Μια σειρά ερωτημάτων μου έθεσε ο καλός Θεσσαλονικιός δημοσιογράφος Νίκος Ασλανίδης, που τελικά πήραν τη μορφή συνέντευξης η οποία δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Μακεδονία» στις 9 Ιανουαρίου 2022.
Ο τίτλος που επιλέχθηκε ήταν ο εξής: «Να κηρυχθεί το 2022 επετειακό έτος για τα 100 χρόνια από την Μικρασιατική καταστροφή«
Η εισαγωγή του Νίκου Ασλανίδη ήταν η εξής: Το 2022 συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη μεγαλύτερη εθνική συμφορά που έζησε ο ελληνισμός στη νεότερη ιστορία του: τη Μικρασιατική Καταστροφή. Πως φτάσαμε όμως από το θρίαμβο της μικρασιατικής εκστρατείας σε αυτή την καταστροφή; Γιατί τελικά μας εγκατέλειψαν οι σύμμαχοί μας; Έναν αιώνα μετά, ο διδάκτορας του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής σχολής του ΑΠΘ Βλάσης Αγτζίδης, μιλάει στη «Μακεδονία» και τονίζει ότι το 2022 έπρεπε να κηρυχθεί ως επετειακό έτος έτσι ώστε η χρονιά αυτή να γίνει μια τεράστια γιορτή γνώσης και στοχασμού για τον ελληνισμό της καθ’ ημάς Ανατολής…
Στη συνέχεια, η συνέντευξη, όπως ακριβώς δημοσιεύτηκε:
Αρχικά πείτε μου από που κατάγεται η οικογένειά σας;
Ανήκω στην τρίτη προσφυγική γενιά. Δηλαδή οι παππούδες μου ήρθαν ως πρόσφυγες στα Βαλκάνια μέσα από ιδιαίτερες και εν πολλοίς μυθιστορηματικές πορείες.
Οι γονείς του πατέρα μου είναι Πόντιοι.
Ο παππούς Καρσλής και η γιαγιά από την Άνω Ταρσό της Χερροίαννας της περιοχής της Αργυρούπολης. Ο Πόντιος παππούς, που φέρω το όνομά του, γνώρισε τις πολεμικές συγκρούσεις στο Μέτωπο του Καυκάσου μεταξύ Ρώσων και Νεότουρκων από το 1914. Πλάι στο ελληνικό χωριό τους, το Αμιρχάν, συνέβη η τρομερή ήττα των Νεοτουρκικών στρατευμάτων που επιχείρησαν να διαβούν τον ορεινό Καύκασο ώστε να βρεθούν στο Νότο των Ρώσων και τελικά ηττήθηκαν από το φοβερό ψύχος. Από εκεί ξεκίνησε η στρατιωτική κατάρρευση των Νεότουρκων που λίγα χρόνια μετά θα οδηγήσει στην κατάληψη του μισού Πόντου από τους Ρώσους (1916-1918).Γνώρισε την κατάσταση μετά την δημοκρατική επανάσταση του Φεβρουαρίου του 1917 και συναντήθηκε, όπως και οι υπόλοιποι Καρσλήδες, με τα προοδευτικά ρεύματα σκέψης που σάρωναν την επαναστατημένη Ρωσία. Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση και τη φιλογερμανική στροφή του Λένιν και λόγω της συνθήκης του Μπρεστ Λιτόφσκ (Φεβρουάριος -Μάρτιος 1918), έγινε πρόσφυγας μαζί με όλη την ελληνική κοινότητα του νότιου Καυκάσου. Για τέσσερα χρόνια περιπλανήθηκαν στην υπό εμφύλιο πόλεμο Ρωσία και τελικά ήρθαν στην Ελλάδα το 1922 μέσω Νοβοροσίσκ. Πέρασαν από τα Λοιμοκαθαρτήρια της «μητέρας-πατρίδας» (Μακρονήσι ή Άγιος Γεώργιος Πειραιά, οι γνώμες διίστανται) και τελικά -μετά από ένα άτυχο πέρασμα στο αφιλόξενο Αγρίνιο- εγκαταστάθηκαν στο Κιλκίς.
Η Πόντια γιαγιά είχε και αυτή αντίστοιχη πορεία. Μετά τη Συνθήκη του Μπρεστ Λιτόφσκ και την αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από τον Πόντο, πολλοί Έλληνες φοβούμενοι τις αντεκδικήσεις των νεοτουρκικών στρατευμάτων έφυγαν προς τη Ρωσία εν μέσω του σκληρού χειμώνα. Ακολουθώντας την διαδρομή Αργυρούπολη-Καρς-Τιφλίδα-Βατούμι θα χάσουν τους γονείς από τις κακουχίες. Τελικά τα δύο ορφανά -η 9χρονη γιαγιά μου και ο μεγαλύτερος αδελφός της θα βρεθούν μόνοι με τη γιαγιά τους στο Βατούμι. Εκεί μετά τη συνθηκολόγηση της Τουρκίας (Οκτώβριος 1918) θα τους εντοπίσει ένας εύπορος θείος και θα παλιννοστήσει τα ορφανά στην Τραπεζούντα. Θα περάσουν εκεί όλη την περίοδο του ελληνοτουρκικού πολέμου και με την υπογραφή της Συνθήκης Ανταλλαγής των Πληθυσμών θα έρθουν στην Ελλάδα.
Οι γονείς της μητέρας μου κατάγονται από την Μαγνησία της περιοχής της Σμύρνης.
Βίωσαν τη νεοτουρκική καταπίεση της περιόδου 1914-1918, την απελευθέρωση της Μικράς Ασίας το 1919-1922 και τελικά θα γίνουν πρόσφυγες μετά την ήττα του ελληνικού στρατού τον Αύγουστο του 1922. Θα περάσουν μέσα από την κόλαση του «συνωστισμού» της Σμύρνης. Η οικογένεια της γιαγιάς μου θα εγκατασταθεί στη Νέα Μαγνησία Θεσσαλονίκης.
Ο παππούς μου θα συλληφθεί στην προκυμαία της Σμύρνης μαζί με δεκάδες χιλιάδες άνδρες και θα σταλεί στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στο εσωτερικό της Ανατολίας. Περίπου για δύο χρόνια θα παραμείνει κυριολεκτικά σκλάβος της νέας κεμαλικής τάξης πραγμάτων. Θα είναι ένας από τους λίγους που θα επιβιώσουν και ένα χρόνο μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης και θα έρθει στην Ελλάδα.
Είχα τη μεγάλη τύχη, όλοι μου οι παππούδες και οι γιαγιάδες να μιλούν για τις τραυματικές τους εμπειρίες. Έτσι από πολύ νωρίς είχα διαμορφώσει μια εικόνα για τη σημασία που είχε εκείνο το ιστορικό μεταίχμιο 1914-1922.
Πως αποφασίσατε να ασχοληθείτε με την ιστορία;
Οι βασικές μου σπουδές ήταν τα Μαθηματικά. Όμως το ενδιαφέρον για την ιστορία υπήρχε από παλιά. Η στροφή από τα Μαθηματικά στην Ιστορία και η ενασχόληση με αποσιωπημένες και εν τέλει άγνωστες πλευρές της νεοελληνικής ιστορίας έγινε πρωτίστως από ερευνητικό ενδιαφέρον που απαντούσε στα υπαρξιακά πολιτικά διλήμματα που είχε η δική μου γενιά που «ξεμύτισε» στο δημόσιο χώρο μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου.
Το πρώτο θέμα με το οποίο ασχολήθηκα ήταν ο Ελληνισμός στην ΕΣΣΔ κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου. Και αυτό συνέβη όταν συνάντησα έναν γέροντα Πόντιο που είχε γεννηθεί στην Τραπεζούντα του Πόντου, είχε καταφύγει στην Κριμαία (ΕΣΣΔ) λόγω της Γενοκτονίας και το 1937 έπεσε θύμα των σταλινικών διώξεων με αποτέλεσμα να θητεύσει 13 χρόνια στα γκουλάγκ της Σιβηρίας. Έτσι, με την μελέτη της ελληνικής σοβιετικής μειονότητας, μπορούσες να κατανοήσεις τις διάφορες φάσεις, καλές και κακές, του σοβιετικού πειράματος που σφράγισε με τον τρόπο του τον 20ο αιώνα.
Για τη γενιά μου, αλλά και για την ιστοριογραφική μας κοινότητα, η συγκεκριμένη ιστορική κατηγορία «Έλληνες στα γκουλάγκ» ήταν ακατάτακτη. Όπως και το γεγονός ότι στην ΕΣΣΔ κατοικούσαν μισό εκατομμύριο Έλληνες, ως επίσημη αναγνωρισμένη εθνική κοινότητα.Το συγκεκριμένο θέμα που με απασχόλησε αρχικά αναπόφευκτα με οδήγησε από τις βορειοανατολικές ακτές του Εύξεινου Πόντου (ΕΣΣΔ) στις νότιες (μικρασιατικός Πόντος-Τουρκία).
Και αυτό με τη σειρά του στο σύνολο της Μικράς Ασίας και στις διαδικασίες μετασχηματισμού της ισλαμικής πολυεθνοτικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε έθνος-κράτος (1914-1923). Διαδικασίες που σημαδεύτηκαν από την εμφάνιση ενός σκληρού μιλιταριστικού τουρκικού εθνικισμού, που προκάλεσε τις Γενοκτονίες των μη μουσουλμανικών κοινοτήτων (Ελλήνων, Αρμενίων, Ασσυρίων) με εκατοντάδες χιλιάδες θύματα. Και όλα αυτά εν μέσω του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου που αναδόμησε την Ευρώπη και τον κόσμο.Η γνώση αυτής της επώδυνης διαδικασίας, αναπόφευκτα γεννά ερωτήματα για την παντελή έλλειψη σχετικής πληροφόρησης στην Ελλάδα μέσω της εκπαιδευτικής διαδικασίας.
Η καταστροφή του ελληνισμού της Ανατολής ήταν εκτός της συλλογικής Μνήμης του σύγχρονου ελληνισμού. Αυτό το ερώτημα υπήρξε η δεύτερη μεγάλη πρόκληση για μένα. Αφού καταγραφεί το μέγεθος της τραγωδίας του ελληνισμού της Ανατολής (Ιωνία, Πόντος, Καππαδοκία, Ανατολική Θράκη) να εξηγηθεί η απουσία ενδιαφέροντος και η πολιτικής λήθης που ακολουθήθηκε μετά το 1922, τόσο από την επίσημη εξουσία, όσο και από τις εκάστοτε αντιπολιτεύσεις της.
Πως ζούσε ο ελληνισμός στη Μικρά Ασία πριν την καταστροφή;
Οι Έλληνες αποτελούσαν το 15-20% του συνολικού Οθωμανικού πληθυσμού στα εδάφη που σήμερα καταλαμβάνει η Τουρκία. Οι υπόλοιποι ήταν άλλοι χριστιανικοί λαοί (Αρμένιοι, Ασσυροχαλδαίοι) και οι υπόλοιποι μουσουλμάνοι, πολυεθνοτικοί και πολύγλωσσοι χωρίς ενιαία εθνική ταυτότητα. Πριν το 1914 φαίνεται ότι ήταν περί τα 2.2 εκατομμύρια (1.8 στη Μικρά Ασία και 400 χιλιάδες στην Ανατολική Θράκη με την Κωσταντινούπολη) σ’ ένα συνολικό πληθυσμό 10-12 περίπου εκατομμυρίων.Oι οθωμανικές μεταρρυθμίσεις που ολοκληρώθηκαν το 1856 με το Χάτι Χουμαγιούν διαμόρφωσαν για πρώτη φορά συνθήκες ισότητας στην Αυτοκρατορία. Αυτό σε συνδυασμό με την βιομηχανική επανάσταση και την δημιουργία διεθνών δικτύων εμπορίου , επέτρεψαν τους παλιούς ραγιάδες να αναπτυχθούν οικονομικά και να αποτελέσουν ένα σημαντικό τμήμα της νεοδημιουργημένης οθωμανικής αστικής τάξης.Η οικονομική ισχύς των Ελλήνων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν μεγαλύτερη της πληθυσμιακής τους αναλογίας.
Υπολογίζεται ότι το 50% του επενδεδυμένου κεφαλαίου στη βιομηχανία, καθώς και το 60% σε κλάδους μεταποίησης ανήκαν σε πολίτες που προέρχονταν από τις ελληνικές οθωμανικές κοινότητες. Το 1912, από τις 18.063 εμπορικές επιχειρήσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, σε Έλληνες ανήκε το 46%, το 23% σε Αρμένιους, το 15% σε μουσουλμάνους.
Ο τουρκικός εθνικισμός υπήρξε ο καταλύτης των εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή της Εγγύς Ανατολής. Ήταν ο κύριος παράγοντας που εμπόδισε την πραγματοποίηση πραγματικών μεταρρυθμίσεων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και απόδοσης ίσων δικαιωμάτων σ’ όλους τους πολίτες, ανεξαρτήτως θρησκεύματος και εθνικής καταγωγής.
Η πολιτική Βενιζέλου ήταν απολύτως ρεαλιστική μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και αποτέλεσε συνέχεια της πολιτικής του στη βαλκανική συμμαχία που οδήγησε στην ενσωμάτωση των Νέων Χωρών στην Ελλάδα…
Μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου το Φθινόπωρο του 1918 επιχείρησε:
– να εξασφαλίσει τον πλήρη έλεγχο του Αιγαίου,
-να πετύχει την απελευθέρωση των Ελλήνων της Οθ. Αυτοκρατορίας που είχαν υποστεί από το 1914 τη νεοτουρκική πολιτική Γενοκτονίας
-να δώσει στην Ελλάδα μια φυσιολογικότερη κοινωνική δομή, ενσωματώνοντας εδάφη όπου υπήρχε μια ακμαία ελληνική αστική τάξη και
-να παρέμβει στις μεταοθωμανικές εξελίξεις…
Η πολιτική δύναμη που απέτυχε πλήρως στη διαχείριση της μικρασιατικής πρόκλησης ήταν η παλιά φιλογερμανική μοναρχική Δεξιά που κέρδισε τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920 με σύνθημα «Μικρά πλην έντιμος Ελλάς»… και ακολούθως διάλυσε πλήρως τις συμμαχικές σχέσεις, εγκατέλειψε τον Πόντο και άρχισε τους τυχοδιωκτισμούς στο Μικρασιατικό μέτωπο, ανατολικά του Σαγγάριου…Ο απόλυτος ανορθολογισμός δηλαδή, που στο τέλος επισφραγίστηκε (νόμος 2870/1922 και εντολή Πρωτοπαπαδάκη 5 μέρες πριν εισβάλουν οι κεμαλικοί στη Σμύρνη) με την απαγόρευση εξόδου για τους Έλληνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και την παράδοση προς σφαγή στον Μουσταφά Κεμάλ…
Η αιτία της ήττας του Ελ. Βενιζέλου στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου του 1920 – τις οποίες θα μπορούσε να αποφύγει αλλά ήταν βέβαιος ότι θα συντρίψει τους αντιπάλους του- οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον ξαφνικό θάνατο του Αλέξανδρου και στην επιστροφή των φανατικών βασιλικών από την εξορία, οι οποίοι ήθελαν πάση θυσία τη ρεβάνς γιατί ο Βενιζέλος αντέδρασε στα φιλογερμανικά τους σχέδια την περίοδο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου…
Η συντριβή των Ελλήνων τον Αύγουστο του 1922 και τα όσα τραγικά επακολούθησαν της νίκης των κεμαλικών δεν υπήρξαν ένα νομοτελειακό γεγονός, αλλά απόρροια της διαχείρισης μιας μοναδικής ευκαιρίας από τις ελλαδικές πολιτικές και στρατιωτικές ελίτ.
Τελικά γιατί μας εγκατέλειψαν οι σύμμαχοί μας;
Η εγκατάλειψη προήλθε από τις λανθασμένες επιλογές της ελληνικής φιλοβασιλικής κυβέρνησης που εκλέχτηκε την 1η Νοεμβρίου 1920. Στις 5 Δεκεμβρίου η κυβέρνηση Δημητρίου Ράλλη διενεργεί δημοψήφισμα για την επιστροφή του Κωνσταντίνου Α’.
Ο Κωνσταντίνος στα μάτια των συμμάχων, ήταν ταυτισμένος με τον Γερμανό Κάιζερ. Τον θεωρούσαν υπεύθυνο της ήττας τους στην Καλλίπολη το 1915 και υπεύθυνο για την παράταση του πολέμου και τον θάνατο εκατομμυρίων στρατιωτών και πολιτών. Οι σύμμαχοι, Άγγλοι, Γάλλοι και Ιταλοί, παρέδωσαν δύο ξεκάθαρες και πολύ αυστηρές διακοινώσεις στη νέα ελληνική κυβέρνηση με τις οποίες δεν θα αναγνώριζαν τον Κωνσταντίνο ως αρχηγό του Κράτους και θα έπαυαν να την υποστηρίζουν την Ελλάδα στρατιωτικά και διπλωματικά.
Οι νικητές των εκλογών -που δεν είχαν καμία άποψη για Μικρά Ασία, είχαν πολιτευτεί ρεβανσιστικά με το σύνθημα «Μικρά πλην έντιμος Ελλάς» και είχαν ιδεολογικά και πολιτικά υποστηριχθεί από το ΣΕΚΕ (μετέπειτα ΚΚΕ)- αγνόησαν απολύτως την βούληση των συμμάχων. Και όλα αυτά, σε ένα γοργά μεταβαλλόμενο διεθνές τοπίο, που χαρακτηριζόταν από την εμφάνιση ενός νέου αντιδυτικού κράτους, της ΕΣΣΔ και την εμφάνιση μεγάλων εσωτερικών ανταγωνισμών στο συμμαχικό μέτωπο (Ιταλοί κατά Βρετανών και Γάλλων αρχικά και γαλλο-βρετανικός ανταγωνισμός στη συνέχεια).Μόνο η Αγγλία συνέχισε πλέον, αν και μόνο σε διπλωματικό επίπεδο, να υποστηρίζει την Ελλάδα στον ελληνοτουρκικό πόλεμο…
Οι προϋποθέσεις για την απόλυτη Καταστροφή είχαν ήδη τεθεί…
Ποιες ήταν οι συνέπειες της μικρασιατικής τραγωδίας;
Οι συνέπειες της Μικρασιατικής Καταστροφής θα είναι πάντα παρούσες και καθοριστικές. Όλα τα προβλήματα που έχουμε σήμερα με την Τουρκία προέρχονται από εκείνη την ανυπολόγιστης σημασίας ελληνική ήττα.
