ και οι μικροαπατεωνιές των κεμαλιστών

Δεν είναι πολύ εύκολο να αποκωδικοποιηθεί πλήρως η πρόσφατη εξέλιξη της ρητορικής του Ερντογάν, που φαίνεται να ασκεί κριτική και να προσπαθεί να αποδομήσει ιδεολογικά μια από τις ισχυρότερες διεθνείς συνθήκες, τη Συνθήκη της Λωζάννης. [Ένα μέρος της αφορούσε την ελληνοτουρκική ανταλλαγή των πληθυσμών και των καθορισμό των ελληνοτουρκικών συνόρων]. Εάν συμβαίνει αυτό τελικά, η Τουρκία και ο εθνικισμός της είτε στην κεμαλική είτε στην ισλαμιστική του εκδοχή, θα έχουν κερδίσει την παγκόσμια πρωτοτυπία αμφισβητώντας για δεύτερη φορά μια από τις μεταπολεμικές συνθήκες που πάνω της βασίστηκε η γεωπολιτική ισορροπία.

Το Σεμινάριο για το σταλινισμό

Με ιδιαίτερη επιτυχία έγινε το σεμινάριο «Σταλινισμός και διανοούμενοι…» στο Σεμινάριο Ιστορίας που επιμελούμαι στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Κηφισιάς.

 

Την  1η Ιουνίου 2016 ολοκληρώθηκε  ο 8ος κύκλος του Σεμιναρίου Ιστορίας που πραγματοποιείται στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιου του Δήμου Κηφισιάς. Η καταληκτική εκδήλωση και στους οκτώ κύκλους που έχουν ολοκληρωθεί έως τώρα ήταν αφιερωμένη στις σταλινικές διώξεις και σε ένα από τα πολλά θέματα που σχετίζεται με το φαινόμενο του σταλινισμού.

«Ατατούρκ και Ναζί», ένα σημαντικό βιβλίο

Με αφορμή την έκδοση στα ελληνικά του βιβλίου
του Stefan Ihring
με τίτλο «Atatürk in the Nazi Imagination»
 

του Κώστα Μαρδά από το ΑΠΕ-ΜΠΕ
(Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων-Μακεδονικό Πρ. Ειδήσεων)

Ο Κεμάλ Ατατούρκ, ο γεννήτορας της σύγχρονης Τουρκίας, ηγέτης ενός κινήματος που χαρακτηρίζεται από τους πολιτικούς αναλυτές Δεξιάς και Αριστεράς ως φιλελεύθερο, αντιιμπεριαλιστικό, μεταρρυθμιστικό, είχε έναν θαυμαστή που αιματοκύλησε τον κόσμο. Ποιον; Τον Αδόλφο Χίτλερ! Το υποστηρίζει ο Βρετανός ιστορικός Στέφαν ‘Αιριγκ, απόφοιτος του Πανεπιστημίου Κουίν Μέρι του Λονδίνου, με διδακτορική διατριβή στο Κέιμπρτζ που έχει θέμα τις σχέσεις Ναζί- Κεμάλ. 

Στο βιβλίο του «Ατατούρκ και Ναζί», που κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος, βασιζόμενος σε γερμανοβρετανικές πηγές που πιάνουν 100 σελίδες- ένα βιβλίο μέσα στο βιβλίο των 447 σελίδων – παραθέτει στοιχεία ότι ο Ατατούρκ ήταν ο δάσκαλος και ο Χίτλερ ο μαθητής! Μαθητής στον εθνικισμό, στον ρατσισμό, στην αντιθρησκευτικότητα, στον ολοκληρωτισμό και πάνω απ΄όλα στη γενοκτονία παίρνοντας το κεμαλικό πρότυπο εξόντωσης Αρμενίων και Ελληνοποντίων.

H αριστερή παρέκκλιση στο γλωσσικό ζήτημα…

…και οι θανάσιμες συνέπειές της
———————————————-

περ. Τα ιστορικά, τεύχ, 43, Δεκέμβριος 2005, σελ. 421-448

Ποντιακή VS δημοτική.
.
Μια άγνωστη πλευρά του ελληνικού γλωσσικού ζητήματος στη Σοβιετική Ένωση του Μεσοπολέμου[1]

.
Του Βλάση Αγτζίδη (*)

.
Γλωσσικό ζήτημα και εκπαιδευτική μεταρρύθμιση
. .

24-10-2015: Εκδήλωση για το ολοκαύτωμα του Μεσόβουνου

Το Σάββατο 24/10/15 ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μεσόβουνου, το δημ. διαμέρισμα και ο Δήμος Εορδαίας διοργανώνουν ομιλία-συζήτηση για το Ολοκαύτωμα που πραγματοποίησαν οι Γερμανοί Ναζί το ’41 (και επανέλαβαν το ’44). Η εκδήλωση θα λάβει χώρα στο «Σπίτι Παιδιού» Μεσόβουνου, ώρα 6.30 μ.μ

Το άρθρο που ακολουθεί αναφέρεται στο γεγονός, αλλά και στη συγκρότηση της προσφυγικής κοινότητας μετά το ’22:

Το ολοκαύτωμα του Μεσόβουνου

• Αγτζίδης Βλάσης

Το Μεσόβουνο της Κοζάνης, Εορδαία, ήταν ένα χωριό Ποντίων προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής που υπέστη με ιδιαίτερη μανία τη βία των Ναζί κατακτητών κατά την περίοδο της Κατοχής. Το πρώτο Ολοκαύτωμα του Μεσόβουνου έγινε στις 23 Οκτωβρίου 1941. Το χωριό πυρπολήθηκε και εκτελέστηκαν 142 άτομα (σύμφωνα με τις γερμανικές πηγές), ενώ οι κάτοικοι ανεβάζουν τον αριθμό σε 165. Το δεύτερο Ολοκαύτωμα έγινε στις 24 Απριλίου 1944. Το χωριό θρήνησε και πάλι 150 θύματα και την εκ νέου πυρπόληση των κατοικιών που είχαν ξαναχτίσει οι κάτοικοι μετά την επιστροφή τους στο πυρπολημένο χωριό το 1942.

Ιούλιος 1936: Οι Δίκες της Μόσχας

30 ΙΟΥΛΙΟΥ 1936: ΟΙ ΕΣΩΚΟΜΜΑΤΙΚΕΣ ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΣΣΔ

Δίκες της Μόσχας Η μεγάλη σφαγή των στελεχών, διά χειρός Στάλιν

Του ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ*
(δημοσιεύτηκε στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία,  28 Ιουλίου 2013)

Στις 30 Ιουλίου του 1936, με το διάταγμα 447 και με την υπογραφή του Στάλιν, ξεκίνησε η μεγαλύτερη εσωκομματική εκκαθάριση που είχε γνωρίσει έως τότε η νεαρή Σοβιετική Ενωση.

Στην κορυφή, ο δικαστής Ούρλιχ (στο κέντρο) εκφωνεί την καταδικαστική απόφαση για τον Μπουχάριν, τον Μάρτιο του 1938.

Μαζί με την εκκαθάριση των μελών του κόμματος, που οι σταλινικοί θεωρούσαν ότι είχαν αποκλίνουσες απόψεις, ξεκίνησε μια γιγάντια επιχείρηση ενάντια στους σοβιετικούς λαούς και στις εθνικές μειονότητες, με στόχο την απόλυτη υποταγή μέσα από τον απόλυτο τρόμο.

13 Ιουνίου: Ημέρα Μνήμης για τις σταλινικές διώξεις….

13 Ioυνίου: Επίσημη Ημέρα Μνήμης για τον ποντιακό ελληνισμό (απόφαση του 4ου Παγκόσμιου Συνέδριου), των σταλινικών διώξεων που συνέβησαν στην ΕΣΣΔ της σταλινικής εποχής. Οι διώξεις που υπήρξαν απόρροια της αλλαγής της εσωτερικής πολιτικής για το εθνικό ζήτημα,  κόστισαν σκληρά στην ελληνική κοινότητα και οδήγησαν στην ολοκληρωτική εξόντωση της ελληνικής ηγετικής κομμουνιστικής ομάδας (των ελλαδιτών φυγάδων συμπεριλαμβανομένων), καθώς και χιλιάδων άλλων του πληθυσμού…

Ας θυμηθούμε αυτή την επέτειο διαβάζοντας κάποια σχετικά κείμενα:

Οι σταλινικές διώξεις

ΣΤΑΛΙΝ Vs ΚΚΕ

-Για τις σταλινικές διώξεις… και μια Μαρτυρία

Σάββατο 4-4-2015: Με τον Δορδανά και τη Σαββοπούλου στο Κιλκίς

Το Κιλκίς ως ερευνητική πρόκληση

Με το θέμα αυτό συνεχίζεται το Σάββατο  4 Απριλίου, 8.00 μ.μ. στο χώρο της Πολιτιστικής Εταιρείας (Μητροπόλεως 11), η δραστηριότητα του πρόσφατα δημιουργημένου «Ομίλου για την Ιστορία και τον Πολιτισμό του νομού Κιλκίς».

