Αφιέρωμα στο 20ο Συνέδριο του ΚΚΕ
Εξήντα ένα χρόνια πέρασαν από το ιστορικό 20o Συνέδριο του ΚΚΣΕ (Κομμουνιστικό Κόμμα Σοβιετικής Ένωσης), που τόλμησε να καταγγείλει την 28χρονη τρομοκρατία του Στάλιν που είχε προηγηθεί με εκατοντάδες χιλιάδες θύματα. Σήμερα το ημέτερον ΚΚΕ πραγματοποιεί το δικό του 20ο Συνέδριο. Τον Στάλιν βεβαίως τον είχαν αποκαταστήσει τα παιδιά του Κολιγιάννη από το 2008 και είχαν καταγγείλει το σοβιετικό 20ο Συνέδριο ως οπορτουνιστικό και ως αρχή των δεινών.
Τώρα λοιπόν, με το δικό της 20ο Συνέδριο, η ηγετική ομάδα που κατέχει τη σφραγίδα του ιστορικού κόμματος, επιστρέφει στις προ του σοβιετικού 20ου Συνεδρίου εποχές.
Διακηρύσσει και πάλι τη ζαχαριαδική πολιτική του «όπλου παρά πόδα» και διερευνά τους τρόπους με τους οποίους η κυρίαρχη ομάδα θα μετατραπεί σε σύγχρονο Στάλιν επί του ελληνικού λαού. Στις “Θέσεις για το 20ό Συνέδριο” του ΚΚΕ, εκφράζεται και ο στόχος -μέσω του ΠΑΜΕ ως Δούρειου Ίππου. Στο ΠΑΜΕ λοιπόν και στις συναφείς μετωπικές οργανώσεις: «πρωτοπόρο ρόλο έχει το ΚΚΕ, (το οποίο) αγωνίζεται για την κατάκτηση της εργατικής λαϊκής εξουσίας. Για το ΚΚΕ η νέα εξουσία ταυτίζεται με την εργατική εξουσία, τη σοσιαλιστική, που ο επιστημονικός σοσιαλισμός την προσδιόρισε ως δικτατορία του προλεταριάτου, η οποία αποτελεί τον αντίποδα της δικτατορίας της αστικής τάξης, του αστικού κράτους”.
Η Λούξεμπουργκ απάντησε
Τα ξεπερασμένα και αποτυχημένα αυτά σχήματα του παρελθόντος, ξαναζωντανεύει η κυρίαρχη ομάδα για τα ταπεινά εγωιστικά της οφέλη, διαβάστε την εξαιρετική ανάλυση μιας μεγάλης μαρξίστριας, της Ρόζας Λούξεμπουργκ: «Οργανωτικά ζητήματα της ρωσικής σοσιαλδημοκρατίας».
Η Λούξεμπουργκ ασκώντας κριτική στο μοντέλο του Κόμματος Νέου Τύπου προέβλεψε πολύ νωρίς που θα οδηγούσαν το εργατικό κίνημα τέτοιες απόψεις σαν κι αυτές που ανασύρει το ΚΚΕ. Η σοβιετική εμπειρία δικαίωσε πλήρως την ανάλυσή της.
Σήμερα όμως οι θέσεις αυτές επανέρχονται με ιδιαίτερη σφοδρότητα από ένα κόμμα, που έως το τέλος της ΕΣΣΔ δεν είχε τολμήσει να ασκήσει την παραμικρή κριτική. Αντιθέτως, τα στελέχη του απολάμβαναν τις επιχορηγήσεις και τις υποτροφίες που έδιναν τα «αδελφά κόμματα» του υπαρκτού σοσιαλισμού και χειροκροτούσαν κάθε σοβιετική συμπεριφορά, από την εισβολή των σοβιετικών τανκς στην Πράγα έως το Αφγανιστάν λίγο αργότερα. Και μόνο όταν κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση το 1991 κάποιοι κύκλοι εντός του ΚΚΕ άρχισαν να εκφράζουν έναν κριτικό λόγο. «Δρυός πεσούσης πας ανήρ ξυλεύεται». Και σ’ αυτή την κατηγορία ανήκει όλη η ηγετική ομάδα, από την Παπαρήγα και τον Μαϊλη ως τον Κουτσούμπα και τους λοιπούς νεοφώτιστους «επαναστάτες».
Αυτές λοιπόν τις πρωτόγονες απόψεις που η ιστορία πέταξε στον σκουπιδοτενεκέ και οδηγούν στην υποκατάσταση της εργατικής τάξης από το συγκεντρωτικό Κόμμα, ανασύρει η ηγετική ομάδα του ΚΚΕ, καλύπτοντάς τες με μια φιλεργατική φιλολογία –προσπαθώντας να εξαπατήσει τους εργαζόμενους.
Η Λούξεμπουργκ έγραφε: «Τίποτε δεν θα εγκλωβίσει σιγουρότερα ένα νεαρό εργατικό κίνημα στην ελίτ της διανόησης της πεινασμένης για εξουσία, από αυτόν το γραφειοκρατικό ζουρλομανδύα, που θα ακινητοποιήσει τον κίνημα και θα το μετατρέψει σε ένα αυτόματο που θα το χειρίζεται η κεντρική επιτροπή. Από την άλλη μεριά, δεν υπάρχει καμιά μεγαλύτερη εγγύηση ενάντια στην οπορτουνιστική ίντριγκα και προσωπική φιλοδοξία, από την ανεξάρτητη επαναστατική δράση του προλεταριάτου, σαν αποτέλεσμα της οποίας οι εργάτες θα αποκτήσουν την αίσθηση της πολιτικής υπευθυνότητας και της αυτοπεποίθησής τους…»
Η εντολή του Ζαχαριάδη προς το ΚΚΕ
Ας περιοριστούμε όμως στην ελλαδική μας εμπειρία και ας θυμίσουμε την εντολή του Νίκου Ζαχαριάδη στο ΚΚΕ –που θυμίζει ότι το ΚΚΕ υπήρξε θύμα των σταλινικων διώξεων– ως ελάχιστο αφιέρωμα στο ελλαδικό μας 20ο Συνέδριο:
«Κάποτε θα πρέπει να ζητήσετε -ακόμα και με απόφαση συνεδρίου- όλα τα χαρτιά της Κομμουνιστικής Διεθνούς, της Κ.Ε. του ΚΚΣΕ, της Κα-Γκε-Μπε, που αφορούν το ΚΚΕ και το κίνημα, τους αγωνιστές μας που χάθηκαν εδώ στη Σιβηρία (σαν τους Κλειδωνάρη, Φλαράκο, Χαϊτά και άλλους πολλούς). Αυτή είναι ιερή υποχρέωσή μας. Το 1947 εγώ ζωντανούς βρήκα μονάχα δύο»
(ΝΙΚΟΣ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ, επιστολή προς Χαρίλαο Φλωράκη)
Ανδρόνικος Χαϊτάς , Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ
To KKE ως θύμα των σταλινικών διώξεων
.
Ένα από τα πλέον άγνωστα θέματα των σταλινικών διώξεων -που πραγματοποιήθηκαν την περίοδο 1937-38- είναι η εξόντωση των μελών του ΚΚΕ που είχαν καταφύγει στη Σοβιετική Ένωση λόγω του Ιδιώνυμου.
Το ζήτημα αυτό παραμένει άγνωστο για δύο λόγους:
πρώτα γιατί η νεοελληνική ιστοριογραφία δεν έχει το παραμικρό ενδιαφέρον για τέτοια ζητήματα και
έπειτα γιατί η πλειονότητα της ελληνικής Αριστεράς πάσχει από έναν ανυπόφορο αταβισμό, με αποκορύφωμα βέβαια το ΚΚΕ το οποίο έχει επιστρέψει στην πιο παλιά, σκληρή και μεταφυσική ιδεολογική του μήτρα.
Oι διώξεις Στάλιν κατά των φυγάδων-μελών του ΚΚΕ
- Το ζήτημα αυτό δεν σχετίζεται μόνο με την ιστορία της Αριστεράς και τη δυνατότητα αυτογνωσίας της, αλλά αποτελεί αδιερεύνητο θέμα και για την ίδια τη νεοελληνική ιστοριογραφία. Αντίστοιχο θέμα είναι και η διερεύνηση της της μοίρας των Ελλήνων που κατοικούσαν στην ΕΣΣΔ κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου. Μεταξύ των πολυάνθρωπων ελληνικών πληθυσμών, γηγενών αλλά και προσφυγικών από τη Μικρά Ασία, υπήρχε και ένας σημαντικός αριθμός φυγάδων από την Ελλάδα. Πρόκειται για διωκόμενους αριστερούς, που κατέφυγαν στην ΕΣΣΔ μετά την ψήφιση του Ιδιώνυμου (1929) με το οποίο ποινικοποιήθηκε η κομμουνιστική ιδεολογία.
Γνωρίζουμε πλέον μέσα από τα σοβιετικά αρχεία ότι η καταστροφή του σοβιετικού Ελληνισμού, όπως και πολλών μικρών εθνικών μειονοτήτων, υπήρξε συνειδητή πράξη της σταλινικής ηγεσίας. Οι Ελληνες της ΕΣΣΔ υπέστησαν από το 1937 πολιτιστική γενοκτονία. Οι φυσικοί τους ηγέτες (κομμουνιστικής ιδεολογίας) εκτελέστηκαν ή πέθαναν στα γκουλάγκ και μεγάλο μέρος των σοβιετικών Ελλήνων υπέστη την υποχρεωτική μαζική μετεγκατάσταση κατά τη δεκαετία του ’40 στις
Κωσταντίνος Ευτυχιάδης, μέλος του Π.Γ. του ΚΚΕ
στέπες της Κεντρικής Ασίας – με την ανοχή της ίδιας της Ελλάδας.
Ενώ γνωρίζουμε πλέον για τη μοίρα των ελληνικών κοινοτήτων, καθώς και για τη μοίρα των ντόπιων Ελλήνων κομμουνιστών (Ποντίων και Μαριουπολιτών), αγνοούμε το τι συνέβη με ακρίβεια στους Ελλαδικούς κομμουνιστές. Δηλαδή, ποια ήταν η μοίρα εκείνων των μελών του ΚΚΕ που είχαν καταφύγει στην ΕΣΣΔ, είχαν ενταχθεί στις ντόπιες ελληνικές κομματικές οργανώσεις και είχαν ενσωματωθεί ως εργαζόμενοι και καθοδηγητές στις σοβιετικές ελληνικές κοινότητες.
Aς τα ξαναθυμήσουμε λοιπόν, με βάση ένα παλαιότερο αφιέρωμα.
Η απόφαση της 10ης Ολομέλειας του ΚΚΕ
Ηδη κατά τη 10η Ολομέλεια του ΚΚΕ (Γενάρης 1967) είχε ληφθεί η απόφαση της κομματικής αποκατάστασης για τα υψηλόβαθμα στελέχη του ΚΚΕ που δολοφονήθηκαν από τους σταλινικούς στην ΕΣΣΔ:
«Η 10η Ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ, παίρνοντας υπόψη τα στοιχεία που υπάρχουν για τους παρακάτω συντρόφους-θύματα της προσωπολατρίας και μέλη και στελέχη του ΚΚΕ:
- Κλειδωνάρη Απόστολο 2. Μαρκοβίτη Μάρκο 3. Χαϊτά Ανδρόνικο 4. Ευτυχιάδη Κώστα 5. Πηλιώτη Διονύσιο 6. Ντούβα Γεώργιο (Βορεινό) 7. Τσαγκαράκη Γιάννη (Τόμωφ) 8. Γιαννοκούτση Γιάννη 9. Δημάκο Νικόλαο (Γρηγόριεφ) 10. Δουλούδη Βασίλη (Ταμπακώφ) 11. Χριστοδουλίδη Χριστόδουλο (Αλέξη) 12. Κολοζώφ Γεώργιο (Λεωνίδα) 13. Χαραμή Στάθη (Ασάνωφ)
Αποφασίζει:
1) Αποκαθιστά ηθικά και κομματικά τους συντρόφους αυτούς που πέθαναν, σαν μέλη και στελέχη του ΚΚΕ
2) Η απόφαση αυτή ν’ ανακοινωθεί εσωκομματικά και να μη δημοσιευτεί στον κομματικό Τύπο. Το Π.Γ. να πάρει μέτρα ώστε στον κατάλληλο χρόνο και τρόπο (επέτειοι, ιστορικές αναμνήσεις και άλλες δημοσιεύσεις) ν’ αποκαταστήσει δημόσια τη μνήμη των παραπάνω συντρόφων.
3) Η Κ.Ε. εξουσιοδοτεί το Π.Γ. ν’ ανακοινώσει κατάλληλα την απόφασή της στην οικογένεια, αν έχει, του κάθε συντρόφου και ταυτόχρονα να εξετάσει την περίπτωση ηθικής και υλικής βοήθειάς της».
Γνωρίζουμε ότι όλα αυτά τα μέλη που αναφέρονται στην απόφαση κατείχαν υψηλές κομματικές θέσεις στο μηχανισμό του ΚΚΕ που βρισκόταν εκτός νόμου στην Ελλάδα. Κάποιοι είχαν βρεθεί και στις ανώτατες θέσεις του κόμματος, όπως ο Ανδρόνικος Χαϊτάς, που ήταν γενικός γραμματέας του Κόμματος την περίοδο 1928 – 1931. Οι Γιώργος Κολοζώφ και Γιώργος Ντούβας διετέλεσαν γραμματείς της κομμουνιστικής νεολαίας ΟΚΝΕ (1928 – 1931 και 1925 – 1928).
Ο Κώστας Ευτυχιάδης υπήρξε μέλος του Π.Γ. (1928 – 1931) και ο Χριστόδουλος Χριστοδουλίδης διευθυντής του «Ριζοσπάστη» (1928 – 1931).
Στην προσπάθεια της διερεύνησης αυτής της άγνωστης και σκοτεινής σελίδας, τόσο της νεοελληνικής Ιστορίας όσο και της Αριστεράς, μεγάλη είναι η ερευνητική συμβολή του Μάριου Μαρκοβίτη, ανιψιού του Μάρκου Μαρκοβίτη, που εκτελέστηκε στην περιοχή της Kommunarka και θάφτηκε σε ομαδικό τάφο μαζί με άλλους 14.000 δολοφονημένους από το σταλινισμό.