Γιατί τότε, διαμορφώθηκε η οριστική μεταοθωμανική πραγματικότητα στην Εγγύς Ανατολή.
Γιατί το όλο διακύβευμα ήταν η μορφή που θα λάμβανε ο μεταοθωμανικός κόσμος με την αποχώρηση από την ιστορία της πολυεθνικής, προνεωτερικής, ισλαμικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το τέλος της Αυτοκρατορίας ήταν αναπόφευκτο, νομοτελειακό. Το μοναδικό ζήτημα που υπήρξε τότε ήταν ποια θα είναι η διάδοχη κατάσταση που θα βασιζόταν στη μορφή του έθνους-κράτους, που αποτελούσε και τη σύγχρονη πολιτειακή έκφραση ήδη από την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης. Και εκεί, όπως είπαμε παραπάνω, ο ελληνισμός απέτυχε παταγωδώς να αξιοποιήσει τις ευνοϊκές συνθήκες. Και μετά το τέλος της τραγωδίας επέλεξε να καλύψει τις μεγάλες του ευθύνες επιλέγοντας την αποσιώπηση και την περιθωριοποίηση της προσφυγικής ιστορικής μνήμης
Το 2022 συμπληρώνονται 100 χρόνια από τότε. Μήπως η ελληνική πολιτεία θα έπρεπε να προγραμματίσει κάποιες εκδηλώσεις;
Ήδη θα έπρεπε η κυβέρνηση να έχει κηρύξει το έτος 2022 ως επετειακό έτος για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή… Γιατί η χρονιά 2022 έχει έναν ιδιαίτερο συμβολισμό μιας και κλείνει ο κύκλος της εθνικής απελευθέρωσης που άρχισε το 1821.
Επί πλέον τότε ολοκληρώνεται μια διαδικασία που είχε ξεκινήσει το 1908, όταν οι εθνικιστές Νεότουρκοι άνοιξαν τον Ασκό του Αιόλου. Μετά από κοσμοϊστορικές διεργασίες που ξεκίνησαν με τους Βαλκανικούς Πολέμους και κορυφώθηκαν με τη Μικρασιατική Εκστρατεία, επήλθε το τέλος του παλιού πολυεθνικού κόσμου.
Τα μεγάλα θύματα ήταν οι μη μουσουλμανικές κοινότητες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οι οποίες αποτέλεσαν στόχο προδιαγεγραμμένων εθνικών εκκαθαρίσεων. Η βίαιη καταστροφή τους έχει χαρακτηριστεί Γενοκτονία με βάση το Διεθνές Δίκαιο, ενώ η ίδια η Ελλάδα έχει αναγνωρίσει με ομόφωνες αποφάσεις της Βουλής το ιστορικό γεγονός θεσπίζοντας δύο Ημέρες Μνήμης για τη Γενοκτονία (19 Μαϊου για τον Πόντο, 14 Σεπτεμβρίου για το σύνολο της Μικράς Ασίας).
Με τη Μικρασιατική Καταστροφή επήλθε το οριστικό τέλος των ελληνικών εγκαταστάσεων στη μικρασιατική χερσόνησο, που χρονολογούνται από τα προϊστορικά χρόνια. Η μεγάλη ακμή των ελληνικών πόλεων της Μικράς Ασίας, στη φιλοσοφία, στις επιστήμες και είναι απαρχή του σύγχρονου δημοκρατικού κόσμου και της ορθολογικής επιστημονικής σκέψης.
Η σημασία της απώλειας δεν περιορίζεται μόνο στον ελληνικό κόσμο αλλά και σε αυτόν που διαμορφώθηκε στη Δύση ως απόρροια της ελληνορωμαϊκής παράδοσης.
Ελπίζω ότι αυτό που δεν θα κάνει η κυβέρνηση και το πολιτικό κατεστημένο, θα το κάνουν οι γόνοι των προσφύγων από Μικρά Ασία, Πόντο και Ανατολική Θράκη μετατρέποντας τη χρονιά σε μια τεράστια γιορτή γνώσης και στοχασμού για τον ελληνισμό της καθ’ ημάς Ανατολής.
Mια πολύ σημαντική πρωτοβουλία έλαβε ο γνωστός συγγραφέας Omer Asan δημιουργώντας ένα φόρουμ με τίτλο «Mubadelle-Ανταλλαγή«, όπου οι απόγονοι των προσφύγων (του 1922) και των ανταλλαχθέντων (του 1923-24) να μπορούν να συναντηθούν, να συζητήσουν τα κοινά και τις διαφορές και να ανταλλάξουν εμπειρίες και απόψεις. Η τεχνολογική εξέλιξη βοηθά αρκετά αυτή την επικοινωνία, εφόσον οι αυτόματοι μεταφραστές μειώνουν τη γλωσσική απόσταση.
Ένα από αυτά που απασχολούν τους συμμετέχοντες είναι ο χαρακτήρας των τότε κοσμοϊστορικών αλλαγών και καταστροφών καθώς και οι αιτίες που τις προκάλεσαν. Μια δικιά μου παρέμβαση μεταφράστηκε από την Olga Rοbenson και είναι η εξής:
Ένα κολάζ του Χρήστου Μαχαιρίδη
O dönemin bugünden tamamen farklı olan tarihsel koşullarını anlamaya çalışmak çok önemli. Kolay olmayan bir şey olmasından dolayı da çoğunlukla o dönemi bugünün verileriyle sık sık analiz etmeye çalışıyoruz. ….
Sanırım zamane koşullarının ve o dönemin en önemli analiziRosa Luxemburg tarafından 1896’daErmenilerin katledilmesinden sonra yapılmış olandır. O zamanlar Tanzimat’ın sadece Osmanlı’nın büyük şehirlerini etkilediği görülüyordu. Kırsal kesimde, özellikle Anadolu’da, eski paşalar ve ağalar reformları kabul etmediler ve baskı politikasını sürdürdüler. Bu Ermeni isyanlarını getirdi.
Aynı dönemde, Osmanlı Rumlarının seçkinleri barış içinde bir arada yaşamayı ve İmparatorluğu ortak bir hukuk kuralına dönüştürme çabasını seçmişlerdi. Bu akıma «Yunan-Osmanlıcılık» (bunun terim olarak Türkçe karşılığı siyasi olarak ben emin değilim şahsen olduğu ilgini çevirdim terimi) adı verildi ve Genç Türklerin ulusal tasfiyeye başladığı zamana kadar egemen oldu. Ekim 1911. 1914te de tavan yaptı.
Lüksemburg, Osmanlı toplumunun yapısını büyük bir hassasiyetle analiz etmektedir. 19. yüzyılın başında «her milletten, her il ve her toplumun kendine özgü varlığını yaşadığı, alışık olduğu baskılara sabırla katlandığı ve temelini oluşturduğu bir ekonomiye sahip bir ülke olduğunu yazıyor. Doğu despotizmi çünkü temelini oluşturuyordu doğup büyüdüğü kültürün.
«Feodal hükümeti ortadan kaldıran ve onun yerine merkezi bürokrasi, kalıcı bir ordu ve yeni bir ekonomik sistem getiren» «modern ve ortaçağ ilkelerinin tuhaf bir karışımına» dayanan iç denge reformlardan alıntı yapıyor.
Osmanlı taşrasında paşalar, askeri öğrenciler (hakimler), tarım vergisi tahsildarları ve Türk toprak sahiplerinin oluşturduğu yeni ilişkileri örnek olarak analiz eder, burada «bürokrasi kendi içinde nüfusun özel, sayısız bir kategorisi olarak görünür. bir ekonomiyi temsil eder ve varlığı halkın profesyonelce yağmalanmasıyla finanse edilir. » kısaca bir sistem analizi yapar yani.
«Türkiye, farklı halklardan oluştuğu için de bir bütün olarak yeniden doğamazdı. Hiçbir maddi çıkar, onları birbirine bağlayacak ortak bir gelişme bir unsur yaratılmamıştı! Aksine, Türk devletine ortak bağlılığın baskısı büyüyordu! Böylece, çeşitli etnik grupların kendilerini bütünden ayırma ve daha iyi bir sosyal gelişme için özerk bir varoluş yolu aramaya yönelik doğal bir eğilimi yaratıldı. “
20. yüzyılın başlarında Osmanlı İmparatorluğu için iki yol vardı. Bunlardan biri, liberal burjuvazinin ifade ettiği demokratik dönüşümdü. Diğeri ise faşizm(leşmek), Hıristiyan toplulukların yok edilmesi ve aslında çokuluslu olan Müslümanların etnik Türklere (etnik Türk kimliğine dönüştürülmesidir.. Bu akım da Enver, Cemal ve Talat Paşa’nın milliyetçi militarizmiyle ifade edilir.
Ve Ne yazık ki, ikinci yol galip geldi.
– – – – – – – – – – – – – – – – – Είναι πολύ σημαντικό να προσπαθήσουμε κατανοήσουμε τις ιστορικές συνθήκες εκείνης της εποχής, που ήταν εντελώς διαφορετικές από τις σημερινές. Κάτι που δεν είναι εύκολο και γι αυτό πολλές φορές αναλύουμε εκείνη την εποχή με τα σημερινά δεδομένα….
Νομίζω ότι τη σημαντικότερη ανάλυση εκείνων των συνθηκών κάνει η Ρόζα Λούξεμπουργκ μετά τις σφαγές των Αρμενίων το 1896… Τότε φάνηκε ότι το Τανζιμάτ επηρέασε μόνο τις μεγάλες οθωμανικές πόλεις. Στην ύπαιθρο και ειδικά στην Ανατολία οι παλιοί πασάδες και αγάδες δεν δέχονταν τις μεταρρυθμίσεις και συνέχιζαν την πολιτική καταπίεσης των ραγιάδων. Αυτό έφερε τις εξεγέρσεις των Αρμενίων στην Ανατολή. Την ίδια εποχή η ελίτ των Οθωμανών Ελλήνων είχε επιλέξει την ειρηνική συμβίωση και την προσπάθεια μετασχηματισμού της Αυτοκρατορίας σε κοινό κράτος δικαίου. Το ρεύμα αυτό ονομάστηκε «ελληνο-οθωμανισμός» και ήταν κυρίαρχο έως τη στιγμή που οι Νεότουρκοι αποφάσισαν τις εθνικές εκκαθαρίσεις (Οκτώβριος 1911) και σιγα-σιγά τις ξεκίνησαν με αποκορύφωμα μετά το 1914….
Η Λούξεμπουργκ αναλύει με εξαιρετική ακρίβεια τη δομή της οθωμανικής κοινωνίας. Γράφει ότι στις αρχές του 19ου αιώνα «ήταν μια χώρα με ανταλλακτική οικονομία, στην οποία η κάθε εθνικότητα, κάθε επαρχία και κάθε κοινότητα ζούσε τη δική της διακριτή ύπαρξη, υπέφερε υπομονετικά τα μαρτύρια στα οποία είχε συνηθίσει και αποτελούσε τη βάση για έναν ανατολίτικο δεσποτισμό.».
Αναφέρει τις εσωτερικές μεταρρυθμίσεις που βασίστηκαν «σε ένα παράξενο μείγμα σύγχρονων και μεσαιωνικών αρχών», οι οποίες «κατήργησαν τη φεουδαρχική κυβέρνηση και στη θέση της εισήγαγαν μια συγκεντρωτική γραφειοκρατία, ένα μόνιμο στρατό και ένα νέο οικονομικό σύστημα.» Αναλύει υποδειγματικά τις νέες σχέσεις που διαμορφώθηκαν στην οθωμανική ύπαιθρο από τους πασάδες, τους καδήδες (δικαστές), τους γεωργικούς φοροεισπράκτορες και τους Τούρκους γαιοκτήμονες, όπου «η γραφειοκρατία εμφανίζεται ως ειδική, πολυάριθμη κατηγορία του πληθυσμού, που αφ’ εαυτής εκπροσωπεί άμεσα έναν οικονομικό παράγοντα και η ύπαρξη της οποίας χρηματοδοτείται απ΄ την επαγγελματική λεηλασία του λαού.».
Και κατάληγε στο συμπέρασμα: «Η Τουρκία δεν μπορεί να αναγεννηθεί σαν σύνολο γιατί αποτελείται από διαφορετικές χώρες. Κανένα υλικό συμφέρον, καμιά κοινή εξέλιξη που θα μπορούσε να τις συνδέσει δεν είχε δημιουργηθεί! Αντίθετα, η καταπίεση και η αθλιότητα της κοινής υπαγωγής στο τουρκικό κράτος γίνονται όλο και μεγαλύτερες! Έτσι δημιουργήθηκε μια φυσική τάση των διαφόρων εθνοτήτων να αποσπαστούν από το σύνολο και να αναζητήσουν μέσα από μια αυτόνομη ύπαρξη το δρόμο για μια καλύτερη κοινωνική εξέλιξη. Και έτσι η ιστορική καταδίκη εκδόθηκε για την Τουρκία: βάδιζε προς την διάλυση….».
Για την Οθωμανική Αυτοκρατορία στις αρχές του 20ου αιώνα υπήρχαν δύο δρόμοι. Ο ένας ήταν ο δημοκρατικός μετασχηματισμός που εξέφρασαν οι φιλελεύθεροι αστοί σαν τον Πρίγκηπα Σαμπαχαεντίν. Ο άλλος η φασιστικοποίηση, η εξόντωση των χριστιανικών κοινοτήτων και ο μετασχηματισμός των πολυεθνοτικών μουσουλμάνων σε εθνικά Τούρκους. Το ρεύμα αυτό το εξέφρασε ο εθνικιστικός μιλιταρισμός των Εμβέρ, Τζεμάλ και Ταλαάτ πασά. .
-Ο ελληνικός στρατός στην Σμύρνη πήγε ως αποτέλεσμα του Α’ Παγκοσμίου Πολεμου. Ήταν στρατός της Αντάντ και όχι εθνικά ελληνικός. Πήγε για να μην καταλάβουν οι Ιταλοί τη Σμύρνη… Εξάλλου σε όλη την περιοχή είχαν ξεκινήσει οι εθνικές εκκαθαρίσεις από το 1914 από τους παρακρατικους της teskilat I mahsusa.
Αυτό έγινε γιατί οι Νεότουρκοι πήραν μέρος στον πόλεμο και έχασαν.
Το πρόβλημα ξεκίνησε από την πολιτική των Νεότoυρκων και τον ιμπεριαλιστικό παντουρκισμό τους. Χωρίς αυτούς δεν θα είχαμε ούτε τους Βαλκανικούς πολεμους ούτε τα γεγονότα 1919-1922, ουτε τις Γενοκτονίες των Χριστιανικών λαών, ούτε τους πρόσφυγες και τις μετακινήσεις πληθυσμών.
Αυτοί είναι η αρχή του κακού. —– Ο ελληνικός στρατός στην Σμύρνη πήγε ως αποτέλεσμα του Α’ Παγκοσμίου Πολεμου. Ήταν στρατός της Αντάντ και όχι εθνικά ελληνικός. Πήγε για να μην καταλάβουν οι Ιταλοί τη Σμύρνη… Εξάλλου σε όλη την περιοχή είχαν ξεκινήσει οι εθνικές εκκαθαρίσεις από το 1914 από τους παρακρατικους της teskilat I mahsusa. Αυτό έγινε γιατί οι Νεότουρκοι πήραν μέρος στον πόλεμο και έχασαν. Το πρόβλημα ξεκίνησε από την πολιτική των Νεότoυρκων και τον ιμπεριαλιστικό παντουρκισμό τους. Χωρίς αυτούς δεν θα είχαμε ούτε τους Βαλκανικούς πολεμους ούτε τα γεγονότα 1919-1922, ουτε τις Γενοκτονίες των Χριστιανικών λαών, ούτε τους πρόσφυγες και τις μετακινήσεις πληθυσμών. Αυτοί είναι η αρχή του κακού. ——- Σε μια ανάρτηση αναφέρθηκαν δημοσιεύματα των τότε τουρκικών εφημερίδων που έγραφαν ότι μετά τον Σεπτέμβριο του 1922 οι Τούρκοι που κατοικούσαν στην Ελλάδα συνελήφθησαν και κλείστηκαν στε στρατόπεδα.Απάντησα ως εξής:» Οι αναφορές της εφημερίδας δεν είναι σωστές. Οι Μουσουλμάνοι της Ελλάδας δεν συνελήφθησαν ούτε κλείστηκαν στρατόπεδα συγκέντρωσης. Εκδιώχθηκαν όλοι μετά την Συνθήκη της Λωζάνης με την Ανταλλαγή.Ρωτήστε τους απογόνους τους. Υπάρχουν εδώ αρκετοί που οι παππούδες τους ήταν από την Κρήτη, την ελληνική Μακεδονία ή τη Μυτιλήνη… … Όσον αφορά τους ελληνικούς πληθυσμούς της Δυτικής Μικράς Ασίας εκεί ακολουθήθηκε η πολιτική του Νουρεντιν πάσα: δολοφονίες, λεηλασίες βιασμοί από τους τσέτες και τα λούμπεν στοιχεία. Τα αναφέρουν όλοι οι ξένοι ανταποκριτές και έχουν δημοσιευτεί…Και όταν ήρθαν τα πλοία για να φύγουν μετά τις 24 Σεπτεμβρίου συνελήφθησαν όλοι οι άνδρες από 16-55 ετών.Στη Σμύρνη υπήρχαν 300.000 Ρωμιοί. 150.000 ντόπιοι και άλλοι τόσοι πρόσφυγες από το εσωτερικό.Λίγοι από αυτούς επέστρεψαν στην Ελλάδα. Γι αυτό και οι πιο πολλοί πρόσφυγες από τις περιοχές αυτές ήταν γυναίκες, παιδιά και γέροι.
