Οι εκδηλώσεις της επόμενης περιόδου
Ο ακτιβισμός και ο εθελοντισμός καλά κρατούν!
.
Υπάρχουν αρκετά θέματα που διαπραγματεύομαι που κάποιοι από τους φίλους θα ήθελαν να παρακολουθήσουν. Γι αυτό, μιας και κατά την επόμενη περίοδο υπάρχει μια πύκνωση τέτοιων εκδηλώσεων, παραθέτω το πρόγραμμα και «Όσοι πιστοί προσέλθετε»...
–25-10-2017, Τετάρτη, παρουσίαση του νέου βιβλίου του Γιάννη Γιανέλη (συγγραφέα του ‘Ισμαήλ και ρόζα») με τίτλο «Έρωτας στις φλόγες της Σμύρνης.» Εκτός από μένα θα μιλήσουν για το βιβλίο ο Τίτος Αθανασιάδης και ο Σταμάτης Μαλέλης. Ρublic Συντάγματος, 20.30.
–27-10-2017, Παρασκευη, (7.15-9 μ.μ.) Έναρξη του Σεμιναρίου Σύγχρονης Ιστορίας στην Κηφισιά με ομιλητή τον ιστορικό Eρβε Ζωρζελέν, διδάσκοντα στο Τμήμα τουρκικών Σπουδών του Παν/μίου Αθηνών, με θέμα ¨Η Σμύρνη πριν την Καταστροφή». Βιβλιοθήκη του Δήμου Κηφισιάς (Έπαυλη Δροσίνη) Αγ. Θεοδώρων & Κυριακού.
–1-11-2017, Τετάρτη, 9.30 π.μ. στο Ανοιχτό Ψυχοθεραπευτικό Κέντρο του Γιάννη Τσέγγου για το τραύμα που επιβιώνει έως σήμερα στους απογόνους των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής και των σταλινικών διώξεων, από τα τραγικά γεγονότα του 1914-1923 (Οθ. Αυτοκρατορία) και 1937-1949 (ΕΣΣΔ).
–5-11-2017, Κυριακή 5-11-2017, Κυριακή 18.00. Στον χορευτικό όμιλο «Σέρρα» για την ιστορία του Πόντου. Παλαιά Σφαγεία, Ταύρος.
–6-11-2017, Δευτέρα 18.00, Ιανός (Αθήνα – Σταδίου 24). Παρουσίαση του εξαιρετικού βιβλίου του Διονύση Καλαμβρέζου με τίτλο «Ο ελληνισμός στη Ρωσία και στις άλλες χώρες της τ. ΕΣΣΔ«. Εκτός από μένα θα μιλήσουν για το βιβλίο οι: Σπύρος Φλογαΐτης καθηγητής Παν. Αθηνών, Αντώνιος Κόντης καθηγητής Παν. Αθηνών. Συντονισμός: Γιώργος Καπόπουλος.
–11-11-2017, Σάββατο, 19.00, «Αρχείον Πολέμου» (Μηθύμνης 36, Πλ. Αμερικής). Θέμα: «100 χρόνια από την Οκτωβριανή Επανάσταση. Οι επιπτώσεις στους Έλληνες του Εύξεινου Πόντου» (μεταφέρεται για τον Ιανουάριο του 2018)
–13-11-2017, Δευτέρα, 19.30, Free Thinking Zone (Σκουφά 64 Αθήνα). Παρουσίαση του βιβλίου «Υπόθεση Κατίν» του Χρήστου Κεφαλή.
–15-11-2017, Τετάρτη, 7 μ.μ., (στο Πνευματικό Κέντρο των Σπαρταλήδων, Αλατσάτων 27, Ν. Ιωνία) παρουσίαση του νέου βιβλίου της Αργυρώς Μαργαρίτη με τίτλο «Γέρση» Εκτός από μένα θα μιλήσει για το βιβλίο ο Χάρης Σαπουτζάκης και θα συντονίσει ο πρόεδρος του ΚΕΜΙΠΟ Λουκάς Χριστοδούλου.
