Mε αφορμή το θάνατο του Γιώργου Δερτιλή…

Ο Δερτιλής για την ιστορία του ελληνικού κράτους – Ποιος για τους Έλληνες της Ανατολής;

Άλλος ένας από τους σημαντικούς της ελληνικής διανόησης έφυγε. Τον Δερτιλή τον γνώρισα μέσα από το δίτομο έργο του Ιστορία του Eλληνικού Kράτους (1830-1920) (εκδόσεις ΜΙΕΤ, 2004) . Έργο κλασικό γιατί στη θέση της προγονολατρίας και ενός παρωχημένου εθνικισμού που έφτασε να σημαίνει τον φυλετισμό, όπου ο όρος «ελληνική ιστορία» ταυτιζόταν με τη Σαλαμίνα, τον Μαραθώνα και το 1821, έφερνε τη γνώση της ιστορίας της νεότερης Ελλάδας η οποία όπως γράφει και ο ίδιος, παρέμενε άγνωστη σε πολλά σημεία της και εν πολλοίς ενερμήνευτη καθ’ εαυτήν.

Advertisement

Υπάρχουν υπεύθυνοι για τη Μικρασιατική Τραγωδία;

Υπάρχουν υπεύθυνοι για τη Μικρασιατική Τραγωδία;

Του Βλάση Αγτζίδη (*)

«Kάθε τραγωδία είναι μίξη σφαλμάτων και ατυχημάτων…
Ουδέποτε το φαινόμενο αυτό απεικονίστηκε εναργέστερα απ’ ό,τι 
στην ιστορία της ελληνικής αποτυχίας στον πόλεμο».

Λόιντ Τζορτζ (Βρετανός πρωθυπουργός)

Έτσι περιέγραψε ο Βρετανός πρωθυπουργός τη Μικρασιατική Τραγωδία. Δηλαδή την αιματηρή και αμετάκλητη κατάληξη της προσπάθειας του ελληνισμού αφενός να συμμετάσχει στις ευρωπαϊκές διεργασίες αναβαθμίζοντας τη χώρα και αφετέρου να διεκδικήσει την μερίδα που του αναλογούσε μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο από τα εδάφη της ηττημένης προνεωτερικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που αποχωρούσε πλέον οριστικά από την Ιστορία και αντικαθίστατο από τη μορφή του έθνους-κράτους. Να σημειωθεί ότι στις παραμονές του πολέμου (1914) το ποσοστό των Ελλήνων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία κυμαινόταν μεταξύ του 13 και του 20% του συνολικού οθωμανικού πληθυσμού, ενώ ήταν υποδιπλάσιο του ελληνικού πληθυσμού που κατοικούσε στο ελεύθερο κράτος.

Πόντος: Μια ιστορία από τον μικρασιατικό Βορρά

Ένα νέο βιβλίο μου ήρθε να προστεθεί στην υπάρχουσα βιβλιογραφία. Μια σειρά από ατυχείς σχετικές εκδόσεις μου για τον Πόντο αποκαθίστανται με μια έννοια με την έκδοση αυτού του τόμου. O φιλόξενος εκδοτικός οίκος «Παπαδόπουλος» μετά την έκδοση του βιβλίου μου «Μικρά Ασία. Ένας οδυνηρός μετασχηματισμός (1908-1922«, που έλαβε το 1ο βραβείο της Εστίας Ν. Σμύρνης, αποφάσισε να προχωρήσει στην έκδοση της μονογραφίας μου για τον Πόντο.

Η θεματολογία του νέου βιβλίου περιορίζεται στα του μικρασιατικού Πόντου και δεν συμπεριλαμβάνει την ιστορία των Ελλήνων στη Ρωσία και στην ΕΣΣΔ, πλην βεβαίως του φαινόμενου της εξόδου μεγάλου μέρους του ελληνορθόδοξου πληθυσμού κατά τον 19ο αιώνα και κυρίως μετά την έναρξη των εθνικών εκκαθαρίσεων από το 1914 και του περιβάλλοντος που δημιούργησε ο ρωσο-τουρκικός πόλεμος. Παρουσιάζεται η εποχή των ρωσικών επαναστάσεων (1917), οι οποίες είχαν άμεση επίπτωση στα πολεμικά και πολιτικά γεγονότα τόσο του Πόντου όσο και του Νότιου Καυκάσου (Καρς-Αρνταχάν). Στη συνέχεια θα δείτε τον πίνακα περιεχομένων...

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγή ………………………………………………………………………..

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Οι μεταναστεύσεις

1.1. Έξοδος προς τη Ρωσία …………………………………………………

1.2. Τα κίνητρα …………………………………………………………………

1.3. Η πανσλαβιστική πολιτική ………………………………………………

1.4. Μέσα από το περιοδικό Εύξεινος Πόντος της Τραπεζούντας ….

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Η εποχή του Τανζιμάτ

2.1. Οι Έλληνες της Ανατολής κατά την περίοδο του Τανζιμάτ …….

2.2. Ο εθνικός Τύπος στον Εύξεινο Πόντο ……………………………….

2.3. Ο Πόντος μετά το 1830 και η πολιτική της Ελλάδας ………………

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Το Ανατολικό Ζήτημα

Μικρασιατική Καταστροφή και δεξιός αναθεωρητισμός

Του Βλάση Αγτζίδη (*)

Εκατό χρόνια μας χωρίζουν από τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική και γεωπολιτική καταστροφή που συνέβη στην Εγγύς Ανατολή μετά το συμβολικό 1453. Μια Καταστροφή που σηματοδοτήθηκε με την ανώμαλη επίλυση του Ανατολικού Ζητήματος, αναντίστοιχη των πραγματικών πληθυσμιακών ισορροπιών και με εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς Ρωμιούς, Αρμένιους και Ασσυροχαλδαίους της Οθωμανικής αυτοκρατορίας στο βωμό του τουρκικού εθνικιστικού Μολώχ.

All-focus

Για τη δραματική αυτή εξέλιξη, που συνέβη μετά το τέλος (και ως συνέχεια) του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου, υπεύθυνη στο μεγαλύτερο βαθμό ήταν η μοναρχική Δεξιά, η οποία διαχειρίστηκε την μεταπολεμική πρόκληση με τον πλέον ανορθολογικό τρόπο. Η τιμωρία των πραγματικών υπεύθυνων της Μικρασιατικής Καταστροφής με την Δίκη των Εξ σε περιβάλλον Καταστροφής και κοινωνικής κατάρρευσης, βιώθηκε ως το υπερμέγιστο τραύμα για τη συντηρητική παράταξη, η οποία επανήλθε δυναμικά και ρεβανσιστικά στην ελλαδική εξουσία από το 1933 και σφράγισε -σχεδόν έως σήμερα- την ιστορική μνήμη των Νεοελλήνων με τη δική της εκδοχή (βοηθούσης και της παραδοσιακής σοβιετόφιλης Αριστεράς, στην οποία επιβλήθηκε η κυνική και αντιμαρξιστική-φιλοκεμαλική αντίληψη της Κομιντέρν). Το κύριο «θύμα»  αυτής της στάσης ήταν η απόλυτη υποβάθμιση του μικρασιατικού δράματος, η διαστρέβλωση του περιεχομένου εκείνου του ιστορικού μεταίχμιου, η απόκρυψη του τεράστιου αριθμού νεκρών και προσφύγων, καθώς και οι συνέπειες της ήττας έως σήμερα.        

Τα Rafale , η ΛΜΑΤ και ο αταβιστικός πασιφισμός

Ένα κείμενό μου με αφορμή την έλευση των Rafale και τις διαμαρτυρίες που ακούστηκαν

Όποιος θυμάται τις προκηρύξεις της αλήστου μνήμης 17Νοέμβρη, θα θυμάται την εμβληματική βραχυγραφία ΛΜΑΤ, ήτοι Λούμπεν Μεγαλοαστική Τάξη, με την οποία περιέγραφε με ακρίβεια το έλλειμα μιας καίριας κοινωνικής ομάδας στην δομή της χώρας. Σαφέστατα η απουσία μιας σοβαρής αστικής τάξης από τη στιγμή που γεννήθηκε το νεαρό ελληνικό κράτος στις καθυστερημένες παρυφές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οδήγησε σε όλες τις κοινωνικές δυσπλασίες που επιβιώνουν έως σήμερα, και κυρίως στη διαμόρφωση ενός συστήματος εξουσίας που βασίζεται στη νομή του κράτους.

Ίσως η μοναδική φορά που επιχειρήθηκε η αναίρεση αυτής της αντίφασης ήταν όταν μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου επιχειρήθηκε η ενσωμάτωση των ακμαίων ελληνικών αστικών περιοχών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία έτσι κι αλλιώς αποχωρούσε από την Ιστορία. Αλλά και τότε, τα στέρεα δομημένα συμφέροντα των παλαιοκομματικών ελίτ της «Μικράς πλην Εντίμου Ελλάδος», οδήγησαν μεθοδικά στη Μικρασιατική Καταστροφή και στη μετατροπή των δραστήριων Μικρασιατών, Ποντίων και Ανατολικοθρακών (όσων επέζησαν βέβαια από μια διαδικασία Γενοκτονίας που άρχισε το 1914) σε ανεπιθύμητους «τουρκόσπορους».