———
Η θρησκευτική διαφορά δεν σήμαινε και γονιδιακή διαφορά γιατί οι πάντες ήταν ανάμεικτοι και μόνο η θρησκεία λειτουργούσε ως διαχωριστικά. Οι Μουσουλμάνοι Ανταλλάξιμοι από την Ελλάδα ήταν τουρκοφωνοι, ελληνόφωνοι, αλβανοφωνοι, σλαβόφωνοι, βλαχοφωνοι, τσιγγάνοι…… Οι ελληνορθόδοξοι Πρόσφυγες και Ανταλλάξιμοι από την Οθ. Αυτοκρατορία ήταν ελληνόφωνοι, τουρκοφωνοι, αρμενόφωνοι, ένα χωριό σλαβοφωνο, κάποιοι κουρδοφωνοι και λίγοι τσιγγάνοι. ————- Το θέμα των ελληνικών πληθυσμών στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και η αξιοπιστία των απογραφών εκείνης της περιόδου έχουν συζητηθεί αρκετά. Ένας από τους σημαντικότερους ιστορικούς της δεκαετίας του ’10 και των συνομιλιών που οδήγησαν στις μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο συμφωνίες είναι ο Νικόλαος Πετσάλης-Διομήδης. Στην μελέτη Petsalis-Diomidis N.«Greece at the Paris Conference 1919»,Θεσσαλονίκη 1978, Institute for Balkan Studies. σ.341-347, γράφει τα εξής αναφέροντας τις ελληνικές και τουρκικές εκτιμήσεις : …. το Ελληνικό στοιχείο ανέρχονταν στο 43,71% ή 50,8% (Τουρκικά και Ελληνικά αντίστοιχα) στην Ανατολική Θράκη, στο 30% ή 28,2 στην Κωνσταντινούπολη, και στο σύνολο των Οθωμανικών εδαφών σε Ασία και Ευρώπη στους 2.400.000 με μεγάλα ποσοστά στις επαρχίες Αϊδινίου, Ισμίτ, Τραπεζούντας και με συμπαγείς μικρότερους πληθυσμούς στην υπόλοιπη ενδοχώρα. ——————– Νομίζω ότι πολλοί Μουσουλμάνοι κατέφυγαν στην Τουρκία εξαιτίας των Βαλκανικών Πολέμων.. Κυρίως από την περιοχή που λίγο μετά εγινε Γιουγκοσλαβία.. Νομιζω ότι δεν είχαν πρόβλημα από τους Έλληνες αλλά από τους Βούλγαρους. Οι Έλληνες είχαν κύριο εχθρό τους Βούλγαρους, όπως και οι Βούλγαροι τους Έλληνες… —————-
Το πραγματικό ερώτημα είναι ποτέ και πως ξεκίνησαν όλα αυτά.
Το 1919-1922 ήταν το τελευταιο στάδιο μιας διαδικασίας που είχε ξεκινήσει 10 χρόνια πριν από το εθνικιστικό-μιλιταριστικό Κομιτάτο ‘Ένωση και Πρόδος»
————– Στην περιοχή μας δυστυχώς οι εθνικές ταυτότητες καθορίστηκαν από τις θρησκευτικές. Έτσι οι Έλληνορθοδοξοι βασισαν την εθνική τους ταυτότητα στην ορθοδοξία (και λίγοι στον προτεσταντισμό) . Παράλληλα η ισλαμική Uma μετετράπη σε τουρκικό έθνος… Μια μεγάλη διαφορά των δύο διαδικασιών είναι ότι υπήρξε ελληνικός Διαφωτισμός από το 1770. Οποτε η μετεξέλιξη βασίστηκε κυρίως στην εκπαίδευση – πριν ακόμα να υπάρχει Έλληνικό κράτος. Ενώ στην τουρκική περίπτωση ο φορέας της εθνικοποίησης, ήταν ο στρατός και ο μιλιταρισμός…——————–
Τα «Αρμενικά» είναι ένα πολύ σημαντικό περιοδικό των Αρμενίων της Ελλάδας. Στο τρέχον τεύχος φιλοξενείται μια συνέντευξή μου η οποία και παρατίθεται στη συνέχεια.
Η συνέντευξη δόθηκε λίγο πρίν την αζερο-τουρκική επίθεση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και επιχειρεί να διερευνήσει το ιστορικό και ιδεολογικό βάθος της τουρκικής επιθετικότητας.
1) Υπάρχει κάποιος συμβολισμός, κάποιο μήνυμα που θέλει να στείλει ο Ερντογάν με την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τέμενος και την προοπτική να γίνει το ίδιο στη Μονή της Χώρας; Πιστεύετε πως αυτές οι αποφάσεις συμβολίζουν την είσοδο σε μια νέα εποχή στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις;
Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας από μουσείο σε ισλαμικό τέμενος, όπως και η σχεδιαζόμενη αντίστοιχη για τη Μονή της Χώρας αναδεικνύουν αυτό που ήδη ήταν ορατό τα τελευταία χρόνια σε όσους μελετούν τις τουρκικές εξελίξεις. Δηλαδή τoν μετασχηματισμό της Τουρκίας από ένα κράτος ενταγμένο στις δυτικές δομές, σε μια αυταρχική περιφερειακή δύναμη που διεκδικεί να έχει αυξημένα ποσοστά αυτονομίας. Αναπόφευκτα αυτή η πρόθεση ανατρέπει τις παραδοσιακές ισορροπίες και δημιουργεί εστίες έντασης και αστάθειας σε όλη την Εγγύς Ανατολή και τη Μεσόγειο.
Με την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί μπήκε τέλος σε συμβολικό επίπεδο, η πρώτη φάση της κατασκευής-συγκρότησης του τουρκικού έθνους από τον κεμαλικο εθνικισμό και ξεκινά η δεύτερη φάση, αυτή της Μεγάλης Ιδέας. Δηλαδή της αναζήτησης ενός νέου ρόλου στην Εγγύς Ανατολή και τον κόσμο με βάση μια σύνθεση του πολιτικού Ισλάμ (Αδελφοί Μουσουλμάνοι) και της πλέον εξτρεμιστικης τάσης του εθνικισμού που προέρχεται από την παράδοση των Νεότουρκων.
Η Τουρκία διέρχεται μια περίοδο γιγαντιαίων μετασχηματισμών σε όλα τα επίπεδα. Με τις πρωτοβουλίες στα χέρια του Ερντογάν, η Τουρκία πορεύεται σε νέους δρόμους, που πήραν διάφορες μορφές μέχρι να καταλήξουν και να κωδικοποιηθούν στην πρόσφατη πολιτική και ιδεολογική έκφραση. Αυτοί οι νέοι δρόμοι, όταν πρωτοεμφανίστηκαν ως φιλελεύθερη προοπτική με την ήττα των κεμαλιστών, ήταν ελπιδοφόροι για τους από πάντα απόκληρους αυτού του σκληρού κράτους. Όμως, τα πράγματα στράβωσαν στο πολιτικό πεδίο από την εποχή που ξεκίνησε ο ισλαμικός εμφύλιος το 2013.
Η αντιπαράθεση με τον πρώην σύμμαχό του Φετουλάχ Γκιουλέν, οδήγησε τον Ερντογάν σε συμμαχία με τους παλιούς του εχθρούς. Όλοι οι φυλακισμένοι στρατιωτικοί αξιωματούχοι καθώς και οι μη στρατιωτικοί που εμπλέκονταν στις περίφημες υποθέσεις Εργκένεκον και της οργάνωσης πραξικοπήματος (Balyoz Harekâtı που οργανώθηκε το 2003 κατά της κυβέρνησης του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης) απελευθερώθηκαν το 2014.
Αυτοί θα είναι πλέον οι νέοι σύμμαχοι του Ερντογάν στον πόλεμο που ξεκίνησε ενάντια στο κίνημα του ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν. Σύντομα στους συμμάχους θα προστεθούν οι νέοι εθνικιστές ακτιβιστές που αντλούσαν την έμπνευση από τον γενοκτόνο Νεότουρκο Ταλαάτ πασά και λίγο μετά το ακροδεξιό Κίνημα Εθνικιστικής Δράσης του Μπαχτσελί, γνωστό και ως Γκρίζοι Λύκοι. Έτσι, μετά το 2014, οι κεμαλικοί εθνικιστές του Βαθέος Κράτους επέστρεψαν στην τουρκική πολιτική πραγματικότητα. Η συγκεκριμένη τάση των κεμαλιστών που συμμάχησε με τους ισλαμιστές είναι οι λεγόμενοι «ευρασιανιστές» που έχουν σημαντικά ερείσματα στις ένοπλες δυνάμεις. Αυτοί εκπόνησαν την προσέγγιση μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας που είχε ξεκινήσει την παραμονή του αποτυχημένου πραξικοπήματος του 2016 και το οποίο πραγματοποιήθηκε και ως αποτέλεσμα αυτής της προσέγγισης. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι το παλιό κεμαλικό βαθύ κράτος διακατέχεται πλέον από αντιαμερικανικές και αντινατοϊκές αντιλήψεις. Υποστηρίζει μια στρατηγική αναπροσανατολισμού προς ανατολάς που θα έκανε την Τουρκία εταίρο της Ρωσίας, του Ιράν και της Κίνας.
Επανέρχεται έτσι το παλιό νεοτουρκικό σχέδιο του παντουρκισμού που ενέπνευσε το νεοτουρκικό κίνημα και οδήγησε στις Γενοκτονίες των μη μουσουλμανικών κοινοτήτων στις αρχές του 20ου αιώνα.
2) Πώς εκφράζεται ιδεολογικά αυτή η μετατόπιση της Τουρκίας σε πιο επιθετικές θέσεις;
Όπως είπαμε και πιο πριν, οι ρίζες της Νέας Τουρκίας του Ερντογάν και ακραίων κεμαλιστών, μπορούν να ανιχνευτούν στην τελευταία περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στην υπερεθνικιστική πολιτική των Νεότουρκων. Μέσω των επιγόνων των Νεότουρκων που συγκροτήθηκαν ως διακριτό πολιτικό ρεύμα στη σύγχρονη Τουρκία και της συμμαχίας τους με τον Ερντογάν χτίζεται η σύγχρονη Τουρκία. Έτσι κι αλλιώς γνωρίζουμε ότι η Τουρκία από τη στιγμή της γέννησής της πάνω στα ερείπια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας δεν υπήρξε ποτέ ένα φυσιολογικό κράτος. Μπορεί αρκετοί στην Ελλάδα να αντιμετώπιζαν (και να θεωρούν ακόμα) την Τουρκία ως ένα τυπικό δυτικό κράτος, όμως ποτέ δεν υπήρξε κάτι τέτοιο. Γιατί με την πλήρη επικράτηση του τουρκικού εθνικισμού το 1922, η γενοκτονική πολιτική των Νεότουρκων εξαγνίστηκε και αποτέλεσε τη βάση της νεοδημιουργημένης τουρκικής δημοκρατίας. Ιδεολογικής στυλοβάτης αυτής της εξέλιξης υπήρξε η κεμαλική «κατασκευαστική» ιστοριογραφία, η οποία κινήθηκε στους εξής άξονες: τη διαχρονική ανάδειξη του τουρκικού εθνικού παράγοντα εις βάρος της οθωμανικής οικουμενικότητας και στην εξάλειψη των ιστορικών ερεισμάτων στη Μικρά Ασία και την Ανατολία των κληρονομικών εχθρών, των Ελλήνων και των Αρμενίων. Βασικός στόχος ήταν να αποδειχθεί ότι αφενός από τους προϊστορικούς χρόνους η Ανατολία κατοικούνταν από τουρκικά φύλα και αφετέρου ότι οι περιοχές αυτές την εποχή του ελληνοτουρκικού πολέμου (1919-1922) συγκροτούσαν την αδιαφιλονίκητη τουρκική πατρίδα, που επιβουλεύτηκαν οι «ξένοι ιμπεριαλιστές».
Η ιδεολογική μετατόπιση της ερντογανικής περιόδου βασίζεται πάνω σε αυτή την «κατασκευαστική» κεμαλική παράδοση. Όμως τη συνδέει με τις αρχές του πολιτικού Ισλάμ, δημιουργώντας ένα παράξενο υβρίδιο, που δεν έχει ξαναϋπάρξει στην ιστορία. Καταρχάς υπάρχει κοινά συμφωνημένη αμφισβήτηση ακόμα και των κεμαλικών πολιτειακών δομών μέσα από την συνταγματική κατοχύρωση του ιδιαίτερου ρόλου του προέδρου. Έτσι δημιουργείται μια πολιτική εκτροπή η οποία ευνοεί την ιδεολογική εδραίωση της ισλαμο-εθνικιστικής εκδοχής. Στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής εκτροπής διακηρύσσεται χωρίς καμιά προσπάθεια απόκρυψης, ότι δεν θα επιτραπεί στις δυτικές αξίες, όπως η δημοκρατία ή η ανοιχτή κοινωνία, να υπονομεύσουν το νέο τουρκικό όραμα.
Σε επίπεδο αντίληψης της ιστορίας, παρακάμπτεται έξυπνα η αντιοθωμανική στάση που είχε ο παραδοσιακός κεμαλισμός. Συνδέεται με την παραδοσιακή ισλαμιστική-παντουρκιστική παράδοση που εκκινεί από το 1071 και την πρώτη νίκη του Τουρκομάνων εισβολέων του Αλπ Αρσλάν κατά του χριστιανικού κόσμου. Στη νέα αυτή σημαδιακή ημερομηνία προστίθεται και το 1453, θέλοντας να ταυτιστεί ο ίδιος ο Ερντογάν με τον Μωάμεθ Β’ τον Πορθητή (Fatih). Ακριβώς σ’ αυτό το πλαίσιο πρέπει να προσεγγίσουμε τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Αυτή η μεγάλη μετάλλαξη της κρατικής τουρκικής ιδεολογίας αποτυπώθηκε συμβολικά κατά τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, όπου κυριάρχησε το σπαθί. Ο ιμάμης που διάβασε το απόσπασμα από το Κοράνι κρατούσε ένα σπαθί θέλοντας να συμβολίσει ότι το Τζιχάντ που επιλέγουν βασίζεται στην ένοπλη βία. Σε ένα άλλο σπαθί που υπήρχε επίσης πλάϊ του υπήρχε χαραγμένη μια εντυπωσιακή επιγραφη από το Κοράνι: «Bismillahirrahmanirrahim. İnna fetehna leke fethen mubina». Δηλαδή: «Με το όνομα του Θεού. Εμείς ξεκάθαρα σου χαρίσαμε την κατάκτηση.» Αυτό είναι μία φράση από το Κοράνι πουγράφτηκε για την κατάκτηση της Μέκκας.
Από όλα αυτά το μήνυμα είναι σαφές: Η Νέα Τουρκία θα βαδίσει στα κατακτητικά βήματα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εμπνεόμενη όμως από τον παντουρκισμό σε απόλυτη συμφωνία με τον πανισλαμισμό. Βεβαίως αυτή η σύνθεση που επιχειρείται από την νέα ισλαμο-εθνικιστική ελίτ είναι προβληματική και γεμάτη εσωτερικές αντιφάσεις, οι οποίες πολύ σύντομα θα φανούν στη σχέση της Τουρκίας με τον υπόλοιπο ισλαμικό κόσμο.
3) Πολλές φόρες έχουμε εκπλαγεί από την «έκπληξη» των πολιτικών μας, όσον αφορά την επιθετική συμπεριφορά της Τουρκίας. Διαχρονικά παρατηρούμε την προχειρότητα και την υποχωρητικότητα της ελληνικής πολιτικής στα Ελληνοτουρκικά ενώ παράλληλα βλέπουμε μεγάλες προσδοκίες αλληλεγγύης από τους «συμμάχους», σε μια πιθανή επιθετική ενέργεια από τον απρόβλεπτο γείτονα. Πιστεύετε πως ο λόγος είναι επικοινωνιακός, απλά ανικανότητα, ή άγνοια της ιστορίας;
Πολύ εύστοχη ερώτηση. Μελετώντας τόσο την ελληνική διπλωματική προσέγγιση των ελληνοτουρκικών σχέσεων από τα τέλη της δεκαετίας του ’20, αλλά και της νεοελληνικής ιστοριογραφίας, θα διαπιστώσουμε ότι κυριαρχεί ένα σχήμα που επιχειρεί να αμβλύνει -ακόμα και να εξαλείψει- τα όσα τραγικά συνέβησαν τις προηγούμενες δεκαετίες. Όσο και αν φαίνεται παράδοξο, ο τρόπος πρόσληψης της σύγχρονης ιστορίας και ειδικά του συγκεκριμένου ιστορικού μεταίχμιου (1908-1923), καθώς και των γεγονότων που το συνόδευσαν, μοιάζει με μια ελληνική εκδοχή του κεμαλικού ερμηνευτικού σχήματος. Δεν θεωρείται ότι υπάρχει ρήξη μεταξύ οθωμανικού και τουρκικού χώρου, αλλά αντιθέτως ότι υπάρχει μια αδιαμφισβήτητη και ενιαία τουρκική εθνική κυριαρχία στη Μικρά Ασία, την Ανατολική Θράκη και την Ανατολία, την οποία έρχονται να αμφισβητήσουν έξωθεν οι Έλληνες και οι Αρμένιοι. Δεν αναγνωρίζεται ότι έχει συμβεί γενοκτονία και ότι υπήρχε οργανωμένο σχέδιο κατά των χριστιανικών κοινοτήτων από τους Νεότουρκους. Ακριβώς γι αυτό δεν αναδείχθηκε ποτέ η εθνοκαθαρτική πολιτική των Νεότουρκων, οι οποίοι για πρώτη φορά στα σύγχρονα χρόνια ενσάρκωσαν μια εξουσία, η οποία τελείως ψύχραιμα επέλεξε ρατσιστικά κριτήρια, εντόπισε και πρόγραψε τα θύματα, διαμόρφωσε και διάχυσε στους υπόλοιπους μια ιδεολογία μίσους, ακολούθησε μεθόδους κοινωνικού αποκλεισμού των στοχοποιημένων πληθυσμών, συγκρότησε και οργάνωσε σε ήρεμους καιρούς παρακρατικούς μηχανισμούς που υλοποίησαν τις βίαιες πολιτικές τους.
Έτσι συγκάλυψαν μια πρωτοφανή δολοφονική πρακτική που μετά από λίγα χρόνια θα εκφραστεί με τους διαδόχους των Νεότουρκων, τους Γερμανούς Ναζί που διέπραξαν τρομερά εγκλήματα εμπνεόμενοι από το νεοτουρκικό παράδειγμα.
Η θεώρηση που επικράτησε υποβάθμιζε τις ελληνικές κοινότητες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στη θέση της μικρής και άβουλης μειονότητας. Ουδέποτε αντιμετωπίστηκαν στην κυρίαρχη θεώρηση ως συλλογικά υποκείμενα με πολιτικά δικαιώματα. Ακόμα και η καταστροφή και η σφαγή της Σμύρνης αποσιωπήθηκε και θεωρήθηκε ως ένα ανεξιχνίαστο γεγονός της Ιστορίας και στη χειρότερη περίπτωση ως «θεία Δίκη» και κατανοητή «ανταπόδοση».
Με τον τρόπο αυτό, η ελλαδική αντίληψη, τόσο της διπλωματίας όσο και ιστοριογραφίας, περιορίστηκε απελπιστικά. Η πραγματικότητα αυτή θα αμφισβητηθεί μόνο μετά τη δεκαετία του ’90, όταν θα προβάλλει μια ιστοριογραφική σχολή που θα γεννηθεί στους κόλπους των προσφυγικών οργανώσεων.