Η εκδήλωση διοργανώνεται σε συνεργασία με την «Πολιτιστική Εταιρεία Εκπαιδευτικών ν. Κιλκίς» και αποσκοπεί στο να διερευνήσει τις ερευνητικές προκλήσεις και ευκαιρίες που προσφέρει στους μελετητές  ο κοινωνικός και ιστορικός χώρος του νομού Κιλκίς.

Ήταν ο Παντελής Πουλιόπουλος δωσίλογος;;;

Ή απλώς ένας ‘λικβινταριστής’ και ‘πράκτορας της Ασφάλειας’;

.
Ίσως να βρίσκετε προκλητικό τον τίτλο αυτής της ανάρτησης... Όμως μόνο με την θετική πρόκληση μπορεί να εντοπιστεί ο πυρήνας της αλήθειας που ενυπάρχει σε κάποια απ’ τα φαινόμενα που συναντιούνται συχνά στην ιδεολογική μας γειτονιά. Μόνο με την πρόκληση τελικά μπορεί και να αντιμετωπιστεί ο ανορθολογισμός και η ιδεοληψία ενός τμήματος της Αριστεράς «μας» (σταλινικοί+τροτσκιστές).  

65 χρόνια από τη λήξη του εμφυλίου

Η επέτειος της λήξης του σκληρού εμφύλιου πολέμου αποτέλεσε το έναυσμα για το σχετικό αφιέρωμα στις Σελίδες Ιστορίας της «Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας» (7-9-2014) με τη συνεργασία της ιστορικού Βασιλικής Λάζου… Δημοσιεύονται παρακάτω τα πλήρη κείμενα, χωρίς τις περικοπές που έγιναν για λόγους χώρου στην εφημερίδα.

Εμφύλιος : μια τραγική σελίδα της νεοελληνικής ιστορίας

Ο εμφύλιος πόλεμος αποτελεί το συγκερασμό των γεωπολιτικών συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων, των κυνικών συμφερόντων των ντόπιων ελίτ που παραδοσιακά ήταν εξαρτημένες από τον ξένο παράγοντα και την ανεπάρκεια των ηγεσιών του Κομμουνιστικού Κόμματος

Του Βλάση Αγτζίδη (*)

Ο Εμφύλιος αποτελεί μια από τις σημαντικότερες στιγμές της σύγχρονης ιστορίας του νεότερου ελληνισμού και μαζί με την Μικρασιατική Καταστροφή, που είχε συμβεί μόλις 25 χρόνια πριν, καθόρισε πλήρως και ολοκληρωτικά την εξέλιξη της νεοελληνικής κοινωνίας.

Τα κομμένα κεφάλια του Άρη Βελουχιώτη και του Τζαβέλα κρεμασμένα σε φανοστάτη στην κεντρική πλατεία των Τρικάλων: «Γύρω από τα κρεμασμένα κεφάλια οι παρακρατικοί βάραγαν νταούλια και κέρναγαν από νταμιζάνες κρασί» γράφει ο Χαριτόπουλος. Η «τεχνική» αυτή κορυφώθηκε την περίοδο της Λευκής Τρομοκρατίας, που οδήγησε στον Εμφύλιο, όταν συγκροτήθηκαν οι παρακρατικές ομάδες  των βασιλοφρόνων κυνηγών κεφαλών.

Aπό τις άγνωστες σελίδες του ΚΚΕ

Τ0 αφιέρωμα στις σελίδες ιστορίας της «Κ.Ε.» της 10-8-2014 με τη συμβολή του Χρήστου Κεφαλή, διαπραγματευόταν άγνωστες σελίδες της ιστορίας του ΚΚΕ, του αρχαιότερου κόμματος που υπάρχει σήμερα εν ζωή στην Ελλάδα

• ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΥΚΥΜΑΝΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ

  ΚΚΕ: Το καθοριστικό brand name

  Του ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ(*)

• Ουσιαστικά, το όνομα «ΚΚΕ» είναι μια χρυσή σφραγίδα, που διαχειρίζεται και χρησιμοποιεί κατά το δοκούν η κάθε ηγετική ομάδα
• Το μακροβιότερο κόμμα της σύγχρονης Ελλάδας είναι το Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΕ). Δημιουργήθηκε το 1918 ως Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος (ΣΕΚΕ). Το ιδρυτικό συνέδριό του έγινε στις 4-10 Νοεμβρίου του 1918 στον Πειραιά, μια εβδομάδα μετά την ίδρυση της ΓΣΕΕ.

  Στις φυλακές Συγγρού το 1922. Εικονίζονται, πάνω αριστερά, ο Πετσόπουλος και, κάτω δεξιά, ο Κορδάτος 

Η Νέα Ιωνία στο μεσοπόλεμο

Η συμβολή των προσφύγων του 1922 στην οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας υπήρξε το αντικείμενο ενός αφιερώματος στις σελίδες ιστορίας που επιμελούμαι (20-10-2013). Στο πλαίσιο του αφιερώματος, οι ερευνητές του Κέντρου Μικρασιατικού Πολιτισμού (Κε.Μι.Πο. Νέας Ιωνίας) Χάρης Σαπουτζάκης και  Λουκάς Χριστοδούλου παρουσιάζουν την περίπτωση της βιομηχανικής ανάπτυξης της Νέας Ιωνίας Αττικής. 

 

Μικρασιατική Καταστροφή και νέα οικονομία

• Τα ελλαδικά κυρίαρχα στρώματα θα εγκατασταθούν σε δικές τους αποκλειστικές συνοικίες, όπως στο Κολωνάκι, το Ψυχικό, την Κηφισιά, τη Φιλοθέη, το κέντρο του Πειραιά κ.α. Αντίθετα οι προσφυγικές συνοικίες, υποβαθμισμένες πολεοδομικά αλλά και από πλευράς υποδομών, θα αποτελέσουν ενιαία συμπλέγματα με τις βιομηχανικές ζώνες
  (ΛΙΛΑ ΛΕΟΝΤΙΔΟΥ)

• 

• Η Μικρασιατική Καταστροφή υπήρξε ένα σημείο τομής στην ιστορία της ευρύτερης περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου και της Εγγύς Ανατολής. Η εποχή του εθνικού κράτους ανέτειλε μαζί με την ολοκληρωτική ένταξη της περιοχής στο πεδίο επιρροής και εξάρτησης από τις μεγάλες δυτικές δυνάμεις. Τα σύνορα χαράχτηκαν οριστικά και οι πληθυσμοί υποτάχθηκαν στα συμφέροντα των κυρίαρχων ελίτ. Τα πραγματικά θύματα αυτής της εξέλιξης ήταν οι ίδιοι οι πληθυσμοί που βρέθηκαν στις «υπό τακτοποίησιν» περιοχές.

Το Μεταλλικό (Κιλκίς) και η ριζοσπαστικοποίηση των προσφύγων

Ένα αφιέρωμα για τη ριζοσπαστικοποίηση των αγροτικών προσφυγικών κοινοτήτων της Μακεδονίας κατά την πρερίοδο του Μεσοπολέμου στις Σελίδες Ιστορίας της ‘Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας» (1-6-2014) με τη συμβολή της Βασιλικής Λάζου.   http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=2014-06-01&s=istorika

 

 

ΟΙ ΤΣΙΦΛΙΚΑΔΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ,
Η ΚΟΜΙΝΤΕΡΝ ΚΑΙ
ΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΤΟΥ ’22

Η ριζοσπαστικοποίηση των απόκληρων πληθυσμών

• Ειδικά στις περιοχές όπου οι γαιοκτήμονες είχαν υιοθετήσει εξ αρχής πολιτική βίαιης αντιμετώπισης, η ριζοσπαστικοποίηση των προσφύγων θα λάβει τη μορφή ενός μαχητικού κομμουνιστικού κινήματος

  Το μνημείο που στήθηκε στον τόπο της θυσίας των δύο αγροτών που δολοφονήθηκαν από τους χωροφύλακες στις 20 Απριλίου του 1931

• Ενα από τα πλέον άγνωστα ζητήματα που χαρακτήρισαν τον ελληνικό Μεσοπόλεμο ήταν το προσφυγικό ζήτημα, οι προεκτάσεις που έλαβε και οι κοινωνικές συγκρούσεις που επέφερε. Η ένταση του ζητήματος αυτού και η ιδεολογική αντίθεση των προσφυγικών πληθυσμών προς τα κυρίαρχα πολιτικά και οικονομικά μοντέλα, που επικρατούσαν έως τότε στην Ελλάδα, θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό τις νέες ισορροπίες που θα διαμορφωθούν κατά τη δεκαετία του ’40.