–18-11-2017, ΕΓΚΑΙΝΙΑ της προσωπικής μου έκθεσης ζωγραφικής με τίτλο «ΕΙΚΟΝΟ-ΠΟΙΗΜΑΤΑ» στη Βίλα Κώστα με οργανωτή το ΚΕΜΜΕ. Θα μιλήσει η τεχνοκριτικός Αθηνά Σχινά με θέμα: «Οι εικαστικές αποδόσεις φαντασιακών σχεδιασμών«.
–24-26 Νοεμβρίου. Συνέδριο του Κε.Μι.Πο. Θέμα: “Λίγο πριν την 100/ετία : Πως και γιατί οι ΄Ελληνες υπέστησαν τη μεγαλύτερη Καταστροφή της Ιστορίας τους”, Η σημασία και η ιδιαιτερότητα αυτού του συνεδρίου είναι ότι θα πάρουν μέρος οι πιο διαφορετικές (και ανταγωνιστικές μεταξύ τους) ιστοριογραφικές τάσεις. Συμμετέχουν: Βλάσης Αγτζίδης, Σία Αναγνωστοπούλου, Μιχάλης Βαρλάς, Θάνος Βερέμης, Γιώργος Μαργαρίτης, Γεώργιος Μαυρογορδάτος, Ηλίας Νικολακόπουλος, Σπυρίδων Πλουμίδης, ΄Αλκης Ρήγος, Σωτήρης Ριζάς, Δημήτρης Σταματόπουλος, ΄Αγγελος Συρίγος.
.
–2-12-2017, ΚΙΛΚΙΣ, Εκδήλωση για τη Μάχη του Κιλκίς (4-11-1944) μεταξύ των δυνάμεων του ΕΛΑΣ και των δωσίλογων. Συμμετέχουν Ανδρέας Αγτζίδης–Θόδωρος Παυλίδης και οι ιστορικοί Στράτος Δορδανάς–Νίκος Μαραντζίδης, Συνεδριακό Κέντρο Επιμελητηρίου, 19.00 Η εκδήλωση οργανώνεται από τον Όμιλο για την Ιστορία του ν. Κιλκίς και τη Δημοτική Βιβλιοθήκη.
–3-12-2017, ΚΑΤΕΡΙΝΗ, φιλολογικό μνημόσυνο για τον καλό φίλο και εξαιρετικό συλλέκτη Γιάννη Μεγαλόπουλο
Ένα blog του Βλάση Αγτζίδη 
Ηervé Georgelin: ΣΜΥΡΝΗ, από τον κοσμοπολιτισμό έως τους εθνικισμούς
Tου ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΙΟΥΣΗ
Η Σμύρνη στα μέσα του 19ου αιώνα γοητεύει με τον αστραφτερό κοσμοπολιτισμό της. Προάγγελος της τόσο επίκαιρης σήμερα πολυπολιτισμικότητας, συγκεντρώνει στους κόλπους της όλες τις ανθρώπινες ομάδες των Βαλκανίων και της Εγγύς Ανατολής. Σταυροδρόμι λαών, πολιτισμών, θρησκειών, ιδεών. Πρότυπο πνευματικής άνθησης, οικονομικής ευμάρειας και κοινωνικής προόδου. Ο ερευνητής και συγγραφέας Hervé Georgelin δίνει ανάγλυφα την περίπλοκη ιστορία αυτής της ιδιαίτερης πληθυσμιακής μείξης. Εξετάζει την κοινωνική και πολιτική ζωή στην οθωμανική Σμύρνη από το τέλος της δεκαετίας του 1870 έως τις παραμονές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και την καταστροφή της πόλης. Περιγράφει τις δραστηριότητες, τις πρακτικές και την αλληλεπίδραση των διαφορετικών πληθυσμών, εξετάζοντας τις επιρροές που δέχονται από τις μητροπόλεις της Ευρώπης. Φωτίζει την εύθραυστη συνύπαρξη τους υπό το πρίσμα της διαφορετικής