4) Πρόσφατα, κατά τη διάρκεια της πολύωρης σύσκεψης της Ανώτατης Συμβουλευτικής Επιτροπής της Προεδρίας της Δημοκρατίας της Τουρκίας που έγινε κεκλεισμένων των θυρών, ο Ερντογάν έδωσε εντολή να συσταθεί ένας κρατικός οργανισμός για την αποδόμηση της Γενοκτονίας των Αρμενίων. Γιατί η Τουρκία, ενώ έχει τόσα πολλά σοβαρά εσωτερικά προβλήματα και πολλά ανοικτά μέτωπα στο εξωτερικό, αναβαθμίζει στην ατζέντα της το ζήτημα των Γενοκτονιών;
Αυτή είναι μια πολύ επικίνδυνη εξέλιξη που πολύ φοβάμαι ότι σύντομα θα παράγει σε μεγάλη κλίμακα πλαστογραφημένα στοιχεία. Λαμβάνοντας υπόψη την προπαγανδιστική εμπειρία του τουρκικού κράτους, είναι σίγουρο ότι θα προσπαθήσει να αλλάξει την διεθνή εικόνα μέσω της διοχέτευσης μιας παραπληροφόρησης η οποία στην καλύτερη περίπτωση θα βασίζεται στην ουδετεροποίηση της ιστορίας και στη χειρότερη τη μετατροπή των θυτών σε θύματα.
Έχω την εντύπωση ότι η δημιουργία μιας τέτοιας επιτροπής, συμπληρώνει την παραδοσιακή πολιτική που αποσκοπούσε στην εξαφάνιση των αρχαίων λαών ή στην ενοχοποίησή τους. Από τη πρώτη μέρα που ιδρύθηκε η τουρκική δημοκρατία ακολούθησε μια πολιτική πολιτιστικού εκτουρκισμού. Δηλαδή μια πολιτική εξαφάνισης ή υποβάθμισης όλων εκείνων των στοιχείων που θύμιζαν ότι μεγάλο μέρος των εδαφών της τουρκικής δημοκρατίας αποτελούσε γενέθλιο έδαφος άλλων εθνών. Ετσι, σε γενικές γραμμές και σε πρώτη φάση, οι ελληνικές αρχαιότητες, όπως και οι αρμενικές, υποβαθμίστηκαν. Τα βυζαντινά μνημεία –πλην όσων είχαν μετατραπεί σε τεμένη– αφέθηκαν να καταρρεύσουν, τα νεότερα μνημεία καταστράφηκαν συνειδητά.
Ο Ερντογάν προσπαθεί να καλλιεργήσει μια νέα ταυτότητα στις νέες τουρκικές γενιές. Μια ταυτότητα που θα βασίζεται στην υπερηφάνεια για το ιστορικό κατακτητικό παρελθόν, τον εξαγνισμό των κατακτήσεων μέσω της ισλαμικής κοσμοθεωρίας και την αίσθηση ότι από πάντα υπήρξαν θύματα και στόχος συνομωσιών στην Ανατολία, δηλαδή στον από πάντα γενέθλιο τόπο τους παρότι η είσοδός των Τούρκων σ’ αυτήν το 1071 τιμάται με μεγαλοπρεπή τρόπο. Είναι προφανείς οι αντιφάσεις σ’ αυτή την θεώρηση του ιστορικού παρελθόντος, αλλά αυτό ουδόλως απασχολεί τους κατασκευαστές της νέας τουρκικής ταυτότητας. Έτσι, ενώ από τη μια συνεχίζουν να υπενθυμίζουν κάθε χρόνο ότι η Κωνσταντινούπολη κατακτήθηκε το 1453, δεν έχουν κανένα πρόβλημα να διεκδικούν τα Δωδεκάνησα ή την Κύπρο ή μια σειρά ελληνικών νησιών με τον ίδιο εθνικιστικό ζήλο που γιορτάζουν την μάχη του Ματζικέρτ του 1071 και την νίκη του Σελτζούκου Αλπ Αρσλάν. Όλα αυτά εκτός από τις εσωτερικές αντιφάσεις που περικλείουν, αποδεικνύουν και τον σύγχρονο τουρκικό ανορθολογισμό.
Η δημιουργία λοιπόν της απόφασης για σύσταση ενός κρατικού οργανισμού για την αποδόμηση της Γενοκτονίας των Αρμενίων, αποσκοπεί στο να πείσει την διεθνή κοινή γνώμη ότι όλα αυτά αποτελούν αρμενική προπαγάνδα και ότι αντιθέτως οι Τούρκοι υπέστησαν γενοκτονία από τους Αρμένιους στις περιοχές που κατέλαβε ο ρωσικός στρατός κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Με δυό λόγια οι προσφυγικοί πληθυσμοί, Αρμένιοι και Έλληνες, θα έχουν να αντιμετωπίσουν στο μέλλον έναν δυναμικό Τούρκο Γκαίμπελς και γι αυτό πρέπει να προετοιμαστούν καλά για τις μάχες εντυπώσεων που θα έρθουν.
5) Πιστεύετε ότι έχουν ερευνηθεί αρκούντως από την ελληνική επιστημονική κοινότητα το ιστορικό και το πολιτικό πλαίσιο στο οποίο πραγματοποιήθηκε ο αφανισμός των χριστιανικών πληθυσμών της οθωμανικής επικράτειας;
Σε διεθνές επίπεδο το ζήτημα αυτό θεωρείται και είναι πλήρως διερευνημένο. Είναι αλήθεια ότι στην Ελλάδα επικρατεί ακόμα μια δυσανεξία για τα ζητήματα αυτά, που προέρχεται από κάποια βαθιά ριζωμένα στερεότυπα για το χαρακτήρα της ελληνοτουρκικής σύγκρουσης του 1919-1922.
Αυτά τα στερεότυπα δημιούργησαν μια έλλειψη κοινά συμφωνημένου αφηγήματος για τα συγκεκριμένα ιστορικά και κοινωνικά θέματα. Δημιουργήθηκε έτσι ένα ερμηνευτικό «κενό», που το αντιλαμβάνονται άμεσα όλοι όσοι ασχολούνται μ’ αυτά, είτε ως ερευνητές είτε ως φορείς κοινωνικής αλληλεγγύης προς πάσχοντες πληθυσμούς (νέο-πρόσφυγες από την τ. ΕΣΣΔ). Απόρροια αυτού του «κενού» υπήρξε και ο εξαιρετικά ενδιαφέρον τρόπος που οι κυρίαρχες πολιτικές αλλά και ιδεολογικές δυνάμεις, δεξιά κι αριστερά, αντιμετώπισαν τα νέα αιτήματα και ζητήματα του προσφυγικού χώρου, όπως αυτά εκφράστηκαν δυναμικά από το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’80. Ήδη αναπτύσσονται διεθνώς –πλην Ελλάδας- οι αντίστοιχοι τομείς της επιστημονικής έρευνας για «το έγκλημα της Γενοκτονίας», πραγματοποιούνται σημαντικές έρευνες και κοινοποιούνται ιδιαιτέρως χρήσιμες ανακοινώσεις και δημοσιεύσεις. Επίσης έχει δημιουργηθεί το International Association of Genocide Scholars (IAGS) ως ένας διεθνής επιστημονικός θεσμός που εξειδικεύεται στη μελέτη του εγκλήματος της Γενοκτονίας και παρακολουθεί τις περιπτώσεις παραβίασης των σχετικών κανόνων του διεθνούς δικαίου. Το ιστορικό γεγονός της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Ανατολής (με τους Αρμένιους και τους Ασσσυροχαλδαίους, σε μια ενιαία ιστορική κατηγορία) είναι πλέον αποδεκτό από εξωελλαδικούς ακαδημαϊκούς κύκλους που μελετούν το έγκλημα της Γενοκτονίας όπως αυτό ορίζεται στο Διεθνές Δίκαιο.
Ένα από τα ζητήματα που δίχαζαν παλιότερα πολύ έντονα την κοινότητα των Ελλήνων ιστορικών είναι το αν οι εθνικές εκκαθαρίσεις που πραγματοποιήθηκαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία από τους Νεότουρκους (1914-1918) και τον Μουσταφά Κεμάλ πασά (1920-1923) μπορούν να χαρακτηριστούν με το νομικό όρο «Γενοκτονία». Ο όρος αυτός, ανεξαρτήτως των ενστάσεων που μπορεί να διατυπώσει ελευθέρως ο καθένας, ορίστηκε με πολύ συγκεκριμένο τρόπο από τον ΟΗΕ και εισήχθη έτσι στο διεθνές δικαιϊκό σύστημα.
Για να κατανοήσουμε γιατί υπήρξαν αυτές οι διαφωνίες και η δυσανεξία ολόκληρου του πολιτικού συστήματος, θα πρέπει να δούμε πώς αντιμετωπίστηκε ο προσφυγικός ελληνισμός μετά το 1922 από τις κυρίαρχες ελίτ.
Η πολιτική του ελληνικού κράτους αποσκοπούσε οριστικά στην πλήρη ιδεολογική αφομοίωση των προσφύγων του ’22 και στην απεμπόληση των ιδιαίτερων ιστορικών εμπειριών τους. Η στάση αυτή επιβλήθηκε και στο χώρο της νεοελληνικής ιδεολογίας αλλά και της επίσημης και «ανεπίσημης» ιστοριογραφίας.
Βέβαια, αυτή η παράδοση άρχισε να υποχωρεί και αυτό οφείλεται στη μαχητική παρέμβαση των προσφυγικών οργανώσεων και στην κοινωνία των πολιτών που διαμορφώθηκε τη Μεταπολίτευση. Με αυτή ακριβώς την «αντι-μνήμη», δηλαδή το χώρο μνήμης που διαμορφώθηκε από τα κάτω στις κοινότητες των προσφύγων, αμφισβήτησαν από τη δεκαετία του ’80 τα κυρίαρχα αφηγήματα. Με το αίτημα που διατυπώθηκε από τις προσφυγικές οργανώσεις για την αναγνώριση της Γενοκτονίας που υπέστησαν από τον τουρκικό εθνικισμό την περίοδο 1914-1923, αλλά και με την κριτική που άσκησαν, τόσο προς τις ελλαδικές ελίτ για την αρνητική τους στάση, όσο και προς το σταλινισμό για τη μεταχείριση αυτών που είχαν καταφύγει στην ΕΣΣΔ, αμφισβήτησαν το σύνολο των κυρίαρχων ιδεολογημάτων και την απαίτηση για επιλεκτική λήθη.
Σχηματικά μπορούμε να πούμε ότι για το ζήτημα του μετασχηματισμού της Ανατολής από Αυτοκρατορία σε έθνος-κράτος και τους μηχανισμούς μετάβασης (Γενοκτονίες), υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα δύο σχολές σκέψης, με μεγάλες εσωτερικές αποχρώσεις η κάθε μία. Από τη μια η παραδοσιακή, που είναι και κυρίαρχη, και από την άλλη η «προσφυγική», της οποίας η θεώρηση για τις εθνικές εκκαθαρίσεις είναι λίγο πολύ ταυτόσημη με αυτή του Βerktay, του Dundar, του Aksam και άλλων σημαντικών μελετητών και θέτει, σε γενικές γραμμές, ως βάση των ερμηνευτικών της προσεγγίσεων την απόφαση του I.A.G.S.
Σίγουρα τα πράγματα είναι πολύ καλύτερα σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες.
6) Η παράλληλη και αλληλένδετη ιστορική πορεία των δύο λαών, Ελλήνων και Αρμενίων, είναι αδιαμφισβήτητη. Σε πανεπιστημιακό και επιστημονικό επίπεδο δεν έχει υπάρξει κάποια αξιοσημείωτη συνεργασία. Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε προς αυτή την κατεύθυνση;
Είναι πλήρως αποδεδειγμένο ότι η μοίρα των Ελλήνων και των Αρμενίων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας υπήρξε κοινή. Ήδη από την εποχή που εμφανίστηκε το ακραίο παντουρκιστικό κίνημα και εκφράστηκε πολιτικά και στρατιωτικά με τους Νεότουρκους, στόχευε στη δημιουργία ενός εκτεταμένου αμιγώς τουρκικού χώρου , όπου δεν θα υπήρχε θέση για κανένα άλλο έθνος, εκτός απ’ αυτό των Τούρκων. Κύριοι υποστηρικτές των τάσεων αυτών υπήρξε η γερμανική Δεξιά, η οποία με μια προνομιακή συμμαχία μαζί τους, επιδίωξε αφενός το ξαναμοίρασμα του παλιού κόσμου των αγορών και των αποικιών με και αφετέρου, την οικονομική κυριαρχία των Γερμανών στην Εγγύς Ανατολή με την εξαφάνιση των μόνων ανταγωνιστών τους, των Ελλήνων και των Αρμενίων. Ακριβώς γι αυτό, βασικό στοιχείο της οικονομικής πολιτικής των Νεότουρκων υπήρξε το οικονομικό μποϊκοτάζ κατά των ελληνικών και αρμενικών επιχειρήσεων ήδη από το 1910.
Η κοινή τους μοίρα αποδεικνύεται από τις σημαντικές μελέτες που συνέταξαν καρυφαίοι επιστήμονες. Ο Taner Aksam γράφει: «Υπάρχουν αποδείξεις ότι ο Ziya Gokalp συνέταξε ειδικές μελέτες για τις μειονότητες της αυτοκρατορίας, συμπεριλαμβανομένων και των Αρμενίων. Αυτές ήταν μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου να συγκεντρωθεί λεπτομερής γνώση για την εθνικοθρησκευτική δομή της Ανατολίας. Ενα ειδικό τμήμα, το Γραφείο Εγκατάστασης Φυλών και Μεταναστών, το οποίο συστάθηκε το 1913, ασχολούνταν ειδικά με ζητήματα διασκορπισμού και επανεγκατάστασης πληθυσμών».
Σ’ αυτό το πλαίσιο θα αρχίσουν οι εθνικές εκκαθαρίσεις το 1914 κατά των Ελλήνων της Ιωνίας και της Ανατολικής Θράκης για να κορυφωθούν την επόμενη χρονιά με τη Γενοκτονία των Αρμενίων. Αποκαλυπτικά της ύπαρξης ενιαίου σχεδίου κατά Ελλήνων και Αρμενίων είναι τα έγγραφα εκείνης της εποχής από τους συμμάχους των Νεότουρκων. Ο Αυστριακός πρόξενος της Αμισού Κβιατόφσκι (Kwiatkowski) ανέφερε το 1916 σε υπηρεσιακή επιστολή του ότι ο εκτοπισμός των Ελλήνων της ποντιακής παραλίας βρισκόταν στο πλαίσιο του προγράμματος των Νεότουρκων, με το οποίο επιδιωκόταν η εξασθένηση του χριστιανικού στοιχείου. Του είχε ειπωθεί από υψηλόβαθμους αξιωματούχους ότι: «Τελικά πρέπει να κάνουμε με τους Έλληνες ό,τι κάναμε με τους Αρμένιους… Πρέπει με τους Έλληνες, τώρα να τελειώνουμε.» Και ο ίδιος ο Tαλαάτ (ο οποίος είχε λάβει τους τίτλους του πασά και του μεγάλου βεζύρη) είχε αναφέρει ότι: «βλέπει να πλησιάζει η αναγκαιότητα, να ξοφλήσει με τους Έλληνες, ακριβώς όπως παλαιότερα και με τους Αρμένιους.»
Ακριβώς γι αυτό οι προσφυγικές οργανώσεις πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι το γενοκτονικό σχέδιο ήταν ενιαίο και να εκπονήσουν από κοινού μια στρατηγική καταγγελίας, αλλά και αποτροπής του τουρκικού αναθεωρητισμού. Αυτή την ανάγκη τη διατύπωσε πολύ εύστοχα ένας σημαντικός Τούρκος ιστορικός, ο Halil Berktay: «Η αλήθεια δεν είναι διαπραγματεύσιμη, όμως μπορεί να διδαχθεί. Τα τελευταία 10 χρόνια η συμπεριφορά γύρω από την Γενοκτονία έχει μαλακώσει… Ωστόσο η κατάχρηση της λέξης «Γενοκτονία», την αποδυναμώνει και προκαλεί αγανάκτηση. Ο όρος είναι δύσκολος και επικίνδυνος. Πιστεύω ότι υπήρχε μόνο μία Γενοκτονία και δεν εννοώ ότι αυτό που συνέβη στον Πόντο δεν ήταν Γενοκτονία. Αντίθετα, λέω ότι οι Ενωτικοί, δηλαδή η ηγεσία της «Επιτροπής Ένωση και Πρόοδος», κυρίως δε ο Ταλαάτ, είχαν ένα μαζικό σχέδιο για τον εκτουρκισμό της Ανατολίας. Και αυτό εφαρμόστηκε στους Αρμενίους, τους Ποντίους και τους Ασσυρίους. Προτιμώ να το βλέπω ως ένα ενιαίο σχέδιο, που και το κάνει και πιο εύκολα συζητήσιμο και κατανοητό».
7) Έχετε επανειλημμένως αναφερθεί στην ανάγκη ανάδειξης της ιστορικής και προσφυγικής μνήμης. Θα ήθελα να μας πείτε, εάν έχετε, συγκεκριμένες προτάσεις.
Έχοντας ως σταθμό της ιστορικής μας Μνήμης το 2022, ως επέτειο των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή και την οριστική Έξοδο των Ελλήνων και των Αρμενίων από το γενέθλιο χώρο, πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειες μεγιστοποίησης των δράσεων μας. Με εκδηλώσεις παντού, όπου υπάρχουν προσφυγικές κοινότητες. Με την πραγματοποίηση διεθνών συνεδρίων. Θα μπορούσαν τα «Αρμενικά» ως ένα πολύ σημαντικό περιοδικό της προσφυγιάς του 1922 να πάρει την πρωτοβουλία και να δημιουργήσει ένα δίκτυο προσφυγικών εντύπων. Το ίδιο θα μπορούσαν να κάνουν οι προσφυγικοί σύλλογοι, ελληνικοί και αρμενικοί καθώς και ο ομοσπονδίες,. Η επέτειος των 100 χρόνων θα είναι η ένδειξη εάν η προσφυγική Μνήμη παραμένει ζώσα μετά από 100 χρόνια και αν μπορεί να γνωστοποιήσει στη διεθνή κοινή γνώμη την ανθρωπιστική τραγωδία που βίωσαν οι λαοί της Ανατολής από έναν αποκρουστικό μιλιταριστικό εθνικισμό, που σήμερα επίσης απειλεί και πάλι την Εγγύς Ανατολή και τη Μεσόγειο.