Anadolu’daki trajedinin başlangıcı hakkında bir metin (Türkçe ve Yunanca)…..Ένα κείμενο για την απαρχή της τραγωδίας στην Ανατολή

Mια πολύ σημαντική πρωτοβουλία έλαβε ο γνωστός συγγραφέας Omer Asan δημιουργώντας ένα φόρουμ με τίτλο «Mubadelle-Ανταλλαγή«, όπου οι απόγονοι των προσφύγων (του 1922) και των ανταλλαχθέντων (του 1923-24) να μπορούν να συναντηθούν, να συζητήσουν τα κοινά και τις διαφορές και να ανταλλάξουν εμπειρίες και απόψεις. Η τεχνολογική εξέλιξη βοηθά αρκετά αυτή την επικοινωνία, εφόσον οι αυτόματοι μεταφραστές μειώνουν τη γλωσσική απόσταση. 

Ένα από αυτά που απασχολούν τους συμμετέχοντες είναι ο χαρακτήρας των τότε κοσμοϊστορικών αλλαγών και καταστροφών καθώς και οι αιτίες που τις προκάλεσαν. Μια δικιά μου παρέμβαση μεταφράστηκε από την Olga Rοbenson και είναι η εξής: 

Ένα κολάζ του Χρήστου Μαχαιρίδη

O dönemin bugünden tamamen farklı olan tarihsel koşullarını anlamaya çalışmak çok önemli.  Kolay olmayan bir şey olmasından dolayı da çoğunlukla o dönemi  bugünün verileriyle sık sık analiz etmeye çalışıyoruz. ….

 Sanırım zamane koşullarının ve o dönemin  en önemli analizi Rosa Luxemburg tarafından 1896’da Ermenilerin katledilmesinden sonra yapılmış olandır.  O zamanlar Tanzimat’ın sadece Osmanlı’nın büyük  şehirlerini etkilediği görülüyordu.  Kırsal kesimde, özellikle Anadolu’da, eski paşalar ve ağalar reformları kabul etmediler ve baskı politikasını sürdürdüler.  Bu Ermeni isyanlarını getirdi.  

ΦΤΑΙΕΙ Ο ΛΕΝΙΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΤΤΑ ΣΤΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ;

ΦΤΑΙΕΙ Ο ΛΕΝΙΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΤΤΑ ΣΤΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ;

Του Βλάση Αγτζίδη (*)

Στο Μνημείο της Νίκης που έστησαν οι κεμαλικοί στην Πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης, μαζί με την τουρκική ηγεσία συμπεριλήφθησαν και δύο ξένοι ως πρωταγωνιστές της κεμαλικής νίκης. Πίσω από τον Μουσταφά Κεμάλ και τον Φεβζί Τσακμάκ, βρίσκονται οι Μιχαήλ Φρούντζε και Κλιμέντιος Βοροσίλωφ

Πολύ συχνά βλέπουμε στο διαδίκτυο άρθρα στα οποία ερμηνεύεται η ελληνική Ήττα του Αυγούστου του 1922 με την αποκλειστική ενοχοποίηση του Λένιν και των μπολσεβίκων του. Οι αιτίες που διατυπώνεται αυτή η κατηγορία τόσο συχνά είναι πολλές και δεν αφορά μόνο την άφθονη υλική, στρατιωτική και συμβουλευτική βοήθεια που δόθηκε στο τουρκικό εθνικιστικό κίνημα.

 Η ενοχοποίηση κατ’ αρχάς σχετίζεται με την προσπάθεια των απογόνων των πραγματικά υπευθύνων της Καταστροφής να μεταφέρουν αλλού τις ευθύνες, την ημιμάθεια μεγάλου μέρους των Νεοελλήνων μαζί με την έμφυτη μετάθεση των ευθυνών λόγω μιας ενστικτώδους αυτο-αθωωτικής στάσης (που βασίζεται στη θέση ότι οι Έλληνες είναι πάντα θύματα), καθώς και την ευκολία εξαγωγής ιστορικών συμπερασμάτων χωρίς να υπάρχει η απαραίτητη γνώση.

«Άγνωστες πλευρές της Μικρασιατικής Kαταστροφής»

Στην παρακάτω ανάρτηση μπορείτε να ακούσετε την ομιλία μου, στο πλαίσιο της σχετικής βδομάδας, που διοργάνωσε ο Όμιλος Ιστορίας του ν. Κιλκίς:

 

Mια συνέντευξη για όλα τα θεματα

Με πρωτοβουλία της Λένας Ζάχαρη και τις εύστοχες ερωτήσεις, προέκυψε μια συνέντευξη στο πολύ καλό ηλεκτρονικό περιοδική με τίτλο «Περί ου».  Η συνέντευξη αναρτήθηκε στη στήλη «Προφίλ, ανφάς, τετ α τετ» που διατηρεί .

Τα θέματα της συνέντευξης αφορούσαν

–τα σοβιετικά κατά την περίοδο της εμφάνισης του νέου προσφυγικού κύματος των ομογενών με την κατάρρευση,

–τα μικρασιατικά και ποντιακά και τις ευθύνες της μεγάλης Μικρασιατικής Κατστροφής καθώς και 

–κάποιες σύντομες εκτιμήσεις για τα σύγχρονα ζητήματα που άπτονται των ελληνοτουρκικών σχέσεων και του συριακού δράματος

Λένη Ζάχαρη: Προφίλ, ανφάς, τετ α τετ – Συνέντευξη με τον Βλάση Αγτζίδη

Λένη Ζάχαρη – 1 Οκτωβρίου 2019

ΠΡΟΦΙΛ

«Κ’ εγώ πάντα σκεφτόμουν πώς τα πιο απλά λόγια/ πρέπει να φτάνουν. Όταν λέω τι γίνεται/ η καρδιά του καθενός πρέπει να σπαράζει./ Ότι είσαι χαμένος αν δεν αμυνθείς./ Αυτό πια πρέπει να το καταλάβεις.» (Μπέρτολτ Μπρεχτ, «Κ’ εγώ πάντα σκεφτόμουν«, μετ. Π. Μάρκαρης)

Έτσι ξεκινάει η αυτο- παρουσίαση του Βλάση Αγτζίδη, διδάκτορος ιστορίας και μαθηματικού, στο blog του. Κι είναι πράγματι λόγια που ταιριάζουν σ’ έναν άνθρωπο που δεν αφήνει τη Μνήμη να ξεθωριάσει, σ’ έναν ιστορικό.

Το νέο βιβλίο: Ερμηνεύοντας τη Μικρασιατική Καταστροφή

Μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Historical Quest το νέο μου βιβλίο που στον υπότιτλό του γράφει: «Προσεγγίζοντας  την ιστορία μέσα από τις θέσεις  της Ρόζας Λούξεμπουργκ, του Δημήτρη Γληνού, του Ίωνα Δραγούμη, του Γεωργίου Σκληρού, του Αβραάμ Μπεναρόγια…«

Παρατίθεται στη συνέχεια ο πίνακας περιεχομένων:

Εισαγωγή

Όταν  ο Γληνός ‘συνάντησε’ τη Λούξεμπουργκ:  Προσεγγίζοντας το Ζήτημα της Ανατολής και το κίνημα των Νεότουρκων

Ο Δημήτρης Γληνός

Η Λούξεμπουργκ για το εθνικό ζήτημα, το δικαίωμα απόσχισης και το Ανατολικό Ζήτημα

Η δομή της οθωμανικής κοινωνίας

Για το κίνημα των Νεότουρκων και το γερμανικό ιμπεριαλισμό

Οι θέσεις των Γληνού και Σκληρού

Η Λούξεμπουργκ για τη Ρωσική Επανάσταση

Λένιν  VS Λούξεμπουργκ;

Δύο γραμμές για το Ανατολικό Ζήτημα

 

Από τον Δραγούμη στον Μπεναρόγια : Το αντιπολεμικό –αντιμικρασιατικό συναίσθημα στην Ελλάδα και η συμβολή του στη Μικρασιατική Καταστροφή

Εκατό χρόνια από το 1919…

O Γιαννακός και η Μαρία Χατζηχριστοδούλου με την κόρη τους Ειρήνη στη Μαγνησία της Σμύρνης την εποχή της απελευθέρωσης

«Εκατό χρόνια από το 1919» ή
«Τι συνέβη στην οθωμανική Ανατολή κατά την περίοδο 1914-1923;»

 

Του Βλάση Αγτζίδη (*)

 

Toν Μάϊο του 1919 ξεκινά μια από τις πλέον σημαντικές περιόδους στη ιστορία της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, της Εγγύς Ανατολής, των ελληνοτουρκικών σχέσεων και του ελληνισμού. Ως εξέλιξη του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου και ως προσπάθεια διαμόρφωσης του μεταπολεμικού γεωπολιτικού σκηνικού αποφασίστηκε ο μετασχηματισμός της Οθ. Αυτοκρατορίας σε έθνη-κράτη  με βάση την ύπαρξη και τα συμφέροντα των ξεχωριστών εθνικών ομάδων.  Επί της ουσίας οι μεταπολεμικές εξελίξεις ακολούθησαν, λόγω της αδήριτης πραγματικότητας, τις αναλύσεις της Ρόζας Λούξεμπουργκ. 