παιδείας που προωθεί η κάθε εθνότητα, παράγοντας αποσταθεροποιητικός, όπως υποστηρίζει, για μια ομοιογενή τοπική κουλτούρα. Στο πολιτικό σκηνικό, τα ιστορικά γεγονότα ερμηνεύονται σε δύο αντικρουόμενα επίπεδα: την επίσημη κρατική γραμμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και το τοπικό κοινοτικό πνεύμα που στηρίζουν οι κάτοικοι ανεξαρτήτως εθνικών καταβολών. Το τέλος της Σμύρνης είναι τελικά η αρχή του βίαιου τέλους όλων των κοσμοπολίτικων πόλεων της Ανατολικής Μεσογείου. Ο Hervé Georgelin, είναι Λέκτορας Ιστορίας στο Τμήμα Τουρκικών σπουδών του ΕΚΠΑ. Ήταν διδάκτωρ Ιστορίας και πολιτισμών του École des Hautes Études en Sciences Sociales, ερευνητής στην έδρα Ζαν Μονέ του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου της Φλωρεντίας και μέλος της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών. Έχει δημοσιεύσει πολλά άρθρα για το τέλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
– Το βιβλίο για τη Σμύρνη, από τις εκδόσεις Κέδρος, μετάφραση της Μαρίας Μαλαφέκα, τι νέα ιστοριογραφικά στοιχεία για την κοσμοπολίτισσα αυτή πόλη κομίζει;
Κατά τη γνώμη μου, το βιβλίο κομίζει μια συγκριτική προσέγγιση διάφορων ποικιλόμορφων πηγών οι οποίες σπάνια αξιολογούνται ταυτόχρονα. Αυτή η φιλόδοξη μέθοδος ήταν μια δυνατότητα που μου είχε προσφέρει τότε το γαλλικό κράτος με μια διδακτορική υποτροφία, ότι δηλαδή μπόρεσα να πάω σε διπλωματικά αρχεία πολύ διαφορετικά όπως το γαλλικό, το βρετανικό, το γερμανικό και το αυστριακό αλλά και το ελληνικό. Προσπάθησα να προσαρμόσω τη μεθοδική μου προσέγγιση στη μη εθνική φύση του αντικειμένου της έρευνάς μου. Δεν αγνοούσα ούτε την τότε υπάρχουσα τουρκική βιβλιογραφία για τη Σμύρνη. Απέκλεισα το ενδεχόμενο να θεωρήσω την πόλη ένα αστικό κέντρο που ήταν προορισμένο να γίνει είτε ελληνική είτε τουρκική πόλη. Νομίζω ότι συμπίπτουν η στάση μου απέναντι στον ανοικτό, δηλαδή απρόβλεπτο, χαρακτήρα της Ιστορίας και η ιστοριογραφική μέθοδός μου.
Επιπλέον, προσπάθησα να μη συγκεντρωθώ μόνο στη λαμπρή ζωή της ελίτ που ήξερε να παράγει εικόνες και ένα σχεδόν ειδυλλιακό θέαμα κοσμοπολιτισμού. Όσο μου ήταν δυνατόν προσπάθησα να βρω ίχνη της ζωής απλών ανθρώπων ή απλών θεσμών για να ξεπεράσω το γόητρο της νοσταλγικής εικόνας που καλλιεργείται εύκολα σήμερα για τις μεσογειακές πόλεις των αρχών του 20ού αιώνα.