8) Έχετε μελετήσει διεξοδικά το Ισλάμ, το 2017 εκδόθηκε το πόνημά σας «Εμείς και το Ισλάμ». Πιστεύετε πως η Τουρκία θα καταφέρει να κατακτήσει την ηγετική θέση που διεκδικεί μέσα στο Σουνιτικό Ισλάμ;
Το Ισλάμ είναι η τρίτη βιβλική θρησκεία, η οποία σε μεγάλη βαθμό καθόρισε τη σύγχρονη μορφή της περιοχής μας. Οι Τούρκοι υπήρξαν η τελευταία ομάδα που ασπάστηκε τη νέα θρησκεία και επί της ουσίας υποβάθμισε τους προηγούμενους αρκετά αναπτυγμένους ισλαμικούς πολιτισμούς, τον αραβικό και τον περσικό. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Μεβλανά Τζελαλεντίν-ι Ρουμί, ο μεγάλος αυτός Πέρσης ποιητής φιλόσοφος και ιεροδιδάσκαλος, είπε (σύμφωνα με τον Εφλακί, 1291-1360) για τους Τούρκους της εποχής του: «Για την οικοδόμηση πρέπει να προσλαμβάνονται Ρωμιοί εργάτες και για την κατεδάφιση το αντίθετο, δηλαδή Τούρκοι. Γιατί η δόμηση του κόσμου είναι ιδιότητα των Ρωμιών, ενώ η καταστροφή και το γκρέμισμα έχει ανατεθεί στους Τούρκους. Όταν ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο έδωσε ψυχή σε ανυποψίαστους άπιστους… Εκείνοι ύψωσαν πάνω στους λόφους μαρμάρινες κορφές, πολλές πόλεις και φρούρια… Αλλά ο Θεός έτσι τα οργάνωσε ώστε με το χρόνο αυτές οι οικοδομές να γκρεμιστούν. Τότε ο Θεός δημιούργησε τους Τούρκους, προκειμένου, δίχως να αισθάνονται σεβασμό και λύπη, να γκρεμίσουν τις οικοδομές που βλέπουν. Οι Τούρκοι γκρέμισαν και ακόμα γκρεμίζουν. Αυτό θα κάνουν μέχρι τη συντέλεια του κόσμου…»
Ενδιαφέρον για τη μοίρα όσων Ελλήνων και Αρμενίων δεν εξισλαμίστηκαν κατά τη μακρά περίοδο της τουρκικής εισβολής στο χώρο της καθ’ ημάς Ανατολής, είναι η χρήση των επιθετικών ισλαμικών μορφών από τον τουρκικό εθνικισμό. Την πρώτη φορά κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν οι Νεότουρκοι κατέλαβαν την εξουσία και επέβαλαν την πολιτική τους αντίληψη, ο Οθωμανός σουλτάνος, δηλαδή ο υπέρτατος ηγέτης, ο χαλίφης του ισλαμικού κόσμου, χαρακτήρισε ως τζιχάντ τη συμμετοχή στον πόλεμο. Εκείνο το τζιχάντ θα κηρυχθεί με την απόλυτη συμπαράσταση των Γερμανών. Ο Stefan Ihrig αναφέρει ότι πολλοί ήταν εκείνοι «…μεταξύ αυτών και ο αυτοκράτορας (σ.τ.σ. Κάιζερ), που σκέφτονταν ότι μια Τζιχάντ υποκινημένη από και με καθοδηγητές τους Οθωμανούς θα ήταν ένας κρυφός άσος στο μανίκι κατά τον Μεγάλο Πόλεμο του 1914».
Στο πλαίσιο αυτού του οθωμανικού τζιχάντ, υπό την καθοδήγηση των κοσμικών εθνικιστών (Νεότουρκων) και με τις ευλογίες συγκεκριμένων μεγάλων χριστιανικών κρατών (Γερμανίας, Αυστρίας), έγιναν οι μεγάλες γενοκτονίες των χριστιανικών λαών της αυτοκρατορίας: των Αρμενίων, των Ελλήνων της Ανατολής και των Ασσυρίων.
Ο τελευταίος Ιερός Πόλεμος θα κηρυχθεί την περίοδο του ελληνοτουρκικού πολέμου 1919-1922. Με μια παράδοξη οικειοποίηση του Ισλάμ και των συμβόλων του από τον κοσμικό τουρκικό εθνικισμό, ο Μουσταφά Κεμάλ Πασά θα κηρύξει «τζιχάντ κατά των απίστων» (Ελλήνων και Αρμενίων) την περίοδο του ελληνοτουρκικού πολέμου (1919-1923). Θα ανακηρύξει εαυτόν gazi (γαζή), δηλαδή Ιερό Πολεμιστή για τη διάδοση του Κορανίου, μετά την πρώτη του νίκη κατά των ελληνικών στρατευμάτων στη μάχη του Σαγγάριου (Αύγουστος 1921).
Το κεμαλικό τζιχάντ θα ολοκληρωθεί με ιδιαίτερα αιματηρό τρόπο τον Σεπτέμβρη του 1922, όταν η τότε μοναρχική κυβέρνηση των Αθηνών συνειδητά παρέδωσε αφοπλισμένους τους χριστιανικούς πληθυσμούς της Μικράς Ασίας στους Τσέτες τους gazi Μουσταφά Κεμάλ. Η πυρπόληση και η σφαγή της Σμύρνης έλαβαν χώρα στο πλαίσιο του τζιχάντ που είχε κηρυχθεί. Η ήττα των «απίστων» επέφερε τις ποινές που προβλέπει το Κοράνι.
Η καταστροφή της Σμύρνης υπήρξε η τελευταία δραματική συνάντηση με το τουρκικό Ισλάμ. Συνάντηση που συνέβη σε ένα εντελώς νέο ιστορικό πλαίσιο, όπου αυτό το Ισλάμ είχε χάσει πλέον την πολιτική του αυτοτέλεια και είχε χρησιμοποιηθεί εργαλειακά από τις ανερχόμενες δυνάμεις του τουρκικού εθνικισμού, οι οποίες προσδοκούσαν να κατασκευάσουν μια Τουρκία απαλλαγμένη από τις μειονότητες.
Όλα αυτά σήμερα επιχειρεί στην Τουρκία η ισλαμο-εθνικιστική ομάδα να τα αξιοποιήσει στο πλαίσιο ενός, μεσαιωνικής κοπής, εθνικιστικού παροξυσμού. Πιστεύω ότι ελάχιστη επιρροή θα έχουν στον υπόλοιπο ισλαμικό κόσμο, πλην όσων προέρχονται από την ίδια θεολογική και ιδεολογική μήτρα με τον Ερντογάν, δηλαδή τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, ή άλλως το πολιτικό Ισλάμ το οποίο γέννησε τον ισλαμικό εξτρεμισμό της εποχής μας, δείγμα το οποίου βιώνουμε και εμείς με την όξυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. ��
Η Τουρκία διέρχεται μια περίοδο γιγαντιαίων μετασχηματισμών σε όλα τα επίπεδα. Με τις πρωτοβουλίες στα χέρια του Ερντογάν, η Τουρκία πορεύεται σε νέους δρόμους. Αυτοί οι νέοι δρόμοι, όταν πρωτοεμφανίστηκαν ως φιλελεύθερη προοπτική με την ήττα των κεμαλιστών, ήταν ελπιδοφόροι για τους από πάντα απόκληρους αυτού του σκληρού κράτους. Όμως, τα πράγματα στράβωσαν στο πολιτικό πεδίο από την εποχή που ξεκίνησε ο ισλαμικός εμφύλιος το 2013.
Με αφορμή τη συζήτηση για τις κάμερες στις τάξεις, εμφανίστηκε και πάλι το ζήτημα της αξιολόγησης. Θεωρώ πολύ ενδιαφέρον ένα παλιότερο άρθρο του πατέρα μου Ανδρέα Αγτζίδη, για το θέμα αυτό. Θεωρώ ότι είναι ενδιαφέρον γιατί έχει μια πολύ καλή ιστορική εποπτεία από τα μαύρα χρόνια της δράσης των παλιών επιθεωρητών, από τους αγώνες για την κατάργηση αυτού του τύπου της «αξιολόγηση», την εμπειρία της τάξης κ.λπ. Επιπλέον αγωνίστηκε για τα δικαιώματα του διδασκαλικού κλάδου και υπήρξε από τους συνιδρυτές της ΠΑΣΚΕ Δασκάλων.
Το κείμενο δημοσιεύτηκε πριν από έξη χρόνια στην εφημ. Ημερησία του Κιλκίς και περιλαμβάνεται στο υπό έκδοση βιβλίο του με τίτλο:
«Διδακτικές, Παιδαγωγικές και κοινωνικές «βολές» (Δημοσιευμένα κείμενα για Αγωγή, Εκπαίδευση, Γλωσσικό Ζήτημα, Κοινωνικοπολιτικά θέματα)»
Περί εποπτείας και αξιολόγησης
.
του Ανδρέα Αγτζίδη,
Στο 2ο Δημοτικό Σχολείο Καλλιθέας
«…πράγματι το έργο του δασκάλου είναι κατ’ εξοχήν έργο συνείδησης. Αλλά αυτή είναι μια ιδανική εκπαιδευτική εικόνα. Γι’αυτό, η οργανωμένη κοινωνία, καθιερώνει πλαίσια και επιβάλλει κανόνες εντός των οποίων είναι υποχρεωμένος, αυτός ο ιδανικός εκπαιδευτικός να κινείται κάτω από μια ενιαία καθοδήγηση της οποίας, σε κάθε χώρα, προϊσταται ο αρμόδιος υπουργός παιδείας με τις σχετικές διευθύνσεις και υπηρεσίες. Χωρίς εποπτεία και αξιολόγηση του διδακτικού προσωπικού των σχολείων δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να υπάρξει εύρυθμη λειτουργία.»
Από το έτος 1982, που καταργήθηκε στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση ο θεσμός του επιθεωρητή και αντικαταστάθηκε από τον προϊστάμενο γραφείου και τους σχολικούς συμβούλους, γίνεται μια αέναη συζήτηση αν θα πρέπει να αξιολογείται ο εκπαιδευτικός για το έργο που προσφέρει στην υπηρεσία του ή όχι.
ΦΤΑΙΕΙ Ο ΛΕΝΙΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΤΤΑ ΣΤΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ;
Του Βλάση Αγτζίδη (*)
Στο Μνημείο της Νίκης που έστησαν οι κεμαλικοί στην Πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης, μαζί με την τουρκική ηγεσία συμπεριλήφθησαν και δύο ξένοι ως πρωταγωνιστές της κεμαλικής νίκης. Πίσω από τον Μουσταφά Κεμάλ και τον Φεβζί Τσακμάκ, βρίσκονται οι Μιχαήλ Φρούντζε και Κλιμέντιος Βοροσίλωφ
Πολύ συχνά βλέπουμε στο διαδίκτυο άρθρα στα οποία ερμηνεύεται η ελληνική Ήττα του Αυγούστου του 1922 με την αποκλειστική ενοχοποίηση του Λένιν και των μπολσεβίκων του. Οι αιτίες που διατυπώνεται αυτή η κατηγορία τόσο συχνά είναι πολλές και δεν αφορά μόνο την άφθονη υλική, στρατιωτική και συμβουλευτική βοήθεια που δόθηκε στο τουρκικό εθνικιστικό κίνημα.
Η ενοχοποίηση κατ’ αρχάς σχετίζεται με την προσπάθεια των απογόνων των πραγματικά υπευθύνων της Καταστροφής να μεταφέρουν αλλού τις ευθύνες, την ημιμάθεια μεγάλου μέρους των Νεοελλήνων μαζί με την έμφυτη μετάθεση των ευθυνών λόγω μιας ενστικτώδους αυτο-αθωωτικής στάσης (που βασίζεται στη θέση ότι οι Έλληνες είναι πάντα θύματα), καθώς και την ευκολία εξαγωγής ιστορικών συμπερασμάτων χωρίς να υπάρχει η απαραίτητη γνώση.Συνέχεια →
Στις 14 Απριλίου του 1930 έβαλε τέλος στη ζωή του ένας από τους μεγαλύτερους Ρώσους ποιητές. Ο Μαγιακόφσκι είχε συνταχθεί με την Επανάσταση του 1917 και την ύμνησε με τους στίχους του: «...η επανάσταση με έταξε και η συνείδησή μου / στο μέτωπο επήγα να καταταχτώ...» Τιμά και αναγνωρίζει τις κατακτήσεις της Επανάστασης: «ζηλέψτε / είμαι / ένας πολίτης / της Σοβιετικής Ένωσης.«
Όμως η βαθμιαία αυταρχικοποίηση του νέου καθεστώτος -που άρχισε με την εξόντωση των αριστερών σοσιαλεπαναστατών από τα μέσα του 1918 και κορυφώθηκε με την κατάληψη της εξουσίας από τον Στάλιν και την ομάδα του- έφερε τον ποιητή μπροστά στα υπαρκτά κοινωνικά αδιέξοδα. Παίρνει ξεκάθαρες αποστάσεις από το καθεστώς: «Δοξάστε με / Δεν είμαι τaίρι εγώ των ισχυρών / Εγώ επάνω σ’ όλα που έχουν γίνει / βάζω «μηδέν»» Συνέχεια →
105 χρόνια από την έναρξη του μοιραίου ΕΘΝΙΚΟΎ ΔΙΧΑΣΜΟΥ (21-2-1915)……
.
…. Με απόλυτη ευθύνη των φιλο-γερμανικών δυνάμεων που απέτρεψαν τη συμμετοχή της Ελλάδας στην Εκστρατεία της Καλλίπολης με κύριο στόχο την προστασία της συμμάχου της Γερμανίας…
.
Ήδη όμως οι Νεότουρκοι «σύμμαχοι του Κάϊζερ» είχαν ξεκινήσει τις Γενοκτονίες των μη μουσουλμανικών κοινοτήτων…
.
Το θέμα αυτό παραμένει έως σήμερα στο περιθώριο των ιστοριογραφικών ανησυχιών, παρότι η σπουδαιότητά του είναι εξαιρετικά μεγάλη. Mπορούμε να πούμε ότι oι αιτίες για την υποβάθμιση αυτή είναι η ποιότητα και το βάθος που έχει η ιστορική έρευνα στην Ελλάδα, καθώς και η κυριαρχία στερεοτύπων στον πολιτικό λόγο.
Την Παρασκευή 14 Φεβρουαρίου 2020 (7.10-9.00 μ.μ.) στο Σεμινάριο Σύγχρονης Ιστορίας στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του δήμου Κηφισιάς θα παρουσιαστούν σπάνια οπτικά ντοκουμέντα από τον ελληνικό Εμφύλιο Πόλεμο (1946-1947)
Ο Μανώλης Κασιμάτης, μέλος του Εικαστικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, εκδότης του περιοδικού «Φωτογραφίζοντας» θα παρουσιάσει το θέμα «Εμφυλιος 1946-49. Ερευνωντας και Καταγράφοντας κινηματογραφιστες και φωτοκινηματογραφικά καρέ απο την δραση του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.»
Ο Μανόλης Κασιμάτης αναφέρεται ως εξής στη δομή και το περιεχόμενο της εισήγησής τους:.
Συζητώντας για την ιστορική, κοινωνική και
ιδεολογική σημασία
του έργου των Τριών Ιεραρχών;
Toυ Βλάση Αγτζίδη (*)
Μεγάλη συζήτηση έχει ανοίξει με αφορμή την κατάργηση της σχολικής αργίας την ημέρα των Τριών Ιεραρχών (30 Ιανουαρίου) και τη μετατροπή της σε μέρα εκδηλώσεων μέσα στο σχολείο.
Είναι αυτό τόσο αρνητικό όπως προβάλλεται;
Βεβαίως και όχι! Γιατί η κοινωνική σημασία του έργου των 3 αυτών θεολογων (Ιωάννης Χρυσόστομος, Βασίλειος ο Μέγας και Γρηγόριος Ναζιανζηνός) υπήρξε αντιπλουτοκρατική – και με βάση τη σύγχρονη ορολογία αντικαπιταλιστικη- και αντιεξουσιαστική. Στα πατερικά κείμενα ενυπάρχει η ριζοσπαστική κριτική του πλούτου και της ιδιοκτησίας, η αντίθεση στην κοινωνική αδικία και εκμετάλλευση, και συνυπάρχει με το πνεύμα της φιλανθρωπίας και της ελεημοσύνης και της έμπρακτης αλληλεγγύης προς τους αδυνάτους μέσα από την κοινωνική στράτευση
H προσπάθεια των τριών κρατών της Ανατολικής Μεσογείου να συνεργαστούν για την αξιοποίηση των φυσικών τους πόρων οδήγησε στην υπογραφή μιας τριμερούς συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ. Βασικό κίνητρο υπήρξε σαφώς η αποφυγή μιας οποιασδήποτε εκβιαστικής πολιτικης εκ μέρους της Τουρκίας, από τα εδάφη της οποίας πιθανότατα θα μπορούσε να περάσει ένας συμφερότερος αγωγός.
.
Όμως η ιμπεριαλιστική πολιτική της Τουρκίας, που φαίνεται να λαμβάνει μόνιμα χαρακτηριστικά, οδήγησε τις υπόλοιπες χώρες στην επεξεργασία εναλλακτικών -έστω και ακριβότερων- σχεδίων, τα οποία επίσης φέρουν και ένα ισχυρό πολιτικό μήνυμα. .
Με αφορμή τα 100 χρόνια από το θάνατο του Γεωργίου Σκληρού, η Επιτροπή Ποντιακών Μελετών (ΕΠΜ) διοργάνωσε την 1η Δεκεμβρίου ένα επιστημονικό συνέδριο για την αποτίμηση του έργου του. Θεωρείται ότι ο πατέρας της Νεοελληνικής κοινωνιολογίας και ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες διανοούμενους που εισήγαγε την ελληνική σκέψη στα πλέον προχωρημένα ρεύματα επιστημονικής σκέψης της Ευρώπης, υπήρξε ο Τραπεζούντιος Γεώργιος Κωνσταντινίδης, που έγινε γνωστός με το ψευδώνυμο «Σκληρός».
Στο συνέδριο κατατέθηκαν πολύ σημαντικές αναλύσεις επιφανών επιστημόνων που μπορείτε να δείτεεδώ. Η δική μου εισήγηση επικεντρώθηκε τη θεώρηση του Σκληρού για το χαρακτήρα του Νεοτουρκικού κινήματος του 1908. Ο τίτλος της ήταν: «Το Νεοτουρκικό Κίνημα του 1908 και η ανάλυση της φυσιογνωμίας του με τη χρήση των νέων αναλυτικών εργαλείων από τον Γεώργιο Σκληρό».