To απόλυτο έγκλημα κατά του ελληνισμού της Ανατολής….

Ειναι γνωστό ότι η κυβέρνηση του Λαϊκού Κόμματος (Γούναρης, Πρωτοπαπαδάκης) είχαν απαγορεύσει την έξοδο των Ελλήνων από τη Μικρά Ασία και τους παρέδωσαν -συνειδητά προς σφαγή- στους Κεμαλικους:
https://kars1918.wordpress.com/2018/11/26/asia-minor-huff/

.

 Όμως ξεπερνά κάθε αρρωστημένη φαντασία το γεγονός  ότι
εξέδωσαν και διαταγή για βύθιση των πλοίων που θα μετέφεραν προσφυγες…

…μιας και τα μόνα πλοία που θα έπλεαν χωρίς επίσημη άδεια στην εμπόλεμη περιοχή θα ήταν αυτά με πρόσφυγες από την ιωνική γη…

 

Το «zafer Bayrami» των Τούρκων εθνικιστών και η αποκατάσταση της ιστορίας

Κάθε χρόνο οι Τούρκοι εθνικιστές, κεμαλιστές, ισλαμιστές, ψευτο-κομμουνιστές γιορτάζουν την «εθνική τους νίκη» κατά των Ελλήνων το 1922 κάτω από τον όρο «zafer Bayrami» …

Εμείς από την άλλη θυμόμαστε τη «μεγάλη εικόνα». Το πραγματικό ιστορικό διακύβευμα εκείνης της εποχής… αλλά και τους ενόχους της τότε κυβέρνησης του Λαϊκού Κόμματος (Γούναρης-Πρωτοπαδάκης...) που απαγόρευσαν την έξοδο των Μικρασιατικών πληθυσμών και τους παρέδωσαν κυνικά στο μαχαίρι των νικητών….

Το παρακάτω κείμενο είχε δημοσιευτεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ πριν από κάποιους μήνες:

 

ΒΛ. ΑΓΤΖΙΔΗΣ – Β. ΜΕΪΧΑΝΕΤΣΙΔΗΣ: Η ΙΔΕΑ ΤΗΣ «ΕΘΝΙΚΗΣ ΚΑΘΑΡΟΤΗΤΑΣ» ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΓΙΑ ΤΗ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

 

Από συνταρακτικά, τραγικά, γεγονότα σημαδεύτηκε η Ανατολή της πρώτης εικοσιπενταετίας του 20ου αιώνα στην επικράτεια της τότε καταρρέουσας και αποσυντιθέμενης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι ιστορικές εξελίξεις που οδήγησαν στην τελική διαμόρφωση των σύγχρονων εθνικών κρατών της περιοχής υπήρξαν, αναμφισβήτητα, από τις πιο βίαιες στην ιστορία.

Στη δεκαετή αυτή διαδικασία (1912-22) κατά τη διάρκεια μιας αλληλουχίας πολέμων, εξεγέρσεων, κινημάτων, εσωτερικών και εξωτερικών κοινωνικοπολιτικών διεργασιών συντελέστηκαν στυγερά εγκλήματα και σε βάρος αθώων, αμάχων, μειονοτήτων, πολιτών της αυτοκρατορίας, με κριτήριο την εθνική και θρησκευτική τους ταυτότητα.

Τα θύματα αυτών των βιαιοτήτων ήταν εκατοντάδες χιλιάδες. Οι ιστορικοί τα προσδιορίζουν συνολικά ακόμη και σε παραπάνω από δύο εκατομμύρια ανθρώπων, που υπέστησαν φυσική εξόντωση, βίαιες εκτοπίσεις, προσφυγιά. Διώξεις, σφαγές, εκτελέσεις, πυρπολήσεις χωριών, εξαντλητικές πορείες θανάτου..

Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών Τομ. 9, 1992

Η πρώτη αναφορά σε επιστημονικό συνέδριο της ιστορίας των Ελλήνων της τ. ΕΣΣΔ

Mια από τις πρώτες εισηγήσεις μου (1992) για ζητήματα που σχετίζονται με την πολιτική ιστορία του ποντιακού και του ‘σοβιετικού’ ελληνισμού, είναι ήδη αναρτημένη στο διαδίκτυο και μπορείτε να την κατεβάσετε.

 .

Πρόκειται για την εισήγησή που έκανα σε ένα πολύ σημαντικό συνέδριο που οργάνωσε το  Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών με αφορμή την επέτειο των 70 ετών από τη Μικρασιατική Καταστροφή.

 .

Η εισήγησή συμπεριελήφθη στην έκδοση Πρακτικών του συνεδρίου, που εντάχθηκε στη σειρά του  Δελτίου του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών (Τομ. 9, 1992): Αγτζίδης, Β. (1992). Το κίνημα ανεξαρτησίας του Πόντου και οι αυτόνομες Ελληνικές περιοχές στη Σοβιετική Ένωση του μεσοπολέμου. Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, 9, 157-196.

.

ΓΙΑΤΙ ΕΜΠΛΕΞΕ Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΟ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ

Κάποιες σκέψεις και μια υπόθεση εργασίας…

———————————————————–

 

Η πρόσφατη αναστολή της συμφωνίας του 2001 με την Ελλάδα για την επανεισδοχή προσφύγων που προχώρησε η Τουρκία μετά την απελευθέρωση από των Άρειο Πάγο και των 8 Τούρκων αξιωματικών -που κατηγορούνται για συμμετοχή στο αποτυχημένο πραξικόπημα κατά της εκλεγμένης δημοκρατικής κυβέρνησης- η παράταση της σύλληψης των δύο Ελλήνων αξιωματικών, η έντεχνη όξυνση των ελληνοτουρκικών προβλημάτων στο Αιγαίο, ξαναφέρνουν και πάλι επί τάπητος το ζήτημα της έμμεσης ελληνικής εμπλοκής στο πραξικόπημα και στις ενδοτουρκικές αντιπαραθέσεις.  

Σαββατο 26 Μαϊου: Μια εκδήλωση στην Πλατεία Αμερικής

---

 

ΔΥΟ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΣΗΓΗΣΗ 

Σεμινάριο Ιστορίας 18-5-2018: Aπό τις Γενοκτονίες στο Ολοκαύτωμα

«ο Ατατούρκ ήταν ο δάσκαλος.
Ο Μουσολίνι ήταν ο πρώτος μαθητής του και εγώ ο δεύτερος»
(Aδόλφος Χίτλερ, 1938, από
Stefan Ihring, «Atatürk in the Nazi Imagination»,
ελληνική έκδοση, σ. 189)

 

Ο άγνωστος αυτός συσχετισμός θα παρουσιαστεί και θα συζητηθεί στο Σεμινάριο Σύγχρονης Ιστορίας  στο πλαίσιο του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του δήμου Κηφισιάς την Παρασκευή 18-5-2018, 7.00 μ.μ. (Βιβλιοθήκη του Δήμου Κηφισιάς -Έπαυλη Δροσίνη,  Αγ. Θεοδώρων & Κυριακού).

Συγκεκριμένα:

 

18 Μαϊου 2018 

 .

Αφιέρωμα στο Ολοκαύτωμα

 .

–Βλάσης Αγτζίδης, «Εισαγωγή»

 

–Βασίλειος Μεϊχανετσίδης, δρ. δικαίου, μέλος της Ένωσης για τη Μελέτη των Γενοκτονιών, «Ο μηχανισμός οργάνωσης των Γενοκτονιών» 

–Λάμπης Κατσιάπης, φιλόλογος, «Από τις Γενοκτονίες στο Ολοκαύτωμα» 

Επιτρέπεται η λογοκλοπή-2;

Η συνήθεια είναι κακός σύμβουλος κ. Φάνη Μαλκίδη 

.