-Γιατί ήταν αληθινό στοίχημα για εσάς;
Ήταν στοίχημα γιατί οι περισσότερες πηγές είναι εθνοκεντρικές. Και έπρεπε να βρω τους κοινούς τόπους και τους κοινούς καιρούς παρόλο τον δημόσιο ή δημοσιευμένο λόγο της «αποκλειστικότητας». Αλλά με υπομονή, βρίσκει κανείς ενδείξεις για κοινά χαρακτηριστικά ή κοινές πρακτικές σε μια τέτοια πόλη. Οι Αρμένιοι φοβούνταν για την υποχώρηση των αρμενικών προς όφελος των ελληνικών. Οι Τούρκοι εθνικιστές απαίτησαν υποτίτλους στα οθωμανικά ενώ τα γαλλικά επαρκούσαν για τους περισσότερες θεατές των σμυρναϊκών σινεμά. Γυναίκες χαμηλών κοινωνικών τάξεων θα πήγαιναν σε κοινά χαμάμ. Μπορεί και να μας φαίνονται αυτά τα πράγματα ταπεινά αλλά αποδεικνύουν ότι υπήρχαν κοινά στοιχεία στη ζωή πολλών: γνώσεις της τοπικής ελληνικής Δημοτικής, μορφωτικός κανόνας της εκμάθησης των γαλλικών, συνήθειες για την φροντίδα του σώματος, κλπ. Μάλιστα αυτή η προσέγγιση με επίκεντρο την ανακάλυψη των κρίκων που έδεναν τους ανθρώπους μεταξύ τους δεν μπορεί να σβήσει – ούτε είχε σκοπό – τους χώρους και καιρούς χωρισμού. Ένα τουρκόπουλο σε ρωμέικο σχολείο – κάτι το οποίο ήταν δυνατόν να συμβεί στα περίχωρα της Σμύρνης – αποτελούσε εξαίρεση και ενείχε γελοίο στοιχείο, τουλάχιστον για εκείνους που κατέγραφαν τέτοιες εξαιρέσεις. Το να είσαι Εβραίος στη Σμύρνη κατά τη διάρκεια του ορθόδοξου Πάσχα δεν ήταν πολύ άνετη κατάσταση. Βέβαια, η κορύφωση των αρνήσεων του Άλλου έλαβε χώρα με την εγκληματική καταστροφή της πόλης. Όμως πριν από την απόλυτη εθνοτικο-θρησκευτική πόλωση υπήρχαν γκρίζες ζώνες που διευκόλυναν τη ζωή όλων.
-Ποια ήταν τα στοιχεία που καταδεικνύουν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της;
Τι το ιδιαίτερο είχε η Σμύρνη; Τη γεωγραφική της θέση σχεδόν στο μέσο του Αιγαίου, πιο δυτικά από την Κωνσταντινούπολη, με συνεχείς επισκέψεις στρατιωτικών στόλων από τη Δύση, την έντονη δραστηριότητα των δυτικών ιεραποστόλων στο εκπαιδευτικό, ιατρικό και κοινωνικό πεδίο, την ρωμέικη πλειοψηφία του πληθυσμού στα τέλη του 19ου αιώνα, την οποία αναγνώριζαν κι οι Μουσουλμάνοι Οθωμανοί αποκαλώντας την «Άπιστη Σμύρνη» (Gâvur Izmir), το αρχαίο ελληνικό, χριστιανικό, βυζαντινό παρελθόν το οποίο έδινε επιχείρημα – καλώς ή κακώς – για τα σχέδια ενσωμάτωσής της στην νεότερη Ελλάδα, την παρουσία σημαντικής εβραϊκής σεφαραδιτικής κοινότητας που συνέδεε την πόλη με άλλα κέντρα του τότε εβραϊσμού, όπως για παράδειγμα το Παρίσι, τη Σαλονίκη. Την οικονομική ευημερία της που προσέφερε σε πολλούς νεαρούς από την ενδοχώρα της Αυτοκρατορίας την ευκαιρία τις πιο πολλές φορές περιορισμένου αλλά σημαντικού κέρδους που θα βελτίωνε τη ζωή στο χωριό ή θα επέτρεπε την εσωτερική μετανάστευση προς τα δυτικά μέρη της Αυτοκρατορίας ολόκληρων οικογενειών, τα ανοικτά καπιταλιστικά μυαλά που δε δίσταζαν να χτίσουν το πρώτο δίκτυο σιδηροδρομικών γραμμών της Αυτοκρατορίας. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά μπορεί να βρεθούν αλλού αλλά όχι με τέτοια πυκνότητα. Και θα υπογράμμιζα ότι η ραγδαία βίαια καταστροφή μιας τέτοιας προνομιούχας κατάστασης αποτελεί κάτι ιδιαίτερο. Το τέλος της κοσμοπολίτικης Αλεξάνδρειας ήταν ήδη δεδομένη προοπτική στην εποχή της αποαποικιοποίησης και του αραβικού εθνικισμού. Το τέλος της Σμύρνης ήταν, αντίθετα, απρόοπτο.