Ένα blog του Βλάση Αγτζίδη 
Οι «Θέσεις» για το 20ό Συνέδριο του ΚΚΕ: Πολλά βήματα πίσω, κανένα μπροστά
Τρίκκας Τάσος
Δημοσίευση: 12 Μαρτίου 2017
Οι “Θέσεις”, πλήρεις βεβαιοτήτων για τις “αλήθειες” που εκφράζουν, αποκαλύπτουν όμως και κάποιες “αδυναμίες”. Αλλά για τις αδυναμίες ευθύνεται η βάση -οι κομμουνιστές και οι κομμουνίστριες που δουλεύουν στις οργανώσεις και δεν “αφομοιώνουν τη γραμμή”
“Η επικείμενη επανάσταση των εργατών και αγροτών στην Ελλάδα θα έχει αστικοδημοκρατικό χαρακτήρα με τάσεις γρήγορης μετατροπής σε προλεταριακή σοσιαλιστική επανάσταση”. Έτσι αποφάνθηκε η 6η Ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ (Γενάρης 1934) τερματίζοντας μια μακρόχρονη συζήτηση για τον χαρακτήρα της “επικείμενης” επανάστασης, που κυριάρχησε στο κόμμα από την ίδρυσή του (Νοέμβρης 1918).
Από τότε δεν αμφισβητήθηκε η εφαρμογή της λενινιστικής έμπνευσης “Θεωρίας των σταδίων”. Η χώρα μας βρισκόταν ακόμα στο “αστικοδημοκρατικό στάδιο” και αυτό καθόρισε τον αντίστοιχο χαρακτήρα της επανάστασης, κάθε άλλο παρά “επικείμενης” βέβαια. Ώσπου να ‘ρθει, το 1949, ένας άλλος Γενάρης, και σε μια άλλη (οδυνηρή) Ολομέλεια, τη γνωστή 5η, να διακηρύξει ο Νίκος Ζαχαριάδης ότι “οι εσωτερικές συνθήκες είχαν αλλάξει” (στα βουνά μαινόταν ο εμφύλιος πόλεμος) και η επανάσταση απέκτησε άλλο χαρακτήρα: τον σοσιαλιστικό.
Συγκλονιστικά γεγονότα μεσολάβησαν στην Ελλάδα και τον πλανήτη έως τον χρόνο που διανύουμε, το 2017. Εκατό χρόνια πέρασαν από τη μεγάλη σοσιαλιστική Οκτωβριανή Επανάσταση. Διαβάζουμε τώρα στις “Θέσεις για το 20ό Συνέδριο” του ΚΚΕ, που έχει οριστεί για εφέτος τον Μάρτιο: Η Λαϊκή Συμμαχία (το ΠΑΜΕ και οι συναφείς οργανώσεις), στην οποία “πρωτοπόρο ρόλο έχει το ΚΚΕ, αγωνίζεται για την κατάκτηση της εργατικής λαϊκής εξουσίας. Για το ΚΚΕ η νέα εξουσία ταυτίζεται με την εργατική εξουσία, τη σοσιαλιστική, που ο επιστημονικός σοσιαλισμός την προσδιόρισε ως δικτατορία του προλεταριάτου, η οποία αποτελεί τον αντίποδα της δικτατορίας της αστικής τάξης, του αστικού κράτους”.
Νάτο λοιπόν! 67 χρόνια μετά το τέλος του εμφυλίου και την τελευταία κήρυξή της, η σοσιαλιστική επανάσταση επανεμφανίζεται αιφνιδίως, και μάλιστα όχι μόνη της (όπως επί Ζαχαριάδη), αλλά συνοδευόμενη από τη δικτατορία του προλεταριάτου, κατά την επιταγή του επιστημονικού (σοσιαλιστικού) λόγου! (Θαυμάστε την κομψότητα της διατύπωσης).
Ακολουθεί στο κείμενο των “Θέσεων” λεπτομερής περιγραφή των έργων που θα επιτελέσει η δικτατορία του προλεταριάτου καθώς και αναλυτικός κατάλογος εκείνων που θα τα απολαύσουν: “Κατάργηση των μονοπωλίων, σε τελική ανάλυση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, ανατροπή της εξουσίας της”. Θα ωφεληθούν “οι φτωχοί αγρότες, οι αυτοαπασχολούμενοι στο εμπόριο και τη βιοτεχνία, στον επισιτισμό και τον τουρισμό, στις επισκευές, στον καθαρισμό, στον καλλωπισμό κ.λπ.”. Ο σύγχρονος καπιταλισμός είναι, τα βιομηχανικά, εμπορικά μονοπώλια, οι τράπεζες, η φορολογία του κράτους…”.
Αλλά διατυπώνονται λεπτομερειακά και οι πολιτικές προδιαγραφές του στρατηγικού στόχου του Περισσού. Εν πρώτοις το “επαναστατικό υποκείμενο”, δηλαδή το “θεωρητικό πλάσμα” (κατά το “πλάσμα δικαίου” των αστών νομοδιδασκάλων). Η Λαϊκή Συμμαχία που μόνο Συμμαχία δεν είναι.
Οι “Θέσεις” προσπαθούν να θεωρητικοποιήσουν και να εξηγήσουν σε φλύαρες παραγράφους κάτι που “η ζωή το έδειξε” (όπως έλεγαν οι παλιοί αυθεντικοί κομμουνιστές) – ένα “κατασκεύασμα”. Βαφτίζουν “συμμαχία” την ενότητα του ΚΚΕ με τον εαυτό του. Η πολιτική συμμαχιών, από τα πιο βασικά στοιχεία της στρατηγικής ενός επαναστατικού κόμματος, απουσιάζει από το κείμενο των “Θέσεων”.
Τονίζεται ότι η Λαϊκή Συμμαχία οριοθετείται “από μια ορισμένη μορφή διαμόρφωσης με τη δράση σε κοινό πλαίσιο του ΠΑΜΕ, ΠΑΣΕΒΕ, ΟΓΕ κ.λπ.”. Δεν πάει πιο πέρα. “Οικοδομείται ‘από τα κάτω’”. “Εξελίσσεται ανοδικά ως διαδικασία ωρίμανσης της συνείδησης…”.
Το “κατασκεύασμα” είναι απολίτικο: Η πολιτική ξορκίζεται με τον απήγανο. Η Λαϊκή Συμμαχία δεν έχει ορισμό. Το περιεχόμενό της αποτελείται από μια μακροσκελή περιγραφή βολονταριστικών στόχων: “Η πάλη της κατευθύνεται στην κατάκτηση της εργατικής λαϊκής εξουσίας. Εκφράζει (θέλει να εκφράζει…) τα συμφέροντα της εργατικής τάξης. Των μισοπρολεταρίων (νεολογισμός), των φτωχών αυτοαπασχολούμενων και αγροτών… κ.λπ.,κ.λπ.”.
Προσοχή! “Δεν αποτελεί συμμαχία πολιτικών κομμάτων”. Ποτέ! Όχι μόνο με κόμματα που υπάρχουν σήμερα, αλλά και με κόμματα που μπορεί να δημιουργηθούν στο μέλλον. “Το ΚΚΕ” -εδώ βγαίνει ανοιχτά η ψυχή της Λαϊκής Συμμαχίας- “δεν μπορεί να κάνει καμία πολιτική συνεργασία με αυτές τις πολιτικές δυνάμεις ούτε σε περίοδο συγκέντρωσης δυνάμεων ούτε σε συνθήκες επαναστατικής κατάστασης”. Ούτε με δυνάμεις που “υιοθετούν συνθήματα φιλολαϊκά”, αλλά “η πρότασή τους για το πρόβλημα της εξουσίας είναι ενταγμένη στα πλαίσια της διαχείρισης του καπιταλιστικού συστήματος, δηλαδή με τη μια ή την άλλη μορφή υιοθετούν στάδιο μεταξύ της αστικής και της εργατικής εξουσίας”.
Τέλος! Αυτό κι αν δεν είναι ρεβιζιονισμός (αλλά δεν το λέμε έτσι). Ένα από τα πολύχρονα ιερά δόγματα του κομμουνιστικού κινήματος, η αστικοδημοκρατική επανάσταση, εκβάλλεται εις το πυρ το εξώτερον! Και έπειτα η συνέχεια της αποπολιτικοποίησης. Το ΚΚΕ κατεβαίνει αυτοτελώς στις εκλογές και δεν κάνει εκλογικές συνεργασίες με κόμματα (δέχεται μόνο κάποιους συνεργαζόμενους στα ψηφοδέλτιά του).
Αλλά η “Λαϊκή Συμμαχία”, “ως συμμαχία των πιο ριζοσπαστικών πολιτικοποιημένων τμημάτων του εργατικού – συνδικαλιστικού κινήματος και των συμμάχων του, των οργανώσεων της νεολαίας και των γυναικών, ως συμμαχία με στόχο να προσελκύσει την ευρύτερη συσπείρωση νέων μαζών, δεν παίρνει μέρος στις εθνικές και τοπικές εκλογές, στις ευρωεκλογές, σε δημοψηφίσματα”.
Δηλαδή, όταν έρθουν οι εκλογές, ΚΚΕ και Λαϊκή Συμμαχία, ένα σώμα με μία ψυχή, θα κοπούν σε φέτες όπως το σαλάμι -οι μεν για τις εκλογές, οι δε για τα υπόλοιπα. Εκτός αν οι λόγοι είναι ιδεολογικοί: να διαφυλαχθεί η παρθενικότητα του εργατικού, συνδικαλιστικού κινήματος και των νέων μαζών και να ενταθεί η αποπολιτικοποίηση του Περισσού.
Τα αποκαλυπτήρια της Λαϊκής Συμμαχίας στις “Θέσεις” έχουν συνέχεια. Επιτρέπουν μια πρόγευση της “λαϊκής εξουσίας” και του δικού της κώδικα νοηματοδότησης, που πρέπει -σ’ αυτήν την πεποίθηση στηρίζονται- να διαφέρει, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει.
“Για τη Λαϊκή Συμμαχία”, τονίζουν οι “Θέσεις”, “οι έννοιες δημοκρατία, λαϊκή κυριαρχία, ιμπεριαλισμός, ιμπεριαλιστικός πόλεμος έχουν βαθύτερο ταξικό περιεχόμενο”. Τι θα πουν όλα αυτά; Υπάρχει και ελαφρύτερος, αταξικός ιμπεριαλισμός; Για την ισότητα δεν συζητούμε, γιατί η Λαϊκή Συμμαχία ξεχωρίζει τις “εργατικές και λαϊκές δυνάμεις με χαμηλή πολιτική πείρα” από τις υπόλοιπες λαϊκές δυνάμεις. Οι πρώτες είναι προφανώς “λιγότερο ίσες”.
Οι “Θέσεις”, πλήρεις βεβαιοτήτων για τις “αλήθειες” που εκφράζουν, αποκαλύπτουν όμως και κάποιες “αδυναμίες”. Αλλά για τις αδυναμίες ευθύνεται η βάση -οι κομμουνιστές και οι κομμουνίστριες που δουλεύουν στις οργανώσεις και δεν “αφομοιώνουν τη γραμμή”. “Αυτές οι υποκειμενικές αδυναμίες”, τονίζεται, “αναδεικνύουν τη λειψή κατανόηση της στρατηγικής σημασίας κοινωνικής συμμαχίας, αλλά και υποτίμηση της συνθετότητας και δυσκολίας του συγκεκριμένου καθήκοντος”.
Πάλι καλά όμως! Αναγνωρίζονται και ελαφρυντικά γι’ αυτές τις “υποκειμενικές αδυναμίες” των μελών του ΚΚΕ και της Λαϊκής Συμμαχίας. Είναι ο ΣΥΡΙΖΑ που φταίει τελικά. Είχε “τη μεγαλύτερη δυνατότητα χειραγώγησης εργατικών – λαϊκών δυνάμεων… Αξιοποίησε αντιλήψεις προηγούμενων περιόδων που παραμένουν στη συνείδηση πλατιών εργατικών – λαϊκών μαζών. Οι αντιλήψεις αυτές αφορούν το χαρακτήρα των αγώνων, τον ρόλο του αστικού κοινοβουλίου και της αστικής δημοκρατίας, τον ρόλο των ξένων δυνάμεων…”.
Για φανταστείτε! Κακόμαθαν οι εργαζόμενοι και η νεολαία με τους αγώνες τους εναντίον του Ιουλιανού πραξικοπήματος και με την αντίσταση κατά της δικτατορίας. Έγιναν ευάλωτοι. Έτσι απέκτησαν αδυναμίες και το ΚΚΕ έχασε 320.000 ψήφους στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015 Ο “Ριζοσπάστης” έχει “χαμηλή κυκλοφορία, πολύ πίσω από τις πραγματικές δυνατότητες, και η πτωτική τάση συνεχίζεται”. Το ίδιο και η ΚΟΜΕΠ.
Φυσικά ο σατανικός ΣΥΡΙΖΑ είναι πίσω από αυτά, επειδή έχει “την ικανότητα να αμβλύνει τις λαϊκές αντιστάσεις, να ενσωματώνει στο σύστημα, να αποπροσανατολίζει, να εξαπατά μαζικά και επαναλαμβανόμενα τα λαϊκά στρώματα. (…) Ιδιαίτερα επικίνδυνη είναι η τακτική της κυβέρνησης να καπηλεύεται χυδαία την ιστορία και τους αγώνες του εργατικού λαϊκού κινήματος, να εμφανίζεται ως περίπου κομμουνιστική δύναμη…”.
Τι να πει κανείς! Κατ’ αρχήν, έτσι “θα ισχυροποιηθεί το ΚΚΕ” και οι οργανώσεις του θα “ατσαλωθούν” και θα γίνουν “παντός καιρού”; Εδώ οι “Θέσεις” παίρνουν διαζύγιο από τη διαλεκτική. “Παντός καιρού”, δηλαδή αναλλοίωτες, ίδιες, χωρίς εσωτερικές αντιφάσεις. Ο Λένιν ονόμαζε τη διδασκαλία για τις αντιφάσεις “πυρήνα” της μαρξιστικής διαλεκτικής. “Η ανάπτυξη είναι πάλη των αντιθέσεων” τόνιζε.
Φαντάζεστε ένα επαναστατικό κόμμα που δεν αναπτύσσεται; Αν δεν υπήρχαν εσωτερικές αντιφάσεις στα αντικείμενα και στα φαινόμενα, τότε αυτά θα έμεναν ταυτόσημα με τον εαυτό τους, αμετάβλητα. Θα ήταν αδύνατη η ανάπτυξη, η ποιοτική αλλαγή, όλα θα βρίσκονταν σε κατάσταση στασιμότητας. “Κόμμα παντός καιρού” -αυτή είναι η εικόνα της κατάστασης στασιμότητας. Ένας βράχος ακινησίας, το πολύ – πολύ κατάλληλος για άμυνα.
