Τα φαρασιώτικα της Καππαδοκίας

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα ελληνικά ιδιώματα και διάλεκτοι που διασώθηκαν στον μικρασιατικό χώρο μετά την καταστροφική εισβολή των τουρκομανικών ομάδων από τον 12ο αιώνα που οδήγησε τελικά στην δημιουργία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ενός κράτους που για αιώνες εξέφρασε το υπερεθνικό Ισλαμικό Χαλιφάτο, έως ότου καταστράφηκε και αυτό με τη σειρά του από τους Τούρκους εθνικιστές μετά τη νίκη τους κατά των Ελλήνων και των Αρμενίων το 1922…

Advertisement

Το κείμενο του Πίτερ Μακρίτζ για το Λεξικό του Βαχίτ Τουρσούν

Αναδημοσιεύεται μια ενδιαφέρουσα παρουσίαση του ελληνοτουρκικού λεξικού του Vahit Tursun που εκδόθηκε στην Κωνσταντινούπολη από τις εκδόσεις Eyiamola του πολύ γνωστού συγγραφέα Omer Asan

https://sarantakos.wordpress.com/2019/10/11/vahit-tursun/

———————————————————————————–

Το λεξικό των Ρωμέικων, του Βαχίτ Τουρσούν

Ρωμέικα (ή Ρωμαίικα αν προτιμάτε) λέμε βεβαίως τα ελληνικά, σε κάπως λαϊκό ύφος -αν και όλο θα λιγοστεύουν όσοι αναφέρονται στη γλώσσα μας με αυτή τη λέξη: μπορεί να υπάρχει η Ρωμιοσύνη του Ρίτσου, αλλά έχουν περάσει 100+ χρόνια από τότε που έκλεισε ο Ρωμηός του Σουρή.

Αλλά πλατειάζω. Το λεξικό του τίτλου δεν αφορά τη γλώσσα στην οποία γράφεται το ιστολόγιο, αλλά μιαν άλλη γλωσσική ποικιλία (γλώσσα; διάλεκτο; μην κολλήσουμε εκεί), που μιλιέται στην Τουρκία, στον Πόντο, και που λέγεται Romeika. Στο ιστολόγιο έχουμε αναφερθεί ξανά σε αυτή τη γλωσσική ποικιλία, πριν από αρκετά χρόνια, όταν είχε ανακοινωθεί, με κάπως κωμικές τυμπανοκρουσίες, από τον Τύπο η ύπαρξη μιας διαλέκτου που είναι πολύ κοντά στα αρχαία ελληνικά. Τότε την ποικιλία αυτή την είχαμε πει και «οφίτικα» διότι μιλιούνται στην περιοχή του ποταμού Όφη, στον Πόντο.

 

ΜΙΛΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Ο ΙΒΑΝ ΣΑΒΒΙΔΗΣ;

ΜΙΛΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Ο ΙΒΑΝ ΣΑΒΒΙΔΗΣ;
————————————————————

Η επιλογή του Ιβάν Σαββίδη να μιλά στα ρωσικά και να χρησιμοποιεί μεταφραστή έχει προκαλέσει διάφορες αντιδράσεις και επικριτικά σχόλια. Εάν αγνοήσουμε τις ρατσιστικές αναφορές του Ανδρέα Ανδριανόπουλου -ο οποίος πριν από καιρό λειτούργησε ως κοινός χουλιγκάνος- εμφανίστηκαν πλήθος αναφορών  για το θέμα αυτό στο δημόσιο χώρο.

Στο πλαίσιο του προβληματισμού για το θέμα αυτό εντάσσεται η σχετική αναφορά του Αλάφούζου, αλλά και πολλών σχολιασμών στο διαδίκτυο. Στην καλύτερη εκδοχή, τα σχόλια αυτά βασίζονται στην άγνοια περί των συνθηκών διαμόρφωσης του νέου ελληνισμού στο ελεύθερο κράτος, καθώς και στην απόλυτη άγνοια της ιστορίας των Ελλήνων στη Ρωσία και στην ΕΣΣΔ…

ΑΣ  ΣΧΟΛΙΑΣΤΟΥΝ  ΚΑΙ  ΕΔΩ  ΟΛΑ  ΑΥΤΑ:
——————————————————————–

«Όταν ο Γληνός ‘συνάντησε’ τη Λούξεμπουργκ»

Ένα πολύ σημαντικό συνέδριο για το Σμυρνιό διανοούμενο Δημήτρη Γληνό άρχισε την Παρασκευή 19 Μαϊου και ολοκληρώνεται την Κυριακή 21. Το συνέδριο γίνεται στο Αμφιθέατρο ‘Αντώνης Τρίτσης», Ακαδημίας 50.