Αφορμή του κειμένου τούτου είναι η αναπαραγωγή των στοιχείων ενός σημαντικού και τρομακτικού ιστορικού γεγονότος που είχα ανακαλύψει, αναπτύξει και αναδείξει  σε σχετικό αφιέρωμα στις σελίδες Ιστορίας της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας στις 15 Σεπτεμβρίου 2013 υπό τον τίτλο «Εμπόριο οστών. Οταν οι κεμαλιστές θησαύριζαν από λείψανα θυμάτων«,  http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=385632

Την αρχική δημοσίευση μπορείτε να τη δείτε και εδώ με τον εξής τίτλο: «Μικρασιατική Τραγωδία: Oι έμποροι Κεμαλιστές, οι αγοραστές Γάλλοι, οι μεταφορείς Βρετανοί…»  https://kars1918.wordpress.com/2013/09/17/kemalist-french-british-merchants/

Τελευταία αφορμή -γιατί υπήρχαν και άλλες χωρίς να αντιδράσω- ήταν η αναδημοσίευση στο Pro-newsτου «άρθρου του κ. Μαλκίδη» υπό τον τίτλο «400 τόνους οστών Ελλήνων πούλησε ο Κεμάλ για … σαπούνι«, στο οποίο -για άλλη μια φορά- ΔΕΝ υπάρχει καμιά αναφορά στην αρχική πηγή της είδησης αλλά και του Μέσου όπου πρωτοαναδείχτηκε.   Το ίδιο βρήκα λίγο αργότερα στο σάιτ  pentapostagma . 

Ένα σχόλιο για την επίσκεψη Ερντογάν

Ένα από τα πλέον αμφιλεγόμενα θέματα της περιόδου που πέρασε υπήρξε η επίσκεψη Ερντογάν. Μια επίσκεψη που έγινε σε ένα διεθνές πλαίσιο που ταχύτατα αλλάζει και μια Ελλάδα που αντιμετωπίζει μεγάλα προβλήματα που σχετίζονται τόσο με την οικονομική κρίση όσο και με το προσφυγικό-μεταναστευτικό.

Παράλληλα οι ελληνοτουρκικές σχέσεις για πολύ καιρό είναι παγωμένες, ενώ η Τουρκία αποτελεί έναν εν δυνάμει στρατηγικό εχθρό για την ελληνική πλευρά. Η οικονομική ισχύς της Τουρκίας, η εμφάνιση μιας  εξωστρεφούς αστικής τάξης μαζί με την ύπαρξη ενός πολιτικού σκηνικού που βασίζεται σε δύο σκληρά ανταγωνιζόμενους πόλους (ισλαμιστές και κεμαλικούς), δημιουργεί ένα περιβάλλον αρνητικό για τα ελληνικά συμφέροντα.  

Η Δίκη των Εξ, ο Άρειος Πάγος και ο δεξιός αναθεωρητισμός

---

Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ ΕΞ ΚΑΙ Ο ΑΡΕΙΟΣ ΠΑΓΟΣ

 .

Με μεγάλη επιτυχία έγινε το Σεμινάριο Ιστορίας στις 15 Δεκεμβρίου με τίτλο «Μετά την Καταστροφή του 1922. Η Δίκη των Εξ και οι περιπέτειές της« και ομιλητές τους: Μαρία Ψαρούδη, Φιλόλογο και Τάκη Σακιτζόγλου, νομικό. Ουσιαστικά τέθηκε υπό την κρίση των σύγχρονων ερευνητών τόσο το ζήτημα της τιμωρίας των ενόχων της Μικρασιατικής Καταστροφής με τη λεγόμενη «Δίκη των Εξ» του Οκτωβρίου του 1922, όσο και ο Δεξιός Αναθεωρητισμός, που εξέφρασαν συγκεκριμένες και ακραίες πολιτικές δυνάμεις στο εσωτερικό του Αρείου Πάγου, που οδήγησαν στην ακύρωση της Δίκης μετά από 90 χρόνια!!!

Τι σημαίνει η επίσκεψη Ερντογάν;

Ο Ερντογάν στην Αθήνα

Του Βλάση Αγτζίδη (*)

Κάτι που διαφοροποιούσε τον Ταγίπ  Ερντογάν και το κίνημά του από τους κεμαλιστές κατά  την εποχή της ανόδου στην εξουσία, ήταν ο φιλελεύθερος χαρακτήρας των μεταρρυθμίσεών του και η αλλαγή προς το θετικότερο της στάσης προς τις μειονότητες.

 Από τότε πέρασε πολύς καιρός. Η διαφορά του Ερντογάν από τους παραδοσιακούς κεμαλιστές παραμένει ακόμα σαφής. Όμως το καθεστωτικό σύμπλεγμα, μαζί με το αίσθημα επιβίωσης που αναπτύχθηκε μετά το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα οδήγησαν τον Ερντογάν σε μια αυταρχικοποίηση της εσωτερικής του πολιτικής.

 

Το βυθισμένο πλοίο στον κόλπο της Σμύρνης. Μια ιστορία που έγινε αλλιώς

Μια ιστορία που έγινε αλλιώς!!!

 

Τις προηγούμενες μέρες γράφτηκε στον Τύπο ότι: «Ένα πλοίο, κατά πάσα πιθανότητα ελληνικό, που μετέφερε κυνηγημένους πρόσφυγες από την Σμύρνη που προσπαθούσαν να διαφύγουν από την τουρκική σφαγή και που βυθίστηκε πιθανώς από τουρκικά κανόνια, βρέθηκε στην θαλάσσια περιοχή του κόλπου από επιστημονική ομάδα του πανεπιστήμιου της πόλης. Σύμφωνα με τον καθηγητή του τελολογικού ινστιτούτου του τουρκικού πανεπιστημίου, Muhammet Duman, βρέθηκα από μη επανδρωμένη ειδική κάμερα σε βάθος 42 μέτρα, ένα ναυάγιο πλοίο μήκους 78 μέτρων και πλάτος 8 μέτρα. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, πρόκειται για πλοίο που μετέφερε κυνηγημένους χριστιανούς πρόσφυγες που προσπαθούσαν απεγνωσμένα να διαφύγουν από την καταστροφή της ιστορικής πόλης, αλλά… είχαν τραγικό τέλος!«

Αυτή η ιστορία με το πλοίο, ως συνδεδεμένη με τη σφαγή της Σμύρνης,  δεν τεκμαίρεται από κάποιες πηγές. Είναι δεδομένο ότι τις μέρες της καταστροφής ο κόλπος της Σμύρνης ήταν γεμάτος από τα πλοία των αδιάφορων συμμάχων. Οποιοδήποτε τέτοιο περιστατικό θα είχε καταγραφεί και θα  ήταν γνωστό…. 

Γνωρίζουμε με σαφήνεια πώς υπήρξε ο εγκλωβισμός των χριστιανών στην περιοχή και πώς έγινε η διαχείριση του γεγονότος από τις κεμαλικές, τις ελληνικές και τις συμμαχικές δυνάμεις.

Ελληνόφωνες ομάδες στην Τουρκία

Mε αφορμή μια πρόσφατη δήλωση του Ερντογάν, όπου μεταξύ άλλων τα εδάφη της  Ελλάδας τα ανάφερε ως  «εδάφη γκιαούρηδων«, ας θυμηθούμε ένα παλιό άρθρο του Vahit Tursun. Λαμβάνοντας υπ’ όψη ότι μια από τις καταγωγές του Ερντογάν είναι ρωμαίικη και ότι ουδεμία φυλετική προέλευση έχει από τις τουρκικές εθνοτικές ομάδες. Αυτή ακριβώς είναι και η εξήγηση της ακραίας ισλαμικής του καθήλωσης. Το Ισλάμ για τον Ερντογάν λειτουργεί ως ένα σημείο αναπλήρωσης της ταυτότητας. Μιας ανάγκης για αναπλήρωση που προκύπτει από τη γνώση της δικιάς του εθνοτικής προέλευσης.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην «Καθημερινή» το 2007 με δικό μου εισαγωγικό σημείωμα.

To be or not to be?

Μάλλον το έχω ξαναβάλει -αυτό ή κάτι συναφές- αλλά ας το ξαναβάλω μιας και επίκειται το δημοψήφισμα στην Τουρκία, όπου συγκρούονται από τη μια οι Ισλαμιστές αντικεμαλικοί σε συμμαχία με τους ακροδεξιούς κεμαλικούς και από την άλλη οι αυθεντικοί κεμαλικοί εθνικιστές (που ακόμα ονειρεύονται το πώς πέταξαν τους Έλληνες στη θάλασσα της Σμύρνης) μαζί με τους Κούρδους και την όποια αριστερά…  Ένα δημοψήφισμα όπου μάλλον οι Ελλαδίτες έχουν τοποθετηθεί αντι-ερντογανικά (HAYIR) στο πλευρό των κεμαλιστών , ενώ οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης που ζουν εκεί, σε μεγάλο ποσοστό στο πλευρό του Ερντογάν (EVET)…

Οι Οκτώ Τούρκοι πραξικοπηματίες, η ελληνική Δικαιοσύνη και το κίνημα των αλληλέγγυων

Του Βλάση Αγτζίδη (*)

Ένα μεγάλο ζήτημα  βασανίζει τη νεοελληνική κοινή γνώμη: Να εκδοθούν ή όχι οι οκτώ Τούρκοι στρατιωτικοί που ενεπλάκησαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στο αιματηρό πραξικόπημα της 15^ης Ιουλίου. Ένα πραξικόπημα που μπορεί να απέτυχε, αλλά κόστισε περί τους 300 νεκρούς στον τουρκικό λαό και επιπλέον διευκόλυνε τον Ερντογάν στο να επιτύχει τους στόχους του.