Καταγγέλλοντας τους όψιμους σταλινικούς…

Οι νέοι Γιέζοφ…

Ο Νικολάι Γιέζοφ υπήρξε το μακρύ χέρι του Στάλιν ως κομισάριος της Εθνικής Ασφάλειας, Χρησιμοποιήθηκε για την εξόντωση των εσωκομματικών του αντιπάλων αρχικά και κατά όσων θεωρούσε ότι έπρεπε να εξοντωθούν για να επιβεβαιώνεται με τον τρόμο η απονομιμοποιημενη εξουσία του Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς. Ανέλαβε το Σεπτέμβρη του 1936 τη θέση του Ε. Γιάγκοντα (εκτελέστηκε το Μάρτη του ’38) στην ηγεσία της Μυστικής Ασφάλειας  OGPU. H εντολή που έλαβε από τον Στάλιν ήταν να καλύψει την «τετράχρονη καθυστέρηση της Γκε Πε Ου» στην εξαπόλυση των διώξεων. Ο Γιέζοφ θα συντάξει καταλόγους «υπόπτων» με χιλιάδες ονόματα. Κομματικά στελέχη, στελέχη από  τα κολχόζ, το στρατό, τα συνδικάτα, από τη κομσομόλ (κομμουνιστική νεολαία) και μαζί τους και εκπρόσωποι των μικρών μειονοτικών ομάδων (Έλληνες, Τάταροι, Γερμανοί του Βόλγα, Τσετσένοι, Κορεάτες, κ.ά.), θα εκτελεστούν ως «εχθροί του λαού» ή θα σταλούν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Σιβηρία.

Όπως αναφέρεται στη «Μυστική Έκθεση στο 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ», σελ. 51, που συνέταξε ο Ν. Χρουστσόφ: «Τους καταλόγους αυτούς ο Γιέζοφ τους έστελνε προσωπικά στον Στάλιν για να εγκρίνει τις προτεινόμενες ποινές. Στην περίοδο 1937-38 διαβιβάστηκαν στον Στάλιν 338 τέτοιοι πίνακες που περιείχαν πολλές χιλιάδες ονόματα»…  Σύντομα, την ίδια τύχη θα έχει και ο Γιέζοφ: καθαιρείται και στέλνεται στο εκτελεστικό απόσπασμα, ενώ τη θέση του στην Γκε Πε Ου παίρνει ο Λαυρέντι Μπέρια…

 

Δεξιά: Ο Ν. Γιέζοφ συνοδεύοντας τον Στάλιν, Αριστερά: Η ίδια φωτογραφία μετά την εξόντωση του Γιέζοφ

Αυτήν ακριβώς την αιματοβαμμένη εποχή ανέλαβαν να αποκαθάρουν και να την παρουσιάσουν ως μάλλον πιθανή πρόταση για το μέλλον οι γραφειοκράτες του Περισσού.  Το ΚΚΕ σχετικά πρόσφατα αποφάσισε να αναγνωρίσει ως «θετικό» το ρόλο του Στάλιν στην υπόθεση του σοσιαλισμού και να καταδικάσει την δειλή αποσταλινοποίηση του 20ου συνεδρίου (1956). Παράλληλα αποκατέστησε  και τον Νίκο Ζαχαριάδη, τον οποίο το ίδιο ως θεσμός, είχε ξαποστείλει στην εξορία του Σουργκούτ της Σιβηρίας και τον οδήγησε στην αυτοκτονία…. Όμως ένα κακέκτυπο, μια φάρσα, της σχέσης Στάλιν-Γιέζοφ  (πριν την εξόντωση του δεύτερου) εμφανίζεται και στις μέρες μας…Σήμερα, δια της Επιτροπής Ιστορίας που προϊσταται ο γνωστός Μαϊλης επιχειρείται η επαναγραφή της ιστορίας, με τη δικαίωση και την αγιοποίηση κάθε στιγμής της ύπαρξης του Κομμουνιστικού Κόμματος. Στο πλαίσιο αυτό και δια χειρός ενός εντεταλμένου στρατευμένου «ιστορικού», του Αναστάση Γκίκα,  έγινε προσπάθεια να κατασκευαστεί ένα σύστημα ερμηνείας που δικαιολογούσε τις σταλινικές διώξεις.

Οι Έλληνες της Μαριούπολης και το πρόβλημα της Ουκρανίας

• 
• ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟ ΤΗΣ ΜΑΡΙΟΥΠΟΛΗΣ
• Στις σελίδες Ιστορίας της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας της 27ης Απριλίου 2014, δημοσιεύτηκε ένα τρισέλιδο αφιέρωμα στον ελληνισμό της Μαριούπολης και στην πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία του. Παράλληλα ο ερευνητής Περικλής Δεληγιάννης παρουσιάζει  τις πηγές της σύγχρονης διαίρεσης στην Ουκρανία.

• • ΟΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΤΟΥ ΠΑΡΕΥΞΕΙΝΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

  • ΜΑΡΙΟΥΠΟΛΗ Ο πολιτισμός των Ελλήνων στο Μεσοπόλεμο

    Του ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ

  • Οι Ελληνες της Μαριούπολης αποτελούν σήμερα ένα από τα τελευταία εναπομείναντα συμπαγή μέρη του παρευξείνιου Ελληνισμού. Οι περιπέτειες αυτού του άγνωστου αλλά εκπληκτικού ελληνικού κόσμου συγκροτούν μία από τις πλέον ενδιαφέρουσες σελίδες των Ελλήνων. Μία από αυτές τις ιστορικές περιπέτειες σχετίζεται με τη σοβιετική εμπειρία των παρευξείνιων ελληνικών κοινοτήτων.

  • Φωτογραφία του 1936 με ηθοποιούς του Ελληνικού Θεάτρου Μαριούπολης

  • Εμπειρία, που κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου -μετά την οριστική εδραίωση του κομμουνιστικού συστήματος και το τέλος των εμφύλιων και εθνικών συγκρούσεων- ανέδειξε μια ενδιαφέρουσα πολιτιστική ελληνική έκφραση -καθεστωτική, φυσικά- για να τελειώσει στα σταλινικά γκουλάγκ.

  • Η πολιτιστική αναγέννηση

Μετονομασία από «Κριμαία» σε «Ταυρίδα»;

Στο πλαίσιο ένος 4σέλιδου αφιερώματος της «Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας» (30-3-2014) για την κρίση στις σχέσεις Ρωσίας-Ουκρανίας και το ζήτημα της Κριμαίας, δημοσιεύτηκε ένα σχόλιό μου για τις σκέψεις της ρωσικής πλευράς μετονομασίας της Κριμέας σε Ταυρίδα.

Το σχόλιο με τον τίτλο που έβαλε ο επιμελητής των σελίδων,  είναι το παρακάτω. Μετά από το δικό μου σχόλιο υπάρχει το κείμενο του Χρήστου Κεφαλή για το ιστορικό βάθος της ρωσο-ουκρανικής αντιπαράθεσης.

 

ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΗ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΚΡΙΜΑΙΑΣ Η ΡΩΣΙΑ ΣΚΕΦΤΕΤΑΙ ΝΑ ΤΗΝ ΞΑΝΑΠΕΙ ΤΑΥΡΙΔΑ

Τη βαφτίζουν Ελληνίδα και την κάνουν ρωσική

Μια πρόσφατη είδηση από τη Ρωσία ήρθε να ενισχύσει στο διαδικτυακό κόσμο το αίσθημα εθνικής υπερηφάνειας των Ελλήνων. Γράφτηκε στο ρωσικό Τύπο και μεταφράστηκε στα ελληνικά Μέσα η είδηση: «Οι Ρώσοι δίνουν στην Κριμαία την αρχαία ελληνική ονομασία Ταυρίδα».

Η είδηση δεν ήταν καθόλου αβάσιμη! Η Ρωσία, στη σύγκρουσή της με την Ουκρανία και την προσπάθεια να ενσωματώσει πλήρως την στρατηγικής σημασίας Κριμαία, φαίνεται ότι επεξεργάζεται σχέδια για αλλαγή της ονομασίας, ώστε και σε συμβολικό επίπεδο να εδραιώσει τη ρωσική κυριαρχία. Η λέξη «Κριμαία» προέρχεται από το Qirim και είναι ταταρικής προέλευσης.