Το οργανώνει το Ίδρυμα Γληνού μαζί με το Εργαστήριο Ιστορίας της Νεοελληνικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Την τελευταία ημέρα του συνεδρίου, στην 7η Συνεδρία που αρχίζει στις 9.30 π.μ., παρουσιάζω το εξής θέμα : 

«Όταν  ο Γληνός ‘συνάντησε’ τη Λούξεμπουργκ:
Προσεγγίζοντας το Ζήτημα της Ανατολής και το κίνημα των Νεότουρκων»

Πλάτωνα: Απολογία του Σωκράτη σε σκηνοθεσία Δ. Αβδελιώδη

«Την κάθε μας μέρα νάχουμε τη λογική σαν εργαλείο»

 

«αδικεί Σωκράτης, ους μεν η πόλις
νομίζει Θεούς ου νομίζων,
έτερα δε δαιμόνια
καινά εισηγούμενος,
αδικεί δε και τους νέους διαφθείρων.
Τίμημα θάνατος».
Μέλητος

Την Κυριακή που μας πέρασε βρέθηκα στο θέατρο της Σχολής Καλών Τεχνών προσκαλεσμένος από τον καλό φίλο, σκηνοθέτη, Δήμο Αβδελιώδη, να δω μια παράσταση για την οποία είχα ακούσει και είχα διαβάσει πολλά. Ήταν η τελευταία παράσταση αυτής της περιόδου μιας θεατρικής παραγωγής, που ξεκίνησε το 2015 με τη συνεργασία και υπό την αιγίδα του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (ΚΘΒΕ) και έκτοτε διάνυσε μια λαμπρή διαδρομή, η οποία θα συνεχιστεί και στο μέλλον. Εκτός από την Ελλάδα, η παράσταση έχει δοθεί έως αυτή τη στιγμή στη Ρουμανία, την Κύπρο, τη Σερβία αλλά και στο μακρυνό Βιετνάμ, όπου αποθεώθηκε στην ιστορική Όπερα του Ανόι.

«Niko’nun kemençesi»

Μετά τις επιτυχημένες παρουσιάσεις του βιβλίου του Ομέρ Ασάν στην Αθήνα και στην Πάτρα ήρθε η σειρά της Μακεδονίας, με ένα σύνολο εκδηλώσεων.

Διαβάστε κατ’ αρχάς:

Omer Asan: Greek-speaking writer from Turkey

Περιμένoντας τον Omer Asan

Αναδημοσιεύουμε:

Iason Books

Ο Τραπεζούντος Ομέρ Άσαν έρχεται στην Ελλάδα για να πραγματοποιηθεί την συνάντηση που ονειρευόταν να γίνει εδώ και πολλά χρόνια.

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΚΟΖΑΝΗ, ΞΑΝΘΗ , ΚΑΤΕΡΙΝΗ
Κιλκίς, Καβάλα, Πτολεμαΐδα, Ωραιόκαστρο, Χρυσούπολη

Συζητώντας για το γλωσσικό ζήτημα στην ΕΣΣΔ κατά το Μεσοπόλεμο

«Ποντιακή διάλεκτος εναντίον Δημοτικής»
.

Την Παρασκευή 22-4-2016, 7.00 μ.μ., θα παρουσιάσω το θέμα αυτό στο σεμιναριακό κύκλο που επιμελείται ο Λάμπης Κατσιάπης και διοργανώνεται στο πλαίσιο της Λαϊκής Συνέλευση Φιλαδέλφειας – Χαλκηδόνας

Ο χώρος όπου θα γίνει το σεμινάριο βρίσκεται σ’ ένα κεντρικό σημείο της Νέας Φιλαδέλφειας: Δεκελείας 116 (Διαγώνια, απέναντι από το δημαρχείο της Νέας Φιλαδέλφειας).