Από τον Φρύνιχο στον Κούνδουρο

Με αφορμή το θάνατο του μεγάλου σκηνοθέτη Νίκου Κούνδουρου θυμήθηκα ένα περιστατικό που μου είχε αφηγηθεί ο ίδιος, κάπου στα τέλη της δεκαετίας του  ’90. Είχαμε βρεθεί σε μια ταβέρνα στους Θρακομακεδόνες μετά από κάποιες εκδηλώσεις ενός Πολιτιστικού Συλλόγου της περιοχής, στον οποίο σύλλογο πρωτοστατούσε τότε η σύζυγος του ζωγράφου Κώστα Τσόκλη. Στην παρέα μας, εκτός από τον Κούνδουρο βρισκόταν και η Αρβελέρ με τον σύζυγό της.

Το περιστατικό που μου αφηγήθηκε ο Κούνδουρος το ενσωμάτωσα σε ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε κατά τα τέλη της δεκαετίας του ’90 στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία», στο πλαίσιο ενός αφιερώματος για τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Το παραθέτω όπως το δημοσίευσα:

Σεμινάριο Ιστορίας: Από που έρχεται και που πηγαίνει η Τουρκία

Την Παρασκευή 24 Φεβρουαρίου 2017 7.15 μ.μ. – 9 μ.μ.  [«Έπαυλη Δροσίνη»-Βιβλιοθήκη Δήμου, Oδός Αγ. Θεοδώρων & Κυριακού] στο Σεμινάριο Σύγχρονης Ιστορίας του Ελεύθερου Πανεπιστήμιου του δήμου Κηφισιάς, θα παρουσιαστεί το θέμα «Από που έρχεται και που πηγαίνει η Τουρκία« από τον πρέσβη επί τιμή Βασίλη Μούτσογλου, με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του με τίτλο «Τουρκία: Η ανέλιξη της προσωπικότητας του κράτους (εκδ. Bookstars – Γιωγγαράς, 2016).

Ο Βασίλης Μούτσογλου είναι διπλωματικός (Πληρεξούσιος Υπουργός Α΄ ε.τ.), πολιτικός επιστήμων (πτυχιούχος της ΠΑΣΠΕ). Γεννήθηκε και σπούδασε στην Πόλη, πέραν της Παντείου είναι και απόφοιτος του Πολυτεχνείου Κωνσταντινουπόλεως.

O εισηγητής στο βιβλίο του εξετάζει την ιστορία της Τουρκίας από την ίδρυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μέχρι την σύγχρονη εποχή, με πύκνωση της ανάλυσης όσο πλησιάζει τον 19ο αιώνα και μέχρι το τέλος του 2015, ενώ σε ορισμένες περιόδους η διήγηση και ανάλυση γίνεται πιο διεξοδική. Στο Επίμετρο, γίνεται αναφορά στους παράγοντες που συνέβαλαν στον σχηματισμό της προσωπικότητας της Τουρκίας καθώς και στα στοιχεία που επηρεάζουν την έκφραση της.

Για το Σεμινάριο δείτε: https://kars1918.wordpress.com/2016/10/05/seminario-de-la-historia-moderna-2016-2017/

Οι οκτώ Τούρκοι, η Δικαιοσύνη και οι αλληλέγγυοι

Mε αφορμή το αίτημα ασύλου που κατέθεσαν οι οκτώ Τούρκοι πραξικοπηματίες που κατέφυγαν στην Ελλάδα και την εμφάνιση ενός κινήματος αλληλέγγυων με κάποια παράξενα επιχειρήματα  -εκτός των γενικών που άπτονται του διεθνούς δικαίου- έγραψα το παρακάτω κείμενο που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» (20-1-2017)

 

Οι Οκτώ Τούρκοι, η ελληνική Δικαιοσύνη και το κίνημα των αλληλέγγυων

Του Βλάση Αγτζίδη (*)

Ένα μεγάλο ζήτημα  βασανίζει τη νεοελληνική κοινή γνώμη: Να εκδοθούν ή όχι οι οκτώ Τούρκοι στρατιωτικοί που ενεπλάκησαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στο αιματηρό πραξικόπημα της 15^ης Ιουλίου. Ένα πραξικόπημα που μπορεί να απέτυχε, αλλά κόστισε περί τους 300 νεκρούς στον τουρκικό λαό και επιπλέον διευκόλυνε τον Ερντογάν στο να επιτύχει τους στόχους του.

Η Λωζάννη, ο Κεμάλ και οι μικροαπατεωνιές των κεμαλιστών

Δεν είναι πολύ εύκολο να αποκωδικοποιηθεί πλήρως η πρόσφατη εξέλιξη της ρητορικής του Ερντογάν, που φαίνεται να ασκεί κριτική και να προσπαθεί να αποδομήσει ιδεολογικά μια από τις ισχυρότερες διεθνείς συνθήκες, τη Συνθήκη της Λωζάννης. [Ένα μέρος της αφορούσε την ελληνοτουρκική ανταλλαγή των πληθυσμών και των καθορισμό των ελληνοτουρκικών συνόρων]. Εάν συμβαίνει αυτό τελικά, η Τουρκία και ο εθνικισμός της είτε στην κεμαλική είτε στην ισλαμιστική του εκδοχή, θα έχουν κερδίσει την παγκόσμια πρωτοτυπία αμφισβητώντας για δεύτερη φορά μια από τις μεταπολεμικές συνθήκες που πάνω της βασίστηκε η γεωπολιτική ισορροπία.

2 Οκτωβρίου. Μια πρωτότυπη Ημερίδα στη Νέα Σμύρνη

2 Οκτωβρίου 2016, Εστία Νέας Σμύρνης

H πρωτοβουλία για την Ημερίδα αυτή ανήκει στην Ντόρα Βακιρτζή, εγγονή του Θανάση Μαστροπαναγιώτη από τα Μοσχονήσια -στον οποίο ανήκε το θαυμάσιο καφέ «Ο Ερμής» στην παραλία της πόλης- την τραγική ιστορία του οποίου παρουσιάσαμε σε προηγούμενες αναρτήσεις…

14-9-2016: Εκδήλωση-συζήτηση για το 1922 στην Αργυρούπολη

Μια πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση με συζήτηση θα γίνει στην Αργυρούπολη Αττικής στις 14 Σεπτεμβρίου 1922. Στην ανακοίνωση των οργανωτών αναγράφεται:

Omer Asan: Greek-speaking writer from Turkey

Πριν από αρκετά χρόνια, όταν είχε μεταφραστεί το βιβλίο του Omer Asan  «Pontos Kulturu« στα ελληνικά με τίτλο: «Ο Πολιτισμός του Πόντου», είχα επιμεληθεί kαι προλογίσει μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη του συγγραφέα, η οποία δημοσιεύτηκε στην «Kαθημερινή» στις 30 Iανουαρίου 2000 με τον τίτλο «Tουρκία: 300.000 ελληνόφωνοι ζητούν ταυτότητα».

H ίδια συνέντευξη με τον τίτλο «Omer Asan: Greek-speaking writer from Turkey and a guide to the Pontian culture», δημοσιεύτηκε λίγο αργότερα στο αγγλόφωνο ένθετο της «Kαθημερινής» στην εφημ. «Herald Tribune». Όταν ξεκίνησε η δικαστική περιπέτεια του Asan, δύο χρόνια αργότερα, η συγκεκριμένη συνέντευξη συμπεριλήφθηκε, στα «τεκμήρια ενοχής» που οδήγησαν στην παραπομπή του συγγραφέα με την κατηγορία της διαμελιστικής προπαγάνδας κατά του τουρκικού κράτους. Εκείνη την εποχή είχε τεθεί σε εφαρμογή η κατασταλτική πολιτική των τουρκικών αρχών κατά των ελληνοφώνων, κάτι που οδήγησε εκτός από τις διώξεις, σε εκφασισμό της περιοχής του Πόντου με την ανάπτυξη μαζικών οργανώσεων Γκρίζων Λύκων και προσπάθεια εκρίζωσης της ελληνοφωνίας.

Περιμένoντας τον Omer Asan

 

Η πρόσφατη έκδοση στα ελληνικά του βιβλίου «Niko’nun Kemençesi»  του Ομέρ Ασάν  υπό τον τίτλο «Η κεμεντζέ του Νίκου« (δηλαδή «Η λύρα του Νίκου») και οι παρουσιάσεις του βιβλίου στην Αθήνα (15/9 στη Μεταμόρφωση Αττικής και στις 16/9 στο Polis Art Cafe) και στην Πάτρα μας θύμισε ξανά τη μεγάλη προσφορά του συγγραφέα στην ανάδειξη του ελληνόφωνου ποντιακού πολιτισμού που επιβιώνει έως σήμερα στην βορειοανατολική Τουρκία. 

Kαφέ «Ερμής» στο Μοσχονήσι

Μια εξαιρετική φωτογραφία ανακάλυψε και μου έστειλε ο καλός φίλος Stratis Balaskas… Πρόκειται για το καφενείο ΕΡΜΗΣ στο Μοσχονήσι (Αϊβαλί, Δυτική Μικρά Ασία) όταν φτιαχνόταν.