Κυριακή 23-3-2014….. μεταξύ Κριμαίας και Επανάστασης του 1821

–Στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» (23-3-2014), στις σελίδες Ιστορίας (ένθετο Plus) μια μοναδική αφήγηση της Άννας Κουρτσίδου από το Κερτς (αρχαίο Παντικάπαιον) της Κριμαίας για την ελληνική κοινότητα της πόλης, τις σταλινικές διώξεις του 1937 και τη μαζική εκτόπιση του πληθυσμού στην Κεντρική Ασία το 1942.  ΜΗΝ ΤΗ ΧΑΣΕΤΕ. Επίσης θα υπάρχει και αναφορά στην ιστορία του Κερτς-Παντικάπαιου από τον ιστορικό Βασίλη Τσενκελίδη

–7.00 π.μ. Κυριακή εκπομπή στη Δημόσια Τηλεόραση με αφορμή την Επανάσταση του 1821  με θέμα «Eπανάσταση του 1821: Από το γένος στο έθνος»  με μένα και τον Μανώλη Εγγλέζο-Δεληγιαννάκη….

—————————————————————————————————

Στη φωτογραφία πάνω η Άννα Κουρτσίδη με την κόρη της Ελένη Μυστακίδη στο Κερτς το 2013, επιστρέφοντας για πρώτη φορά μετά από την εξορία του 1942.

Kυριακή 16 Μαρτίου: επανακυκλοφορεί το βιβλίο για τους Έλληνες της τ. ΕΣΣΔ

22 χρόνια μετά επανακυκλοφορεί με την «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» (16-3-2014) το βιβλίο με τίτλο: «Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Οι συνέπειες για τον ελληνισμό«(1992). Η ουκρανική κρίση και το δημοψήφισμα της Κριμαίας το έκαναν και πάλι επίκαιρο. Να σημειωθεί ότι το βιβλίο αυτό δεν κυκλοφορεί στην αγορά. 

Γράφτηκε τους τελευταίους μήνες της ΕΣΣΔ (φθινόπωρο του ’91) και εκδόθηκε μετά την κατάρρευση (Φεβρουάριος ’92) σε μια προσπάθεια ενημέρωσης της ελληνικής κοινής γνώμης, αλλά και των αρμοδίων που διαμόρφωναν την εξωτερική πολιτική, για τις κοσμογονικές αλλαγές που συνέβαιναν με την κατάρρευση της Σοβιετικής Αυτοκρατορίας. Το βιβλίο αυτό ανήκει στην εποχή που το γέννησε και με μια έννοια αποτελεί -εκτός από πηγή πληροφόρησης για τις εστίες της έντασης- και ντοκουμέντο των δεδομένων αντιλήψεων που υπήρχαν εκείνη την εποχή. 

.

Στο βιβλίο αυτό, γίνεται μια προσπάθεια περιγραφής των συνθηκών που γέννησαν τους σκληρούς πολέμους, αρχικά στον Καύκασο. Περιγράφονται από τότε αυτά που -άλλα σύντομα και άλλα πολύ αργότερα- ακολούθησαν και συμβαίνουν έως σήμερα.

  

Τα γεγονότα στην Κριμαία και στην Ουκρανία δεν θα τελειώσουν εύκολα και οι μετασοβιετικές ωδίνες θα συνεχίσουν να απασχολούν τόσο τον υπόλοιπο πλανήτη, όσο και τους Έλληνες που η μοίρα τους τοποθέτησε σ’ εκείνα τα εδάφη...

Από την Κριμαία στη Μαριούπολη

Οι ιστορικές σελίδες της «Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας», 9 Μαρτίου 2014, ήταν αφιερωμένες στους Έλληνες της Κριμαίας και στη μετοικεσία τους στη Μαριούπολη. Συμμετείχε ο Μαριουπολίτης μουσικολόγος Αλέξανδρος Ασλά. Ο τίτλος του δικού μου κειμένου ανήκει στον επιμελητή της εφημερίδας. http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=419166

ΤΑ ΕΡΕΙΠΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΜΑΡΤΥΡΟΥΝ ΤΗΝ ΣΧΕΣΗ

ΚΡΙΜΑΙΑ: Αρχαίο ελληνικό πνεύμα στη Μαριούπολη

Του ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ*

Μία από τις πιο σημαντικές κοινότητες ένδημων Ελλήνων που επιβιώνουν ακόμα -παρ’ όλη την οδύνη που επέφερε ο 20ός αιώνας- είναι οι Ελληνες της Κριμαίας. Από αυτούς προέρχονται και οι Ελληνες της Αζοφικής, της Μαριούπολης και των γύρω ελληνικών χωριών.

Η Αικατερίνη Β’ θέλησε να επανδρώσει τις
νεοαποκτημένες περιοχές με φιλικό
πληθυσμό. Ο μητροπολίτης
Ιγνάτιος με το ποίμνιό του
εγκαταστάθηκαν
κοντά στις όχθες του
ποταμού Κάλμιου 

Οι πρώτες ελληνικές εγκαταστάσεις χρονολογούνται από τους αρχαίους ελληνικούς αποικισμούς. Τα ερείπια των πόλεων Παντικάπαιου, Χερσονήσου, Φαναγόρειας, Θεοδόσιας κ.ά. μαρτυρούν την αρχαία σχέση. Εξάλλου, πολλά σύγχρονα τοπωνύμια της Κριμαίας έχουν ελληνική ρίζα, με χαρακτηριστικότερο αυτό της Γιάλτας, που προέρχεται από την ελληνική κριμαιορωμαϊκή διάλεκτο της περιοχής: Γιαλίτα θα πει ο μικρός αιγιαλός. (https://goo.gl/maps/o5ZZq) Ενα από τα πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία της κριμαϊκής ιστορίας είναι η τοποθεσία Λιβαδιά, κοντά στη Γιάλτα, και το ομώνυμο ανάκτορο όπου υπεγράφη και η περίφημη Συμφωνία της Γιάλτας τον Φεβρουάριο του 1945, όπου οι τρεις νικητές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, Στάλιν, Τσόρτσιλ και Ρούζβελτ, μοίρασαν τον κόσμο σε σφαίρες επιρροής. Αυτό που δεν είναι γνωστό, είναι ότι η Λιβαδιά ανήκε στον Λάμπρο Κατσώνη και πήρε το όνομα προς τιμήν της βοιωτικής Λιβαδειάς και ότι το ομώνυμο ανάκτορο των τσάρων πρωτοχτίστηκε για οικία του Κατσώνη.

Η αρχαιότητα

Οι Έλληνες της ν. Ουκρανίας και της Κριμαίας: Οι σταλινικές διώξεις

Η “Βιβλιοθήκη”,  δηλαδή το ένθετο 4σέλιδο για τα βιβλία, της “Ελευθεροτυπίας”της Παρασκευής (28 Φεβρουαρίου 2014 ) ήταν αφιερωμένο στους Έλληνες της νότιας Ουκρανίας και της Κριμαίας μέσα από την παρουσίαση κάποιων επιλεγμένων βιβλίων. Το αφιέρωμα είχε τις εξής ενότητες:
α) Εισαγωγικό,  http://goo.gl/5DwRbq
β) βιβλία για τη μαριουπολίτικη διάλεκτο, http://goo.gl/xycyDG
γ) για τις σταλινικές διώξεις  http://goo.gl/0PvL9s
δ) για την σύγχρονη παρουσία http://goo.gl/Nz1me4

Η ανάρτηση αυτή περιλαμβάνει μόνο την ενότητα για τις σταλινικές διώξεις  με την παρουσίαση επιλεγμένων βιβλίων.

Σταλινικές διώξεις κατά των Ελλήνων της Ουκρανίας

Η Λαϊκή Επιτροπή Εσωτερικών Υποθέσεων με εντολή του Στάλιν σχεδίασε μυστική επιχείρηση, σκοπός της οποίας ήταν η εξορία των μικρών λαών και εθνικοτήτων στο Βορρά σε σχεδόν απάτητα μέρη από τον άνθρωπο, «για την ανάπτυξη της λαϊκής οικονομίας»

Η υποτίμηση ενός πολύ σημαντικού τμήματος της ελληνικής διασποράς, που κατέχει μια εντυπωσιακή ιστορική και πολιτική εμπειρία, οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Όπως:
–στην παραδοσιακή ελλαδική εσωστρέφεια,
–στην απέχθεια των συντηρητικών πολιτικών δυνάμεων προς τον εξωελλαδικό ελληνισμό και ειδικά αυτόν της Ανατολής,
–στην ύπαρξη ενός σκληρού σταλινικού κόμματος,
–στην απουσία της κουλτούρας του διαλόγου, ακόμα και σε ακαδημαϊκούς χώρους.

Ομως, εδώ και είκοσι χρόνια, παρ’ όλες τις αντιξοότητες, ξεκίνησε η έρευνα γι’ αυτές τις «λευκές σελίδες» της σύγχρονης ιστορίας μας, τελείως ανεξάρτητα από το επίσημο σύστημα της νεοελληνικής ιστοριογραφίας.