H αριστερή παρέκκλιση στο γλωσσικό ζήτημα…

…και οι θανάσιμες συνέπειές της
———————————————-

περ. Τα ιστορικά, τεύχ, 43, Δεκέμβριος 2005, σελ. 421-448

Ποντιακή VS δημοτική.
.
Μια άγνωστη πλευρά του ελληνικού γλωσσικού ζητήματος στη Σοβιετική Ένωση του Μεσοπολέμου[1]

.
Του Βλάση Αγτζίδη (*)

.
Γλωσσικό ζήτημα και εκπαιδευτική μεταρρύθμιση
. .

Tα εγγόνια των θυμάτων των σταλινικών διώξεων ΔΕΝ ξεχνούν…

Σε μια Ελλάδα της αμνημοσύνης, όπου ολόκληρες σελίδες της νεότερης ελληνικής ιστορίας παραμένουν είτε άγραφες είτε στο περιθώριο της επίσημης αφήγησης (δεξιών τε και αριστερών), κάποιοι κρατούν αναμμένο το κεράκι της Μνήμης….

Αυτή η εικόνα -λίγο ρομαντική είναι αλήθεια για ένα θετικό επιστήμονα- μου ήρθε αυτόματα στο νου όταν είδα την ανάρτηση που ακολουθεί.

Δύο εγγόνια των θυμάτων των σταλινικών διώξεων, ο μαθηματικός Γιάννης Απλακίδης και ο καλός ερευνητής Βιτάλης Καϊσίδης, συγκόλλησαν τα κομμάτια ενός ποντιακού θρήνου για τις διώξεις του 1937-’38 και του έδωσαν και πάλι υπόσταση. Την ιστορία του παππού-Απλακίδη την είχα παρουσιάσει αρκετά χρόνια πριν στο κείμενο «Για τις σταλινικές διώξεις… και μια Μαρτυρία«, που είχε δημοσιευτεί στην εφημ. Εύξεινος Πόντος. [Το σύνολο των δημοσιεύσεών μου στο μπλογκ για το θέμα αυτό μπορείτε να το δείτε πατώντας ΕΔΩ]

Ακούστε και διαβάστε (την ιστορία αλλά και τους στίχους του θρήνου που είναι μετεγγραμμένοι και στη δημοτική γλώσσα): 

http://www.arive.gr/subs/ve_projects/the_works/mertsan-rosias/mertsan-rosias.html 

Ο θρήνος εδώ: https://vimeo.com/153156488

—————————————————————————–

Βέροια, 77 χρόνια μετά…

Μια μουσική συνάντηση, γεμάτη αναμνήσεις

Για τη λέξη «διακύβευμα»….

Μπορούμε να χρησιμοποιούμε ελεύθερα τη λέξη «διακύβευμα»;

.

Η λέξη διακύβευμα σε κάποιους φαντάζει ως μια νέα γλωσσική κατασκευή. Και επί πλέον τη φορτίζουν και με πολιτική σκοπιμότητα!! Πιθανόν η επικράτησή της να είναι  απότοκος της εποχής των γλωσσικών «καινοτομιών» και «πειραματισμών» της σύγχρονης λαϊκιστικής περιόδου που ενσωμάτωσε και εξέλιξε τους κώδικες της ξύλινης κομματικής γλώσσας, συνδεδεμένης πάντα με τον ακραίο δημοτικισμό. Φαίνεται όμως ότι η λέξη προϋπήρχε και απλώς την περίοδο του λαϊκισμού χρησιμοποιήθηκε καταχρηστικά και κατά κόρον. Στο Λεξικό της κοινής νεοελληνικής του ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη  αναφέρεται ότι η λέξη εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 1852 στο περιοδικό σύγγραμμα Μνημοσύνη.

Συζητώντας για τη γλώσσα των Πομάκων

Η Γενική Διεύθυνση Μετάφρασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, διοργανώνει εκδήλωση για τη γλώσσα και την ταυτότητα  των Πομάκων  τη Δευτέρα 17 Δεκεμβρίου, στις 6.00 μ.μ.  στη Στοά του Βιβλίου (Πεσμαζόγλου 5και Σταδίου).