Tην ιστορία του άτυχου ιδιοκτήτη του Θανάση Μαστροπαναγιώτη δημoσιεύσαμε λίγες μέρες πριν εδώ: 

https://kars1918.wordpress.com/2016/07/29/cunta-moshonissia/  

 

Σήμερα…

Toυρκία: Κοράνι εναντίον εκκοσμίκευσης

H ριζική αντιμετώπιση από τον Ερντογάν των πραξικοπηματιών, των δικτύων τους αλλά και πολλών αντιπολιτευόμενων σ’ αυτόν, είναι απλώς η κορυφή του παγόβουνου. Το ιστορικό διακύβευμα είναι εντυπωσιακό.

.

Ο Ερντογάν παρεμβαίνει στη βασική δομή της τουρκικής δημοκρατίας. Καταστρέφει τους μηχανισμούς του κεμαλισμού -δηλαδή το σκληρό και πραγματικό Βαθύ Κράτος- που τη δημιούργησαν, την συντήρησαν, τη διαμόρφωσαν και έθεσαν εαυτόν ως τον απόλυτο εγγυητή.

.

Παράλληλα επιχειρεί να απογαλακτιστεί από την δυτική κηδεμονία και να εδραιωθεί ως περιφερειακή δύναμη…. Την βαθύτατη ιδεολογική ρήξη, αυτό το μεγάλο διακύβευμα, προσπάθησα να περιγράψω σε ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στην »Καθημερινή» της Κυριακής και αναδημοσιεύεται στη συνέχεια.
.

Toυρκία: Κοράνι εναντίον εκκοσμίκευσης

ΒΛΑΣΗΣ ΑΓΤΖΙΔΗΣ*
.

Η προσπάθεια αποτίμησης των πρόσφατων δραματικών γεγονότων στην Τουρκία οδηγεί αναπόφευκτα στη μελέτη της περιόδου κατά την οποία η ισλαμική, αλλά και πολυεθνική, Οθωμανική Αυτοκρατορία μετεξελίχθηκε σε έθνος-κράτος και έλαβε το όνομα Τουρκική Δημοκρατία (Türkiye Cumhuriyeti). Η απαρχή της θανάσιμης σχέσης μεταξύ ισλαμιστών και εθνικιστών, οπαδών της εκκοσμίκευσης, εντοπίζεται σ’ αυτό ακριβώς το ιστορικό μεταίχμιο. Τμήμα αυτής της αντιπαράθεσης μπορεί να θεωρηθεί και η σύγκρουση του Ερντογάν με τον Γκιουλέν. Εφόσον ο δεύτερος εκφράζει τη σχετικά ανεκτική παράδοση του σουφισμού και υπήρξε η τελευταία προσπάθεια σύνθεσης της εκκοσμίκευσης με το Ισλάμ, ενάντια στο ορθόδοξο σουνιτικό Ισλάμ.

Μοσχονήσια 1922: Η ιστορία βρίσκεται μπροστά μας

Τα Μοσχονήσια, το Νησί όπως τα αποκαλούν οι νέοι τουρκο-Κρήτες κάτοικοί τους, ή η Cunta (Τζούντα) των Τούρκων, υπήρξε μια ελληνική πόλη των 8.000 περίπου κατοίκων, λίγο βορειότερα του Αϊβαλιού. Είναι το μεγαλύτερο νησί από τα 22 νησιά του σύμπλεγματος, τα οποία ανήκουν στην πόλη Αϊβαλί.

Εκεί βρέθηκα δύο φορές πριν από λίγα χρόνια: Έφαγα και χόρεψα (ποντιακά, όλως τυχαίως χάρις σ’ ένα Τραπεζούντιο μέτοικο στην περιοχή) στη κεντρική ταβέρνα της Gunta που έφερε το όνομα «Lyra» (Λύρα). Kαι κάποια χρόνια αργότερα, παρέα με μια ντόπια Κρητικιά φίλη, ήπια τον καφέ στον περίφημο πέτρινο καφενέ της παραλίας, που πριν την Καταστροφή ανήκε στον Θανάση Μαστροπαναγιώτη, και ονομαζόταν «Ερμής» σύμφωνα με τη Μ. Μαστροσταμάτη. Εκεί, το 1999, άκουσα τον νυν ιδιοκτήτη του καφενέ (τρίτης γενιάς ανταλλάξιμο) να μας μιλά σε άψογα κρητικά.

«Kαφενείον Ο Ερμής»

Το πρώτο μου ταξίδι στα Μοσχονήσια έγινε το 1997 με αφορμή τις εκδηλώσεις μνήμης της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λέσβου για τα 75 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Το δεύτερο έγινε το 1999 και είχε ως στόχο την επίσκεψη στο Βαϊνδίρι και το Μουραντιέ της Μαγνησίας (Ιωνία), παρέα με την καλή μας Τανζού από τα Μοσχονήσια.

Τουρκία: Για το πραξικόπημα και τις κοσμοϊστορικές εξελίξεις

Για το πραξικόπημα στην Τουρκία και τις κοσμοϊστορικές εξελίξεις

Του Βλάση Αγτζίδη (*)

Δεν είναι εύκολο να αποτιμήσει κάποιος τη σημασία των εξελίξεων στη γειτονική μας χώρα. Η αποτυχία του πραξικοπήματος των κεμαλιστών σίγουρα αποτελεί θετικό γεγονός, μιας και ο φορέας της στρατοκρατικής, επεκτατικής πολιτικής εις βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου υπήρξε η στρατιωτική ελίτ. Καλό είναι να θυμόμαστε ότι ο τουρκικός στρατός δεν αποτελεί ένα θεσμό δυτικού τύπου, αλλά το δημιουργό και θεματοφύλακα της εθνικιστικής-κοσμικής Τουρκίας, όπως αυτή διαμορφώθηκε από τον Μουσταφά Κεμάλ μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την συντριπτική νίκη που κατήγαγε κατά των Ελλήνων την περίοδο 1919-1922.

Mια συνέντευξη του Stefan Ihrig

.
Stefan Ihrig: O θαυμασμός της Γερμανίας στις τακτικές του Κεμάλ

ΗΛΙΑΣ ΜΑΓΚΛΙΝΗΣ

Οσοι έχουν μελετήσει στοιχειωδώς τη Γερμανία κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο θα έχουν παρατηρήσει τη στενή σχέση της με την Οθωμανική Αυτοκρατορία και τη μετέπειτα Νέα Τουρκία που ίδρυσε ο Κεμάλ Ατατούρκ. Και όμως, μέχρι σήμερα ελάχιστοι έχουν ασχοληθεί σε βάθος και με σύστημα με τη σχέση, τη συμμαχία αυτή, τις προεκτάσεις και τα παρεπόμενά της. Ο ιστορικός Stefan Ihrig πράττει ακριβώς αυτό, φέρνοντας στο φως πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για τον ιδιαίτερο θαυμασμό των Γερμανών εθνικιστών και βέβαια των ναζί απέναντι στον ίδιο τον Κεμάλ, αλλά και στις γενοκτονικές πολιτικές των Νεότουρκων. Τα αποτελέσματα της έρευνάς του περιλαμβάνονται στο βιβλίο «Ατατούρκ και ναζί. Δάσκαλος και μαθητές στην εφαρμογή του ολοκληρωτισμού».

– Πώς προέκυψε η συμμαχία Γερμανίας-Τουρκίας το 1914-18 και ποια η ιδιαίτερη σημασία της;

«Ατατούρκ και Ναζί», ένα σημαντικό βιβλίο

Με αφορμή την έκδοση στα ελληνικά του βιβλίου
του Stefan Ihring
με τίτλο «Atatürk in the Nazi Imagination»
 

του Κώστα Μαρδά από το ΑΠΕ-ΜΠΕ
(Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων-Μακεδονικό Πρ. Ειδήσεων)

Ο Κεμάλ Ατατούρκ, ο γεννήτορας της σύγχρονης Τουρκίας, ηγέτης ενός κινήματος που χαρακτηρίζεται από τους πολιτικούς αναλυτές Δεξιάς και Αριστεράς ως φιλελεύθερο, αντιιμπεριαλιστικό, μεταρρυθμιστικό, είχε έναν θαυμαστή που αιματοκύλησε τον κόσμο. Ποιον; Τον Αδόλφο Χίτλερ! Το υποστηρίζει ο Βρετανός ιστορικός Στέφαν ‘Αιριγκ, απόφοιτος του Πανεπιστημίου Κουίν Μέρι του Λονδίνου, με διδακτορική διατριβή στο Κέιμπρτζ που έχει θέμα τις σχέσεις Ναζί- Κεμάλ. 