Αλλά η επανάσταση που επαγγέλλονται οι “Θέσεις” είναι πρώτα απ’ όλα κίνηση εκτίναξης προς τα εμπρός: επίθεση. Οι κομμουνιστές και οι κομμουνίστριες που έχουν εγκλωβιστεί στο γκέτο των οργανώσεων του ΚΚΕ πώς είναι δυνατόν να εμπνευστούν και να ωφεληθούν στους αγώνες τους από ένα κείμενο όπως αυτό των “Θέσεων”; Ωστόσο δεν μπορούμε παρά να τους απευθύνουμε συντροφικές ευχές για επιτυχία στο Συνέδριό τους.
http://www.avgi.gr/article/10811/7967857/polla-bemata-piso-kanena-mpros-1
Από το πρωτοσέλιδό της, η «Αυγή» της Κυριακής 12/3/2016 ανήγγειλε άρθρο του Τ. Τρίκκα με τον τίτλο «Οι «Θέσεις» για το 20ό Συνέδριο του ΚΚΕ: Πολλά βήματα πίσω, κανένα μπροστά». Διαβάζοντας όμως το άρθρο, ο υποψιασμένος αναγνώστης (προφανώς, όχι αυτός της «Αυγής»…) αντιλαμβανόταν ότι κανένα από τα αποσπάσματα τα οποία χρησιμοποίησε ο συγγραφέας δεν ήταν από τις Θέσεις της ΚΕ για το 20ό Συνέδριο του Κόμματος. Κάποια ήταν από τις Θέσεις για το προηγούμενο, 19ο Συνέδριο, κάποια από την Πολιτική Απόφαση εκείνου του Συνεδρίου, κάποια άλλα από συρραφές απόψεων και γνωμών που εκφράστηκαν τότε στο δημόσιο διάλογο. Τους ενημερώνουμε ότι οι Θέσεις της ΚΕ για το 20ό Συνέδριο κυκλοφορούν σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή, προκειμένου να είναι προσβάσιμες από κάθε ενδιαφερόμενο. Αν θέλουν, μπορεί να τους στείλουμε και τα σχετικά link! Βέβαια, αυτό ελάχιστη σημασία έχει για τον συγγραφέα του άρθρου στην «Αυγή», ο οποίος τα ίδια θα έγραφε για το ΚΚΕ, ακόμα κι αν χρειαζόταν να αντλήσει «επιχειρήματα» από …τσελεμεντέ μαγειρικής.
Προσθέτω, παρά την πλήρη διαφωνία μου με το κκε σε σημαντικά στρατηγικά ζητήματα, και τις θέσεις του στο συγκεκριμένο συνέδριο, ότι το κείμενο της Αυγής περιέχει και ένα επιπλέον στοιχείο, πολύ απλό στοιχείο που λέγεται θράσος. Γιατί είναι θράσος μετά από όλη αυτή την καταιγίδα υποταγής του συριζα στην τρόΪκα-θεσμούς, την Ε.Ε και την ντόπια άρχουσα τάξη, να γράφεται ένα τόσο επηρμένο κείμενο το οποίο βρίθει ανακριβειών και εξυπνακισμών. Είναι τόσες οι ανακρίβειες και τόσοι οι εξυπνακισμοί τής Αυγής που θα χρειάζονταν ένα ολόκληρο άρθρο για να φανούν όλα αυτά, αλλά δεν αξίζει τον κόπο. Θα σταθώ μόνο σε ένα: ενώ στην αρχή υπάρχει ειρωνική παράθεση τής θέσης του παλαιού κκε για τα «στάδια» συμφώνως προς τις αρλουμπολογίες Μηλιού «θέσεων» κ.λπ, αλλά και άλλων πάλαι ποτέ αριστεριστών, το ξεπέρασμα αυτής τής θέσης (περί σταδίων) του παλαιού κκε αντί να «χαιρετίζεται» ως θετικό, αν υπήρχε λογική συνέπεια, γίνεται αντικείμενο άλλης ειρωνικής κριτικής: » Ένα από τα πολύχρονα ιερά δόγματα του κομμουνιστικού κινήματος, η αστικοδημοκρατική επανάσταση, εκβάλλεται εις το πυρ το εξώτερον!». Δηλαδή κακώς εγκαταλείφθηκε, αν και δεν το λέει έτσι ο αρθρογράφος, αλλά το λέει σε μια τρικυμία εν κρανίω και με ακαθόριστη την δική του θέση.
Αν κάτι θα στείλει το κκε στο 7-8 ή και στο 10% είναι η απύθμενη υποκρισία θρασύτητα κάτι κυρίως σαν τους «αριστερούς» κυρίους της Αυγής..
Διόρθωση: «κάτι Κυρίων σαν τους….»
Αφιέρωμα στο 20ο Συνέδριο του ΚΚΕ
Από Βλάσης Αγτζίδης – Μάρτιος 31, 2017
http://www.presspublica.gr/afieroma-sto-20o-synedrio-tou-kke/
http://www.kilkis24.gr/%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%AD%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%BF-20%CE%BF-%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%AD%CE%B4%CF%81%CE%B9%CE%BF/
—————————
To KKE ως θύμα των σταλινικών διώξεων
http://tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/kke-os-thyma-ton-stalinikon-diokseon
Η ιδιαιτερότητα του ΣΥΡΙΖΑ
Είναι γνωστό πως οι ιστορικές καταβολές των κυριότερων δυνάμεων που συναποτελούν τον ΣΥΡΙΖΑ εντοπίζονται στις δύο μεγάλες διασπάσεις του ΚΚΕ – στη διάσπαση του 1968 και σε εκείνην του 1991.
Κύρκος Δοξιάδης*
«Ο ΣΥΡΙΖΑ ευθύνεται ως κόμμα όχι μόνο για την αντιλαϊκή πολιτική της κυβέρνησής του αυτά τα δύο χρόνια, αλλά και γιατί συνειδητά αποπροσανατόλισε, χειραγώγησε, ακινητοποίησε τον λαό», είπε μεταξύ άλλων ο γενικός γραμματέας του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας στο 20ό Συνέδριο του κόμματός του.
Με αφορμή τους μελαγχολικούς συνειρμούς (του τύπου: «Μια απ’ τα ίδια…») που μου προξένησαν αυτά τα λόγια, έκατσα κι έκανα κάποιες σκέψεις που αφορούν την ιδιαιτερότητα του ΣΥΡΙΖΑ ως κόμματος της Αριστεράς.
Είναι γνωστό πως οι ιστορικές καταβολές των κυριότερων δυνάμεων που συναποτελούν τον ΣΥΡΙΖΑ εντοπίζονται στις δύο μεγάλες διασπάσεις του ΚΚΕ – στη διάσπαση του 1968 και σε εκείνην του 1991.
Οπως μαρτυρούν και οι συγκεκριμένες χρονολογίες, οι εν λόγω διασπάσεις δεν ήταν βέβαια άσχετες με τις αντίστοιχες συγκυρίες.
Η πρώτη έγινε στις συνθήκες επανέναρξης της κατάστασης άγριας παρανομίας που επικράτησε για την ελληνική Αριστερά στο σύνολό της με την εγκαθίδρυση της δικτατορίας του 1967, και η δεύτερη προφανώς σχετίστηκε άμεσα με την «υπαρξιακή κρίση» που γνώρισε η Αριστερά σε παγκόσμιο επίπεδο με την κατάρρευση των καθεστώτων του «υπαρκτού σοσιαλισμού».
Η πολιτική γενεαλογία του σημερινού κόμματος της ελληνικής ριζοσπαστικής Αριστεράς θα έλεγα όμως ότι συνδέεται με ολόκληρη την πορεία του ελληνικού αριστερού κινήματος τουλάχιστον από την εποχή του εμφυλίου πολέμου.
Στην αρένα της κοινωνικής και πολιτικής διαμάχης, οι ταυτότητες των συλλογικών φορέων συγκροτούνται σε μεγάλο βαθμό αντιπαραθετικά αν όχι συγκρουσιακά.
Κάτι τέτοιο ισχύει και για τις ίδιες τις κοινωνικές τάξεις: η αστική και η εργατική τάξη δεν ορίζονται μόνον επί τη βάσει της θέσης τους στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής, αλλά και ανάλογα με τη μεταξύ τους αντιπαλότητα όπως αυτή δομείται στην ιδεολογικο-πολιτική σφαίρα.
Πόσο μάλλον στην περίπτωση των πολιτικών κομμάτων: οι ιδεολογικο-πολιτικές επιλογές που τα ιδρύουν συμβάλλουν προσδιοριστικά και εξ ορισμού στην αυτοσυγκρότησή τους επί τη βάσει διαφοροποιήσεων και αντιθέσεων που τα περιχαρακώνουν και τα διακρίνουν από άλλα κόμματα.
Είναι σημαντικό ωστόσο να κατανοήσουμε ότι, μακροπρόθεσμα, οι διαδικασίες συγκρότησης και απόκτησης συλλογικής ιδεολογικής ταυτότητας κατά μέγα μέρος επισυμβαίνουν ερήμην της συνειδητής βούλησης των ατομικών υποκειμένων.
Στην Ελλάδα, οι μακροχρόνιες συνθήκες συγκρότησης των φορέων της λεγόμενης «ανανεωτικής» και κατόπιν «ριζοσπαστικής» Αριστεράς σημαδεύτηκαν σε τεράστιο βαθμό από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό του σταλινισμού – αρχικά του «κανονικού» και κατόπιν του «μετασταλινικού» σταλινισμού.
Η ανανεωτική και ριζοσπαστική Αριστερά στην Ελλάδα ωρίμασε μέσα από μια πολύμορφη και ασύμμετρη πάλη όχι μόνο με το αστικό καθεστώς, αλλά και με τις πολλαπλές εκφάνσεις της εγχώριας και διεθνούς σταλινικής γραφειοκρατίας.
Η ασυμμετρία των αντισταλινικών αγώνων συνίστατο πρώτα και κύρια στο ότι δεν επρόκειτο βέβαια για διαμάχη με τον ταξικό αντίπαλο, αλλά για την τραυματική προσπάθεια αποσύνδεσης από συντρόφους μέχρι τότε στον αντικαπιταλιστικό αγώνα.
Πράγμα το οποίο είχε ως αναπόφευκτη συνέπεια τούτη η αποκοπή να μην είναι πλήρης – οι απόηχοι της εν λόγω «μη πληρότητας» ελλοχεύουν σε νοοτροπίες και πρακτικές που συναντάμε και στις μέρες μας.
Θα ήταν λάθος να εντάξουμε την πορεία που οδήγησε στη δημιουργία του ΣΥΡΙΖΑ στο ευρύτερο ρεύμα του «ευρωκομμουνισμού», και τούτο για δύο λόγους.
Ο πρώτος είναι ότι κάθε εθνική Αριστερά έχει ούτως ή άλλως τη δική της ιδιαίτερη ιστορία – όπως μαρτυρούν και οι σημαντικές διαφορές μεταξύ δύο εκ των κυριότερων κομμάτων του «ευρωκομμουνισμού»: του ιταλικού και του γαλλικού.
Και ο δεύτερος είναι πως ειδικά η ελληνική ριζοσπαστική Αριστερά μάλλον έχει μια ιδιαιτερότητα που προσδιορίζει τον χαρακτήρα της κατά τρόπο μοναδικό.
Είναι από τις περιπτώσεις όπου η ιστορία παίζει καθοριστικό ρόλο ως προς τη συγκρότηση της πολιτικής ταυτότητας.
Η ιστορικο-πολιτική σημασία του ΚΚΕ έχει δύο πλευρές.
Το ΚΚΕ, ως «επίσημος» φορέας της ιστορίας του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος, αποτελεί τη ζωντανή υπενθύμιση της οξύτατης μορφής που έχουν προσλάβει οι ταξικοί αγώνες στην όχι και τόσο παλαιά ελληνική ιστορία.
Ταυτόχρονα όμως, είναι το «αρνητικό είδωλο» της ριζοσπαστικής Αριστεράς, υπό την έννοια ότι η τελευταία αυτοπροσδιορίζεται ως προς τον αντισταλινικό της χαρακτήρα σε αντιδιαστολή με το ΚΚΕ.
Το ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα δεν αυτοδιαλύθηκε όπως συνέβη σε άλλες χώρες.
Από τις διασπάσεις του κομμουνιστικού κινήματος στην Ελλάδα προέκυψαν αφ’ ενός ένα «ζωντανό μουσείο Μπελογιάννη» και αφ’ ετέρου μια υπαρκτή και υπολογίσιμη αντισταλινική Αριστερά, η οποία προσπαθεί τουλάχιστον να παραμείνει και αντικαπιταλιστική.
Η ιδιαιτερότητα της δεύτερης συνίσταται ακριβώς στο τεράστιας σημασίας στοίχημα να αποδειχτεί ότι η συνύπαρξη και των δύο «αντι-» είναι εφικτή.
*καθηγητής της Κοινωνικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
https://left.gr/news/i-idiaiterotita-toy-syriza
Για ένα περί αντικομμουνισμού κείμενο του Μάκη Μαΐλη
Στο βιβλίο «Δικτατορία 1967-1974», Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2017, υπάρχει και ένα κείμενο του Μάκη Μαΐλη (σελ. 52-77) με τίτλο «Ο αντικομμουνισμός, το ιδεολογικό υπόβαθρο για τη δικτατορία 1967-1974».