Ομιλητές θα είναι:

-Σεμπαϊδήν Καραχότζα, δημοσιογράφος

-Άγγελος Συρίγος, επ.καθηγητής στο Πάντειο,

-Γιώργος Μαυρομάτης, λέκτορας, Δημοκρίτειο

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΗΜΕΡΑ ΓΛΩΣΣΩΝ: «Η διάλεκτος των Ελλήνων του Πόντου»

Mε αφορμή την Ευρωπαϊκή Ημέρα Γλωσσών οργανώνεται από την Επιτροπή της Ε.Ε. στην Ελλάδα, σε συνεργασία με δημόσια εκπαιδευτήρια του Αιγάλεω και εθνικοτοπικούς φορείς εκδήλωση με τίτλο: ««Η διάλεκτος των Ελλήνων του Πόντου»

Η δική μου παρέμβαση συνίσταται στην παρουσία ττης σημασίας και των μεθόδων της προφορικής ιστορίας, Έχει ως τίτλο: » Οι προφορικές μαρτυρίες ως βασικό στοιχείο για την  κατανόηση και συγγραφή της ιστορίας του ποντιακού ελληνισμού.»

Η Επιτροπή διοργανώνει επίσης εκδηλώσεις σε όλες τις χώρες της ΕΕ. Στην Ελλάδα στη μεν Αλεξανδρούπολη η εκδήλωση θα περιλαμβάνει ομιλία για την πολυγλωσσία, συζήτηση, έκθεση με κόμικς απ’ όλα τα κράτη μέλη και 2 επιδαπέδια παιχνίδια για τις γλώσσες, στη δε Αθήνα, όπως προαναφέρθηκε,  η εκδήλωση θα αφορά την ποντιακή διάλεκτο και τη συλλογή γλωσσικού υλικού σε αυτήν.

-Διεθνής Ημέρα Μητρικής Γλώσσας

 Μια πολιτιστική πρόκληση:  Η διατήρηση των διαλέκτων μας

 Η 21^η Φεβρουαρίου, ως Διεθνής Hμέρα Μητρικής Γλώσσας καθιερώθηκε το 1999 από τη Γενική Συνέλευση της ΟΥΝΕΣΚΟ με κύριο στόχο την προώθηση της γλωσσικής πολυμορφίας, καθώς και τη διάσωση των ολιγότερο ομιλουμένων γλωσσών. Στην ελληνική περίπτωση υπάρχει ακόμα το ζήτημα προστασίας των ελληνικών διαλέκτων που βρίσκονται εν ζωή και κινδυνεύουν άμεσα να εξαφανιστούν. Διάλεκτοι και ντοπιολαλιές, όπως η ποντιακή (Ελλάδα, Τουρκία, πρώην ΕΣΣΔ), η τσακωνική (Ελλάδα), τα γκρεκάνικα (Ιταλία), τα μαριουπολίτικα (Ουκρανία), τα κυπριακά (Κύπρος, διασπορά) υφίστανται τις άμεσες συνέπειες της πολιτισμικής ομογενοποίησης που χαρακτήρισε το έθνος-κράτος, προκρίνοντας και ευνοώντας την κυριαρχία μιας γλωσσικής μορφής. 

Ίσως έχει έρθει η ώρα να αντιληφθούμε ότι θα πρέπει και ‘μεις να συμβάλλουμε στους προβληματισμούς, ενισχύοντας τη διδασκαλία των ελληνικών αυτών γλωσσικών μορφών, δημιουργώντας θεατρικές σκηνές που υπηρετούν τις διαλέκτους,  αποκρούοντας το γλωσσικό ρατσισμό και την υπεροψία της κυρίαρχης μορφής, δίνοντας χώρο τουλάχιστον στα κρατικά ΜΜΕ.  

Η αντίσταση της ποντιακή διαλέκτου στην Ελλάδα…. 

Μια ελληνική διάλεκτος που αντιστέκεται στην ισοπέδωση και τη γλωσσική αλλοτρίωση είναι η ποντιακή. Τη συναντούμε ακόμα να ομιλείται σε κοινότητες στην Ελλάδα, στις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ και στη βόρεια Τουρκία. Με ιστορικά αξιοσημείωτη λογοτεχνική παραγωγή στον Πόντο έως το ΄22, στην Ελλάδα μετά το ’22 και στη Σοβιετική Ένωση του μεσοπολέμου, η ποντιακή συνεχίζει να ανθίσταται .