Στο βιβλίο του «Ατατούρκ και Ναζί», που κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος, βασιζόμενος σε γερμανοβρετανικές πηγές που πιάνουν 100 σελίδες- ένα βιβλίο μέσα στο βιβλίο των 447 σελίδων – παραθέτει στοιχεία ότι ο Ατατούρκ ήταν ο δάσκαλος και ο Χίτλερ ο μαθητής! Μαθητής στον εθνικισμό, στον ρατσισμό, στην αντιθρησκευτικότητα, στον ολοκληρωτισμό και πάνω απ΄όλα στη γενοκτονία παίρνοντας το κεμαλικό πρότυπο εξόντωσης Αρμενίων και Ελληνοποντίων.

11 Μαϊου: Ο Β. Μεϊχανετσίδης μιλά για την γενοκτονική πρόθεση στο Σεμινάριο Ιστορίας (Κηφισιά)

Στις 11 Μαϊου 2016  7.15 μ.μ. – 9 μ.μ. θα γίνει η συνάντηση του κύκλου των μαθημάτων Σύγχρονης Ιστορίας του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Δήμου Κηφισιάς στην  «Έπαυλη Δροσίνη»-Βιβλιοθήκη Δήμου, Oδός Αγ. Θεοδώρων & Κυριακού, Κηφισιά. 

https://kars1918.wordpress.com/2015/10/07/seminaria-2015-2016-a/

 

Το θέμα αφορά την πρόθεση που εμπεριέχεται στο σύστημα ιδεών τόσο των Νεότουρκων όσο και του κεμαλισμού για την επίλυση του εθνικού ζητήματος μέσω της βιολογικής εξαφάνισης των στοχοποιημένων πληθυσμών. 

Στην ευρύτερη περιοχή μας, η πρακτική αυτή:
–αποφασίστηκε από τους Νεότουρκους το 1911,
–τέθηκε σε εφαρμογή το 1914 κατά των Αρμενίων, Ελλήνων της Οθ. Αυτοκρατορίας και Ασσυρίων,
–ολοκληρώθηκε το 1922 και
–επισημοποιήθηκε με τη συνθήκη της Λωζάννης  

 

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗΝ ΑΓΚΥΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΝΤΙΑΚΟ ΖΗΤΗΜΑ

 Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ημερίδα πραγματοποιείται στην Άγκυρα με θέμα :

«Ο Νομός Τραπεζούντας και το Ποντιακό Ζήτημα Στον 1ο
Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά»
στις 9 Απριλίου 2016.

 

Την διοργανώνει η «Πρωτοβουλία για την Ελευθερία Σκέψης της Άγκυρας» (Ankara Düşünceye Özgürlük Girişimi) και η εφημερίδα «Newroz» .

Το μεγάλο ενδιαφέρον της ημερίδας έγκειται στο γεγονός ότι οι συμμετέχοντες είναι από Τουρκία και Ελλάδα.  Γίνεται έτσι μια ενδιαφέρουσα και ιδιαιτέρως πρωτότυπη  συνάντηση της προοδευτικής τουρκικής ιστοριογραφίας με την πολύμρφη ελληνική προσφυγική, που εμφανίστηκε αρκετά δυναμικά από τη δεκαετία του ΄80 και επιχειρεί την επαναδιατύπωση των κριτηρίων με τα οποία προσεγγίζεται η ιστορία της κατάρρευσης και του μετασχηματισμού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το εξαιρετικά ενδιαφέρον φαινόμενο είναι ότι σε αντίστοιχους δρόμους πορεύονται και σημαντικοί αριστεροί Τούρκοι ιστορικοί και κοινωνικοί επιστήμονες.

Ποιοι Νεότουρκοι;

Στην εφημ. «Αυγή» (9-10-2015) δημοσιεύτηκε το άρθρο μου για τους Νεότουρκους. Ο τίτλος του άρθρου είναι: «ΠΟΙΟΙ ΝΕΌΤΟΥΡΚΟΙ; Ένα θέμα που παραμένει ασαφές«

Είναι μια έμμεση απάντηση σ’ ένα περίεργο, αντιϊστορικό και εν τέλει ηλίθιο κείμενο του Αντώνη Λιάκου στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Xronos» της Χαρτουλάρη….

Το κείμενο του Λιάκου αξίζει να σχολιαστεί, γιατί είναι από τα πλέον χαρακτηριστικά δείγματα μιας μεταμοντέρνας ιστοριογραφίας που…. έχει μπερδέψει τα μπούτια της (κυριολεκτικά) και φαντάζεται τους πλέον αντιδραστικούς και αιμοβόρους της Ιστορίας ως το εκσυγχρονιστικό πρότυπο.

H εισήγηση στην Ημερίδα της Θεσσαλονίκης

Με ιδιαίτερη επιτυχία έγινε η Ημερίδα που διοργάνωσε η  Πανελλήνια Ομοσπονδία Ποντιακών Σωματείων την Κυριακή 21 Φεβρουαρίου 2016, με θέμα «Οι γενοκτονίες των χριστιανικών λαών της Ανατολής (1875-1923) και η διαχείριση της μνήμης τους». Εξαιρετικές ήταν οι εισηγήσεις των Σπυρίδωνα Σφέτα,  Ιωάννη Μουρέλου, Άγγελου Συρίγου, Βενιαμίν Καρακωστάνογλου και Κυριακής Τεκτονίδου…

Η δική μου εισήγηση ήταν η εξής:

Χρήσεις και καταχρήσεις της Γενοκτονίας

Του Βλάση Αγτζίδη (*)

Την επίσημη Ιστορία τη γράφουν πάντα οι νικητές, και η προσπάθεια των ηττημένων να αναδείξουν και αυτοί τη δική τους ιστορική εμπειρία αποτελεί τις περισσότερες φορές μια επώδυνη περιπέτεια.

Κυκλοφόρησε το νέο μου βιβλίο

Τα γεγονότα που συνέβησαν κατά την περίοδο της κατάρρευσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της διαδικασίας μετασχηματισμού της (1908-1923) προκαλούσαν πάντα μια αμφιθυμία. Η συνειδητή άρνηση και η επιλεγμένη σιωπή καθόρισαν τις προτεραιότητες της ιστορικής επιστήμης, ακόμα και της τέχνης. Ο ελληνισμός της Ανατολής και η καταστροφή του δεν αποτέλεσαν μέρος των νεοελληνικών επιστημονικών προτεραιοτήτων.

Το βιβλίο αυτό εκφράζει την ανάγκη να παρουσιαστεί η διαδικασία μετάβασης από την πολυεθνική Οθωμανική Αυτοκρατορία στην εποχή του έθνους-κράτους και να αποσαφηνιστούν αδιερεύνητα στοιχεία της ιστορίας όπως είναι – μεταξύ άλλων – οι λόγοι που το μιλιταριστικό κίνημα των Νεότουρκων αποφάσισε και πραγματοποίησε τη Γενοκτονία των μη μουσουλμανικών πληθυσμών, καθώς και οι ευθύνες του ελληνικού πολιτικού συστήματος και των μεγάλων δυνάμεων της εποχής για την ελληνική ήττα.

Τι σημαίνει η μη κατάθεση στεφανιού στο Μαυσωλείο του Ατατούρκ;

ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ:
Ο ΠΡΩΤΟΣ ΕΛΛΗΝΑΣ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΚΑΤΕΘΕΣΕ ΣΤΕΦΑΝΙ ΣΤΟ ΜΑΥΣΩΛΕΙΟ ΤΟΥ ΚΕΜΑΛ

Του Βλάση Αγτζίδη (*)

Ανεξάρτητα από τη διπλωματική αποτίμηση του ταξιδιού του Έλληνα πρωθυπουργού στην Τουρκία, δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο ένα γεγονός που έχει τεράστια συμβολική σημασία και ανατρέπει μια παράδοση της ελληνικής διπλωματίας που καλά κρατούσε από το 1922.

O Γιώργος Παπανδρέου, καταθέτει στεφάνι ως πρωθυπουργός της Ελλάδας στο μαυσωλείο του Ατατούρκ στην Άγκυρα

Και η παράδοση αυτή συνδέεται με την -αληθινή ή όχι- εκδήλωση σεβασμού προς το αμφιλεγόμενο πρόσωπο του ιδρυτή της Τουρκικής Δημοκρατίας, του Μουσταφά Κεμάλ πασά, ο οποίος έλαβε το προσωνύμιο «Ατατούρκ», δηλαδή «πατέρας των Τούρκων».

Για τους σύγχρονους Τούρκους ο Μουσταφά Κεμάλ ήταν όντως Ατατούρκ, εφόσον συνεχίζοντας την πολιτική των Νεότουρκων εθνικιστών κατασκεύασε σχεδόν εκ του μηδενός ένα νέο έθνος. Όμως για τις μη μουσουλμανικές κοινότητες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας  (Αρμένιους, Έλληνες, Ασσύριους) υπήρξε ο μοιραίος άνθρωπος, ο οποίος επέφερε το οριστικό τέλος στην ύπαρξή τους. Η καταστροφή και η πυρπόληση της Σμύρνης το Σεπτέμβρη του 1922 υπήρξε η τελευταία βίαιη πράξη που συνέβη συνειδητά από τον τουρκικό εθνικισμό υπό τα όμματα και την επιδοκιμασία του Κεμάλ.