Στο κείμενό του ο Μάκης Μαΐλης επικεντρώνεται σε σχετικά με τον αντικομμουνισμό κυρίως τα προδικτατορικά χρόνια του ’60, αναφέρεται ως επί το πλείστον σε λεχθέντα και γραφέντα από παλαιό στέλεχος του ΚΚΕ, τον αντικομμουνιστή Σάββα Κωνσταντόπουλο, παραλείπει τα «μιάσματα» του πρωτοχρονιάτικου διαγγέλματος 1966 του βασιλιά Κωνσταντίνου, δεν εξηγεί το γιατί «από το 1958 ενεργοποιήθηκαν διάφοροι νέοι μηχανισμοί του αστικού κράτους» (που προφανώς ήταν το 24,02% της ΕΔΑ και οι 79 βουλευτές της, καθώς και η ανάδειξή της σε αξιωματική αντιπολίτευση στις βουλευτικές εκλογές της 11ης Μαΐου 1958), δεν παρακολουθεί τη δράση αυτών των μηχανισμών στις δημοτικές εκλογές του 1959, στις βουλευτικές εκλογές βίας και νοθείας του 1961, την αντιμετώπιση των αντικομμουνιστικών μηχανορραφιών από την πανδημοκρατική κινητοποίηση των χρόνων ως και το 1967. Δεν παρακολουθεί βεβαίως και την αντιμετώπιση του αντικομμουνισμού όπως εκφραζόταν στο Κοινοβούλιο, στον Τύπο, στο εργατικό και φοιτητικό κίνημα, δεν αναφέρεται στη συμβολή διανοουμένων και καλλιτεχνών σ’ αυτή την αντιμετώπιση, στη σύμπραξη των 115 εργατικών σωματείων, στη δράση της Πανελλαδικής Ένωσης Γυναικών (ΠΕΓ), στο λαμπρό αποτέλεσμα των δημοτικών εκλογών της 5ης Ιουλίου 1964 (τις τελευταίες πριν τη δικτατορία των συνταγματαρχών εκλογές που φανέρωσαν και την εις την κάλπη ήττα των δυνάμεων του αντικομμουνισμού).
Θα ήθελα να προσθέσω πως ο τρόπος αναφοράς στο θέμα του από τη μεριά του Μάκη Μαΐλη θίγει και όλους εκείνους που δίναμε εκείνα τα χρόνια τη μάχη για τη νομιμοποίηση του κομμουνιστικού κόμματος, κόντρα στις δυνάμεις του μετεμφυλιακού καθεστώτος, βάζοντας το κεφάλι μας στον ντορβά. Απουσιάζει οποιαδήποτε σχετική αναφορά του.
Καμία αναφορά δεν κάνει ο Μάκης Μαΐλης και στην καθημερινότητα της ζωής των Ελλήνων στο σχολείο, στο στρατό, στη δουλειά, στον ελεύθερο χρόνο, κατά τα χρόνια του ’50 και του ’60, υπό το καθεστώς που διαμορφώθηκε μετά τον εμφύλιο – όπως δεν κάνει και σε προσπάθειες που έλαβαν χώρα σε αριστερή, μαρξιστική ακόμη κατεύθυνση, στο χώρο των εκδόσεων κυρίως, αλλά και εκδηλώσεων με ομιλητές σημαντικούς της Αριστεράς αλλά και διαλεχτούς συνεργαζόμενους.
Κώστας Π. Παντελόγλου
Κοινοποιήστε:
Κλικ για να το μοιραστείτε στο Twitter(Ανοίγει σε νέο παράθυρο)15Πατήστε για κοινοποίηση στο Facebook(Ανοίγει σε νέο παράθυρο)15Κλικ για εκτύπωση(Ανοίγει σε νέο παράθυρο)Κλικ για αποστολή μέσω email(Ανοίγει σε νέο παράθυρο)
Κάνε Like στο:
Σχετικά
Για τη δικτατορία των συνταγματαρχών (1967-1974)
26 Απριλίου 2017
σε «Βιβλίο»
Με αφορμή τα 40 χρόνια από την πτώση της δικτατορίας των συνταγματαρχών (1967-1974), μια έκκληση του ΚΚΕ προς τον Ελληνικό λαό (Ιούνιος 1967) .1
30 Ιουλίου 2014
σε «Ειδήσεις και σχόλια»
Δυο λόγια για τον Λάζαρο Γεωργιάδη της Λέσχης του Δίσκου
20 Ιανουαρίου 2017
σε «Βιβλίο»
Tags: ΔΕΚΑΕΤΙΑ ’50 ΔΕΚΑΕΤΙΑ ’60 ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΚΚΕ ΜΑΚΗΣ ΜΑΪΛΗΣ
http://www.kosmosnf.gr/2017/05/antikommounismos/
[…] προκαλεί θλίψη ένα τέτοιο κείμενο που αναδεικνύει τον ξεπεσμό του σύγχρονου λόγου του ΚΚΕ. Δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα παραληρηματικό […]
ΔΡΥΟΣ ΠΕΣΟΥΣΗΣ ΠΑΣ ΑΝΗΡ ΞΥΛΕΥΕΤΑΙ: ΜΙΑ ΟΨΙΜΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ…
———————————————————————————————
http://www.rizospastis.gr/story.do?id=8777948
20ό ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΚΚΣΕ
Σημείο οπορτουνιστικής στροφής
Από τις εργασίες του 20ού Συνεδρίου του ΚΚΣΕ. Στο βήμα ο Ν. Χρουστσόφ
Από τις εργασίες του 20ού Συνεδρίου του ΚΚΣΕ. Στο βήμα ο Ν. Χρουστσόφ
Τις μέρες αυτές συμπληρώνονται 60 χρόνια από την πραγματοποίηση του 20ού Συνεδρίου του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ενωσης (14 – 25 Φλεβάρη 1956). Το Συνέδριο αυτό ξεχωρίζει ως σημείο – καμπή στην πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης «επειδή σε αυτό υιοθετήθηκαν μια σειρά οπορτουνιστικές θέσεις για τα ζητήματα της οικονομίας, της στρατηγικής του κομμουνιστικού κινήματος και των διεθνών σχέσεων. Αλλαξε ο συσχετισμός στη διαπάλη που διεξαγόταν όλη την προηγούμενη περίοδο, με στροφή υπέρ των αναθεωρητικών – οπορτουνιστικών θέσεων (…), με αποτέλεσμα το Κόμμα σταδιακά να χάνει τα επαναστατικά του χαρακτηριστικά»1. Την τελευταία μέρα του Συνεδρίου, σε κλειστή συνεδρίαση, πραγματοποιήθηκε η διαβόητη εισήγηση του Χρουστσόφ, τότε ΓΓ του ΚΚΣΕ, σχετικά με τη λεγόμενη «προσωπολατρία» και τις «βλαβερές συνέπειές» της.
Η εισήγηση αυτή αποτελούσε μια συρραφή συκοφαντικών και ψεύτικων κατηγοριών ενάντια στον Ι. Β. Στάλιν και τη δράση του στο διάστημα των περίπου 30 χρόνων που αυτός ηγήθηκε της σοβιετικής εξουσίας. Στόχος αυτής της επίθεσης δεν ήταν το πρόσωπο, αλλά οι πολιτικές επιλογές στις οποίες πρωτοστάτησε ο Ι. Β. Στάλιν. Συμβόλιζε «την απάρνηση της θετικής πείρας του Κόμματος στην πάλη με τον οπορτουνισμό, στην επαναστατική επαγρύπνηση για την υπεράσπιση του σοσιαλιστικού συστήματος, για τη νίκη του σοσιαλιστικού τρόπου παραγωγής απέναντι στις επιβιώσεις του παρελθόντος»2.
Ο πραγματικός χαρακτήρας αυτής της επίθεσης αποδείχτηκε πολύ γρήγορα με την εφαρμογή ενός πλέγματος οπορτουνιστικών πολιτικών και με την επικράτηση αντίστοιχων αναθεωρητικών αντιλήψεων σε διάφορους τομείς, πρώτα και κύρια στο πεδίο της οικονομίας, αλλά και στο πολιτικό σύστημα, δηλαδή στην εργατική εξουσία, και στην εξωτερική πολιτική.
Η στροφή του 20ού Συνεδρίου άσκησε καθοριστική επίδραση και στην παραπέρα πορεία του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος. Οι οπορτουνιστικές πολιτικές στο πεδίο της οικονομίας γρήγορα εφαρμόστηκαν ως κεντρική γραμμή και σε όλες τις Λαϊκές Δημοκρατίες, με το παραμέρισμα εκείνων των κομματικών ηγετικών στελεχών που διατύπωσαν αντιρρήσεις για την αλλαγή πορείας. Η ραγδαία μεταστροφή του προσανατολισμού στα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής (η λεγόμενη πολιτική της «ειρηνικής συνύπαρξης») οδήγησε στη διάσπαση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, με τη διαφοροποίηση του ΚΚ Κίνας, αλλά και άλλων κομμάτων που συντάχτηκαν με αυτό3. Επιπλέον, οι αποφάσεις του 20ού Συνεδρίου και η οξύτατη κριτική που ασκήθηκε στην προηγούμενη πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης τροφοδότησαν και ενίσχυσαν δεξιές οπορτουνιστικές τάσεις σε μια σειρά ΚΚ των καπιταλιστικών χωρών, ανοίγοντας το δρόμο για τη μετέπειτα διαμόρφωση του «ευρωκομμουνιστικού» ρεύματος. Οι εξελίξεις με το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ επηρέασαν βαθιά και το ΚΚΕ. Είναι χαρακτηριστικό ότι η λεγόμενη «Διεθνής Επιτροπή» των 6 κομμάτων, που ανέλαβε να παρέμβει στις εσωκομματικές διαδικασίες του ΚΚΕ και συγκάλεσε την 6η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ το Μάρτη του 1956, συγκροτήθηκε κατά τη διάρκεια των εργασιών του 20ού Συνεδρίου και ότι τις ίδιες μέρες καλέστηκε μπροστά της ο ΓΓ του ΚΚΕ, Νίκος Ζαχαριάδης4.
Οι νομοτέλειες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης
Πώς όμως οδηγήθηκε το μπολσεβίκικο κόμμα στην οπορτουνιστική στροφή του 20ού Συνεδρίου; Το ερώτημα αυτό δεν μπορεί να απαντηθεί στενά με όρους ιδεολογικής διαπάλης, σύγκρουσης δύο γραμμών, επαναστατικής και οπορτουνιστικής. Φυσικά και τέτοια διαπάλη υπήρξε, πριν και μετά το 20ό Συνέδριο, σε όλη την πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Τα βαθύτερα αίτια όμως τούτης της διαπάλης πρέπει να τα αναζητήσει κανείς στις ίδιες τις αντιφάσεις της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, που βρίσκουν την αντανάκλασή τους και στις αντιλήψεις της κομματικής και κρατικής ηγεσίας.
Η πείρα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης φανερώνει ότι αυτή είναι μια σχετικά μακρόχρονη διαδικασία μετατροπής ολόκληρης της παραγωγής σε άμεσα κοινωνική παραγωγή, με κοινωνική ιδιοκτησία πάνω στο σύνολο των μέσων παραγωγής και με κατανομή του συνόλου της εργασίας στην κοινωνία διαμέσου του Κεντρικού Σχεδιασμού. Αποτελεί μια διαδικασία για τη σταδιακή εξάλειψη των εμπορευματο-χρηματικών σχέσεων στην κοινωνία, δηλαδή για την εξάλειψη της παραγωγής των προϊόντων ως εμπορευμάτων και της κατανομής του κοινωνικού προϊόντος με χρηματική μορφή.
Συνυπάρχουν και αντιπαλεύουν δύο τάσεις. Εάν ηγετικό ρόλο παίζει η τάση ισχυροποίησης της κοινωνικής ιδιοκτησίας και του Κεντρικού Σχεδιασμού, τότε η οικοδόμηση αναπτύσσεται προχωρητικά. Εάν κυριαρχήσει η αντίθετη τάση, αποδυνάμωσής τους, η σοσιαλιστική οικοδόμηση αδυνατίζει και μπορεί να οδηγηθεί σε ξεπερασμένες ιστορικά μορφές, στην επικράτηση της αντεπανάστασης. Στο ζήτημα αυτό είναι κομβική η σημασία της σωστής πολιτικής των καθοδηγητικών οργάνων του Κόμματος και του κράτους στο να επιλύουν τις υπάρχουσες αντιθέσεις, στο να βαθαίνουν τις κομμουνιστικές σχέσεις παραγωγής, φέρνοντάς τις σε αντιστοιχία με τις παραγωγικές δυνάμεις που «αναντίρρητα, και στον σοσιαλισμό, προηγούνται από τις σχέσεις παραγωγής»5.
Μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με την επαναστατική στρατηγική του μπολσεβίκικου κόμματος, διαμορφώθηκαν οι βάσεις του νέου τρόπου παραγωγής. Εξαλείφθηκε η καπιταλιστική ιδιοκτησία. Δημιουργήθηκε και εδραιώθηκε η σοσιαλιστική βιομηχανική παραγωγή, μέσα από τα 2 πρώτα Πεντάχρονα πλάνα μετά το 1928. Στην αγροτική παραγωγή, με την κολεκτιβοποίηση, σημειώθηκε πέρασμα από το καθυστερημένο, μικρό ατομικό νοικοκυριό στη μεγάλη συλλογική, εκμηχανισμένη καλλιέργεια. Διεξάχθηκε με επιτυχία η ταξική πάλη και υπήρξαν θεαματικά αποτελέσματα ως προς τη γενικευμένη άνοδο της λαϊκής ευημερίας, με τη λύση προβλημάτων που δεν είχε καταφέρει να επιλύσει ο καπιταλισμός, όχι μόνο σε χώρες που ήταν σχετικά καθυστερημένες, αλλά και στις πιο ανεπτυγμένες.
Η διαπάλη για την παραπέρα πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης
Σταδιακά, άρχισε να εμφανίζεται στο προσκήνιο η ανάγκη παραπέρα βαθέματος των κομμουνιστικών σχέσεων. Κάτι τέτοιο απαιτούσε την κυριαρχία των κομμουνιστικών σχέσεων πάνω στη συνεταιριστική σχέση ιδιοκτησίας, με το ανέβασμα της συνεταιριστικής ιδιοκτησίας στο επίπεδο της άμεσα κοινωνικής ιδιοκτησίας, την ανάπτυξη και τελειοποίηση του Κεντρικού Σχεδιασμού και την πιο ενεργητική εργατική συμμετοχή στην οργάνωση της εργασίας και στον έλεγχο της διεύθυνσης. Πάνω στα ζητήματα αυτά γίνεται εκτεταμένη συζήτηση και διαπάλη πριν και μετά τον πόλεμο. Συμπύκνωση των συμπερασμάτων αυτής της συζήτησης αποτελεί το έργο του Στάλιν, «Οικονομικά προβλήματα του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ», όπου και τίθενται οι βασικοί προκαταρκτικοί όροι για τη μετάβαση στον κομμουνισμό.