Ιβάν Τζουχά, «Odyssei Mariupolski Grekov» (Η Οδύσσεια των Μαριουπολιτών Ελλήνων),
Βόλογκντα, 1993, σελ. 161

Ενας από τους πρωτοπόρους ερευνητές είναι ο Ιβάν Τζουχά, κάτοικος της πόλης Βολγκοντά (Ρωσία) και έλκων την καταγωγή από τους Ελληνες της Μαριούπολης. Στο ερευνητικό πεδίο του Τζουχά υπήρχε το σύνολο των σοβιετικών ελληνικών κοινοτήτων. Με μια σειρά βιβλίων του, βασισμένων σε επίπονη αρχειακή μελέτη, θα παρουσιάσει το πραγματικό μέγεθος εκείνης της αντιμειονοτικής καταστροφικής πολιτικής. Το πρώτο του έργο με τίτλο «Η «Ελληνική Επιχείρηση» του 1937» έχει ήδη μεταφραστεί στα ελληνικά και βρίσκεται υπό έκδοση.

Στη Σταυρούπολη του Βόρειου Καυκάσου

Στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία», στις 16 Φεβρουαρίου 2014, υπήρχε αφιέρωμα για την εκπαιδευτική αναγέννηση των Ελλήνων της Ρωσίας από την εποχή της Περεστρόικα, με αφορμή την ύπαρξη ενός πολύ σημαντικού ελληνικού σχολείου στην Σταυρούπολη του Βόρειου Καυκάσου (νότια Ρωσία), ενταγμένου στο επίσημο εκπαιδευτικό ρωσικό σύστημα. Στο αφιέρωμα συμμετείχε η Ειρήνη Αλέποβα, διευθύντρια του Ελληνικού Σχολείου Σταυρούπολης. 

Η εκπαιδευτική αναγέννηση των Ελλήνων της Ρωσίας

Του ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ*
.

Η πραγματοποίηση των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων σε μια περιοχή όπου η ελληνική παρουσία υπήρξε έντονη κατά τους δύο τελευταίους αιώνες, αναδεικνύει και πάλι τον Ελληνισμό του Καυκάσου και την ιδιαίτερη ιστορία του. Ιστορικά υπήρξε τμήμα της ελληνικής διασποράς που είχε δημιουργηθεί στη Ρωσία από το 18ο αιώνα, όταν με απαρχή τα Ορλωφικά, δεκάδες χιλιάδες βρήκαν καταφύγιο σε μια φαινομενικά φιλική χώρα.

Οι Ελληνες του Καυκάσου κατάγονται από το μικρασιατικό Πόντο. Στις ρωσικές περιοχές τούς οδήγησε η ισλαμική οθωμανική καταπίεση, η αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής και η πολιτική της Ρωσικής Αυτοκρατορίας να προσελκύσει ομόθρησκο πληθυσμό στα συνοριακά της εδάφη.

Ο Γιώργος Γρηγοριάδης διδάσκει τη νεοελληνική γλώσσα στο Σοχούμι το 1987 σε ελληνική τάξη του Β΄ Μεσαίου Σχολείου της πόλης.

Η επιβίωσή τους στη Ρωσία δεν υπήρξε εύκολη υπόθεση. Ο πανσλαβισμός και η προσπάθεια εκρωσισμού ήταν η κύρια κατεύθυνση της εκπαιδευτικής πολιτικής της τσαρικής Ρωσίας. Τα πολιτιστικά δικαιώματα κερδήθηκαν με πολύ κόπο και μόνο αφού κατάφεραν να πετύχουν μια θαυμαστή οικονομική ανάπτυξη κατά την προσοβιετική περίοδο.

Οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες και οι Έλληνες του Σότσι

Mε αφορμή την πραγματοποίηση των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων στο Σότσι της Νότιας Ρωσίας, δημοσιεύτηκε στην «Καθημερινή« ( 16.02.2014)  ένα κείμενό μου για την πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία του ελληνισμού στην περιοχή αυτή…

————————————————————————————————

Ελληνικό χωριό η βάση των Αγώνων του Σότσι

ΒΛΑΣΗΣ ΑΓΤΖΙΔΗΣ*

Οι Χειμερινοί Oλυμπιακοί Aγώνες γίνονται στο Σότσι της Νότιας Ρωσίας, δηλαδή σε μια περιοχή όπου η ελληνική παρουσία είναι έντονη. Ειδικά το χωριό Κράσναγια Πολιάνα (Κόκκινο Ξέφωτο), όπου δημιουργήθηκε το χιονοδρομικό κέντρο και θα αποτελεί τη βάση των Αγώνων, ιδρύθηκε από Ελληνες του μικρασιατικού Πόντου στα τέλη του 19ου αιώνα και υπήρξε για μεγάλη περίοδο ένα αμιγώς ελληνικό χωριό.

Οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες που γίνονται ανέδειξαν για άλλη μια φορά το γεγονός της ύπαρξης μιας σημαντικής ελληνικής διασποράς στα ρωσικά παράλια της Μαύρης Θάλασσας. Μιας διασποράς που διεκδικεί την εντοπιότητα και τα δικαιώματα που απορρέουν από αυτήν: «Οταν μιλούν για τους γηγενείς της περιοχής της Μαύρης Θάλασσας, θεωρούμε ανήθικο να ξεχνούν ολότελα τον ελληνικό πληθυσμό» (Ι. Παρασκευόπουλος, εκπρόσωπος των εκτοπισμένων στο Καζαχστάν. Συνέδριο Γελεντζίκ, Μάρτης ’91).

Μαθητές του σχολείου της Κράσναγια Πολιάνα, όπου διδάσκεται και η ελληνική γλώσσα 

Οι Έλληνες της Ουκρανίας στο μάτι του κυκλώνα…

Τα πρόσφατα γεγονότα στο Κίεβο της Ουκρανίας, όπου συναντιούνται οι γεωπολιτικές επιδιώξεις των μεγάλων δυνάμεων με τις ανυπέρβλητες εσωτερικές κοινωνικές και εθνοτικές διαφορές, κάνουν επίκαιρο το αφιέρωμα για τους Έλληνες της Ουκρανίας που έγινε την Κυριακή 9 Φεβρουαρίου 2014 στην «Καθημερινή«.

Οι Ελληνες της Ουκρανίας

ΒΛΑΣΗΣ ΑΓΤΖΙΔΗΣ*

• 

Δεκέμβριος 1994, Μαριούπολη. Οι Ελληνες της Μαριούπολης υποδέχονται μια μεγάλη ελλαδική αντιπροσωπεία.

 Η Ουκρανία είναι η μόνη χώρα σήμερα στον κόσμο όπου υπάρχουν ακόμα σημαντικές κοινότητες των Ελλήνων (150.000 περίπου), oι οποίες διατηρούν πλήρη κοινωνική δομή, διαθέτουν αγροτική ενδοχώρα και έχουν τη συνείδηση της εντοπιότητας. Σε αντίθεση με τη δυτική ελληνική διασπορά, η οποία είναι πολύ πιο πρόσφατη και έχει αστικά χαρακτηριστικά, αυτή που διατηρήθηκε στον χώρο της Σοβιετικής Ενωσης υπήρξε προϊόν ιστορικών διεργασιών που είχαν μεγάλο χρονικό βάθος. Ειδικά οι Ελληνες της Ουκρανίας με μητροπολιτικό κέντρο την Κριμαία –την Ταυρική των αρχαίων Ελλήνων και την Περατεία των Βυζαντινών– αποτελούν τον αρχαιότερο λαό που κατοίκησε στα εδάφη αυτά, πολύ πριν από την έλευση των Τατάρων και των σλαβικών φύλων. Η αίσθηση της εντοπιότητας αποκτήθηκε εξαιτίας αυτού του χρονικού βάθους και η ιστορική αυτή σχέση επέτρεψε τη δημιουργία μιας ελληνικής αγροτικής ενδοχώρας. Ακόμα και οι μετανάστες των επόμενων ιστορικών περιόδων εγκαθίσταντο σε περιβάλλον όπου επικρατούσε η ομογένεια, με αποτέλεσμα και οι νέες εγκαταστάσεις να αποκτούν χαρακτηριστικά κοινοτήτων με ολοκληρωμένη δομή.

Η τέχνη της επιβίωσης στην προσφυγιά…. Μ’ αφορμή τον ποντιακό χορό

Το αφιέρωμα Ιστορίας της  «Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας» (12 Ιανουαρίου 2014) είχε ως αντικείμενο την επιβίωση ενός παραδοσιακού πολιτισμού σε συνθήκες βίαιου εκπατρισμού. Το θέμα αυτό σχετίζεται αφενός με την γενική αντίληψη που διακατέχει την κοινωνία για τον λαϊκό πολιτισμό και αφετέρου με τις ιδιαίτερες συνθήκες που καλείται να αντιμετωπίσει ο πολιτισμός ενός πληθυσμού σε συνθήκες εκδίωξης και προσφυγιάς. Στο αφιέρωμα συμμετείχε ο ερευνητής, χοροδιδάσκαλος Νίκος Ζουρνατζίδης. 

