Οι τρεις Παπαδόπουλοι: Mε αφορμή την έκδοση του βιβλίου του Ανδρ. Βενιανάκη

Η νέα μελέτη του Ανδρέα Βενιανάκη για τους τρεις ηγέτες του δωσιλογικού ΕΕΣ ολοκληρώνει μια ερευνητική περίοδο για κάποιες από τις άγνωστες πλευρές της γερμανικής Κατοχής στο χώρο της Μακεδονίας. Μετά το βιβλίο για το βίο και την πολιτεία του Δάγκουλα, ενός κορυφαίου δωσίλογου με πολύ αιματηρή δράση και τη διερεύνηση του ρόλου των μυστικών γερμανικών υπηρεσιών στην συγκρότηση των ένοπλων σωμάτων στην υπηρεσία του κατακτητή, καθώς και το επόμενο για την οικονομική δράση των συνεργατών  των Ναζί στην κατεχόμενη Θεσσαλονίκη, έχουμε στα χέρια μας το παρόν πόνημα με στοιχεία αφενός της συγκρότησης του ΕΕΣ και αφετέρου τις πολύπλοκές συνθήκες και σχέσεις που δημιουργήθηκαν στην μακεδονική ύπαιθρο και καθόρισαν την ένταξη των πολιτών στα αντιμαχόμενα στρατόπεδα. Παράλληλα, παρουσιάζονται για πρώτη φορά λεπτομέρειες και άγνωστα στιγμιότυπα εκείνων των αιματηρών συγκρούσεων που η μνήμη τους είχε διασωθεί μόνο στις προφορικές αφηγήσεις των επιγόνων. Ο Βενιανάκης με την επιμονή και τη μέθοδο ενός ώριμου ερευνητή συνέλεξε τις πληροφορίες και μέσα από μεθοδική επεξεργασία τις παρουσιάζει στον ερευνητή, αλλά και στον απλό αναγνώστη που θέλει να εμβαθύνει και να κατανοήσει τις υπόγειες διεργασίες.

Η σημαντικότητα της μελέτης, εκτός από όσα προηγουμένως αναφέρθηκαν, έγκειται στο ότι μελετά αυτά που διαδραματίστηκαν στον μακεδονικό χώρο, όπου οι μνήμες και τα τραύματα παραμένουν ακόμα ζωντανά.  Κατά συνέπεια η πλήρης γνώση και της πιο μικρής λεπτομέρειας, συμβάλλει στην διαδικασία της κατανόησης και επιτρέπει την ιστορική πληροφορία να αντικαταστήσει τις τραυματικές οικογενειακές μνήμες. Σίγουρα η υπέρβαση των όσων δίχασαν την μακεδονική κοινωνία τη δεκαετία του ’40 δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Όμως γι αυτό είναι σημαντική η συμβολή του έργου του Ανδρέα Βενιανάκη στην κατανόηση των κοινωνικών και πολιτικών διεργασιών στη Μακεδονία. Να σημειωθεί ότι αυτά που διαδραματίστηκαν στη Βόρεια Ελλάδα αποτελούσαν παρέκβαση από τον κανόνα του Μεσοπολέμου, όπου μια από τις κύριες αντιθέσεις ήταν αυτή γηγενών-προσφύγων. Ήταν τόσο μεγάλη η κοινωνική σύγκρουση το Μεσοπόλεμο που κατά την περίοδο της Κατοχής θα λάβει συγκεκριμένη πολιτική μορφή και -καλυμμένη από τις ιδεολογίες του καιρού της- θα οδηγήσει σε αιματηρές συγκρούσεις και ακραίες πολιτικές εντάσεις. Είναι χαρακτηριστικό το συμπέρασμα του Γιώργου Θεοτοκά για τα Δεκεμβριανά του ‘44: «Βλέπω μιά επανάσταση των προσφύγων εναντίον των γηγενών». Αυτά όμως συνέβαιναν μόνο νοτιότερα της κοιλάδας των Τεμπών.

Advertisement

Ποιός θυμάται τους δικούς μας πρόσφυγες στα λοιμοκαθαρτήρια της «μητέρας-πατρίδας»;

ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΛΕΤΗ ΜΝΗΜΗΣ στην Καλαμαριά (19-6-2020)