Μέσα από την εσωκομματική διαπάλη «εκφράστηκε, σε ιδεολογικό και πολιτικό επίπεδο, η κοινωνική αντίσταση (κολχόζνικοι αγρότες, διευθυντικά στελέχη στην αγροτική παραγωγή και στη βιομηχανία) στην ανάγκη επέκτασης και εμβάθυνσης των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής…»6. Ενδεικτικό της ισχύος του «αγοραίου» ρεύματος είναι το γεγονός ότι η εσωκομματική διαπάλη δεν παρέμεινε στο πεδίο των θεωρητικών συζητήσεων, αλλά εκφράστηκε και στο πεδίο της πρακτικής πολιτικής του σοβιετικού κράτους7. Η επικράτηση όμως το διάστημα εκείνο του επαναστατικού ρεύματος στην εσωκομματική διαπάλη οδήγησε στην πολύ σύντομη απόσυρση των όποιων «αγοραίων» μέτρων και στην εφαρμογή πολιτικών που προετοίμαζαν το έδαφος για την επέκταση των κομμουνιστικών σχέσεων στην αγροτική παραγωγή8. Στην απόφαση του 18ου Συνεδρίου του ΚΚΕ σημειώνεται ότι «οι σωστές θέσεις και κατευθύνσεις του Στάλιν και των «αντι-αγοραίων» οικονομολόγων και στελεχών του KK δεν μπόρεσαν να οδηγήσουν στη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης θεωρητικής επεξεργασίας και αντίστοιχης πολιτικής γραμμής, ικανής να αντιμετωπίσει τις αγοραίες θεωρητικές θέσεις και πολιτικές επιλογές που ενισχύονταν. Σε αυτό συνέβαλαν οι ισχυρές κοινωνικές πιέσεις, αλλά και οι αντινομίες, ανεπάρκειες, ταλαντεύσεις που υπήρχαν στο αντι-αγοραίο ρεύμα»9.
Η επαναστατική γραμμή του Κόμματος ανατράπηκε λίγο πριν, αλλά κυρίως μετά το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ, όταν τα ζητήματα που έθετε προς λύση η πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης απαντήθηκαν με πολιτικές κατευθύνσεις και μέτρα που οδηγούσαν σε μια εντελώς διαφορετική κατεύθυνση. Υιοθετήθηκαν επιλογές στη βάση της διεύρυνσης των εμπορευματο-χρηματικών σχέσεων. Διαλύθηκαν οι Μηχανοτρακτερικοί Σταθμοί και βασικά μέσα παραγωγής πωλήθηκαν στα κολχόζ. Διαβρώθηκε ο πανεθνικός Κεντρικός Σχεδιασμός προς όφελος της «ιδιοσυντήρησης», επεκτάθηκαν οι αρμοδιότητες των επιχειρήσεων και των διευθυντών τους. Υιοθετήθηκε και ενισχύθηκε το κίνητρο της κερδοφορίας στο επίπεδο της κάθε επιχείρησης, ενισχύθηκαν τα ατομικά χρηματικά κίνητρα και το διευθυντικό πριμ10.
Η εφαρμογή των παραπάνω μέτρων, που επιταχύνθηκε με τις «μεταρρυθμίσεις Κοσίγκιν» το 1965, αποδυνάμωσε την άμεσα κοινωνική παραγωγή, αλλοίωσε τον κοινωνικό χαρακτήρα της ιδιοκτησίας. Οδήγησε στην πτώση της δυναμικής της σοσιαλιστικής ανάπτυξης, στην καθήλωση της παραγωγικότητας. Ενίσχυσε το βραχυπρόθεσμο ατομικό και ομαδικό συμφέρον (στο επίπεδο της κάθε επιχείρησης), σε βάρος των γενικών κοινωνικών συμφερόντων. Αδυνάτισε ο έλεγχος των ίδιων των παραγωγών, ο εργατικός έλεγχος. Ενισχύθηκε, αντί να περιορίζεται, η εισοδηματική διαφοροποίηση.
Διαμορφώθηκαν ή ενισχύθηκαν κοινωνικά στρώματα που είχαν ισχυρό υλικό συμφέρον για την παρεμπόδιση της σοσιαλιστικής οικοδόμησης και, τελικά, για την ανατροπή της. Αυτά αποτέλεσαν και την κινητήρια κοινωνική δύναμη της αντεπανάστασης, δρώντας πρώτα και κύρια μέσα από τις γραμμές του Κόμματος. Οι αντεπαναστατικές εξελίξεις στη Σοβιετική Ενωση και η στήριξή τους από τέτοια κοινωνικά στρώματα είχαν τον προάγγελό τους σε ανάλογες προσπάθειες στην Ουγγαρία το 1956, στην Τσεχοσλοβακία το 1968, στην Πολωνία το 1980.
Η τελική κατάληξη της οπορτουνιστικής στροφής που σηματοδότησε πριν από 60 χρόνια το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ επιβεβαιώνει για τους επαναστάτες εργάτες ότι «στη σοσιαλιστική κοινωνία (…) η κοινωνική βάση του οπορτουνισμού παραμένει όσο διατηρούνται μορφές ομαδικής και ατομικής ιδιοκτησίας, όσο παραμένουν οι εμπορευματικές χρηματικές σχέσεις, οι κοινωνικές διαφορές»11.
Και όπως τόνιζε χαρακτηριστικά ο Στάλιν το 1937, «οι μπολσεβίκοι μάς θυμίζουν τον ήρωα της ελληνικής μυθολογίας, Ανταίο. Αυτοί, όπως και ο Ανταίος, είναι δυνατοί, γιατί έχουν δεσμό με τη μητέρα τους, με τις μάζες που τους γέννησαν, τους ανάθρεψαν και τους διαπαιδαγώγησαν. Και όσο μένουν συνδεμένοι με τη μητέρα τους, με το λαό, έχουν όλες τις πιθανότητες να μείνουν ακατανίκητοι»12.
Παραπομπές
1. Απόφαση του 18ου Συνεδρίου του ΚΚΕ για το Σοσιαλισμό.
2. Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, Β’ τόμος 1949 – 1968, σελ. 70.
3. Για τις αντιφατικές τοποθετήσεις του ΚΚ Κίνας απέναντι στο 20ό Συνέδριο, δες και το Δοκίμιο Ιστορίας, σελ. 72 – 74.
4. Για τις συζητήσεις του Ν. Ζαχαριάδη με την «Διεθνή Επιτροπή» τις μέρες του 20ού Συνεδρίου, δες Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, σελ. 348 – 355.
5. Ι. Β. Στάλιν, «Οικονομικά προβλήματα του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ», εκδ. ΣΕ, σελ. 76.
6. Απόφαση του 18ου Συνεδρίου του ΚΚΕ για το Σοσιαλισμό.
7. Χαρακτηριστικά, ο Βοζνεσένσκι, μέλος του ΠΓ του ΚΚΣΕ και επικεφαλής του Γκοσπλάν (Κρατικό Σχέδιο), προώθησε το 1948 – 1949 την εφαρμογή μιας σειράς αγοραίων πολιτικών, με την άνοδο των χονδρικών τιμών των βιομηχανικών προϊόντων και την προσπάθεια εισαγωγής ενός μίνιμουμ ποσοστού κερδοφορίας στο επίπεδο της επιχείρησης.
8. Ενδεικτικά, μέσα στο δίχρονο 1950 – 1952, προχώρησε η συνένωση των κολχόζ σε μεγαλύτερα (97.000 κολχόζ το 1952 από 254.000 το 1950), βλ. Γ. M. Mάλενκοφ, «Eκθεση δράσης της KE του KK(μπ.) της EΣΣΔ στο 19ο Συνέδριο του Kόμματος», 5 Oκτώβρη 1952, εκδ. KE του KKE.
9. Απόφαση του 18ου Συνεδρίου του ΚΚΕ για το Σοσιαλισμό.
10. ό.π.
11. ό.π.
12. Ι. Β. Στάλιν, Απαντα, τόμος 14, σελ. 281.
Του Βασίλη ΟΨΙΜΟΥ*
*Ο Βασίλης Οψιμος είναι μέλος της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ
Τρεις αυτοκτονίες και ένα Κόμμα
15.10.2011 Με τον Μάριο Δημητρίου
Από τις αρχές Οκτωβρίου 2011, με απόφαση της Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης του Ιουλίου 2011, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΚΚΕ) προχώρησε κλιμακωτά σε πολιτική αποκατάσταση του θρυλικού Άρη Βελουχιώτη, «καπετάνιου» του ΕΛΑΣ και στελέχους του ΚΚΕ, και σε κομματική αποκατάσταση άλλων δύο σημαντικών στελεχών του Κόμματος, του Νίκου Βαβούδη και του Νίκου Ζαχαριάδη (Γενικού Γραμματέα του ΚΚΕ 1935-1956).
Πρόκειται για ηγέτες του ελληνικού κομμουνισμού που σφράγισαν με τη δράση τους την περίοδο πριν, στη διάρκεια και αμέσως μετά τον καταστροφικό εμφύλιο πόλεμο στην Ελλάδα που προκάλεσε το ΚΚΕ (1946-1949), και που καθαιρέθηκαν και διαγράφηκαν από την τότε ηγεσία του Κόμματος σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, καταγγελλόμενοι ως «εχθροί του κόμματος», «φραξιονιστές», «πράκτορες του εχθρού», «τυχοδιώκτες» και «ύποπτα στοιχεία».
Η αποκατάσταση των τριών αντρών, μισό αιώνα μετά το θάνατό τους, από τη σημερινή ηγεσία του ΚΚΕ (που τώρα θεωρεί ότι είχαν δίκιο στις επιλογές τους, που τότε επέσυραν την ανελέητη δίωξη και καταδίωξή τους από τους πρώην συντρόφους τους), αποκαλύπτει γι’ άλλη μια φορά αυτήν που θα μπορούσε να αποκληθεί πολιτική ψυχοπαθολογία του σταλινικού μηχανισμού, όχι μόνο μέσα στο ΚΚΕ, αλλά σε κάθε κομμουνιστικό οργανισμό που σκέφτεται και συμπεριφέρεται σαν αυτό.
Ποια ψυχοπαθολογία; Αυτήν που «σπρώχνει» το Κόμμα να στιγματίζει, να απομονώνει και να συντρίβει ηθικά, πολιτικά -συχνά και φυσικά- τον οπαδό, μέλος ή στέλεχός του, επειδή κάποια στιγμή διαφώνησε σε ένα ζήτημα με την επίσημη γραμμή του Κόμματος, για να έρθει δέκα χρόνια μετά, είκοσι χρόνια μετά, ή πενήντα χρόνια μετά, να «αποκαταστήσει» τη μνήμη τού, νεκρού πια, στιγματισμένου. Χωρίς καν να ζητήσει ρητά και απερίφραστα «συγγνώμη» από την οικογένειά του.
Ένα μέρος της ψυχοπαθολογίας του σταλινικού ΚΚΕ αποκαλύπτεται με τον τρόπο που πέθαναν και οι τρεις αποκαταστημένοι σήμερα άντρες, ως αποτέλεσμα της δράσης τους μέσα από τις γραμμές του Κόμματος.
Τόσο ο Άρης Βελουχιώτης, όσο και ο Νίκος Βαβούδης και ο Νίκος Ζαχαριάδης αυτοκτόνησαν σε διαφορετικό χρόνο και χώρο, κάτω από διαφορετικές συνθήκες, αλλά και οι τρεις στο όνομα και για την τιμή και τη δόξα του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας.
Ο Άρης Βελουχιώτης, ηγέτης του αντάρτικου ΕΛΑΣ που είχε έρθει σε ρήξη με το ΚΚΕ, γιατί αρνήθηκε να παραδώσει τα όπλα μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας (ενώ το Κόμμα, την είχε υπογράψει), διαγραμμένος από το Κόμμα ως «τυχοδιωκτικό και ύποπτο στοιχείο», περικυκλώθηκε στις 15 Ιουνίου 1945 με τους άντρες του σε χαράδρα του Αχελώου ποταμού στην Άρτα, από ομάδες του Εθνικού Στρατού και της «Εθνοφυλακής», που είχαν σταλεί να τον καταδιώξουν και να τον συλλάβουν.
Σύμφωνα με τη μαρτυρία του αυτόπτη μάρτυρα Άγγελου Λύκκα, δεξιού αντάρτη της «Εθνοφυλακής», είδε το πτώμα του Άρη «με το κεφάλι προς την κατηφόρα, μέσα στα αίματα και με τα έντερα έξω από την κοιλιά». Είχε τραβήξει και πυροδοτήσει τη χειροβομβίδα του στην κοιλιά του, για να μην πιαστεί ζωντανός από τους διώκτες του. Την ίδια μέρα του θανάτου του, η εφημερίδα «Ριζοσπάστης» δημοσίευσε την απόφαση της Κ. Ε. του ΚΚΕ για τη διαγραφή του από το κόμμα, ως «προδότη του κόμματος»…
Για να μην πιαστεί ζωντανός από τους διώκτες του, αυτοκτόνησε το Νοέμβριο 1951 και ο Νίκος Βαβούδης, αυτοπυροβολούμενος στο κεφάλι. Ήταν ασυρματιστής του παράνομου τότε ΚΚΕ και έμενε σε κρύπτη αθηναϊκού σπιτιού ενός άλλου παράνομου στελέχους του ΚΚΕ, όπου εισέβαλαν δυνάμεις της Ασφάλειας και του στρατού. Τότε καταγγέλθηκε από το ΚΚΕ ως «πράκτορας του εχθρού»…
Το ίδιο αυτοκτονικό τέλος είχε και ο κάποτε πανίσχυρος Γ.Γ. του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης, που ηγείτο του κομμουνιστικού Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδος στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Ο Ζαχαριάδης καθαιρέθηκε από το αξίωμά του και διαγράφηκε από το Κόμμα το 1957, ως «σεχταριστής» και «ύποπτος προδοσίας» στη διάρκεια της αποσταλινοποίησης των κομμουνιστικών κομμάτων διεθνώς, όταν ηγέτης της ΕΣΣΔ ήταν ο Χρουτσόφ.
Τον εξόρισαν στο Μπορόβιτσι της βορειοδυτικής Ρωσίας και στη συνέχεια τον εκτόπισαν στο Σουργκούτ της Σιβηρίας, όπου ζούσε φυλακισμένος σε πλήρη αφάνεια, επιτηρούμενος σε 24ωρη βάση από σοβιετικούς στρατιώτες. Η τότε σοβιετική ηγεσία τού είχε αφαιρέσει και το όνομά του και τον είχε υποχρεώσει να φέρει ταυτότητα με ρωσικό όνομα (Νικολάι Νικολάγεβιτς Νικολάγεφ…).