Πόντιοι: η τέχνη της επιβίωσης στην προσφυγιά

.

Του ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ*

.

Ο ΠΟΝΤΙΑΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ -ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΟΦΩΝΗ ΚΑΙ ΤΟΥΡΚΟΦΩΝΗ ΕΚΔΟΧΗ ΤΟΥ- ΠΑΡ’ ΟΤΙ ΕΙΧΕ ΜΕΓΑΛΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΚΑΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΚΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ, ΟΥΔΕΠΟΤΕ ΑΠΟΤΕΛΕΣΕ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ

Ένα από τα ζητήματα που καλείται να μελετήσει η κοινωνιολογία και η λαογραφία μαζί, είναι η δυνατότητα και οι τρόποι επιβίωσης ενός παραδοσιακού πολιτισμού σε συνθήκες βίαιου εκπατρισμού. Το ζήτημα αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί η σύγχρονη ελληνική κοινωνία διαμορφώθηκε από βίαιους εξωτερικούς παράγοντες. Τέτοιοι παράγοντες ήταν η Μικρασιατική Καταστροφή και η Γενοκτονία, που σηματοδότησε την Έξοδο των πολυάνθρωπων ελληνοορθόδοξων (και ελληνοπροτεσταντικών) κοινοτήτων από την καταρρέουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία (1914-1922), καθώς και η δεκαετία του ’40 με την ξενική Κατοχή της χώρας και τον Εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε. Στους παράγοντες πρέπει να προσμετρηθεί η ύπαρξη ηγετικών ομάδων σ’ όλο το πολιτικό φάσμα, εξαρτημένων οικονομικά και ιδεολογικά  από ξένα κέντρα, που χαρακτηρίζονταν από αντιλήψεις, μη φιλικές προς τον παραδοσιακό πολιτισμό. Ειδικά οι πληθυσμοί που προέκυψαν από τη Μικρασιατική Καταστροφή είχαννα αντιμετωπίσουν  επί πλέον ένα άξενο πολιτικό και κοινωνικό  περιβάλλον, που πολλαπλασίαζε τις δυσκολίες διατήρησης του πολιτισμού τους.     

Ο σκληρός Δεκέμβρης του ’37

Στις 22-12-2013 δημοσιεύτηκε στην εφημ. «Καθημερινή» το 2ο μέρος του αφιερώματος στην «Ελληνική Επιχείρηση» του Δεκεμβρίου του ’37.  

.

Στο αφιέρωμα συμμετείχε και ο ιστορικός Βασίλης Τσενκελίδης, απόφοιτος του Kubanskii Gosudarstvennii Universitet του Κρασνοντάρ. παρακάτω αναδημοσιεύονται τα άρθρα…  

.

.

Ο σκληρός Δεκέμβρης του ’37

.

Δεκαπέντε χιλιάδες συλλήψεις σήμαναν την αρχή των σταλινικών

διώξεων κατά των Ελλήνων της Σοβιετικής Ενωσης

 

Του Βλαση Αγτζιδη*

.

Ο Δεκέμβρης του ’37 υπήρξε ο μοιραίος μήνας για τους Eλληνες της Σοβιετικής Eνωσης, όταν στοχοποιήθηκαν με εθνικά κριτήρια ως «εχθροί του λαού». Με το Διάταγμα-Ντιρεκτίβα 50205 του Nικολάι Γιεζόφ, Επιτρόπου Κρατικής Ασφάλειας (NKVD), ξεκίνησε η «Ελληνική Επιχείρηση» («Gretseskayia Operatsia»). Δεκαπέντε χιλιάδες που ανήκαν σ’ όλες τις εθνοτοπικές ομάδες του ελληνισμού της ΕΣΣΔ (Πόντιοι, Μαριουπολίτες, παλιοί
μετανάστες από τα Βαλκάνια, κομμουνιστές πολιτικοί φυγάδες απ’ την Ελλάδα) θα συλληφθούν. Παρότι η «Ελληνική Επιχείρηση» ήταν η 13η κατά σειρά των αντίστοιχων επιχειρήσεων κατά των εθνικών μειονοτήτων, υπήρξε η πλέον αιματηρή εφόσον εκτελέστηκε το 90% των συλληφθέντων για να καλυφθεί το κεντρικό πλάνο της σταλινικής ηγεσίας.

.

Πώς όμως μεταμορφώθηκε η εθνική πολιτική των μπολσεβίκων από πολυπολιτιστική σε εκρωσιστική; Γιατί θεωρήθηκαν τα εθνικά χαρακτηριστικά και η πολιτισμική ταυτότητα στοιχείο νομιμοφροσύνης προς το καθεστώς και κατέλαβαν τη θέση των πολιτικών και κοινωνικών κριτηρίων με τα οποία αντιμετώπιζαν έως τότε τους κυριαρχούμενους πληθυσμούς;

.

Oι ντόπιοι στο Λιστόν, οι πρόσφυγες στο Παλαιό Φρούριο και οι Ιταλοί στην Κέρκυρα

Την Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου 2013, οι ιστορικές σελίδες της «Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας» ήταν αφιερωμένες στην κατάληψη τηςΚέρκυρας από το ιταλικό φασιστικό κράτος το Σεπτέμβη του 1923. Συμμετοχή στο αφιέρωμα είχε και ο ιστορικός και μαθηματικός Γιώργος Ζούμπος, το κείμενο του οποίου υπάρχει στην παρακάτω ανάρτηση αμέσως μετα το δικό μου.

(Για τους αμύητους στα περί της Κέρκυρας, το Λιστόν είναι ο πεζόδρομος  του περιπάτου των Κερκυραίων, παράλληλος στο συγκρότημα κατοικιών με ισόγειες τοξωτές στοές, που βρίσκεται μπροστά στη Σπιανάδα (την μεγαλύτερη πλατεία των Βαλκανίων) , απέναντι από το Παλαιό Φρούριο. Κατά μία εκδοχή το περίφημο Λιστόν της Κέρκυρας οφείλει την ονομασία του στη «Λίστα» των Βενετών αποικιοκρατών, καθώς υπήρχε εκεί αναρτημένος κατάλογος με τα ονόματα των ευγενών, το libro d’ oro, οι οποίοι είχαν το αποκλειστικό δικαίωμα να απολαμβάνουν τον περίπατο τους στο συγκεκριμένο δρόμο στις παλιές εκείνες εποχές .)

http://www.enet.gr/?i=arthra-sthles.el.columns&s=istorika&date=29/09/2013

Ιστορικά- 29/09/2013

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΙΤΑΛΟΥΣ ΤΟ 1923

Συζητώντας για τους πρόσφυγες μ’ αφορμή τη Γενοκτονία των Εβραίων…

Με αφορμή τις εκδηλώσεις Μνήμης για τη Γενοκτονία των Εβραίων της Θεσσαλονίκης έγινε ένας ενδιαφέρων και αποκαλυπτικός διάλογος στο φόρουμ  του Ομίλου Μελέτης Ιστορίας της Κοινωνίας (ΟΜΙΚ) Aιτία υπήρξε ένα ενημερωτικό σχόλιο, με το οποίο παράπεμπα στην ανάρτηση του «Πόντος και Αριστερά«, όπου εκτός από το ότι ήταν εξαιρετική προσέγγιση, αναδημοσιευόταν  και ένα κείμενό μου από την «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία».

Η μόνη μου παρέμβαση στο διάλογο που αναδημοσιεύεται παρακάτω, είναι οι σημάνσεις σε εκείνη την απαράδεκτη-προσβλητική-ιδεοληπτική-κακεντρεχή και αντιιστορική διατύπωση του  P. P.-Ch. Εννοείται ότι ο διάλογος στο φόρουμ ήταν επώνυμος….

Οταν ο τρόμος πήρε την εξουσία

80  ΧΡΟΝΙΑ  ΑΠΟ  ΤΗΝ  ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ  ΤΟΥ  ΝΑΖΙΣΜΟΥ  ΣΤΗ  ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Mε αφορμή τη συμπλήρωση 80 χρόνων από την άνοδο του Αδόλφου Χίτλερ στην εξουσία κάναμε το παρακάτω αφιέρωμα με τη συμβολή της Έλλης Λεμονίδου.  Στο αφιέρωμα αυτό επιχειρώ να περιγράψω τις υπόγειες σχέσεις που συνδέουν τα ακροδεξιά αναθεωρητικά (προς τις ρυθμίσεις μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο) κινήματα, δηλαδή το ναζιστικό στη Δύση και το κεμαλικό στην Ανατολή:

http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=2013-02-17&s=istorika

Ιστορικά

80 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ ΤΟΥ ΝΑΖΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ

• ΤΟΥ ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ (*)

  Οταν ο τρόμος πήρε την εξουσία

  Δέκα χρόνια μετά το πρώτο συνέδριο του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος στο Μόναχο, ο Αδόλφος Χίτλερ διορίζεται στις 30 Ιανουαρίου του 1933 καγκελάριος (πρωθυπουργός) από τον πρόεδρο του γερμανικού κράτους.