Του Βλάση Αγτζίδη, ιστορικού

Μια από τις πιο σημαντικές πρωτοβουλίες τα τελευταία χρόνια για την καταξίωση της προσφυγικής  μνήμης, είναι αυτή που πήραν το Μάϊο του  2019, ο Μανόλης Λαμτζίδης, ο Φόρης Πεταλίδης,  ο Θανάσης Στυλίδης, ο Κώστας Πασαλίδης, συγκροτώντας την  ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ για την ανάδειξη των «απολυμαντηρίων» της Αρετσούς στην Καλαμαριά σε τόπο Ιστορικής Μνήμης και την  ανέγερση Μνημείου μέσα σε αυτόν. Στην πρόσκληση για την εκδήλωση (19-6-2020)  αναγράφεται ότι αυτή είναι αφιερωμένη στους: ¨...22.000 πρόσφυγες Πόντιους, Καυκάσιους, Μικρασιάτες και Ανατολικοθρακιώτες  που έχασαν μεταξύ 1916-1924 τη ζωή τους στα «Απολυμαντήρια» της Καλαμαριάς και τους υπόλοιπους 355.000 που «φιλοξενήθηκαν» εκεί μέσα σε άθλιες συνθήκες μέχρι να διασπαρούν σε όλη την Ελληνική Επικράτεια και ειδικότερα στη Βόρεια Ελλάδα. »

Για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος των ορεινών χωριών των Κρουσίων (Οκτώβρης 1941)

Εκδήλωση με αφορμή τη συμπλήρωση 72 χρόνων από την καταστροφή των ορεινών χωριών των Κρουσίων (Αμπελόφυτο, Κυδωνιά, Κλειστό) διοργανώνεται την Κυριακή 3 Νοεμβρίου 2013 , 10.30 π.μ. στην θεατρική αίθουσα» Μελίνα Μερκούρη» (Δημαρχιακό Μέγαρο Αγίου Δημητρίου Αττικής) από τον Δήμο Αγίου Δημητρίου, την Ένωση Ποντίων «Μαύρη Θάλασσα» και το Σύλλογο Κιλκισιωτών Αθήνας…

Η μοιραία αλλά άγνωστη Συνθήκη του Μπρεστ Λιτόφσκ

• Στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία της 24ης Φεβρουαρίου 2013 δημοσιεύτηκε το παρακάτω κείμενό μου:

• ΛΕΝΙΝ 1918: η συνθήκη μεταξύ Γερμανών και μπολσεβίκων

• Η ΑΓΝΩΣΤΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΕΙΡΗΝΗΣ ΤΟΥ ΜΠΡΕΣΤ ΛΙΤΟΦΣΚ
• Είκοσι ένα ολόκληρα χρόνια έχουν περάσει από τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης (Δεκέμβρης του ’91).

  Ο Λένιν διά χειρός Αντι Γουόρχολ (φωτ. Reuters)

• Το πλέον ενδιαφέρον πείραμα του 20ού αιώνα, που ξεκίνησε με τη σοσιαλιστική Επανάσταση του Οκτώβρη του 1917, διήρκεσε 74 χρόνια. Η ιστορική αποτίμηση του εγχειρήματος, με δεδομένη την τελική του κατάληξη, αποτελεί μια μεγάλη ερευνητική πρόκληση….
• Κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο η Ρωσική Αυτοκρατορία είχε βρεθεί στο ίδιο στρατόπεδο με τους Αγγλους, τους Ιταλούς, τους Γάλλους, τους Αμερικανούς, τους Σέρβους, τους Ρουμάνους, τις ΗΠΑ, στο τέλος και με τους Ελληνες. Αντίπαλοι ήταν η Γερμανία, η Αυστροουγγαρία, η Οθωμανική Αυτοκρατορία των Νεότουρκων, η Βουλγαρία. Οι άσχημες κοινωνικές συνθήκες που δημιούργησε ο πόλεμος προκάλεσαν έντονη δυσαρέσκεια που έφερε επαναστατικές αναταράξεις, με κατάληξη τη δημοκρατική Επανάσταση του Φεβρουαρίου του 1917 και την εκθρόνιση του τσάρου. Λίγους μήνες αργότερα (τέλη Οκτώβρη, με το παλιό ημερολόγιο) οι μπολσεβίκοι θα καταλάβουν την εξουσία και θα την ασκήσουν μαζί με άλλα επαναστατικά κόμματα.
• Ειρήνη ή Επανάσταση;

Οι Έλληνες στο σοβιετικό Μεσοπόλεμο

Την Κυριακή 27-1-2013 δημοσιεύτηκε στην «Ελευθεροτυπία» ένα κείμενο με τον τίτλο «Όταν οι Έλληνες κομμουνιστές πήραν την εξουσία« και αφορούσε το πολύ συγκεκριμένο και άγνωστο ιστορικό γεγονός που συνέβη στην ΕΣΣΔ την περίοδο 1917-1937. Εννοείται ότι η αρχική ημερομηνία έχει μόνο συμβολική αξία, εφόσον η πραγματική άσκηση εξουσίας από τις ελληνικές κομματικές οργανώσεις αρχίζει μόνο με τηνπλήρη σοβιετοποίηση της παλιάς Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Ιδιαιτέρως σημαντική συμβολή στο αφιέρωμα αυτό υπήρξε το κείμενο του Χρήστου Κεφαλή, συγγραφέα και μέλους της Συντακτικής Επιτροπής του περιοδικού «Μαρξιστική Σκέψη». Στο περιοδικό αυτό, στο τεύχος που κυκλοφορεί αυτή τη στιγμή,  υπάρχει ένα πολύ ευρύτερο αφιέρωμα  στο θέμα που διαπραγματεύτηκα στην ‘Ε» με τον ίδιο τίτλο.