Την 1η Αυγούστου 1973, ο Ζαχαριάδης βρέθηκε κρεμασμένος στο σπίτι-φυλακή του, σε εκείνη την παγωμένη εξορία… είχε ήδη γράψει σε επιστολή του ότι θα αυτοκτονούσε, αφού μάταια έκανε απεργίες πείνας, ζητώντας την αποκατάσταση της φήμης του, την απελευθέρωσή του και την επιστροφή του στην Ελλάδα και στο ΚΚΕ…
http://www.sigmalive.com/archive/simerini/columns/eks+aformis/427126
Η επώδυνη διάσπαση του ΚΚΕ
ΝΙΚΟΣ ΜΑΡΑΝΤΖΙΔΗΣ*, ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΤΣΕΚΟΥ**
Ο Κώστας Κολιγιάννης, ηγέτης του ΚΚΕ κατά την εποχή της διάσπασης, κλήθηκε να αντιμετωπίσει τα μεγάλα διλήμματα εκείνης της εποχής.
Η ιστορία του ελληνικού, όπως και του διεθνούς, κομμουνισμού είναι συνυφασμένη με εσωκομματικές συγκρούσεις και διασπάσεις. Στην ελληνική περίπτωση, η ήττα του αντάρτικου στρατού του ΚΚΕ στον Εμφύλιο Πόλεμο τον Αύγουστο του 1949 προκάλεσε μια ιδιάζουσα οργανωτικο-πολιτική κατάσταση που διατηρήθηκε ως τέτοια μέχρι την πτώση της δικτατορίας το 1974. Η ηγεσία του ΚΚΕ εγκαταστάθηκε στο εξωτερικό και είχε υπό τον έλεγχό της τις οργανώσεις του στις «Λαϊκές Δημοκρατίες» (όπου εγκαταστάθηκαν Ελληνες πολιτικοί πρόσφυγες), αλλά και τις παράνομες οργανώσεις του κόμματος στην Ελλάδα, όπου το ΚΚΕ ήταν εκτός νόμου.
Η κατάσταση αυτή παρήγαγε ανορθόδοξα πολιτικά αποτελέσματα: από τη μια, οι κομμουνιστές οι οποίοι έμειναν στην Ελλάδα, ενώ θεωρητικά εκπροσωπούνταν στην εξόριστη «Κεντρική Επιτροπή» του κόμματος στη Ρουμανία, πρακτικά δεν μπορούσαν να έχουν συμμετοχή στις συνδιασκέψεις και άρα πρόσβαση στις αποφάσεις της. Και από την άλλη, οι ευρισκόμενοι στην «υπερορία» επηρέαζαν, χωρίς οι ίδιοι να είναι παρόντες, τα πολιτικά γεγονότα στην Ελλάδα, τα οποία, όμως, ερήμην τους έπαιρναν έναν άλλο βηματισμό.
Η δημιουργία της ΕΔΑ και οι εντάσεις της
Τον Αύγουστο του 1951 ιδρύθηκε στην Αθήνα η ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά). Η ΕΔΑ ιδρύθηκε ως συνασπισμός κομμάτων της Αριστεράς, με πρωτοβουλία του ΚΚΕ, του οποίου εξάλλου τα μέλη συγκροτούσαν την τεράστια πλειοψηφία των στελεχών της. Η ΕΔΑ έκανε δυναμική εμφάνιση στις εκλογές του 1951, επιτυγχάνοντας το διόλου ευκαταφρόνητο 10,57% των ψήφων και εκλέγοντας δέκα βουλευτές. Στις εκλογές όμως του 1952, λόγω του πλειοψηφικού συστήματος, δεν κατάφερε να εκπροσωπηθεί στο Κοινοβούλιο.
Η απομόνωση της ΕΔΑ τερματίστηκε στις εκλογές της 29ης Φεβρουαρίου του 1956, όταν συνεργάσθηκε στο πλαίσιο της «Δημοκρατικής Ενωσης» με το Κέντρο, συνασπισμός που πέτυχε να κερδίσει 48,15% των ψήφων. Η απόφαση συνεργασίας προήλθε με τη σύμφωνη γνώμη του ΚΚΕ και του ΚΚΣΕ. Στο τελευταίο, ο άνεμος του 20ού συνεδρίου, που είχε πραγματοποιηθεί ελάχιστες ημέρες νωρίτερα, είχε αρχίσει να φυσάει έντονα. Οι αλλαγές που έφερε ο Χρουστσόφ επηρέαζαν όλα τα κομμουνιστικά κόμματα του δυτικού κόσμου και όχι μόνον αυτά. Τότε στο ΚΚΕ προέκυψε μια ώσμωση «εσωτερικού και εξωτερικού», καθώς λίγο καιρό αργότερα το εξόριστο ΚΚΕ πήρε την απόφαση να διαλύσει τις παράνομες οργανώσεις του στην Ελλάδα και τα μέλη του να ενταχθούν στην ΕΔΑ.
Η αποσταλινοποίηση προκάλεσε σφοδρές αντιπαραθέσεις
Μετά το 1956 («λιώσιμο των πάγων»), το παγκόσμιο κομμουνιστικό σύστημα άρχισε να χάνει την παλαιότερη συνοχή του. Οι κομμουνιστές της Δύσης άρχισαν σταδιακά να παίρνουν αποστάσεις από τη Μόσχα, ενώ οι σχέσεις μεταξύ ΕΣΣΔ και Κίνας πήραν αρνητική τροπή. Η Ουγγαρία επιχείρησε να δραπετεύσει από το σοσιαλιστικό στρατόπεδο, με αποτέλεσμα τη σοβιετική εισβολή στη χώρα τον Νοέμβριο του 1956. Η μείωση της έντασης των διώξεων στην ΕΣΣΔ είχε τις επιπτώσεις της και στο ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα. Ιδεολογικές και πολιτικές διαφωνίες εμφανίσθηκαν και καθώς η ηγεσία του ΚΚΕ δεν εγκατέλειπε τον αγώνα εναντίον των ιδεολογικών της αντιπάλων, προέκυψε διάβρωση της εξουσίας του ΚΚΕ και διάσπασή του σε διάφορες «φράξιες» (και στην Ελλάδα). Η αρχική διάσπαση των στελεχών του ΚΚΕ με τα γεγονότα στην Τασκένδη, 1955-1956, σε «Ζαχαριαδικούς» και «αντιζαχαριαδικούς» εξελίχθηκε σε πολυδιάσπαση, από την οποία προέκυψαν τέσσερις κομματικές παρατάξεις:
α. Η αναγνωρισμένη από το ΚΚΣΕ (και τα άλλα κομμουνιστικά κόμματα) «Κομματική Οργάνωση» με γενικό γραμματέα τον Κ. Κολιγιάννη. Η Οργάνωση αυτή, μειοψηφία στο σύνολο των υπόλοιπων δυνάμεων του διασπασμένου ΚΚΕ, μόνο θεωρητικά είχε γνώμονα της πολιτικής της τις αποφάσεις της 6ης Ολομέλειας του ΚΚΕ (1956), η οποία ήταν εμπνευσμένη από το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ. Στην πράξη η «νέα καθοδήγηση» ακολούθησε την πολιτική της ηγεσίας του Ν. Ζαχαριάδη και συνέχισε το ανώμαλο εσωκομματικό καθεστώς, με διώξεις, «διαγραφές», εξορίες, σε βάρος των «Ζαχαριαδικών» αυτή τη φορά.
β. Η «Ζαχαριαδική» παράταξη, η μεγαλύτερη σε αριθμό κομματικών στελεχών. Αντίθετη με τις αποφάσεις της 6ης Ολομέλειας του Κόμματος και του 20ού Συνεδρίου του ΚΚΣΕ, ζητούσε αποκατάσταση της «Κεντρικής Επιτροπής», με επικεφαλής τον Ν. Ζαχαριάδη, και έμενε πιστή στις παλιές θέσεις του κόμματος. Μετά τη ρήξη της Σοβιετικής Ενωσης με την Κίνα και την Αλβανία και την καταδίκη του Μάο Τσε Τουνγκ και της πολιτικής του από τον Ν. Ζαχαριάδη προέκυψε κατακερματισμός της. Δημιουργήθηκαν ομάδες και οργανώσεις «κινεζόφιλων» και «αλβανόφιλων», έπειτα και από επαφές τους με το ΚΚ Κίνας και το ΚΚ Αλβανίας [μετά τη μεταπολίτευση το 1974 συγκροτήθηκε οργάνωσή τους, με την επωνυμία ΚΚΕ (μ-λ)].
Ετσι, οι κινήσεις των «Ζαχαριαδικών» πολιτικών προσφύγων διακρίνονται σε δύο περιόδους, την πρώτη από το 1956 έως το 1962 και τη δεύτερη από τη διετία 1963-1964 κι έπειτα. Στην πρώτη περίοδο εντοπίζονται διαβουλεύσεις, αναζητήσεις τρόπων αντίδρασης, απόπειρες οργανωμένης αντίστασης στη νέα κατάσταση που δημιουργήθηκε και στη δεύτερη η ιδεολογικο-πολιτική διάπλαση και η οργανωτική συγκρότηση ενός ρεύματος Ελλήνων πολιτικών προσφύγων, μέσα από τη δημόσια αντιπαράθεση σε ζητήματα ιδεολογικών αρχών και κατευθύνσεων του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, προσβλέποντας στο Πεκίνο και τα Τίρανα.
γ. Η παράταξη των «Μαρκικών», αποτελούμενη από 800 περίπου οπαδούς του Μάρκου Βαφειάδη, η οποία απαιτούσε πιστή εφαρμογή των αποφάσεων της 6ης Ολομέλειας και αποκατάσταση του Μάρκου Βαφειάδη στην ηγεσία του ΚΚΕ. Οι επικεφαλής της θεωρούσαν «γνήσια μαρξιστικές» τις απόψεις τους και διεκδικούσαν την ηγεσία του κόμματος, με επικεφαλής τον Μ. Βαφειάδη. Επρόκειτο κυρίως για στελέχη του ΔΣΕ, τα οποία είχαν παραγκωνισθεί και είχαν μείνει έξω από τον κομματικό μηχανισμό και ήθελαν για νέο ηγέτη του ΚΚΕ τον Μ. Βαφειάδη.
δ. Η παράταξη των «ανεξάρτητων», η μικρότερη σε αριθμό ανώτερων και μεσαίων στελεχών, η οποία ήταν σύμφωνη με ορισμένες από τις αποφάσεις της 6ης Ολομέλειας του 1956, αλλά δεν συμφωνούσε με τον τρόπο σύγκλησης και διεξαγωγής της, ούτε με τα μέτρα και τις σχετικές με την οργάνωση λύσεις, οι οποίες προωθήθηκαν.
Αποχωρήσεις και καθαιρέσεις στην Ολομέλεια της Βουδαπέστης
Τον Φεβρουάριο του 1968 επιβεβαιώθηκε η διάσπαση του ΚΚΕ, η οποία ήταν το επιστέγασμα των διαδοχικών κρίσεών του, από τον εμφύλιο πόλεμο έως τη δικτατορία. Πιο συγκεκριμένα, στις 5-15 Φεβρουαρίου 1968 συνήλθε στη Βουδαπέστη η 12η Πλατιά Ολομέλεια της «Κεντρικής Επιτροπής» του ΚΚΕ για να εξετάσει εσωκομματικά ζητήματα και την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα με την επιβολή της δικτατορίας. Στελέχη τα οποία εκπροσωπούσαν μία τάση που δυσφορούσε με την απόλυτη εξάρτηση του ΚΚΕ από τις επιλογές της σοβιετικής ηγεσίας, υποστηρίζονταν από τη ρουμανική ηγεσία του Τσαουσέσκου και έβλεπαν με ενδιαφέρον τις εξελίξεις στην Τσεχοσλοβακία, διαφώνησαν σε εσωκομματικά και κεντρικά πολιτικά ζητήματα (πολιτική συμμαχιών, ρόλος Σοβιετικής Ενωσης) και αποχώρησαν.
Με απόφαση της 12ης Ολομέλειας καθαιρέθηκαν τα τρία διαφωνούντα μέλη του Πολιτικού Γραφείου (Μήτσος Παρτσαλίδης, Ζήσης Ζωγράφος, Πάνος Δημητρίου) και περιθωριοποιήθηκαν οι υπόλοιποι (Δημήτρης Βατουσιανός, Βασίλης Ζάχος, Σταύρος Καράς, Θανάσης Καρτσούνης, Λεωνίδας Τζεφρώνης κ.ά.).
Ωστόσο και στελέχη του τμήματος της ηγεσίας που δρούσε στο εσωτερικό της χώρας σε συνθήκες παρανομίας (Μπάμπης Δρακόπουλος, Νίκος Καρράς, Αντώνης Μπριλλάκης, Τάκης Μπενάς κ.ά.), συμπαρατάχθηκαν με τους διαφωνούντες. Ετσι συγκροτήθηκε το «ΚΚΕ-Εσωτερικού», τα στελέχη του οποίου απέδιδαν την ονομασία «ΚΚΕ-Εξωτερικού» στο τμήμα του κόμματος που ακολουθούσε την ηγεσία. Η ιδεολογική ταυτότητα του «ΚΚΕ-Εσωτερικού» υπήρξε η ελληνική εκδοχή του Ευρωκομμουνισμού, η ανανέωση της Αριστεράς και η επαγγελία ενός «σοσιαλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο».
Το νέο κόμμα είχε την έδρα του στη Ρουμανία, η οποία το υποστήριξε ποικιλοτρόπως, ενώ ο μηχανισμός του «ορθόδοξου» ΚΚΕ, λόγω των διαφορών Σοβιετικής Ενωσης και Ρουμανίας, είχε ήδη μεταφερθεί στο Ιβάνοβο της Σοβιετικής Ενωσης. Η ίδρυση γραφείων του νέου κόμματος στις «Λαϊκές χώρες» ήταν σημάδι των κεντρόφυγων τάσεων των κομμουνιστικών χωρών (χαρακτηριστικό παράδειγμα η Τσεχοσλοβακία όπου οι ανανεωτές ήταν πλειοψηφία) και της προϊούσας αδράνειας της πολιτικής επαγρύπνησης σ’ αυτές, αλλά από το ΚΚΕ το νέο κόμμα αντιμετωπίσθηκε με τη γνωστή μέθοδο: «διαγραφή των ανανεωτών». Μεγάλο έρεισμα για το νέο κόμμα προέκυψε στην Τσεχοσλοβακία («Ανοιξη της Πράγας», 1968), παρά τη σκλήρυνση του καθεστώτος της λόγω της σοβιετικής εισβολής τον Αύγουστο του 1968.