  Ένας επισκέπτης περνάει μπροστά από δύο πορτρέτα του ανθρώπου που αιματοκύλησε την Ευρώπη, όπως αυτά είχαν εκτεθεί πριν από τρία χρόνια στο Ιστορικό Μουσείο του Βερολίνου, στο πλαίσιο της έκθεσης «Χίτλερ και γερμανικό έθνος: το έγκλημα»

• Ο δρόμος για την πλήρη επικράτηση του ναζισμού στη Γερμανία ήταν πλέον ανοιχτός. Η εντύπωση ότι εξαρχής είχαν την απόλυτη υποστήριξη του γερμανικού λαού είναι λανθασμένη. Στις εκλογές που έγιναν τον Μάρτιο του 1933 απέσπασαν μόλις το 43,9% των ψήφων. Και αυτό συνέβη, παρ’ ότι είχε περάσει μια δεκαετία συστηματικής προσπάθειας να προσεταιριστούν εθνικιστές και σοσιαλιστές και να ανατρέψουν τους όρους που θέσπισαν εις βάρος της Γερμανίας στις Βερσαλίες οι νικητές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

«Όταν οι Έλληνες κομμουνιστές πήραν την εξουσία»

Με τον παραπάνω τίτλο περιλαμβάνεται κείμενό μου στο καλό περιοδικό Μαρξιστική Σκέψη, που κινείται στο χώρο της αντιδογματικής και ανοιχτόμυαλης Αριστεράς. Η ανακοίνωση του περιοδικού για την κυκλοφορία του τεύχους  είναι η παρακάτω:   

Κυκλοφόρησε ο τόμος 8 της “Μαρξιστικής Σκέψης”. Ο τόμος συνεχίζει το αφιέρωμα στην Οκτωβριανή Επανάσταση που ξεκίνησε με τον προηγούμενο τόμο 7, περιλαμβάνοντας όμως αυτή τη φορά κυρίως πρωτότυπες συνεισφορές, καθώς και πλούσιο και σπάνιο φωτογραφικό υλικό.

Το αφιέρωμα χωρίζεται σε 3 μέρη.

Το πρώτο μέρος περιέχει κείμενα επιφανών μαρξιστών, όπως οι Ρ. Λούξεμπουργκ, Λ. Τρότσκι, Ε. Χ. Καρ, Γκ. Λούκατς και Τζ. Νόβακ. Πραγματεύονται σημαντικά θέματα της συγκρότησης των επαναστατικών κινημάτων, του πλαισίου ανάπτυξης των ιμπεριαλιστικών αντιθέσεων, της αντίθεσης σχεδίου-αγοράς στο σοσιαλισμό, της μεταβατικής περιόδου και της εμπειρίας από τα προβλήματά της στην ΕΣΣΔ.

Οι Έλληνες στο σοβιετικό Μεσοπόλεμο

Την Κυριακή 27-1-2013 δημοσιεύτηκε στην «Ελευθεροτυπία» ένα κείμενο με τον τίτλο «Όταν οι Έλληνες κομμουνιστές πήραν την εξουσία« και αφορούσε το πολύ συγκεκριμένο και άγνωστο ιστορικό γεγονός που συνέβη στην ΕΣΣΔ την περίοδο 1917-1937. Εννοείται ότι η αρχική ημερομηνία έχει μόνο συμβολική αξία, εφόσον η πραγματική άσκηση εξουσίας από τις ελληνικές κομματικές οργανώσεις αρχίζει μόνο με τηνπλήρη σοβιετοποίηση της παλιάς Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Ιδιαιτέρως σημαντική συμβολή στο αφιέρωμα αυτό υπήρξε το κείμενο του Χρήστου Κεφαλή, συγγραφέα και μέλους της Συντακτικής Επιτροπής του περιοδικού «Μαρξιστική Σκέψη». Στο περιοδικό αυτό, στο τεύχος που κυκλοφορεί αυτή τη στιγμή,  υπάρχει ένα πολύ ευρύτερο αφιέρωμα  στο θέμα που διαπραγματεύτηκα στην ‘Ε» με τον ίδιο τίτλο.

Η «Χρυσή Αυγή» και οι πρόσφυγες του ‘22

Η «Χρυσή Αυγή» και οι πρόσφυγες του ‘22

Ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά φαινόμενα της εποχής που βιώνει η σημερινή Ελλάδα είναι η εμφάνιση –για πρώτη φορά στην ελληνική ιστορία- ενός νεοναζιστικού κόμματος, το οποίο επιχειρεί να καλύψει υπαρκτά κενά καλλιεργώντας ένα νέο λαϊκισμό, βασισμένο σε πρωτόγονα ένστικτα, καλύπτοντας τη νεοναζιστική ιδεολογική του προέλευση –όπως προκύπτει από τα βασικά αρχικά κείμενα της οργάνωσης. Παράλληλα, προέρχεται από τον πιο σκληρό αντιπροσφυγικό και τουρκοφιλικό πυρήνα του ελληνικού συντηρητισμού  (Επίστρατοι, Λαϊκό Κόμμα-Μοναρχία, Μεταξάς, Χούντα), που είχε εμφανιστεί στην Ελλάδα από την εποχή του Διχασμού.

Η παρουσία και η εδραίωση του νεοναζιστικού κόμματος στα πολιτικά πράγματα,  ευνοείται από:
-την οικονομική κατάρρευση της Ελλάδας,
-την ύπαρξη ενός κλεπτοκρατικού πολιτικού συστήματος,
-το λαϊκισμό των μεταπολιτευτικών δυνάμεων που ιδιοτελώς εκμεταλλεύτηκαν τον πόθο του ελληνικού λαού για οικονομική και πολιτική αλλαγή,
-την ανυπαρξία αξιόλογων και αξιόπιστων ισχυρών οικονομικών στρωμάτων,
-την ενσωμάτωση μεγάλου μέρους της Αριστεράς στο μεταπολιτευτικό σύστημα και την αποκοπή της από τις λαϊκές ανάγκες και ανησυχίες,
-τις ανεπάρκειες της Ευρώπης να ανταποκριθεί στις νέες ανάγκες της ευρωπαϊκής περιφέρειας.

Η «Χρυσή Αυγή», οι Ναζί και ο Αδόλφος Χίτλερ

Ένα από τα χαρακτηριστικά στοιχεία που διαφοροποιεί τη «Χρυσή Αυγή» από τα παραδοσιακά ακροδεξιά σχήματα, είναι οι ιδεολογικές της αναφορές στη ναζιστική Γερμανία, σε επιφανείς ναζί αλλά και στον Αδόλφο Χίτλερ. Στα βασικά κείμενα του Μιχαλολιάκου που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό της οργάνωσης σε ανύποπτες εποχές προβάλλουν φυσικά και αβίαστα οι ιδεολογικές βάσεις της οργάνωσης. Τα στοιχεία αυτά έχουν ήδη δημοσιευτεί στο διαδίκτυο, έχουν τύχει ευρύτατης δημοσιότητας, έχουν προκαλέσει μεγάλες συζητήσεις  και έχουν αποκαλύψει την πραγματική φύση της «Χρυσής Αυγής».

Αποκαλυπτικό είναι ένα εξώφυλλο του περιοδικού τους (Ιούλιος 1991) που βασίζεται σε μια «ηρωική» ναζιστική αφίσα εποχής, όπου  ο νεαρός των SS φορώντας περιβραχιόνιο με τη σβάστικα σαλπίζει με μια σάλπιγγα από την οποία κρέμεται μια σημαία με τη σβάστικα, υπό το παγερό βλέμμα του κλασικού ναζιστικού αετού.

Επίσης, το βασικό σύμβολο της «Χρυσής Αυγής» πριν την καταχρηστική προβολή του αρχαιοελληνικού μαίανδρου ήταν το «Wolfsangel», ένα από τα βασικά ναζιστικά σύμβολα που δημιούργησε ο γενικός αρχηγός των SS Heinrich Himmler για να χρησιμοποιηθεί ως σύμβολο της μυστικής παραστρατιωτικής οργάνωσης «Werwolf».