Ο πατέρας της Νεοελληνικής κοινωνιολογίας και ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες διανοούμενους που εισήγαγε την ελληνική σκέψη στα πλέον προχωρημένα ρεύματα επιστημονικής σκέψης της Ευρώπης, υπήρξε ο Τραπεζούντιος Γεώργιος Κωνσταντινίδης, που έγινε γνωστός με το ψευδώνυμο «Σκληρός¨…
Με αφορμή τα εκατό χρόνια από το θάνατό του στο Κάϊρο της, Αιγύπτου η Επιτροπή Ποντιακών Μελετών διοργανώνει συνέδριο την Κυριακή 1η Δεκεμβρίου 2019, στο συνεδριακό χώρο της, Αγνώστων Μαρτύρων 75. άνω Νέα Σμύρνη…
Αναδημοσιεύεται μια ενδιαφέρουσα παρουσίαση του ελληνοτουρκικού λεξικού του Vahit Tursun που εκδόθηκε στην Κωνσταντινούπολη από τις εκδόσεις Eyiamola του πολύ γνωστού συγγραφέα Omer Asan
Ρωμέικα (ή Ρωμαίικα αν προτιμάτε) λέμε βεβαίως τα ελληνικά, σε κάπως λαϊκό ύφος -αν και όλο θα λιγοστεύουν όσοι αναφέρονται στη γλώσσα μας με αυτή τη λέξη: μπορεί να υπάρχει η Ρωμιοσύνη του Ρίτσου, αλλά έχουν περάσει 100+ χρόνια από τότε που έκλεισε ο Ρωμηός του Σουρή.
Αλλά πλατειάζω. Το λεξικό του τίτλου δεν αφορά τη γλώσσα στην οποία γράφεται το ιστολόγιο, αλλά μιαν άλλη γλωσσική ποικιλία (γλώσσα; διάλεκτο; μην κολλήσουμε εκεί), που μιλιέται στην Τουρκία, στον Πόντο, και που λέγεται Romeika. Στο ιστολόγιοέχουμε αναφερθεί ξανά σε αυτή τη γλωσσική ποικιλία, πριν από αρκετά χρόνια, όταν είχε ανακοινωθεί, με κάπως κωμικές τυμπανοκρουσίες, από τον Τύπο η ύπαρξη μιας διαλέκτου που είναι πολύ κοντά στα αρχαία ελληνικά. Τότε την ποικιλία αυτή την είχαμε πει και «οφίτικα» διότι μιλιούνται στην περιοχή του ποταμού Όφη, στον Πόντο.
Τα γεγονότα του ’40-’41 χωρίς παραμορφωτικούς φακούς
Το ΟΧΙ και η μικρόψυχη κυβέρνηση Μεταξά
του Ανδρέα Αγτζίδη, εκπαιδευτικού
Η Αντίσταση του ελληνικού λαού στη φασιστική επίθεση της Ιταλίας στις 28 Οκτωβρίου 1940, κατά κοινή ομολογία υπήρξε ‘‘η πρώτη σοβαρή αντίσταση’’ σ’ ολόκληρη την Ευρώπη. Γι αυτό και θα αποτελεί μέγα ιστορικό σταθμό στη νεότερη Ελληνική αλλά και Παγκόσμια Ιστορία.
Τα διαγγέλματα της πολιτειακής, πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας που απευθύνθηκαν στους Έλληνες την ημέρα της φασιστικής επίθεσης είναι κείμενα μεγάλης ιστορικής αξίας και εθνικού, πατριωτικού μεγαλείου. Γιατί την κρίσιμη εκείνη στιγμή εξέφραζαν απόλυτα τα συναισθήματα και τους πόθους ολόκληρου του ελληνικού λαού…
Ιούλιος 1922: Ένα έγκλημα των μοναρχικών κατά του μικρασιατικού ελληνισμού
Του Βλάση Αγτζίδη (*)
Το καλοκαίρι του 1922 ήταν ιδιαιτέρως κρίσιμο για την εξέλιξη των γεγονότων στη Μικρά Ασία. Οι μοναρχικές κυβερνήσεις που είχαν ανέβει στην εξουσία μετά τις μοιραίες εκλογές του Νοεμβρίου του 1920 λειτούργησαν με ένα εντελώς ανορθολογικό τρόπο. Μη έχοντας αρχικά καμιά πολιτική για το Μικρασιατικό Ζήτημα –που σχετιζόταν με τη διαμόρφωση του μεταοθωμανικού κόσμου- διέπρατταν το ένα λάθος μετά το άλλο. Από την μειοδοτική πολιτική της «Μικράς πλην Εντίμου Ελλάδος» έφτασαν στο άλλο άκρο της εκστρατείας για την κατάληψη της Άγκυρας. Και όλα αυτά μη λαμβάνοντας την παραμικρή μέριμνα για την οχύρωση και προστασία της περιοχής της Σμύρνης…
Μπροστά στα αδιέξοδα που γέννησε η πολιτική της, η μοναρχική ελληνική κυβέρνηση προετοιμάζεται για την αποχώρηση από τη Μικρά Ασία. Όμως δεν είχε καμιά επιθυμία να δει να πλημυρίζουν την Ελλάδα οι εκατοντάδες χιλιάδες Μικρασιάτες, αλλάζοντας τα ιδεολογικά και πολιτικα δεδομένα. Έτσι, αποφασίζει να απαγορεύσει στον ελληνικό πληθυσμό να εγκαταλείψει τη Μικρά Ασία. Η απόφαση αυτή πήρε τη μορφή του νόμου 2870/1922, ο οποίος προέβλεπε αυστηρές πειθαρχικές και χρηματικές ποινές, στην περίπτωση σύλληψης πλοίων που θα μετέφεραν πληθυσμό.
Βλάσης Αγτζίδης: «Είναι φάρσα να οικειοποιούνται τους Πόντιους
ακροδεξιοί και χρυσαυγίτες»
.
Να δημιουργηθούν τα δυο μεγάλα μουσεία για τον προσφυγικό ελληνισμό ζητά ο καθηγητής και υποψήφιος ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ – ένα στη Θεσσαλονίκη, στο στρατόπεδο του Παύλου Μελά και το δεύτερο στις προσφυγικές πολυκατοικίες στην Αθήνα. Ζητά, επίσης, να αναδειχθεί ως τόπος ιστορικής μνήμης τα «απολυμαντήρια της Αρετσούς», καθώς και το Μαkρονήσι. .
«Ο συνολικός αριθμός των θυμάτων σε όλη την Οθωμανική Αυτοκρατορία κυμαίνεται μεταξύ 700-800.000 ατόμων» δηλώνει με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη Γενοκτονία των Ποντίων ο καθηγητής – και υποψήφιος ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ – Βλάσσης Αγτζίδης. Συνέχεια →
Mε αφορμή την δολοφονική επίθεση κατά άμαχων και άοπλων πιστών (κυρίως Πακιστανών και Μπαγκλαντεζιανών) σε 2 τζαμιά στη Νέα Ζηλανδία, και το μανιφέστο του ψυχάκια Αγγλοσάξονα νεο-Ναζί, που θεωρούσε εαυτόν εκφραστή του Δυτικού κόσμου και της Λευκής Φυλής έχουμε να σχολιάσουμε τα εξής:
Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τον θάνατο του Γεωργίου Σκληρού.
Θεωρείται ότι ο Σκληρός είναι αυτός που εισήγαγε την κοινωνιολογία στην Ελλάδα και χρησιμοποίησε τη μαρξιστική μέθοδο για να αναλύσει την ελληνική κοινωνία.
———————————————————————————————————–
Πέθανε στο Κάιρο της Αιγύπτου σε ηλικία μόλις 41 χρόνων, λίγο πριν τα Χριστούγεννα του 1919. Υπήρξε ένας κορυφαίος διανοούμενος, που ακόμα δεν έχει βρει τη θέση του στο πάνθεον των σύγχρονων Ελλήνων διανοητών. Συνέχεια →
Το παρακάτω κείμενο έχει ενταχθεί στο υπό έκδοση βιβλίο με τίτλο: ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΉ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΉ. Από τη Λουξεμπουργκ και τον ΓΛΗΝΟ, στη μνήμη και το τραύμα...
Η σχετικά πρόσφατη συζήτηση στο πλαίσιο της νεοελληνικής ιστοριογραφίας για τις διαδικασίες διαμόρφωσης της προσφυγικής Μνήμης ανοίγει το πεδίο συζήτησης για τα θέματα αυτά.
Ειναι γνωστό ότι η κυβέρνηση του Λαϊκού Κόμματος (Γούναρης, Πρωτοπαπαδάκης) είχαν απαγορεύσει την έξοδο των Ελλήνων από τη Μικρά Ασία και τους παρέδωσαν -συνειδητά προς σφαγή- στους Κεμαλικους: https://kars1918.wordpress.com/2018/11/26/asia-minor-huff/
.
Όμως ξεπερνά κάθε αρρωστημένη φαντασία το γεγονός ότι εξέδωσαν και διαταγή για βύθιση των πλοίων που θα μετέφεραν προσφυγες…
…μιας και τα μόνα πλοία που θα έπλεαν χωρίς επίσημη άδεια στην εμπόλεμη περιοχή θα ήταν αυτά με πρόσφυγες από την ιωνική γη…
Με αφορμή την επέτειο των διακοσίων χρόνων από τη γέννηση του Καρλ Μαρξ στο Σεμινάριο Σύγχρονης Ιστορίας επιχειρείται μια αποτίμηση του έργου του και της επιρροής του στις εξελίξεις του 20ου αιώνα. Δύο εξαιρετικοί μελετητές, ο καθένας από τη δική του πλευρά, θα επιχειρήσουν να ρίξουν φως σε μια σειρά καίριων ερωτημάτων την Παρασκευή 16 Νοεμβρίου, στις 7.15 μ.μ. Συνέχεια →
Ένα εξαιρετικό κείμενο του λογοτέχνη Μ. Καραγάτση -ενός από τους σημαντικότερους συγγραφείς της «Γενιάς του ’30»- με τίτλο «Η εξωμολόγησις ενός συγγραφέα» δημοσιεύτηκε πριν από 75 χρόνια (1943) στο Ελληνικόν Ημερολόγιον «Ορίζοντες» του Μάριου Βαϊάνου.
Πρόκειται για ένα σπουδαίο κείμενο που απευθύνεται σε όσους επιχειρούν να γράψουν. Παράλληλα βοηθά τους αναγνώστες να αποκτήσουν έναν διεισδυτικότερο τρόπο ανάγνωσης.
Όμως η κριτική του προσέγγιση μπορεί να είναι ευρύτερη και να εφαρμοστεί σε κάθε μορφής καλλιτεχνική δημιουργία. Και ακριβώς αυτό το σημείο με άγγιξε περισσότερο και υπήρξε το κύριο κίνητρο για να διαβάσετε τούτη την ανάρτηση:
Πάνε 15 χρόνια που δημοσιεύτηκε το παρακάτω κείμενο στην εφημερίδα «Καθημερινή». Πολύ φοβάμαι ότι οι επισημάνσεις που έγιναν τότε παραμένουν σε ισχύ δεκαπέντε χρόνια μετά. Αυτό είναι το συμπέρασμά μου από μια διαρκώς επαναλαμβανόμενη συζήτηση τόσο σε διάφορα φόρα σαν το IHA-Professors & PhD, όσο και από διάφορες συζητήσεις στο διαδίκτυο. Ο παλαιοελλαδιτισμός που εκφράζει μια ανερχόμενη Δεξιά αντίληψη εμπεριέχει τα επιχειρήματα του Διχασμού, την έκσταση μπροστά την προσωπικότητα ενός πραξικοπηματία (του Μεταξά), την αδυναμία διάκρισης ολοκληρωτισμού-δημοκρατίας καθώς και απολογητική διάθεση για τους πολιτικούς της «Μικράς πλην Εντίμου Ελλάδος», που τότε οδήγησαν στη Μικρασιατική Καταστροφή…. Και δυστυχώς διαπίστωσα ότι τη στάση αυτή έχουν και κάποιοι απόγονοι των προσφύγων του ΄22. Κάτι που είναι εξόχως τραγικόhttp://www.kathimerini.gr/167992/article/epikairothta/ellada/to-22-kai-h-neoellhnikh-ideologia
bty
Το ’22 και η νεοελληνική ιδεολογία
Του Βλάση Αγτζίδη (1)
Τα μικρασιατικά γεγονότα προκαλούσαν πάντα μια αμφιθυμία στους Ελληνες. H υποβάθμιση της σημασίας τους, η απόκρυψη του αριθμού των θυμάτων (τουλάχιστον 800.000 σύμφωνα με την εκτίμηση των ιστορικών Κιτρομηλίδη – Αλεξανδρή), η απενοχοποίηση του τουρκικού εθνικισμού, ακόμα και η αιτιολόγηση της γενοκτονίας των χριστιανικών πληθυσμών, υπήρξαν κοινός τόπος στη μετά το ’22 Ελλάδα.
Κάθε χρόνο οι Τούρκοι εθνικιστές, κεμαλιστές, ισλαμιστές, ψευτο-κομμουνιστές γιορτάζουν την «εθνική τους νίκη» κατά των Ελλήνων το 1922 κάτω από τον όρο «zafer Bayrami» …
Εμείς από την άλληθυμόμαστε τη «μεγάλη εικόνα». Το πραγματικό ιστορικό διακύβευμα εκείνης της εποχής… αλλά και τους ενόχους της τότε κυβέρνησης του Λαϊκού Κόμματος (Γούναρης-Πρωτοπαδάκης...) που απαγόρευσαν την έξοδο των Μικρασιατικών πληθυσμών και τους παρέδωσαν κυνικά στο μαχαίρι των νικητών….
Το παρακάτω κείμενο είχε δημοσιευτεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ πριν από κάποιους μήνες:
Από συνταρακτικά, τραγικά, γεγονότα σημαδεύτηκε η Ανατολή της πρώτης εικοσιπενταετίας του 20ου αιώνα στην επικράτεια της τότε καταρρέουσας και αποσυντιθέμενης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι ιστορικές εξελίξεις που οδήγησαν στην τελική διαμόρφωση των σύγχρονων εθνικών κρατών της περιοχής υπήρξαν, αναμφισβήτητα, από τις πιο βίαιες στην ιστορία.
Στη δεκαετή αυτή διαδικασία (1912-22) κατά τη διάρκεια μιας αλληλουχίας πολέμων, εξεγέρσεων, κινημάτων, εσωτερικών και εξωτερικών κοινωνικοπολιτικών διεργασιών συντελέστηκαν στυγερά εγκλήματα και σε βάρος αθώων, αμάχων, μειονοτήτων, πολιτών της αυτοκρατορίας, με κριτήριο την εθνική και θρησκευτική τους ταυτότητα.
Τα θύματα αυτών των βιαιοτήτων ήταν εκατοντάδες χιλιάδες. Οι ιστορικοί τα προσδιορίζουν συνολικά ακόμη και σε παραπάνω από δύο εκατομμύρια ανθρώπων, που υπέστησαν φυσική εξόντωση, βίαιες εκτοπίσεις, προσφυγιά. Διώξεις, σφαγές, εκτελέσεις, πυρπολήσεις χωριών, εξαντλητικές πορείες θανάτου..
Mε αφορμή τον πρόσφατο νόμο για την συνταξιοδότηση των θρησκευτικών ηγετών (μουφτήδων) που ασκούν και διοικητικά καθήκοντα -λόγω της εφαρμογής του ισλαμικού νόμου (σαρία) για όσους μειονοτικούς δεν επιθυμούν να προσφύγουν στην αστική δικαιοσύνη- δημιουργήθηκε μεγάλη σύγχυση στους πολίτες. Είτε από άγνοια, είτε από αφέλεια, είτε από έντεχνη παραπληροφόρηση.Ακριβώς γι αυτό αναδημοσιεύω δύο πολύ σημαντικά κείμενα.
Το πρώτο είναι του Άγγελου Συρίγου και αφορά το ζήτημα του πρόσφατου νόμου, της αντικατάστασης των γερόντων μουφτήδων και την πολιτικη της Άγκυρας. Ο Άγγελος Συρίγος είναι αναπληρωτής καθηγητής διεθνούς δικαίου και εξωτερικής πολιτικής στο Πάντειο πανεπιστήμιο. Έχει επανειλημμένως ασχοληθεί με τα ελληνοτουρκικά, το προσφυγικό και το μεταναστευτικό ζήτημα από θέσεις ευθύνης.
Το δεύτερο είναι του Αριστείδη Σ. Καλογερόπουλου-Στρατή και αφορά την ιστορία της μειονότητας και τις συνθήκες ζωής της. Ο συγγραφέας είναι Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Γενεύης, τ. σύμβουλος Τύπου της ελληνικής πρεσβείας στην Αγκυρα, τ. γενικός γραμματέας Ευρωπαϊκών Υποθέσεων ΥΠΕΞ.
Πριν από αρκετό καιρό δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Το Βήμα ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του Νίκου Κυριαζή με τίτλο «Η δολοφονία ενός πρέσβη στην ΕΣΣΔ το 1938«. Βρήκα το άρθρο αυτό ενδιαφέρον γιατί αναπτύσσει -έστω ως υπόθεση- μια ιστορία που την γνωρίζαμε όλοι όσοι έχουμε μελετήσει εκείνη την περίοδο της σοβιετικής ιστορίας. Την αυτοκτονία του πρέσβη Δ. Νικολόπουλου.
Έχει πολύ ενδιαφέρον η υπόθεση που καταθέτει ο Κυριαζής: ότι ο Νικολόπουλος δολοφονήθηκε από τη σοβιετική μυστική αστυνομία, η οποία σκηνοθέτησε την αυτοκτονία του. Ο λόγος ήταν ότι ήθελαν να του κλείσουν το στόμα γιατί -όπως υποστηρίζει ο Κυριαζής- ο Νικολόπουλος είχε πληροφορηθεί από άγνωστη πηγή ίσως από τους Έλληνες ομογενείς της Γεωργίας- ότι ο Στάλιν είχε διατελέσει πράκτορας την τσαρικής μυστικής αστυνομίας Οχράνα.