Στη διάρκεια της δικτατορίας το «ΚΚΕ-Εσωτερικού» συμμετείχε ενεργά στον αντιδικτατορικό αγώνα μέσα από το «Πανελλήνιο Αντιδικτατορικό Μέτωπο» (Π.Α.Μ.) και την οργάνωση νεολαίας «Ρήγας Φεραίος».
Μετά την αποκατάσταση του κοινοβουλευτισμού και τη νομιμοποίηση όλων των πολιτικών κομμάτων, με την πτώση της δικτατορίας, στις πρώτες εκλογές το 1974, το «ΚΚΕ Εσωτερικού» συνεργάστηκε με την ΕΔΑ και το ΚΚΕ στη δημιουργία του συνασπισμού «Ενωμένη Αριστερά».
* Ο κ. Νίκος Μαραντζίδης είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Καρόλου στην Πράγα.
** Η κ. Κατερίνα Τσέκου είναι διδάκτωρ Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου.
“Καθημερινή”
Ο Βελουχιώτης και η Εκκλησία του σταλινισμού
Αποκαθιστώντας τον Αρη, το ΚΚΕ επιστρέφει στο παρελθόν και καθαγιάζει τα χρόνια της εξουσίας του Ζαχαριάδη και του Στάλιν. Ετσι η Εκκλησία του σταλινισμού επιστρέφει στις ρίζες της· αυτό ίσως να μη βοηθά το κόμμα να αναπτυχθεί εκλογικά, σίγουρα όμως ανακουφίζει τις ψυχές των πιστών του
Νίκος Μαραντζίδης 27 ΙΟΥΝΙΟΥ 2018,
Με πρόσφατη ανακοίνωσή του το Γραφείο Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ, σχετικά με την πραγματοποίηση της πανελλαδικής συνδιάσκεψης για το Δοκίμιο Ιστορίας του Κόμματος 1918-1949, μας ενημέρωσε πως η συνδιάσκεψη ενέκρινε τη μεθοδολογία, τις κατευθύνσεις έρευνας των ιστορικών γεγονότων της ταξικής πάλης και, επίσης, ενέκρινε την αποκατάσταση τριών στελεχών του κόμματος: του Αρη Βελουχιώτη, του Γιώργου Γεωργιάδη και του Γιώργου Γιαννούλη. Αν το δει κανείς κάπως αποστασιοποιημένα, θα αισθανθεί πως περισσότερο και από ανακοίνωση πολιτικού κόμματος, όλο αυτό θυμίζει τη στάση που επιδεικνύουν έναντι του παρελθόντος τους εκκλησιαστικοί θεσμοί. Δεν χωρεί συζήτηση πως το ΚΚΕ είναι το μόνο ελληνικό πολιτικό κόμμα που ο τρόπος που προσεγγίζει το παρελθόν προσομοιάζει με αυτόν μιας Εκκλησίας.
Αυτό βέβαια δεν συνιστά ελληνική ιδιαιτερότητα, σχετίζεται με τον κομμουνισμό. Ο κομμουνισμός διεθνώς λειτούργησε ως μία εγκόσμια θρησκεία, μια Εκκλησία, που μέσω των κανόνων και των διεθνών ιεραρχιών της προσδιόριζε το καλό και το κακό καθώς και τις προϋποθέσεις της «σωτηρίας». Για εβδομήντα πέντε χρόνια, οι αποδεκτοί κανόνες ορίζονταν ουσιαστικά από το διεθνές κέντρο (Μόσχα) που ήταν κάτι σαν τη Ρώμη για τον Ρωμαιοκαθολικισμό.
Οι κανόνες αυτοί χάρασσαν τα σύνορα ανάμεσα σε τρεις διαφορετικούς κόσμους: την επίσημη Εκκλησία, τους αποκηρυγμένους αιρετικούς και τον κόσμο των απίστων. Καμία άλλη κομματική οικογένεια δεν έδωσε τόσο μεγάλο βάρος στην παρουσίαση του παρελθόντος και στην αφήγηση της ιστορίας. Σε κανένα άλλο πολιτικό κόμμα δεν δημιουργήθηκαν «ιστορικά τμήματα» με τόση ισχυρή αίσθηση καθήκοντος συγγραφής της κομματικής ιστορίας. Κανένα άλλο πολιτικό κόμμα δεν φρόντισε να εκδώσει τόσα βιβλία και να δημοσιεύσει τόσα άρθρα για την ιστορία του κόμματος. Κανένα κόμμα δεν συντήρησε και δεν προφύλαξε από τα «αδιάκριτα μάτια» με τόση σχολαστικότητα τα κομματικά αρχεία.
Η ιδιαιτερότητα να είναι το κομμουνιστικό κόμμα ο ιστορικός του εαυτού του σχετίζεται με την ειδική σημασία που αποδίδουν τα ΚΚ στην ιστορία και ειδικά στη «δική τους» ιστορία. Η ιστορία τους είναι η ψυχή τους. Ως εκ τούτου, το κόμμα, όπως και η Εκκλησία, αναλαμβάνει να γίνει ο ιστορικός του εαυτού του προκειμένου να προφυλάξει την ιστορία (του) από τους «απίστους» ή «αιρετικούς». Ιδιαίτερα αυτούς τους τελευταίους. Μέσα στο κομμουνιστικό σύμπαν η σχέση ανάμεσα στην ιστορία και την πολιτική είναι ασφυκτικά στενή. Το παρελθόν αποκτά διπλή ιδιότητα: καταρχήν έχει μια εργαλειακή λειτουργία που στοχεύει στη δικαίωση της πολιτικής γραμμής του παρόντος. Επιπλέον όμως είναι και ένας μηχανισμός διαμόρφωσης συλλογικής ταυτότητας. Η αφήγηση του παρελθόντος εκ μέρους του ΚΚΕ δεν μπορεί, βεβαίως, να θεωρηθεί Ιστορία. Πρόκειται για έναν λόγο αυτοδικαιωτικό, προπαγανδιστικό κατά βάση, που απευθύνεται τόσο προς τα έξω όσο και προς τα μέσα.
Η αφήγηση του Εμφυλίου Αντίθετα πάντως απ’ ό,τι συχνά πιστεύεται, το ΚΚΕ κάθε άλλο παρά σταθερή θέση διατήρησε έναντι της δεκαετίας του ’40. Οι αλλαγές ηγεσίας και πολιτικής γραμμής επηρέαζαν δραματικά τη ματιά του για το παρελθόν. Τίποτε το παράξενο για κομμουνιστές. Στο κάτω κάτω της γραφής, όπως δίδαξαν οι Σοβιετικοί, «μόνο για το μέλλον μπορούμε να είμαστε σίγουροι, το παρελθόν αλλάζει συνεχώς». Από τα τέλη της δεκαετίας του ’50, πάντως, και για αρκετά χρόνια, ο Εμφύλιος Πόλεμος συνιστούσε για το ΚΚΕ ένα «ταμπού». Η ήττα και οι περιπέτειες των ελλήνων κομμουνιστών καθώς και η αποσταλινοποίηση και αποζαχαριαδοποίηση στη συνέχεια συνέβαλαν να μετατραπεί η εμφύλια σύγκρουση σε ένα τραύμα και να υιοθετηθεί ως στάση από το επίσημο ΚΚΕ κυρίως η σιωπή.
Ως συνέπεια όλων αυτών, το κόμμα μετέφερε το κέντρο βάρους της ιστορικής του αφήγησης στην ΕΑΜική αντίσταση οικοδομώντας έτσι τη δική του εθνική συμφιλιωτική και ταυτόχρονα ηρωική αφήγηση. Πρόσωπα όπως ο Ζαχαριάδης και ο Βελουχιώτης, αν και αναπόσπαστα κομμάτια της ιστορίας του ΚΚΕ, προξενούσαν σε αυτό αμηχανία. Από το 1991 (πτώση της ΕΣΣΔ, διάσπαση του κόμματος) και έπειτα, το ΚΚΕ έσπασε τη χρόνια σιωπή του στο θέμα αυτό και μετατόπισε σταδιακά το βάρος της ιστορικής του αφήγησης, από τα χρόνια της Κατοχής και της Αντίστασης, στην περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου.
Ηταν μια προφανής προσπάθεια να διαφοροποιηθεί από τα άλλα κόμματα (ΠΑΣΟΚ, Συνασπισμός) που στη σφαίρα της δημόσιας ιστορίας χρησιμοποίησαν συστηματικά την αφήγηση μιας, περισσότερο ή λιγότερο, αποστειρωμένης από εμφύλιες συγκρούσεις Εθνικής Αντίστασης. Υλοποιείτο έτσι η νέα πολιτική γραμμή: «πέντε κόμματα, δύο πολιτικές». Από αυτό το σημείο και στο εξής ο Εμφύλιος Πόλεμος παρουσιάζεται ως μια «δικαιωμένη πολιτική» και συνιστά ιερό στοιχείο της ιστορίας του ΚΚΕ. Ο ΔΣΕ περιγράφεται από στρατευμένους κομματικούς ιστορικούς ως ένας στρατός ηρώων στον οποίο οι μαχητές του υποτίθεται πως ήταν δεμένοι στη ζωή και στον θάνατο με μια υπόθεση ονειρική. Με λίγα λόγια, ο Εμφύλιος Πόλεμος συνιστά πλέον μια κομμουνιστική εποποιία και όχι μια εθνική τραγωδία.
Ο Εμφύλιος δεν θεωρείται, τώρα, αρνητική εξέλιξη που επιβλήθηκε, αλλά κλιμάκωση της ταξικής πάλης. Οπως έγραφε το ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ Δημήτρης Γόντικας, ο Εμφύλιος Πόλεμος «είναι η εξέλιξη της ταξικής πάλης στον ανώτατο βαθμό. Αυτή είναι η μοναδικά σωστή επιστημονική εξήγηση (…) Ο εξορκισμός των εμφυλίων της ταξικής πάλης είναι το σκιάχτρο της άρχουσας τάξης για την υποταγή του εργατικού και λαϊκού κινήματος σε αιώνια σκλαβιά». Η εξιδανίκευση της επιλογής του Εμφυλίου μετατρέπεται σε καθημερινή πολιτική πράξη προάσπισης της ιστορίας του ΚΚΕ, υπόμνησης των αγώνων του και υπενθύμισης πως, για τους εναπομείναντες, σοκαρισμένους από την πτώση της ΕΣΣΔ κομμουνιστές, το παιχνίδι δεν τελείωσε ακόμη. Ακριβώς γιατί τα πρόσωπα έχουν το δικό τους ιδιαίτερο βάρος στο παρελθόν της κομμουνιστικής Εκκλησίας, ιδιαίτερα σημαντική απόφαση υπήρξε η αποκατάσταση τριών προσώπων που είχαν εξελιχθεί σε εμβληματικές αλλά ιδιαίτερα αμφιλεγόμενες φιγούρες για το ΚΚΕ: του Νίκου Ζαχαριάδη, του Νίκου Βαβούδη και του Αρη Βελουχιώτη.
Η πολιτική τους αποκατάσταση επικύρωσε με επίσημο τρόπο τη νέα ανάγνωση του Εμφυλίου Πολέμου εκ μέρους του ΚΚΕ. Κάπως έτσι το ΚΚΕ «επιστρέφει» και καθαγιάζει τα χρόνια της ζαχαριαδικής και σταλινικής εξουσίας. Η Εκκλησία του σταλινισμού επιστρέφει στις ρίζες της. Αυτό, μπορεί να μη βοηθά το κόμμα να αναπτυχθεί εκλογικά, σίγουρα όμως ανακουφίζει τις ψυχές των πιστών του. Τελικά, η σωτηρία της ψυχής είναι πράγματι πολύ μεγάλο πράγμα, ακόμη και για τους άθεους κομμουνιστές, ή ίσως κυρίως για αυτούς.
http://www.protagon.gr/apopseis/editorial/o-velouxiwtis-kai-ekklisia-tou-stalinismou-44341647184
Από 18ο ξεκίνησε η αναθεώρηση και η επιστροφή στη «μήτρα»…
———————————————————————————————
……………..
……………..
Γ. O ΣOΣIAΛIΣMOΣ ΣTHN EΣΣΔ. AITIEΣ NIKHΣ THΣ ANTEΠANAΣTAΣHΣ
9. Eστιάζουμε στην εμπειρία της EΣΣΔ, γιατί αποτέλεσε την πρωτοπορία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Eίναι αναγκαία η περαιτέρω μελέτη της πορείας του σοσιαλισμού στα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη, καθώς και της πορείας της σοσιαλιστικής εξουσίας στα κράτη της Aσίας (Kίνα, Bιετνάμ, ΛΔ Kορέας) και στην Kούβα.
H τεκμηρίωση του σοσιαλιστικού χαρακτήρα της EΣΣΔ στηρίζεται: Στην κατάργηση των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής, στην ύπαρξη σοσιαλιστικής ιδιοκτησίας και υποταγμένης (παρά τις όποιες αντιφάσεις) σε αυτήν συνεταιριστικής ιδιοκτησίας, στον Κεντρικό Σχεδιασμό, στην εργατική εξουσία και στις πρωτόγνωρες κατακτήσεις προς όφελος των εργαζομένων.
Aυτά δεν αναιρούνται από το γεγονός ότι από μια περίοδο και μετά, το Kόμμα έχασε σταδιακά τον επαναστατικό καθοδηγητικό του χαρακτήρα και έτσι έγινε δυνατό να κυριαρχήσουν οι αντεπαναστατικές δυνάμεις στο Kόμμα και στην εξουσία, στη δεκαετία του 1980.
Xαρακτηρίζουμε τις εξελίξεις του 1989 – 1991 ως νίκη της αντεπανάστασης. Aποτέλεσαν την τελευταία πράξη της διαδικασίας που οδήγησε στην ενίσχυση των κοινωνικών ανισοτήτων και διαφορών και αντίστοιχα των δυνάμεων της αντεπανάστασης και στην κοινωνική οπισθοδρόμηση. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι αυτές οι εξελίξεις υποστηρίχτηκαν από τη διεθνή αντίδραση, ότι η σοσιαλιστική οικοδόμηση, ιδιαίτερα στην περίοδο εξάλειψης των καπιταλιστικών σχέσεων και θεμελίωσης του σοσιαλισμού, μέχρι το B΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, συγκεντρώνει τα ιδεολογικά και πολιτικά πυρά του διεθνούς ιμπεριαλισμού. Aπορρίπτουμε τον όρο «κατάρρευση», γιατί υποβαθμίζει την αντεπαναστατική δράση, την κοινωνική βάση στην οποία μπορεί αυτή να αναπτυχθεί, να κυριαρχήσει, εξαιτίας αδυναμιών και παρεκκλίσεων του υποκειμενικού παράγοντα κατά τη σοσιαλιστική οικοδόμηση.