Ο Κοζάνης Ιωακείμ και το μαρτυρικό Ορτάκιοϊ της Βιθυνίας

Δεξιά: τμήμα του ΕΛΑΣ αποδίδει τιμές στο μητρ. Ιωακείμ, Αριστερά: Η ΠΕΕΑ, η ελεύθερη ελληνική κυβέρνηση που συγκροτήθηκε στα βουνά της Ελεύθερης Ελλάδας το 1943. Στη μέση ο Ιωακείμ 

Μια από τις σημαντικότερες μορφές της Εθνικής Αντίστασης υπήρξε ο μητροπολίτης Κοζάνης Ιωακείμ. Το κοσμικό του όνομα ήταν  Απόστολος Αποστολίδης και είχε γεννηθεί το 1883 στο Ορτάκιοϊ (Νικομήδεια) της Βιθυνίας στη βορειοδυτική Μικρά Ασία. Για την καταστροφή του Ορτάκιοϊ δείτε στη συνέχεια, μετά τη Βιογραφία του Ιωακείμ, όπως τα αφηγήθηκε ο Μιχαήλ Αγγέλου και δημοσιεύσαμε πρόσφατα σε μια έκδοση που δόθηκε με την «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία».

Νεότουρκοι, Μικρασιάτες και «Μεταμοντέρνοι»: Ιδεολογικές συγκρούσεις του καιρού μας

Με αφορμή το κείμενο του Αντώνη Λιάκου, όπου οι ακροδεξιοί Νεότουρκοι προτείνονται ως το εκσυγχρονιστικό πρότυπο, κατατέθηκαν ιστορικά στοιχεία και έγινε μια ενδιαφέρουσα ανταλλαγή απόψεων:

-Αντ. Λιάκος, «έχει η ελλάδα «νεότουρκους»;«,  http://chronosmag.eu/index.php/ls-lle.html

 

–Ίρις Τζαχίλη, «σχόλιο περί νεότουρκων … στο άρθρο του Αντώνη Λιάκου «,

http://www.chronosmag.eu/index.php/l-sl-p-s-th-l.html

 .

–Αλεξάνδρα Δεληγιώργη «ιστορική επιστήμη, ιστορική μνήμη και πολιτική. Για τη γενοκτονία των Ποντίων»

http://www.chronosmag.eu/index.php/elgg-s-ps-s-pl.html

 

–δικό μου, «ΠΟΙΟΙ ΝΕΟΤΟΥΡΚΟΙ; Ένα ζήτημα που παραμένει ακόμα ασαφές«, http://www.avgi.gr/article/5922138/poioi-neotourkoi (του οποίου τη δημοσίευση αρνήθηκαν στο περιοδικό των οπαδών του Αντ. Λιάκου chronosmag.eu)

 .

…και ένα αρκετά έντονο κείμενο στον  Π&Α: https://pontosandaristera.wordpress.com/2015/10/11/liakos-prosfygoktonos/

. 

Ένα σημαντικό κείμενο του Νάσου Βαγενά με τίτλο: «Νεοελληνική μετανεωτερικότητα. Από το ένα άκρο στο άλλο«, που προσεγγίζει κριτικά το συγκεκριμένο «μεταμοντέρνο» ρεύμα, μπορείτε να βρείτε στο περιοδικό «The Athens Review of books«, Οκτώβριος 2015….

 .

To δικό μου κείμενο στην «Αυγή» είναι:

 .

 Ποιοί Νεότουρκοι;

• Αγτζίδης Βλάσης
• 09.10.2015

Ένα από τα ιστορικά ζητήματα για τα οποία υπάρχει αμφισημία είναι αυτό που σχετίζεται με το κίνημα των Νεότουρκων. Συνήθως δεν υπάρχει η διάκριση μεταξύ των φιλελεύθερων Νεότουρκων, που ήταν επηρεασμένοι από τον Διαφωτισμό, και την ακροδεξιά τάση τους, που τελικά επικράτησε και αντλούσε την ιδεολογική νομιμοποίηση από το γερμανικό φυλετικό ρομαντισμό.

Πόσο κυνικοί μπορούν να γίνουν οι σύμμαχοι; «Трговина костима – кад су се кемалисти богатили на лешевима жртава»

Όταν οι κεμαλιστές πουλούσαν τα οστά των θυμάτων τους…

Την 1η Ιουλίου αναρτήθηκε στο ειδησεογραφικό-πολιτικό σάιτ Nova Srpska Politicka Misao το κείμενό μου για την πώληση από τους Κεμαλικούς σε Γάλλους επιχειρηματίες των οστών των θυμάτων της Γενοκτονίας. Το αρχικό κείμενο, που είχε γραφεί ως αφιέρωμα στις Σελίδες Ιστορίας της «Ελευθεροτυπίας», μπορείτε πατώντας κλικ να το βρείτε με τον εξής τίτλο: Μικρασιατική Τραγωδία: Oι έμποροι Κεμαλιστές, οι αγοραστές Γάλλοι, οι μεταφορείς Βρετανοί… 

Τη μετάφραση του κειμένου στα σερβοκροατικά (σε δύο εκδοχές: σε κυριλικό αλφάβητο και σε λατινικό) έκανε ο Milan Koricanac, υπ. Διδάκτορας  στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου, Σχολή των Πολιτικών Επιστήμων…

Oι Νεότουρκοι και το Ολοκαύτωμα των μη μουσουλμανικών κοινοτήτων

Mε αφορμή τη Γενοκτονία των Αρμενίων

[Το Χριστιανικό Ολοκαύτωμα στη Νεοτουρκική Οθωμανική Αυτοκρατορία] (*)

Του Βλάση Αγτζίδη (**)

 H  Γενοκτονία των Αρμενίων είναι η γνωστότερη σελίδα από το γενικευμένο και καλά οργανωμένο εγχείρημα του τουρκικού εθνικισμού να εξοντώσει τις μη μουσουλμανικές ομάδες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ώστε να δημιουργήσει τις συνθήκες διαμόρφωσης καθαρά τουρκικού έθνους-κράτους.

Οι χριστιανικές κοινότητες των Αρμενίων,  των Ελλήνων της Ανατολής και  των Ασσυροχαλδαίων-Αραμαίων, βίωσαν με τον πλέον δραματικό τρόπο την πολιτική ενός ακραίου εθνικιστικού και  μιλιταριστικού κινήματος. Το γνωστότερο επεισόδιο αυτής της ιστορικής διαδικασίας –όπως γράφτηκε στην αρχή- είναι η γενοκτονία των Αρμενίων.

Ένα παλιό άρθρο: Η γενοκτονία των Ελλήνων στον Πόντο

Ψάχνοντας στο διαδίκτυο βρήκα μια αναδημοσίευση ενός παλιού μου κειμένου στην «Καθημερινή» (Κυριακή 3 Ιουνίου 2001), που ξεκινά με μια πολύ σημαντική μαρτυρία του του Στάθη Χριστοφορίδη για τη σφαγή των Αρμενίων του Πόντου από τους Νεότουρκους το 1915. Αναδημοσιεύω το άρθρο στη συνέχεια. Η πρόσφατη ΠΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων από το Βατικανό και η αναφορά στο δράμα των Ελλήνων της Ανατολής και των Ασσυροχαλδαίων κάνει επίκαιρη κάθε αναφορά στο μεγάλο αυτό ιστορικό ζήτημα ..

Η γενοκτονία των Ελλήνων στον Πόντο

Ακόμη και οι σύμμαχοι των Τούρκων επιβεβαιώνουν τις συγκλονιστικές μαρτυρίες όσων επέζησαν από τους διωγμούς του 1916-18

Του Βλάση Αγτζίδη*

Το 1914 ξεκίνησαν οι μεγάλες διώξεις κατά των Ελλήνων της Ιωνίας και της Ανατολικής Θράκης. Το 1915 έγινε η γενοκτονία των Αρμενίων με ενάμισι εκατομμύριο νεκρούς, ενώ το 1916 άρχισε η γενοκτονία των Ελλήνων στον Πόντο.

Καλή Ανάσταση

Μια συμβολική φωτογραφία από αμερικάνικη ταινία του 1919 με τίτλο Auction of souls αναφέρεται στη Γενοκτονία των Αρμενίων. Την εποχή εκείνη η δικαίωση των λαών της Ανατολής έμοιαζε ως πραγματικός στόχος λίγο μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Στη συνέχεια ενέσκηψε η διαφωνία στο συμμαχικό στρατόπεδο, ο αμοραλισμός του Λένιν, οι μοιραίες εκλογές του Νοεμβρίου του 1920, η εθνοπροδοσία των μοναρχικών και η ανεπάρκεια του βενιζελισμού… Με αποτέλεσμα να ευνοηθεί ο τουρκικός εθνισμός, ο οποίος ολοκλήρωσε την περίοδο 1919-1923 τις Γενοκτονίες που είχε ξεκινήσει κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.