Και πάλι για το σταλινισμό, τις διώξεις και την Αριστερά

Το παρακάτω κείμενο με τίτλο «Και πάλι περί σταλινισμού, διώξεων, Ποντίων, και Αριστεράς», δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Εύξεινος Πόντος», αριθμ. φ. 182, Μάρτιος 2012,   σελ. 8,9. Αφορμή υπήρξε η δημοσίευση στο προηγούμενο φύλλο της ίδιας εφημερίδας ενός προβοκατόρικου-συκοφαντικού άρθρου ενός μέλους του ΚΚΕ κατά των Ποντίων της πρώην ΕΣΣΔ. Στο επίμαχο αυτό κείμενο αναπαραγόταν η πλαστογραφημένη θέση που πρωτοδιατύπωσε ατεκμηρίωτα ο Ι. Χονδροματίδης και απορρίφθηκε πανηγυρικώς μετά από σχετική έρευνα. Πρέπει να παρατηρήσουμε ότι κάποια μέλη του ΚΚΕ, προσπαθώντας να ωραιοποιήσουν κάθε στιγμή του σοβιετικού παρελθόντος βασίζονται και αναπαράγουν χωρίς αιδώ ακόμα και τα μεγαλύτερα νεοναζιστικά ψεύδη. Το δημοσιευμένο κείμενο είναι το εξής:  

«Από τότε που ο Στάλιν έγινε Γενικός Γραμματέας του Κόμματος,
συγκέντρωσε στα χέρια μία τεράστια δύναμη. Δεν είμαι εντελώς βέβαιος
πως κατορθώνει πάντοτε να χρησιμοποιεί τη δύναμη αυτή
με αρκετή σύνεση….  Γι’ αυτό, προτείνω στους
συντρόφους να βρούν ένα μέσο να βάλουν στη
θέση του κάποιον άλλο, ο οποίος σχετικά με τον Στάλιν
να έχει τούτο το χαρακτηριστικό, να είναι πιό
υπομονετικός, πιο ειλκρινής και πιο ευγενικός
απέναντι στους συντρόφους και να είναι λιγότερο δύστροπος.»

[Από την «Πολιτική Διαθήκη» του Β.Ι.Λένιν, που συντάχθηκε στο διάστημα
Δεκέμβρης του ‘22-Γενάρης του ’23 και πρωτοδημοσιεύτηκε στην
Komsomolkayia Parvda («Νεολαιίστικη Αλήθεια»), 13 Μαϊου 1956].

Ένα από τα θεωρητικά ζητήματα που φαίνονται ανεξάντλητα στη ενδοελλαδική μας αναζήτηση είναι αυτό του σταλινισμού:
–Είτε ως αμφισβήτηση της ύπαρξης μιας ιδιαίτερης απολυταρχικής πολιτικής διαχείρισης της σοβιετικής εξουσίας, που βασιζόταν στην περιθωριοποίηση του εργατικού ελέγχου και στην καταξίωση μιας νέας κυρίαρχης τάξης γραφειοκρατών που εξασφάλιζε μέσω της γενικευμένης τρομοκρατίας τη συλλογική της ιδιοκτησία επί των μέσων παραγωγής,
–είτε για το ιστορικό γεγονός των σταλινικών διώξεων με τη σύγκρουση με τους πλέον ημιμαθείς και ιδεοληπτικούς. Ενώ την πρώτη περίπτωση η συζήτηση έχει κάποια ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά, εφόσον η διαπραγμάτευση αφορά θεωρητικά ζητήματα πολιτικής οικονομίας, στη δεύτερη περίπτωση έχει έντονα θεολογικά χαρακτηριστικά, που βασίζονται σε αυθαίρετα αξιώματα και πάνω απ’ όλα στη βαθύτατη πίστη που είχε δημιουργήσει η σοβιετική προσωπολατρεία έως και το 1953 και έχει επανέλθει με σφοδρότατα τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα.

Οι συνέπειες του σταλινισμού 

     

Κάλαντα στη Σοβιετική Ένωση

Πέρασαν ήδη 20 χρόνια (25 Δεκεμβρίου 1991) από την οριστική διάλυση μιας μεγάλης Αυτοκρατορίας, που σφράγισε την ιστορία του 20ου αιώνα, καθόρισε τη μορφή της ευρύτερης περιοχής μας, απείλησε τις έως τότε κυρίαρχες δυνάμεις του κόσμου, προσπαθησε να αλλάξει τις καθιερωμένες νοοτροπίες και διακήρυξε τη δημιουργία μιας νέας κοινωνίας «απαλλαγμένης από την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο». Τελικά απέτυχε σ’ όλους τους στόχους που έθεσαν οι αρχικοί επαναστάτες του ’17, που πίστεψαν ότι μπορούν να υπερπηδηθούν κάποια στάδια της κοινωνικής εξέλιξης. Υλοποίησαν εν τέλει τα πιο τρελλά όνειρα των μεταφυσικών φιλοσόφων που πίστευαν ότι το πνεύμα προηγείται του όντος και ότι αρκεί η βούληση για να αλλάξει τον ρου των πραγμάτων και να ανατρέψει τους νόμoυς της φύσης…. Μόνο που γι αυτό, απαραίτητη ήταν η σκληρή κυριαρχία μιας νέας τάξης ανθρώπων -συσπειρωμένων γύρω από το Κόμμα, απολαμβάνοντας τα  πλείστα όσα οφέλη από τη συσπείρωση αυτή-  που πίστευαν ότι αποτελούν την τελείωση του ανθρώπινου είδους, ότι οι ιδέες τους εκφράζουν την ενσάρκωση της έως τότε oυτοπίας  και ότι η πολιτική πρακτική τους εγγυάται το δρόμο για την κατάκτηση του επίγειου Παράδεισου. Τελικά, κατάφεραν να μετατρέψουν μια φιλοσοφική άποψη που προερχόταν από την καρδιά της νεωτερικότητας σε προνεωτερικό θρησκευτικό φαινόμενο.  Και ακριβώς γι αυτό ανταγωνίστηκαν τις προηγούμενες θρησκευτικές εκφράσεις, προσπαθώντας να αντικαταστήσουν το παλιό τελετουργικό με το νέο, όπως και τα σύμβολα και τις «Ιερές Γραφές» των παλαιότερων δοξασιών.  Στο πλαίσιο αυτού του ιδεολογικού ανταγωνισμού εντάσσεται και η απαγόρευση των καλάντων στην ΕΣΣΔ, φαινόμενο που διαπραγματεύτηκα σε κείμενό μου που δημοσιεύτηκε στην εφημ. «Καθημερινή» παλιότερα. 

Τα «αντιδραστικά κάλαντα»

Του Βλαση Αγτζιδη*

Η ιστορία των πολυάνθρωπων ελληνικών κοινοτήτων στη Σοβιετική Ενωση του μεσοπολέμου έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Τόσο σε επίπεδο πολιτικής ιστορίας, όσο και σε θέματα που άπτονται των πολιτισμικών επιλογών. Στις περιοχές εμφανίστηκε ένα μοναδικό φαινόμενο. Οι Ελληνες κομμουνιστές κατέλαβαν την εξουσία και την άσκησαν για μια περίπου εικοσαετία. Προσπάθησαν να εφαρμόσουν την ευρύτερη σοβιετική πολιτική, καθώς και τις πλέον τολμηρές προτάσεις των ελλαδικών συντρόφων τους

ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ 100 χρόνια από τη γέννησή του

Το 2011 κηρύχθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού έτος Ελύτη, καθώς συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από τη γέννηση του νομπελίστα ποιητή. Με αφορμή το γεγονός αυτό, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου αφιερώματος στον ποιητή προσπάθησα να περιγράψω το περιβάλλον μέσα στο οποίο έζησε και δημιούργησε 

Το πολιτιστικό περιβάλλον του Οδυσσέα Ελύτη

1911

Μεγάλη μεταρρύθμιση του Ελληνικού Πανεπιστημίου. Αναθεωρήθηκε το γερμανικό μοντέλο που ίσχυε από το 1837. Θεσμοθετήθηκε η αυτονομία του Πανεπιστημίου και καταργήθηκε η κρατική παρέμβαση στην εκλογή καθηγητών. Ο συμβολισμός επηρεάζει αρκετούς ποιητές (Φιλύρας, Ουράνης, Λαπαθιώτης, Καρυωτάκης, Άγρας, Παπανικολάου, Πολυδούρη κ.ά.) οι οποίοι συγκροτούν μια διακριτή τάση η οποία ονομάστηκε «νεοσυμβολιστική», «νεορομαντική» ή  ακόμα και «μετασυμβολιστική». [Το ρεύμα του Συμβολισμού (Symbolism) δημιουργήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και εξέφρασε την αντίδραση προς την κυριαρχία της φυσιοκρατικής και πραγματιστικής ματιάς στη λογοτεχνία και την τέχνη. To μανιφέστο του  (Manifeste du Symbolisme) συντάχθηκε από τον Έλληνα Jean Moréas. Ο συμβολισμός, στη θέση του ρεαλιστικού πρότεινε το φανταστικό, το όνειρο ίσως και το μεταφυσικό. Το κίνημα του συμβολισμού έχει τις ρίζες του στα Άνθη του κακού του Κ. Μποντλέρ]