-Γιατί η ιστορία της άλλης όχθης είναι ξένη πλέον στη σημερινή Ελλάδα;
Τα δυο κράτη εξελίχθηκαν με τρόπο που φαντάζει ως αντίδραση προς το κοινό παρελθόν. Το νέο ελληνικό κράτος είχε ως φιλοδοξία την αναγέννηση μιας φαντασιακής αρχαίας Ελλάδας. Το οθωμανικό παρελθόν έπρεπε να διαλυθεί. Και σήμερα η οθωμανική παρουσία – στη μορφή αρχιτεκτονικών απομειναριών π.χ. – στον ελλαδικό χώρο εμφανίζεται ως ανωμαλία για πολλούς. Απ’ όσο ξέρω οι υπεύθυνες υπηρεσίες δεν τα ονομάζουν καν «οθωμανικά» αλλά «μεταβυζαντινά»… Αποδέχομαι τις επιφυλάξεις αλλά ως ιστορικός ξέρω περί τίνος πραγματικά πρόκειται. Δεν νομίζω ότι το ρωμέικο παρελθόν στην άλλη όχθη του Αιγαίου είναι «εύκολο» στοιχείο της τοπικής πραγματικότητας. Κάθε άλλο. Μπορεί η σημερινή συγκυρία να είναι πιο ευνοϊκή εδώ παρά εκεί.
Ο φόβος που εμπνέει η σημερινή Τουρκία με το κυβερνών της ισλαμιστικό κόμμα εμποδίζει ασφαλώς πολλούς εδώ να ενδιαφερθούν ειλικρινά για τη διπλανή χώρα. Αν απειλείς, μη νομίζεις ότι θα ενδιαφέρεις. Θα προσέθετα ότι είναι και στίγμα περιθωριοποίησης όταν μια χώρα δεν έχει άμεσες σχέσεις – πραγματικές ή συμβολικές – με τις γειτονικές και έχει ανάγκη τη μεσολάβηση ενός τρίτου, εννοώ εδώ τις ΗΠΑ ή την ΕΕ. Η Ελλάδα εξαρτάται τόσο πολύ από εξωτερικούς παίκτες που είναι δύσκολο να φανταστούμε άμεσες σχέσεις με τη διπλανή χώρα, χωρίς τη συμμετοχή τρίτων.
-Τι φωτίζει η ματιά σας σε Αρμένιους, Γάλλους, Λεβαντίνους και λοιπούς Ευρωπαίους;
Όσο αφορά τους Αρμένιους, λίγοι Αρμένιοι σήμερα έχουν σαφή συνείδηση για τη σπουδαιότητα εκείνης της πόλης – προφανώς μακριά από κάθε Αρμενία, σαν ήδη σε κατάσταση Διασποράς πριν από το 1915 – στο επίπεδο του πολιτισμού, του τύπου, του τυπογραφείου στα αρμενικά ως το 1922. Λίγοι μη Αρμένιοι επίσης ξέρουν ότι αυτή η αριθμητικά μικρή κοινότητα είχε έντονες δραστηριότητες στο οικονομικό, στο κοινωνικό και στο πολιτιστικό πεδίο. Λίγοι ξέρουν ότι δεν επρόκειτο για μονολιθικό σύνολο αλλά για μια κοινότητα με διάφορα κοινωνικά στρώματα και διάφορους πολιτικούς προσανατολισμούς, από τον συμβατικό οθωμανισμό ως τις επαναστατικές πεποιθήσεις.
Όσο αφορά τους Ευρωπαίους ή φαντασιακούς Ευρωπαίους της Σμύρνης, προτιμώ να κρίνει ο αναγνώστης ο ίδιος. Δεν έπαιζαν τον πιο θετικό ρόλο στην καταστροφή, που τα δυτικά κράτη θα έπρεπε να την αποτρέψουν αναμφισβήτητα.