Πολιτικές τάσεις και συνέδρια των Ποντίων προσφύγων του ’22

Το κείμενο που ακολουθεί παρακάτω προέρχεται από το νέο μας βιβλίο:  Γιώργος Κόκκινος – Έλλη Λεμονίδου – Βλάσης Αγτζίδης,Tο τραύμα και οι πολιτικές της Μνήμης. Ενδεικτικές όψεις των συμβολικών πολέμων για την Ιστορία και τη Μνήμη, εκδ. Ταξιδευτής, Αθήνα, 2010.

Πολιτικές τάσεις και προσφυγικά συνέδρια

Στην Ελλάδα οι όποιες ιδεολογικές, κοινωνικές ή πολιτικές διαφορές μεταξύ των ποντιακών υποομάδων θα παρακαμφθούν, θα αλλάξουν μορφή και θα απορροφηθούν μέσα στα επιτακτικά, καθημερινά  προβλήματα  που θέτει η προσφυγιά. Σε επίπεδο διανοουμένων του χώρου η συμπεριφορά θα είναι σχετικά παρόμοια και σε μεγάλο βαθμό θα επικεντρώνεται στις προσπάθειες οργάνωσης, διεκδίκησης και διατήρησης του πολιτισμού. Η πλειονότητα των διανοουμένων και των πολιτικών των προσφύγων θα λάβει μέρος στις ελλαδικές πολιτικές διεργασίες. Χαρακτηριστικές τέτοιες περιπτώσεις πολιτικών ανδρών είναι ο  Γιάννης Πασαλίδης, ο οποίος εντάσσεται στο Σοσιαλιστικό Κόμμα, ο φιλελεύθερος Λεωνίδας Ιασωνίδης[1] και ο Κώστας Γαβριηλίδης που δημιουργεί το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας. Στους κόλπους του Κόμματος των Φιλελευθέρων θα δημιουργηθεί μια συμπαγής προσφυγική ομάδα, η οποία θα βρεθεί σε μεγάλη σύγκρουση με την αντίπαλή της μακεδονική, που εξέφραζε τους γηγενείς. Η αντίθεση είναι τέτοια, ώστε ο Γιάννης Πασαλίδης, ως βουλευτής του Σοσιαλιστικού Κόμματος, θα προσπαθήσει να εκτονώσει την αντίθεση των δύο κοινοβουλευτικών ομάδων: «Πρόκειται για ταξική διαμάχη μεταξύ λαού και πλουτοκρατίας και όχι διαμάχη ντόπιων και προσφύγων. Άρα, αν εξακολουθήσει αυτή η κατάσταση στη Βουλή, τότε είναι βέβαιο ότι ντόπιοι και πρόσφυγες θα συμμαχήσουν και θα ξεσηκωθούν, για να σαρώσουν όλους εμάς τους εθνοπατέρες.»[2]

Samsun’dan Srebrenitsa’ya

Από τη Σαμψούντα στη Σρεμπρένιτσα

Ένα κείμενό μου για τους ομαδικούς τάφους των Ελλήνων που υπάρχουν στην περιοχή της Σαμψούντας του Δυτικού Πόντου, δημοσιεύτηκε στις 3 Νοεμβρίου 2010 στην αριστερή κουρδική εφημερίδα Newroz (Νεβρόζ) της Κωσταντινούπολης (αρ. φ. 151).  Παραθέτω το κείμενο όπως δημοσιεύτηκε στην τουρκική γλώσσα και στη συνέχεια την πρώτη γραφή στην ελληνική.

-A karsi görögség tragédiája (β’ μέρος)

Η τραγωδία των Ελλήνων του Καρς

Παρακάτω αναρτάται το β’ μέρος από το κείμενό μου με τίτλο «A török nacionalizmus megjelenése és a keleti keresztény népirtás» (Η εμφάνιση του τουρκικού εθνικισμού και οι γενοκτονίες των χριστιανικών λαών).

Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στο ουγγρικό περιοδικό ιστορίας Trianoni Szemle [«Ανασκόπηση (της συνθήκης) του Τριανόν«]-που εκδίδεται στη Βουδαπέστη.

Το Α’ μέρος μπορείτε να το δείτε σε προηγούμενο δημοσίευμα…