H νίκη της αντεπαναστατικής ανατροπής στα χρόνια 1989 – 1991 δεν αποδεικνύει έλλειψη ενός βασικού επιπέδου ανάπτυξης των υλικών προϋποθέσεων για ν’ αρχίσει η σοσιαλιστική οικοδόμηση στη Pωσία.
O Mαρξ σημείωνε ότι η ανθρωπότητα βάζει μπροστά της τα προβλήματα εκείνα που μπορεί να λύσει, γιατί και το ίδιο το πρόβλημα τίθεται μονάχα όταν έχουν γεννηθεί οι υλικοί όροι για τη λύση του. Aπό τη στιγμή που η εργατική τάξη, η κύρια παραγωγική δύναμη, αγωνίζεται για την ιστορική αποστολή της και μάλιστα εκδηλώνεται η επανάσταση, έχουν αναπτυχθεί οι παραγωγικές δυνάμεις έως το επίπεδο σύγκρουσης με τις σχέσεις παραγωγής, με τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής, δηλαδή υπάρχουν οι υλικές προϋποθέσεις για το σοσιαλισμό, πάνω στις οποίες διαμορφώθηκαν οι επαναστατικές συνθήκες.
O Λένιν και οι μπολσεβίκοι θεωρούσαν ότι προβλήματα της σχετικής καθυστέρησης στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων («πολιτιστικό επίπεδο») δε θα λυθούν από κάποια άλλη ενδιάμεση εξουσία ανάμεσα στην αστική και την προλεταριακή, αλλά από τη δικτατορία του προλεταριάτου.10
Mε βάση και τα στατιστικά στοιχεία της εποχής, στη Pωσία, κυριαρχούσαν οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής στο μονοπωλιακό στάδιο ανάπτυξής τους. Σε αυτή την υλική βάση στηρίχθηκε η επαναστατική εξουσία για την κοινωνικοποίηση των συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής.11 H εργατική τάξη της Pωσίας, και μάλιστα το βιομηχανικό τμήμα της, θεμελίωσε τα σοβιέτ ως πυρήνες οργάνωσης της επαναστατικής δράσης, με καθοδηγητή το KK (μπ) στην πάλη για την κατάκτηση της εξουσίας. Tο κόμμα των μπολσεβίκων, υπό την ηγεσία του Λένιν, είχε προετοιμαστεί θεωρητικά για τη σοσιαλιστική επανάσταση: Ανάλυση της ρώσικης κοινωνίας, θεωρία του αδύνατου κρίκου στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα, εκτίμηση της επαναστατικής κατάστασης, θεωρία για τη δικτατορία του προλεταριάτου. Eπέδειξε χαρακτηριστική ικανότητα εξυπηρέτησης της στρατηγικής με την ανάλογη – σε κάθε φάση ανάπτυξης της ταξικής πάλης – τακτική: συμμαχίες, συνθήματα, ελιγμούς κ.λπ.
Ωστόσο, ο σοσιαλισμός αντιμετώπισε επιπλέον ιδιαίτερες δυσκολίες, λόγω του ότι η σοσιαλιστική οικοδόμηση ξεκίνησε από χώρα με χαμηλότερο επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων (μεσαίο – αδύνατο, κατά το χαρακτηρισμό του B. I. Λένιν) σε σχέση με τις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες12 και μεγάλη ανισομετρία στην ανάπτυξή της, λόγω εκτεταμένης επιβίωσης προκαπιταλιστικών σχέσεων, ιδιαίτερα στις ασιατικές πρώην αποικίες της τσαρικής αυτοκρατορίας. O σοσιαλισμός άρχισε να οικοδομείται μετά από την τεράστια καταστροφή του A΄ Παγκοσμίου Πολέμου και μέσα στις καταστροφικές συνθήκες του εμφυλίου. Aντιμετώπισε στην πορεία τις καταστροφές του B΄ Παγκοσμίου Πολέμου, σε αντίθεση με καπιταλιστικές δυνάμεις, όπως οι HΠA, που δε γνώρισαν πόλεμο στο έδαφός τους, ενώ αντίθετα μέσω του πολέμου ξεπέρασαν τη μεγάλη κρίση της δεκαετίας του 1930.
H τεράστια οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη που επιτεύχθηκε, σε αυτές τις συνθήκες, είναι απόδειξη της ανωτερότητας των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής ακόμα και στην αρχική βαθμίδα ανάπτυξής τους.
Oι εξελίξεις δεν επιβεβαιώνουν τις εκτιμήσεις μιας σειράς οπορτουνιστικών και μικροαστικών ρευμάτων. Δεν επιβεβαιώθηκαν οι απόψεις των σοσιαλδημοκρατών για το ανώριμο της σοσιαλιστικής επανάστασης στη Pωσία. Δεν επιβεβαιώθηκαν οι θέσεις των τροτσκιστών για το αδύνατο της οικοδόμησης του σοσιαλισμού στη EΣΣΔ. Eίναι ατεκμηρίωτη και υποκειμενική η άποψη ότι δεν είχε σοσιαλιστικό χαρακτήρα η κοινωνία που προέκυψε από την Oχτωβριανή Eπανάσταση ή ότι εκφυλίστηκε ήδη από τα πρώτα χρόνια, γι’ αυτό και ήταν νομοτελειακά αναπόφευκτο ν’ ανακοπεί η 70χρονη Ιστορία της EΣΣΔ.
Aπορρίπτουμε τις θεωρίες ότι αυτές οι κοινωνίες ήταν κάποιο «νέο εκμεταλλευτικό σύστημα» ή μια μορφή «κρατικού καπιταλισμού», όπως ισχυρίζονται διάφορα οπορτουνιστικά ρεύματα.
Oι εξελίξεις, επίσης, δε δικαιώνουν τη συνολική στάση του «μαοϊκού» ρεύματος απέναντι στη σοσιαλιστική οικοδόμηση στην EΣΣΔ, το χαρακτηρισμό της EΣΣΔ ως σοσιαλιμπεριαλιστικής, την προσέγγιση της Kίνας με τις HΠA, αλλά και την ασυνέπεια στα ζητήματα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην Kίνα (π.χ. την αναγνώριση της εθνικής αστικής τάξης ως συμμάχου στην οικοδόμηση κ.λπ.).
H δικιά μας κριτική αποτίμηση γίνεται με δεδομένη την υπεράσπιση της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην EΣΣΔ και τις υπόλοιπες χώρες.
10. H αντεπανάσταση στην EΣΣΔ δεν προήλθε από ιμπεριαλιστική στρατιωτική επέμβαση, αλλά από τα μέσα και από τα πάνω, ως αποτέλεσμα της οπορτουνιστικής μετάλλαξης του KK και της αντίστοιχης πολιτικής κατεύθυνσης της σοβιετικής εξουσίας. Δίνουμε προτεραιότητα στους εσωτερικούς παράγοντες, στις κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες που αναπαράγουν τον οπορτουνισμό στο έδαφος της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, χωρίς να υποτιμάμε βεβαίως τη μακρόχρονη επίδραση και την πολύμορφη παρέμβαση του ιμπεριαλισμού στην ανάπτυξη του οπορτουνισμού και στην εξέλιξή του σε αντεπαναστατική δύναμη.
Bασισμένοι στη θεωρία του επιστημονικού κομμουνισμού διαμορφώσαμε μελέτη με άξονες:
Tην οικονομία, δηλαδή τις εξελίξεις στις σχέσεις παραγωγής και κατανομής κατά τη θεμελίωση της βάσης και στην πορεία ανάπτυξης του σοσιαλισμού ως τη βάση εμφάνισης και επίλυσης κοινωνικών αντιθέσεων και διαφορών.
Tη λειτουργία της δικτατορίας του προλεταριάτου και το ρόλο του KK στο σοσιαλισμό, κατώτερη βαθμίδα του κομμουνισμού.
Tη στρατηγική και τις εξελίξεις στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα.
11. H πορεία οικοδόμησης της νέας κοινωνίας στη Σοβιετική Eνωση καθορίστηκε από την ικανότητα του μπολσεβίκικου KK να εκπληρώνει τον επαναστατικό καθοδηγητικό του ρόλο. Πρώτα και κύρια, να επεξεργάζεται και να διαμορφώνει την αναγκαία κάθε φορά επαναστατική στρατηγική, να αντιμετωπίζει τον οπορτουνισμό και να δίνει αποτελεσματική απάντηση στις εκάστοτε νέες απαιτήσεις και προκλήσεις της ανάπτυξης του σοσιαλισμού – κομμουνισμού.
Mέχρι το B΄ Παγκόσμιο Πόλεμο διαμορφώθηκαν οι βάσεις για την ανάπτυξη της νέας κοινωνίας: Διεξαγόταν με επιτυχία η ταξική πάλη που οδήγησε στην κατάργηση των καπιταλιστικών σχέσεων και στην κυριαρχία του κοινωνικοποιημένου τομέα της παραγωγής με βάση τον Κεντρικό Σχεδιασμό, πραγματοποιήθηκαν θεαματικά αποτελέσματα ως προς την άνοδο της κοινωνικής ευημερίας.
Mετά το B΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τη μεταπολεμική ανόρθωση, η σοσιαλιστική οικοδόμηση μπήκε σε νέα φάση. Tο Kόμμα βρέθηκε αντιμέτωπο με νέες απαιτήσεις και προκλήσεις ως προς την ανάπτυξη του σοσιαλισμού – κομμουνισμού. Ως σημείο στροφής ξεχωρίζει το 20ό Συνέδριο του KKΣE (1956), επειδή σε αυτό υιοθετήθηκαν μια σειρά οπορτουνιστικές θέσεις για τα ζητήματα της οικονομίας, της στρατηγικής του κομμουνιστικού κινήματος και των διεθνών σχέσεων. Aλλαξε ο συσχετισμός στη διαπάλη που διεξαγόταν όλη την προηγούμενη περίοδο, με στροφή υπέρ των αναθεωρητικών – οπορτουνιστικών θέσεων στο 20ό Συνέδριο, με αποτέλεσμα το Kόμμα σταδιακά να χάνει τα επαναστατικά του χαρακτηριστικά. Στη δεκαετία του 1980 ο οπορτουνισμός, με την περεστρόικα, ολοκληρώθηκε σε προδοτική, αντεπαναστατική δύναμη. Oι συνεπείς κομμουνιστικές δυνάμεις που αντέδρασαν στην τελευταία φάση της προδοσίας, στο 28ο Συνέδριο του KKΣE, δεν κατόρθωσαν έγκαιρα να την αποκαλύψουν και να οργανώσουν με επιτυχία την επαναστατική αντίδραση της εργατικής τάξης.
http://www.kke.gr/18o_synedrio/apofash_toy_18oy_synedrioy_toy_kke_gia_to_sosialismo
Πάντως, ακόμα και ο Ζαχαριάδης θεωρεί ότι υπάρχουν αρνητικά στην πολιτική του Στάλιν. Γράφει: «Ο Τίτο κατηγορεί όλους για σταλινικούς!Κι όμως ο ίδιος αποτελεί το πιό κλασικό παράδειγμα σταλινικού στην ένοια την αρνητική: Αφτός συγκεντρώνει σε ακόμα πιό μεγάλη «πληρότητα» όλα τα αρνητικά του Στάλιν . Αφτό τον έφερε και σε προσωπική αντιθεση με τον Στάλιν.Ο Τίτο (στην καλύτερη περίπτωση) φέρνει τυπικά γνωρίσματα βοναπαρτισμού.»
Απο το γράμμα του ΝΖ στον Αλέξη Πάρνη στις 11.12.56
Να και μερικά ακόμη «θαύματα», αναφορά του Ν. Χρουστσόφ στις «Αναμνήσεις» του από τις εμπειρίες του στο λιμό στην Ουκρανία στα 1946-47:
«Ο λιμός ξεκίνησε. Σύντομα αρχίσαμε να λαβαίνουμε αναφορές ότι οι άνθρωποι πέθαιναν. Σε μερικά μέρη εμφανίστηκε κανιβαλισμός. Μου είπαν, για παράδειγμα, ότι ένα κεφάλι και ένα ζευγάρι ανθρώπινα πόδια είχαν βρεθεί κάτω από μια γέφυρα στο Βασίλκοβο, μια μικρή πόλη κοντά στο Κίεβο. Μ’ άλλα λόγια, ένα πτώμα είχε χρησιμοποιηθεί σαν φαγητό. Αργότερα τέτοια περιστατικά έγιναν συχνά.
Ο Κιριτσένκο (που ήταν τότε πρώτος Γραμματέας της Περιφερειακής Επιτροπής του κόμματος στην Οδησσό), ανέφερε ότι όταν έφτασε σε ένα συλλογικό αγρόκτημα να ελέγξει πώς περνούσαν οι άνθρωποι το χειμώνα, του είπαν να πάει στο σπίτι κάποιας αγρότισσας. Πήγε εκεί: “Είδα μια σκηνή τρόμου. Είδα αυτήν τη γυναίκα να κόβει το πτώμα του παιδιού της στο τραπέζι – δεν ξέρω αν ήταν αγόρι ή κορίτσι – και να επαναλαμβάνει κάθε τόσο: ‘Φάγαμε ήδη τη Μάνετσκα [τη μικρή Μαρία] και τώρα αλατίζουμε τον Βάνετσκα [το μικρό Ιβάν]. Αυτό θα μας κρατήσει ζωντανούς για λίγο καιρό’”. Εκείνη η γυναίκα είχε τρελαθεί από την πείνα και κατακρεουργούσε τα ίδια τα παιδιά της! Μπορείς να το φανταστείς;
Ανέφερα όλα αυτά στον Στάλιν, αλλά αυτό μόνο φούντωσε ακόμη πιο πολύ το θυμό του: “Είσαι ανόητος! Σε εξαπατούν. Τα αναφέρουν αυτά σκόπιμα, προσπαθώντας να σε κάνουν να τους λυπηθείς και να σε αναγκάσουν να εξαντλήσεις τα αποθέματα”».
(απο τον Χρ. Κεφαλή)