-Πώς αναπτύχθηκε ο εθνικισμός των Ρωμιών;
Είναι μεγάλο θέμα. Το παράξενο είναι μάλλον ότι δεν είχε εκραγεί ακόμα πιο νωρίς στην επικράτεια της οθωμανικής αυτοκρατορίας και ότι – με την εξαίρεση ίσως των ανταρτών του Πόντου – έμειναν οι Ρωμιοί πιστοί στην οθωμανική πολιτική τάξη και σε περιόδους οπότε αυτή η τάξη τους έβαζε στο στόχαστρο. Η συνεχής επέκταση της σύγχρονης Ελλάδας με την ανοχή ή την υποστήριξη των τότε Μεγάλων Δυνάμεων, η άφιξη του ελληνικού κράτους κοντά στην ασιατική όχθη με τους βαλκανικούς πολέμους μπορούσαν να μαγεύουν τους Ελληνορθόδοξους της Σμύρνης σαν να ήταν εφικτή η προσάρτηση της πάλαι Ιωνίας στο Βασίλειο της Ελλάδος. Στο επίπεδο του λόγιου λόγου, η δυτική λογιοσύνη (αρχαιολόγοι, ιστορικοί, αλλά και πολιτικοί και δημοσιογράφοι με κλασική μόρφωση) δεν σταματούσε τέτοιες αυταπάτες. (Με το ερώτημα: τι είναι αυταπάτη; Δεν είναι κρίση εκ των υστέρων; Δεν πρόκειται μάλλον για αποτυχία μιας λανθασμένης πολιτικής η οποία αν ήταν αλλιώτικη θα είχε και άλλα αποτελέσματα;) Το αίσθημα του χαμένου ελληνικού μεγαλείου που πρέπει να αναστηθεί ήταν κοινός τόπος στα ρωμέικα σχολεία της Σμύρνης. Και ο κλήρος είχε διάφορες απόψεις. Ενώ το Πατριαρχείο έμεινε ως αργά θεσμός της οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ο Χρυσόστομος Σμύρνης έβλεπε την ενσωμάτωση της Σμύρνης στην Ελλάδα ως πλήρωμα του χρόνου και το δήλωσε δημόσια. Δεν ήταν μόνο οι Ρωμιοί που έπαθαν τέτοιο κύμα εθνικού ενθουσιασμού. Δύσκολο θα ήταν να βρούμε ανθρώπινη ομάδα χωρίς συλλογικό όραμα απελευθέρωσης ή ανάστασης ή επέκτασης εκείνη την εποχή. Οι Τσιγγάνοι, οι απόγονοι μαύρων δούλων, οι Λεβαντίνοι μάλλον (οι τρεις κατηγορίες με πολύ διαφορετική κοινωνική θέση εννοείται) δεν είχαν τα μέσα να θρέψουν τέτοια όνειρα.
-Γιατί το τέλος της Σμύρνης σηματοδοτεί το τέλος των κοσμοπολίτικων πόλεων της Ανατολικής Μεσογείου;
Είναι σχεδόν η πρώτη από τις καταστροφές παρόμοιων πόλεων. Η Οδησσός τη βίωσε λίγο νωρίτερα αλλά και οι άλλες ακολούθησαν. Το δόγμα της εδαφικής αποκλειστικότητας φαίνεται να έχει αποκτήσει και στην περίπτωση μεγάλων αστικών κέντρων πασίδηλο χαρακτήρα. Η Αλεξάνδρεια έπρεπε να γίνει αραβική πόλη, η Οδησσός σλαβική και μόνο, η Θεσσαλονίκη ελληνική και μόνο κ.ο.κ. Η Βηρυτός μπορεί να έχει παραμείνει ανοικτή και πολύμορφη αλλά ξέρουμε ότι ο Λίβανος ως κράτος σχεδόν δεν υπάρχει και ότι το μέλλον ενός τόπου πρέπει να συμφέρει όλων των γειτόνων για να παραμείνει ζωντανό. Είναι όμως πραγματικότητα ότι η μορφωμένη νεολαία του Λιβάνου φεύγει από τη χώρα όσο πιο γρήγορα μπορεί. Και ο πόλεμος στη διπλανή Συρία δεν έχει επιβραδύνει το φαινόμενο.
http://www.presspublica.gr/ierve-georgelin-smyrni-apo-ton-kosmopolitismo-eos-tous-ethnikismous/
Για το φιλολογικό μνημόσυνο για τον Γ. Μεγαλόπουλο:
https://www.e-pieria.gr/askiseis/11478-in-memoriam-gianni-megalopoulou