Η πιθανολογούμενη στρατολόγηση του Στάλιν από την Οχράνα, την τσαρική μυστική αστυνομία είχε αναδειχθεί στην ΕΣΣΔ το 1989 όταν στις 30 Μαρτίου η Πράβδα δημοσίευσε ένα έγγραφο του 1913, που βρέθηκε στα αρχεία και υπογράφεται από τον «συνταγματάρχη Eremin», που υπήρξε επικεφαλής του τμήματος της Οχράνα που έδρευε στην Τιφλίδα.…
«Οι φιλόσοφοι έχουν μόνο ερμηνεύσει με διάφορους τρόπους
τον κόσμο, το ζήτημα, όμως, είναι
να τον αλλάξουμε»
Κ. Μάρξ, «Θέσεις για τον Φόιερμπαχ» (11η θέση)
Στις 5 Μαΐου του 1818 γεννήθηκε στο Τριρ της Γερμανία ο Karl Heinrich Marx σε μια φιλελεύθερη οικογένεια εκχριστιανισμένων Εβραίων. Στην ακαδημαϊκή του περιπλάνηση ως φιλόσοφος και δημοσιογράφος, ασχολήθηκε με πλήθος θεμάτων. Όμως αυτό που τον καθιέρωσε στην ιστορία του ευρωπαϊκού πνεύματος και του επαναστατικού κοινωνικού κινήματος, είναι η διατύπωση της θεωρίας ότι η κινούσα αρχή της ιστορίας βρίσκεται στην υλική πλευρά της πραγματικότητας και στη σύγκρουση των αντιτιθέμενων κοινωνικών δυνάμεων.
Οι απόψεις του Μαρξ ήταν αυτές που καθόρισαν σε μεγάλο βαθμό την ευρωπαϊκή σκέψη του 20ού αιώνα και σφράγισαν τις πολιτικές εξελίξεις στη Γηραιά Ηπειρο. Μέχρι σήμερα, το έργο του προκαλεί την αντίδραση των αυταρχικών αντιλαϊκών καθεστώτων. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι το «Κομμουνιστικό μανιφέστο» παραμένει απαγορευμένο στην Τουρκία, ως κατάλοιπο-επιβίωση της εθνικιστικής αντικομμουνιστικής κληρονομιάς του κεμαλισμού.
Το θέμα αυτό διαπραγματεύεται η Αλεξάνδρα Δεληγιώργη, καθηγήτρια φιλοσοφίας, στο παρακάτω κείμενο: .
Η δημοκρατία μεταξύ μηδενισμού και ολοκληρωτισμού
. Συντάκτης:
Αλεξάνδρα Δεληγιώργη*
Καθώς η δημοκρατία ως τρόπος διακυβέρνησης προϋποθέτει παιδεία, παραμένει το λιγότερο γνωστό από τα πολιτεύματα.
Τo βιβλίο του Φρέντερικ Βορμς «Οι χρόνιες παθήσεις της δημοκρατίας» (2017) διερευνά τρόπους οχύρωσής της από τον κίνδυνο να συνθλιβεί μεταξύ μηδενισμού και ολοκληρωτισμού.
Το ζήτημα πώς η δημοκρατία θα παραμείνει εν ζωή, ξεπερνώντας τις φάσεις έξαρσης των χρόνιων παθήσεών της, όπως αυτή που ζούμε σήμερα, κάνει το βιβλίο ιδιαίτερα σημαντικό και για τον κρίσιμο χρόνο της συγγραφής του και για τον ιστορικό-κριτικό τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τη δημοκρατία ως πραγματικότητα υπό συνεχή διαμόρφωση και συγχρόνως ως ηθική και κοινωνική επιδίωξη που απαιτεί αγώνες για την ανάπτυξη ή τη διάσωσή της. Συνέχεια →
Η πρώτη αναφορά σε επιστημονικό συνέδριο της ιστορίας των Ελλήνων της τ. ΕΣΣΔ
Mια από τις πρώτες εισηγήσεις μου (1992) για ζητήματα που σχετίζονται με την πολιτική ιστορία του ποντιακού και του ‘σοβιετικού’ ελληνισμού, είναι ήδη αναρτημένη στο διαδίκτυο και μπορείτε να την κατεβάσετε.
.
Πρόκειται για την εισήγησή που έκανα σε ένα πολύ σημαντικό συνέδριο που οργάνωσε το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών με αφορμή την επέτειο των 70 ετών από τη Μικρασιατική Καταστροφή.
.
Η εισήγησή συμπεριελήφθη στην έκδοση Πρακτικών του συνεδρίου, που εντάχθηκε στη σειρά του Δελτίου του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών (Τομ. 9, 1992): Αγτζίδης, Β. (1992). Το κίνημα ανεξαρτησίας του Πόντου και οι αυτόνομες Ελληνικές περιοχές στη Σοβιετική Ένωση του μεσοπολέμου. Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, 9, 157-196.
Παρακάτω θα διαβάστε ολοκληρωμένες τις απαντήσεις:
KAΘΗΜΕΡΙΝΗ: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Νίκου Ευσταθίου
Συνάντηση Ελληνισμού και Ισλάμ:
-Ποια είναι η ιδιαίτερη ιστορική σχέση του Ελληνισμού με το Ισλάμ, συγκριτικά με την υπόλοιπη Δύση;
Oι Έλληνες και η Ελλάδα ιστορικά βρέθηκαν στο σύνορο των δύο κόσμων, του χριστιανικού και του ισλαμικού από την εποχή που οι Άραβες βγήκαν από την Αραβική Χερσόνησσο και μετατράπηκαν σε παγόσμια δύναμη. Οι Έλληνες υπήρξαν οργανικό τμήμα της Ανατολής σε μια διαρκή έντονη σχέση με το Ισλάμ από τον 7ο αιώνα μ.Χ.
Εδώ μπορείτε να παρακολουθήσετε τη βιβλιοπαρουσίαση (η δική μου εισήγηση ξεκινά από 29.40 λεπτό):
.
Σθένος άξιο ενός καλύτερου σκοπού…
του Χρήστου Κεφαλή*
Με αυτά τα λόγια είχε χαρακτηρίσει πριν 70 χρόνια ο Ερνέστ Μαντέλ τις επίμονες προσπάθειες των απολογητών του Στάλιν, στην περίοδο της ζντανοφτσίνα, να αποδείξουν ότι όλες οι μεγάλες εφευρέσεις από το 18ο αιώνα και μετά είχαν γίνει από Ρώσους, και ότι όσοι υποστήριζαν ότι είχαν γίνει από Άγγλους, Γάλλους και άλλους δυτικούς το έκαναν επειδή ήταν πράκτορες του ιμπεριαλισμού.
Θα άξιζε τα ερευνητικά ιδρύματα και οι μελετητές που ασχολούνται με ζητήματα μνήμης και ταυτότητας να έχουν στη βιβλιοθήκη τους την έκδοση αυτή. Όποιος ενδιαφέρεται ας επικοινωνήσει με το Κέντρο: τηλ. 2106206190, pk_dne@otenet.gr.
Δυστυχώς την έκδοση των Πρακτικών δεν πρόλαβε η εξαιρετική Λίμπυ Τατά-Αρσέλ, Ομότιμη Καθηγήτρια Κλινικής Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Κοπεγχάγης, η οποία διαπραγματεύτηκε: «Το Τραύμα της Μικρασιατικής Καταστροφής στην δεύτερη και τρίτη γενιά στην εποχή της παγκοσμιοποίησης»
Παρακάτω παρατίθενται κάποιες σκαναρισμένες σελίδες από το βιβλίο, ώστε να δείτε τη θεματολογία του συνεδρίου και στη συνέχεια το κείμενό μου που αναφέρεται στα Συμπεράσματα του Συνεδρίου:
Με αφορμή τα εγκαίνια του Μουσείου του Ολοκαυτώματος των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, ο Γιάννης Μπουτάρης, δήμαρχος της πόλης έκανε μια πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία.
Το κείμενο του Μπουτάρη είναι εξαιρετικό από λογοτεχνικής πλευράς, αλλά του λείπει η ισορροπία. Βασίζεται σε μανιχαϊστικά σχήματα και νέου τύπου Σιωπές..
Για παράδειγμα, γράφοντας «Μόνη η κοινότητα, καθημαγμένη και ρακένδυτη πάλευε να ανασυστήσει την ύπαρξή της και να θρηνήσει τους νεκρούς της. Η πόλη, η κοινωνία, η χώρα ολόκληρη, αδιαφόρησαν. Κρύφτηκαν πίσω από το δάχτυλό τους. Έκαναν πως δεν ήξεραν τί συνέβη, ποιος το έκανε, ποιος βοήθησε, ποιος προστάτευσε όταν άλλοι, πολλοί γκρέμιζαν, έκαιγαν, έκλεβαν, καταλάμβαναν τον χώρο και τα υπάρχοντα των πολλών απόντων και των λιγοστών παρόντων….«, αποσιωπά βάναυσα κάποιες πλευρές της έμπρακτης αλληλεγγύης που εκφράστηκε, ενοποιεί σε ένα ψεύτικο, αυθαίρετα κατασκευασμένο σχήμα μια πολύμορφη κοινωνία με πολύ μεγάλες εσωτερικές αντιθέσεις και την αντιπαραθέτει επίσης σε μια άλλη κοινότητα με αντίστοιχες εσωτερικές διαφοροποιήσεις.
-Το νέο σας βιβλίο, «Εμείς και το Ισλάμ», καταπιάνεται με ένα κρίσιμο ζήτημα ιδιαίτερα σε καιρούς που η διεθνής τρομοκρατία ενισχύει την ισλαμοφοβία και τα ακροδεξιά μορφώματα στη Δύση. Είναι για εσάς η μελέτη της ιστορίας το κλειδί για να απαλλαγούμε από την παγίδα της ακροδεξιάς ρητορείας και κάθε είδος μισαλλοδοξίας;
–Η ιστορία είναι πολύ σημαντική για να καταλάβουμε πρωτίστως την ιστορική στιγμή στην οποία ζούμε, απαλλάσσοντάς την από οποιαδήποτε ιδεολογική φόρτιση. Όταν έχουμε μια πλήρη εικόνα για τους μηχανισμούς με τους οποίους εξελίχθηκαν οι ιστορικές διαδικασίες, μπορούμε να τοποθετηθούμε αντικειμενικότερα απέναντι στα πράγματα. Η σημερινή άνοδος της ακροδεξιάς, είναι ένα γεγονός που βασίζεται πάνω στην παραγνώριση των συμπερασμάτων που μας έχει κληροδοτήσει η ίδια η τραγική ιστορία της Ευρώπης του 20ου αιώνα. Άρα λοιπόν, η καλή γνώση της ιστορίας, είναι μια πολύ σημαντική δύναμη για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε και να ερμηνεύσουμε τα σύγχρονα φαινόμενα αυτής της μεταιχμιακής εποχής που ζούμε. Συνέχεια →
Πόσες «Μακεδονίες» υπάρχουν ή ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΣΛΑΒΟΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ
Του Βλάση Αγτζίδη (*)
Το σύγχρονο «πρόβλημα» -όπως και δεκάδες άλλα- ήρθε στην επιφάνεια με την κατάρρευση του κομμουνιστικού κόσμου. Όταν δηλαδή οι περίεργες ανατολικοευρωπαϊκές κοινωνίες βρέθηκαν ξαφνικά στον δικό τους 19ο αιώνα και προσπαθησαν να επιλύσουν τις διαφορές τους με τον κλασικό και γνώριμο τρόπο: εμφύλιες και διεθνοτικές συρράξεις, ανταλλαγές πληθυσμών, αλυτρωτισμοί και μεγαλοϊδεατικές ονειρώξεις. Οι κροατο-σερβικοί πόλεμοι, η Βοσνία, η Τσετσενία, το Ναγκόρνο Καραμπάχ ορίζουν μια ιστορική κατηγορία θεμάτων εντός της οποίας ανήκει και το ζήτημα της Σλαβομακεδονικής συγκρότησης έθνους-κράτους (με αλβανικό το -περίπου- 25% του πληθυσμού της χώρας!!!)
Λίγες μέρες πριν μας αποχαιρετίσει το 2017 εκδόθηκε το νέο μου βιβλίο από τις εκδόσεις Πατάκη και ήδη βρίσκεται στα βιβλιοπωλεία…
Ελπίζω να θεωρηθεί ενδιαφέρον εφόσον προσπαθεί να δώσει απαντήσεις σε ερωτήματα που προσωπικά με απασχολούσαν χρόνια, όπως: -Τι σημαίνει ησύγχρονη ισλαμική αναβίωση, -πώς συγκροτήθηκε ο νέος ελληνισμός, -πώς πρωτοεμφανίστηκε το Ισλάμ στην αραβική έρημο, -ποιές είναι οι βασικές του απόψεις, -ποιά η σχέση του με τις άλλες μονοθεϊστικές θρησκείες (Εβραίοι και χριστιανοί), -πώς εντάσσεται η γυναίκα στην ισλαμική θεολογία, -πώς έγινε η ισλαμική επέκταση, -ποιό ήταν το Εμιράτο της Κρήτης, -ποιά η σχέση Τζιχάντ και Σταυροφοριών….
Η απόφαση του αμερικανού προέδρου να αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του κράτους του Ισραήλ δεν είναι μια συνηθισμένη απόφαση. Απαντά σε ερωτήματα αιώνων και διαμορφώνει ένα αποτέλεσμα για το οποίο μάχονται οι πληθυσμοί της περιοχής και οι δυνατοί του κόσμου από τον 6ο π.Χ. αιώνα. Γιατί, για πρώτη φορά από τον 6ο π.Χ. –παρακάμπτοντας την περίοδο των Μακαβαίων- η Ιερουσαλήμ ανακηρύσσεται σε επίσημη πρωτεύουσα των Εβραίων.
Κάτι που διαφοροποιούσε τον Ταγίπ Ερντογάν και το κίνημά του από τους κεμαλιστές κατά την εποχή της ανόδου στην εξουσία, ήταν ο φιλελεύθερος χαρακτήρας των μεταρρυθμίσεών του και η αλλαγή προς το θετικότερο της στάσης προς τις μειονότητες.
Από τότε πέρασε πολύς καιρός. Η διαφορά του Ερντογάν από τους παραδοσιακούς κεμαλιστές παραμένει ακόμα σαφής. Όμως το καθεστωτικό σύμπλεγμα, μαζί με το αίσθημα επιβίωσης που αναπτύχθηκε μετά το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημαοδήγησαν τον Ερντογάν σε μια αυταρχικοποίηση της εσωτερικής του πολιτικής.
Έγινε και φέτος το ετήσιο φεστιβάλ ποντιακών χορών από την ΠΟΕ. Φέτος έγινε στον Πειραιά κάπου κοντάστο περίφημο «γλυπτό» των 350.000 ευρώ [και υπό τις πιθανές ευλογίες του Noor_τάδε ]…
Οι εργασίες στον Πόντο τον Οκτώβριο. Από το μεσαιωνικό ποντιακό μηνολόγιο, Ο αγρότης εκτός από τον μανδύα φορά και κόκκινο φέσι με κοντή φούντα
Είναι γνωστά τα προβλήματα που υπάρχουν στον κάποτε ελπιδοφόρο αυτό χώρο, με την κυριαρχία μιας παράδοξης και ετερόδοξης ομάδας που πήγε τον χώρο δεκαετίες πίσω και τον εξαθλίωσε ιδεολογικά. Θαυμαστό παράδειγμα αποτελούν οι ομηρικοί καυγάδες για το φέσι που ξεκίνησαν από το 201ο και οδήγησαν στην κατάπτωση αυτή με την κυριαρχία ενός φαινομένου που αποκαλείται πλέον «παρχαριδισμός«.
Η σύγχρονη ηγεσία του κάποτε φιλόδοξου εγχειρήματος που έφερε το όνομα ΠΟΕ έχει πάρει με ευθύνη της διαζύγιο από τους ακαδημαϊκούς ιστορικούς του ποντιακού ελληνισμού και από τους σοβαρούς λαογράφους. Οπότε ο τομέας αυτός παρέμεινε κενός για να καλυφθεί από κάθε είδους ημιμαθείς. Απόδειξη αποτελεί η ντιρεκτίβα της Επιτροπής Πολιτισμού της Π.Ο.Ε. για την αποδεκτή ποντιακή φορεσιά: «Δεκτή γίνεται μόνο η ζίπκα με την κουκούλα, όποιαδήποτε άλλη φορεσιά δεν επιτρέπεται…. Απαγορεύεται το φέσι, το παπάχ και οτιδήποτε άλλο ως κάλυμμα κεφαλής, δεκτή γίνεται μόνον η κουκούλα.»Συνέχεια →
Το ΚεΜιΠο που εδρεύει στη Νέα Ιωνία εξελίσσεται στον σημαντικότερο πνευματικό φορέα του προσφυγικού ελληνισμού. Απόδειξη αποτελεί το συνέδριο που οργανώνεται από τις 24 έως τις 26 Νοεμβρίου 2017, όπου ΟΛΕΣ οι τάσεις που προσπαθούν να ερμηνεύσουν εκείνο το ιστορικό μεταίχμιο (1914-1923) βρίσκονται παρούσες και καλούνται να καταθέσουν την ιδιαίτερη άποψή τους. Στο συνέδριο αυτό θα δούμε ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ φορά να κάθονται στο ίδιο τραπέζι ιστορικοί που εκφράζουν την προσφυγική ιστοριογραφία, «αρνητές της Γενοκτονίας«, εθνοκεντρικοί ιστορικοί, στρατευμένοι ιστορικοί κ.λπ.
Πριν από αρκετά χρόνια (4 Ιουνίου 2013) παρουσιάστηκε στο Σεμινάριο Ιστορίας της Κηφισιάς η εντυπωσιακή ιστορία του Μάρκου Μαρκοβίτη -εκτελεσμένου στην περιοχή της Kommunarka (φωτογραφία πλάι) και θαμμένο σε ομαδικό τάφο μαζί με άλλους 14.000 δολοφονημένους από το σταλινισμό- μέσα από την αφήγηση του ανεψιού του Μάριου Μαρκοβίτη. Στο ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ που είχε οργανωθεί τότε για το σταλινισμό και τις σταλινικές διώξεις συμμετείχαν εκτός από τον Μαρκοβίτη η κοινωνική ανθρωπολόγος Όλγα Σεβαστίδου και ο καλός ερευνητής, Χρήστος Κεφαλής,
Επίσης είχε παρουσιαστεί στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, της 2ας Ιουνίου του 2013, στις σελίδες για την Ιστορία υπήρχε ένα τέτοιο αφιέρωμα, στο οποίο συνέβαλε καθοριστικά ο Μάριος Μαρκοβίτης, ανεψιός του Μάρκου Μαρκοβίτη υψηλόβαθμου στελέχους του ΚΚΕ,. Το κείμενό του βρίσκεται αμέσως μετά το δικό μου… https://kars1918.wordpress.com/2014/06/09/stalin-vs-kke-2/
Μια από τις πλέον εμπνευσμένες κριτικές προσεγγίσεις της κοσμογονίας που επέφερε η Ρωσική Επανάσταση από τον Φεβρουάριο του 1917 με κορύφωση την κατάληψη της εξουσίας από τους μπολσεβίκους στις 7 Νοεμβρίου, ήταν το κείμενο της Ρόζας Λούξεμπουργκ με τίτλο ‘Ρωσική Επανάσταση».
Η Λούξεμπουργκ έγραψε το κείμενο μέσα στο κελί της φυλακής της στη Γερμανία, στα τέλη του 1918 –λίγο πριν τη δολοφονία της– έχοντας πληροφορηθεί για όλα τα στάδια της ιστορικής εξέλιξης στη Ρωσία μετά τον Οκτώβρη του ’17. Στο κείμενο αυτό επισήμανε τα λάθη και τις παραλήψεις της πρώτης περιόδου, που επρόκειτο να σφραγίσουν δραματικά το σοβιετικό πείραμα..
Η Επανάσταση που έγινε τον Οκτώβριο του 1917 στη Ρωσία διαμόρφωσε το περιβάλλον εντός του οποίου εξελίχθηκαν οι παγκόσμιες σχέσεις καθ’ όλο τον 20ο αιώνα. Ακόμα και σήμερα -παρότι έχουν περάσει 26 χρόνια από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης- η μετασοβιετική ισορροπία δεν έχει πλήρως διαμορφωθεί.
Ουσιαστικά τότε ένα από τα ρεύματα του επαναστατικού κινήματος, το μπολσεβικικό, αποφάσισε να ανατρέψει τη σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση του Κερένσκι. Έτσι κι αλλιώς, η τσαρική απολυταρχία είχε ανατραπεί μετά από μια πραγματικά λαϊκή επανάσταση επτά μήνες πριν, τον Φεβρουάριο του 1917.
«Ταυτότητα φύλου νοείται ο εσωτερικός και προσωπικός τρόπος με τον οποίον το ίδιο το πρόσωπο βιώνει το φύλο του, ανεξάρτητα από το φύλο που καταχωρίστηκε κατά τη γέννησή του με βάση τα βιολογικά του χαρακτηριστικά».
(από το νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης για τη
«νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου»)
Πόσο συμβατή με μια τέτοια ατομιστική αντίληψη μπορεί να είναι η Αριστερά; Η οποία από πάντα είχε μια ευρύτερη κοινωνική προσέγγιση -που ερχόταν σε σύγκρουση με την κυρίαρχη καπιταλιστική εγωιστική αντίληψη- και διακρινόταν από μια οικολογική ευαισθησία, που δεν αποδεχόταν την κυριαρχία πάνω στη φύση και την εν τέλει καταστροφή της. Τελικά «το είναι προηγείται της συνείδησης» ή επιστρέφουμε σε χεγκελιανά σχήματα;
Eternal Fascism: Fourteen Ways of Looking at a Blackshirt By Umberto Eco
________________________________________
Το πρωτότυπο κείμενο δημοσιεύτηκε στο
New York Review of Books, 22 Ιουνίου 1995, σ. 12-15.
Περιέχεται στο: Umberto Eco, Πέντε ηθικά κείμενα, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, 1998, υπό τον τίτλο «Ο αιώνιος φασισμός».
________________________________________
Παρά την ασάφεια αυτή, νομίζω πως μπορούμε να σκιαγραφήσουμε έναν κατάλογο χαρακτηριστικών τα οποία είναι αντιπροσωπευτικά αυτού που ονομάζω «πρωτοφασισμό», ή «αρχέγονο φασισμό». Αυτά τα χαρακτηριστικά δεν μπορούν να οργανωθούν σε ένα ενιαίο σύστημα· πολλά απ’ αυτά αλληλοαναιρούνται, και είναι επίσης αντιπροσωπευτικά και άλλων μορφών δεσποτισμού ή φανατισμού. Η παρουσία ενός και μόνο απ’ αυτά, όμως, αρκεί για να επιτρέψει στο φασισμό να συμπτυχθεί γύρω του.
Ένα πολύ ενδιαφέρον κείμενο του Νίκου Κυριαζή, καθηγητή του Οικονομικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Το Βήμα» την Κυριακή 24-9-2017. Αφορά την αυτοκτονία του Δημ. Νικολόπουλου, Έλληνα πρέσβη στη Μόσχα το 1938, για τον οποίο υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία στο αρχείο του Υπ.Εξ.
Στην εισήγηση αυτή ενυπάρχει μια αντίληψη για το υπο διαπραγμάτευση θέμα, που αναπτύσσεται ευρύτερα στην μελέτη μου (που βρίσκεται στο δρόμο της έκδοσης) Εμείς και το Ισλάμ (εκδ. Πατάκη) στο κεφάλαιο που προσδιορίζεται η έννοια του «εμείς«
Ταυτότητες και ιδεολογικές αναζητήσεις πριν την Άλωση
Βλάσης Αγτζίδης
Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία υπήρξε η έκφραση του εκχριστιανισμένου ελληνορωμαϊκού κόσμου. Η Κωνσταντινούπολη, ως «Νέα Ρώμη» ή «Νέα Ιερουσαλήμ», θα γίνει πρωτεύουσα αυτού του κόσμου.1 Βάση της βυζαντινής ταυτότητας ήταν η ελληνική γλώσσα, η χριστιανική θρησκεία και από τον 7ο μ.Χ αιώνα θα προστεθεί και η απόκρουση των μουσουλμάνων. Βαθύτατα εμπεδωμένη ήταν η συνείδηση ότι υπάρχει ένα χριστιανικό έθνος που πρέπει, όπως έγραψε ο Λέων ο ΣΤ, να δώσει τη μάχη «…για το Θεό, για την αγάπη του Θεού, για όλο το έθνος και πάνω απ’ όλα για τα αδέλφια μας, που βρίσκονται κάτω από το ζυγό των απίστων, για τα παιδιά μας και τις γυναίκες μας, για την πατρίδα μας. Να μην ξεχνούν να υπενθυμίζουν, ότι η μνήμη εκείνων που έπεσαν για την ελευθερία των αδελφών μας είναι αιώνια και ότι ο πόλεμος διεξάγεται εναντίον των εχθρών του Θεού.»2Συνέχεια →
Διαιρείται σε 5 μέρη.
Το ΠΡΩΤΟ και το ΔΕΥΤΕΡΟ περιλαμβάνουν θέματα αγωγής και εκπαίδευσης.
Το ΤΡΙΤΟ αφορά το Γλωσσικό Ζήτημα.
Το ΤΕΤΑΡΤΟ έχει βιβλιοκρισίες και προσωπογραφίες και
το ΠΕΜΠΤΟ κείμενα για την κοινωνία και τη σύγχρονη ιστορία.
Μικρά Ασία-Γληνός, Σκληρός και Λούξεμπουργκ
ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: «Όταν ο Γληνός “συνάντησε” τη Λούξεμπουργκ: Προσεγγίζοντας το Ζήτημα της Ανατολής και το κίνημα των Νεότουρκων»....
.
ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: «Από τον Δραγούμη στον Μπεναρόγια: Το αντιπολεμικό – αντιμικρασιατικό συναίσθημα στην Ελλάδα και η συμβολή του στη Μικρασιατική Καταστροφή....
.
ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: «Η άρνηση της προσφυγικής Μνήμης»...
..
Για μια «επίκαιρη» ιστορική συνάντηση!
Τι σημαίνει η σύγχρονη ισλαμική αναβίωση, πώς συγκροτήθηκε ο νέος ελληνισμός, πώς πρωτοεμφανίστηκε το Ισλάμ στην αραβική έρημο, ποιές είναι οι βασικές του απόψεις, ποιά η σχέση του με τις άλλες μονοθεϊστικές θρησκείες (Εβραίοι και χριστιανοί), πώς εντάσσεται η γυναίκα στην ισλαμική θεολογία, πώς έγινε η ισλαμική επέκταση, ποιό ήταν το Εμιράτο της Κρήτης, ποιά η σχέση Τζιχάντ και Σταυροφοριών.....
Για το »σημείο μηδέν»….
Στο νέο βιβλίο επιχειρείται η διερεύνηση μιας σκοτεινής εποχής (1908-1923) και ενός οδυνηρού μετασχηματισμού που ακόμα διχάζει τους ιστορικούς, αλλά και τους πολιτικούς.
Εθνικισμός-Γενοκτονία
Κυκλοφόρησε στη σειρά Ε-Ιστορικά με τη συνεργασία ΚΑΙ Τούρκων ιστορικών
Ένα συλλογικό έργο
Γ.Κόκκινος–Έ.Λεμονίδου-Βλ.Αγτζίδης, "Tο Τραύμα και οι πολιτικές της Μνήμης", εκδ. Ταξιδευτής
Σοβιετικός ελληνισμός
απ' τις Εναλλακτικές Εκδόσεις
Πόντος-Ρωσία-ΕΣΣΔ
Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών (1995). Μια γενική ιστορια του ελληνισμού του Εύξεινου Πόντου. Προσεγγίζει τα γεγονότα στο μικρασιατικό Πόντο, αναλύει τις επιπτώσεις της γενοκτονικής πολιτικής των Νεότουρκων και των Κεμαλιστών. Επικεντρώνεται στα ζητήματα των Ελλήνων της Ρωσίας και της ΕΣΣΔ, έως και τη μετασοβιετική εποχή
Οι Έλληνες του Πόντου
Εκδόθηκε με πρωτοβουλία της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Αν. Αττικής και επανεκδόθηκε από τις εκδ. Σκάι
Διαλέξεις-παρεμβάσεις
.
Ένας πετυχημένος πίνακας
Εικαστικές Περιπλανήσεις
Ενδεικτικά έργα, διαφόρων τεχνοτροπιών, σε μια συλλογή στο faceBook
-"Tο τραύμα και οι πολιτικές της Μνήμης. Ενδεικτικές όψεις των συμβολικών πολέμων για την Ιστορία και τη Μνήμη", συλλογικό με Γ. Κόκκινο–Έ. Λεμονίδου,
εκδ. Ταξιδευτής, Αθήνα, 2010.
-"Η εφημερίδα «Κόκινος Καπνας» και ο ελληνισμός του Καυκάσου", Αθήνα, εκδ. Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2010
-"Οι σταλινικές διώξεις κατά των Ελλήνων της Σοβιετικής Ένωσης", ανάτυπο, Αρχείον Πόντου, τόμ. 52, 2007, σελ. 223-280.
-"Έλληνες του Πόντου. Η γενοκτονία από τον τουρκικό εθνικισμό", Αθήνα, α΄ έκδοση 2005, [το 2009 επανεκδόθηκε από τον Σκάι].
-"Γενοκτονία στη Μικρά Ασία", ανάτυπο από περ. "Έρεισμα", Χανιά, 2001.
-"Οι Νιώτηδες της Κρήτης Μια οικoγένεια στις κρητικές επαναστάσεις", Αθήνα, εκδ. Μεταίχμιο, 2000.
-"Παρευξείνιος διασπορά", βραβείο Ακαδημίας Αθηνών, Θεσσαλονίκη, εκδ. Κυριακίδη, 1997.
-"Πόντος. Ένα ανοιχτό ζήτημα", Αθήνα, εκδ. Εναλλακτικές Εκδόσεις, 1996.
-"Οι άγνωστοι Έλληνες του Πόντου", Αθήνα, εκδ. Εταιρεία Μελέτης Ελληνικής Ιστορίας, 1995.
-"Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Οι συνέπειες για τον ελληνισμό", Αθήνα, εκδ. Ελλοπία, 1992.
-“Το κίνημα ανεξαρτησίας του μικρασιατικού Πόντου ως προϋπόθεση της δημιουργίας αυτόνομων ελληνικών περιοχών στη Σοβιετική Ενωση το μεσοπόλεμο”, ανάτυπο απ' το αφιέρωμα “Μικρασιατική Καταστροφή και Ελληνική Κοινωνία”, Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, τόμ. 9, Αθήνα, 1993, σελ. 157-198.
-"Ποντιακός ελληνισμός. Από τη γενοκτονία και το σταλινισμό στην περεστρόϊκα", Θεσσαλονίκη, εκδ. Κυριακίδη, 1990.
Σχολιάστε
πρωτοβουλίες στα χέρια του Ερντογάν, η Τουρκία πορεύεται σε νέους δρόμους. Αυτοί οι νέοι δρόμοι, όταν πρωτοεμφανίστηκαν ως φιλελεύθερη προοπτική με την ήττα των κεμαλιστών, ήταν ελπιδοφόροι για τους από πάντα απόκληρους αυτού του σκληρού κράτους. Όμως, τα πράγματα στράβωσαν στο πολιτικό πεδίο από την εποχή που ξεκίνησε ο ισλαμικός εμφύλιος το 2013.
Ο Μανώλης Κασιμάτης, μέλος του Εικαστικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, εκδότης του περιοδικού «Φωτογραφίζοντας» θα παρουσιάσει το θέμα
Βεβαίως και όχι! Γιατί η κοινωνική σημασία του έργου των 3 αυτών θεολογων (Ιωάννης Χρυσόστομος, Βασίλειος ο Μέγας και Γρηγόριος Ναζιανζηνός) υπήρξε αντιπλουτοκρατική – και με βάση τη σύγχρονη ορολογία αντικαπιταλιστικη- και αντιεξουσιαστική. Στα πατερικά κείμενα ενυπάρχει η ριζοσπαστική κριτική του πλούτου και της ιδιοκτησίας, η αντίθεση στην κοινωνική αδικία και εκμετάλλευση, και συνυπάρχει με το πνεύμα της φιλανθρωπίας και της ελεημοσύνης και της έμπρακτης αλληλεγγύης προς τους αδυνάτους μέσα από την κοινωνική στράτευση
Αλλά πλατειάζω. Το λεξικό του τίτλου δεν αφορά τη γλώσσα στην οποία γράφεται το ιστολόγιο, αλλά μιαν άλλη γλωσσική ποικιλία (γλώσσα; διάλεκτο; μην κολλήσουμε εκεί), που μιλιέται στην Τουρκία, στον Πόντο, και που λέγεται Romeika. Στο ιστολόγιο
Η Αντίσταση του ελληνικού λαού στη φασιστική επίθεση της Ιταλίας στις 28 Οκτωβρίου 1940, κατά κοινή ομολογία υπήρξε ‘‘η πρώτη σοβαρή αντίσταση’’ σ’ ολόκληρη την Ευρώπη. Γι αυτό και θα αποτελεί μέγα ιστορικό σταθμό στη νεότερη Ελληνική αλλά και Παγκόσμια Ιστορία.
Του Βλάση Αγτζίδη (*)
Το παρακάτω κείμενο έχει ενταχθεί στο υπό έκδοση βιβλίο με τίτλο:
Καθώς η δημοκρατία ως τρόπος διακυβέρνησης προϋποθέτει παιδεία, παραμένει το λιγότερο γνωστό από τα πολιτεύματα.
Με την
Με αφορμή τα εγκαίνια του Μουσείου του Ολοκαυτώματος των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, ο Γιάννης Μπουτάρης, δήμαρχος της πόλης 
Η απόφαση του αμερικανού προέδρου να αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του κράτους του Ισραήλ δεν είναι μια συνηθισμένη απόφαση. Απαντά σε ερωτήματα αιώνων και διαμορφώνει ένα αποτέλεσμα για το οποίο μάχονται οι πληθυσμοί της περιοχής και οι δυνατοί του κόσμου από τον 6ο π.Χ. αιώνα. Γιατί, για πρώτη φορά από τον 6ο π.Χ. –παρακάμπτοντας την περίοδο των Μακαβαίων- η Ιερουσαλήμ ανακηρύσσεται σε επίσημη πρωτεύουσα των Εβραίων.
Κάτι που διαφοροποιούσε τον Ταγίπ Ερντογάν και το κίνημά του από τους κεμαλιστές κατά την εποχή της ανόδου στην εξουσία, ήταν ο φιλελεύθερος χαρακτήρας των μεταρρυθμίσεών του και η αλλαγή προς το θετικότερο της στάσης προς τις μειονότητες.
Το ΚεΜιΠο που εδρεύει στη Νέα Ιωνία εξελίσσεται στον σημαντικότερο πνευματικό φορέα του προσφυγικού ελληνισμού. Απόδειξη αποτελεί το συνέδριο που οργανώνεται από τις 24 έως τις 26 Νοεμβρίου 2017, όπου ΟΛΕΣ οι τάσεις που προσπαθούν να ερμηνεύσουν εκείνο το ιστορικό μεταίχμιο (1914-1923) βρίσκονται παρούσες και καλούνται να καταθέσουν την ιδιαίτερη άποψή τους. Στο συνέδριο αυτό θα δούμε ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ φορά να κάθονται στο ίδιο τραπέζι ιστορικοί που εκφράζουν την 
περιοχή της Kommunarka (φωτογραφία πλάι) και θαμμένο σε ομαδικό τάφο μαζί με άλλους 14.000 δολοφονημένους από το σταλινισμό- μέσα από την αφήγηση του ανεψιού του Μάριου Μαρκοβίτη. Στο ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ που είχε οργανωθεί τότε για το σταλινισμό και τις 
Μια από τις πλέον εμπνευσμένες κριτικές προσεγγίσεις της κοσμογονίας που επέφερε η Ρωσική Επανάσταση από τον Φεβρουάριο του 1917 με κορύφωση την κατάληψη της εξουσίας από τους μπολσεβίκους στις 7 Νοεμβρίου, ήταν το κείμενο της Ρόζας Λούξεμπουργκ με τίτλο 
Η Επανάσταση που έγινε τον Οκτώβριο του 1917 στη Ρωσία διαμόρφωσε το περιβάλλον εντός του οποίου εξελίχθηκαν οι παγκόσμιες σχέσεις καθ’ όλο τον 20ο αιώνα. Ακόμα και σήμερα -παρότι έχουν περάσει 26 χρόνια από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης- η μετασοβιετική ισορροπία δεν έχει πλήρως διαμορφωθεί. 
«Ταυτότητα φύλου νοείται ο εσωτερικός και προσωπικός τρόπος με τον οποίον το ίδιο το πρόσωπο βιώνει το φύλο του, ανεξάρτητα από το φύλο που καταχωρίστηκε κατά τη γέννησή του με βάση τα βιολογικά του χαρακτηριστικά»
Ιερουσαλήμ», θα γίνει πρωτεύουσα αυτού του κόσμου.1 Βάση της βυζαντινής ταυτότητας ήταν η ελληνική γλώσσα, η χριστιανική θρησκεία και από τον 7ο μ.Χ αιώνα θα προστεθεί και η απόκρουση των μουσουλμάνων. Βαθύτατα εμπεδωμένη ήταν η συνείδηση ότι υπάρχει ένα χριστιανικό έθνος που πρέπει, όπως έγραψε ο Λέων ο ΣΤ, να δώσει τη μάχη «…
Ένα blog του Βλάση Αγτζίδη 
